Άγιος Φραγκίσκος της Ασίζης: Ένας «ποπ σταρ» της χριστιανικής πίστης

Άγιος Φραγκίσκος της Ασίζης: Ένας «ποπ σταρ» της χριστιανικής πίστης Facebook Twitter
"Ο Άγιος Φραγκίσκος της Ασίζης σε Έκσταση", Καραβάτζιο, 1595. Wadsworth Atheneum Museum of Art
0

Ο Άγιος Φραγκίσκος της Ασίζης και η ιστορία του ενέπνευσαν πολλούς καλλιτέχνες και δημιουργούς, από τον Καζαντζάκη, που το έργο του «Ο φτωχούλης του Θεού» είναι η μυθιστορηματική βιογραφία του Αγίου Φραγκίσκου, ο οποίος εγκαταλείπει την πλούσια ζωή του, συγκρούεται με τον πατέρα του και, ακολουθώντας τις θεϊκές επιταγές, βγαίνει στον κόσμο για να κηρύξει την αγάπη, το ιδανικό της πενίας και την απάρνηση των υλικών αγαθών, ως τον Καραβάτζιο και τον Δομήνικο Θεοτοκόπουλο που απεικόνισαν με μοναδικό τρόπο τον άγιο και την έκστασή του.

Άγιος της καθολικής εκκλησίας, ιδρυτής του Τάγματος των Φραγκισκανών, γεννήθηκε στην Ασίζη από πλούσια οικογένεια. Κατά τη διάρκεια μιας αρρώστιας του είδε δύο όνειρα τόσο συγκλονιστικά που τον οδήγησαν στην απόφαση να αφιερωθεί ολοκληρωτικά στο έργο της φιλανθρωπίας. Στόχος της φροντίδας του ήταν οι φτωχοί και σε αυτούς έδειχνε έμπρακτα την αγάπη του. Διωγμένος και αποκληρωμένος από τον πατέρα του, κήρυξε την ισότητα, την ειρήνη, την περιφρόνηση του πλούτου και την υπεροχή της φτώχειας, την αγάπη προς όλα τα δημιουργήματα του Θεού, έμψυχα και άψυχα, τη στοργή στους λεπρούς. Κυκλοφορούσε ντυμένος με έναν χιτώνα, δεμένο στη μέση με ένα σκοινί (αυτό το είδος ενδυμασίας έχουν και σήμερα οι μοναχοί του τάγματός του). Η αγάπη του επεκτεινόταν και προς τα ζώα και όλα τα πλάσματα της φύσης, το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του που συγκινεί τον κόσμο ακόμα και σήμερα.

Παρουσιάζοντας τις απεικονίσεις του Αγίου Φραγκίσκου (1182-1226) στην τέχνη από τον 13ο αιώνα έως σήμερα, αυτή η έκθεση εξετάζει γιατί αυτός ο άγιος είναι μια φιγούρα τεράστιας σημασίας για την εποχή μας λόγω του πνευματικού του ριζοσπαστισμού, της αφοσίωσής του στους φτωχούς και της αγάπης του για τον Θεό και τη φύση, καθώς και των ισχυρών εκκλήσεών του για ειρήνη και διάλογο με άλλες θρησκείες.

Είναι γνωστή η ιστορία της ομιλίας του με τα σπουργίτια που αναφέρεται στο «Μικρά Άνθη του Αγίου Φραγκίσκου», αν και βέβαια οι ιστορικοί θεωρούν ότι αυτό το βιβλίο συμπλέκει αξεδιάλυτα τον μύθο και την πραγματικότητα.

Η Εθνική Πινακοθήκη του Λονδίνου μας φέρνει πρόσωπο με πρόσωπο με μια από τις πιο εμπνευσμένες και σεβαστές φιγούρες της ιστορίας, στην πρώτη μεγάλη έκθεση τέχνης στο Ηνωμένο Βασίλειο που εξερευνά τη ζωή και την κληρονομιά του Αγίου Φραγκίσκου της Ασίζης.

Παρουσιάζοντας τις απεικονίσεις του Αγίου Φραγκίσκου (1182-1226) στην τέχνη από τον 13ο αιώνα έως σήμερα, αυτή η έκθεση εξετάζει γιατί αυτός ο άγιος είναι μια φιγούρα τεράστιας σημασίας για την εποχή μας λόγω του πνευματικού του ριζοσπαστισμού, της αφοσίωσης του στους φτωχούς και της αγάπης του για τον Θεό και τη φύση, καθώς και των ισχυρών εκκλήσεών του για ειρήνη και διάλογο με άλλες θρησκείες.

Άγιος Φραγκίσκος της Ασίζης: Ένας ποπ σταρ της χριστιανικής πίστης Facebook Twitter
Francisco de Zurbarán, "Saint Francis in Meditation", 1635-9. National Gallery

Ξεκινώντας από εικόνες που δημιουργήθηκαν τον μεσαίωνα, κειμήλια, χειρόγραφα, και φτάνοντας μέχρι σύγχρονες ταινίες και ένα κόμικ της Marvel, η έκθεση ρίχνει φως στο πώς ο Άγιος Φραγκίσκος έχει αιχμαλωτίσει τη φαντασία των καλλιτεχνών ανά τους αιώνες και πώς η απήχησή του έχει ξεπεράσει γενιές, ηπείρους και διαφορετικές θρησκευτικές παραδόσεις. Ανάμεσα στα έργα που φιλοξενούνται στην έκθεση φιγουράρουν δημιουργίες των Σασέτα, Μποτιτσέλι και Φρανθίσκο ντε Θουρμπαράν, Καραβάτζιο, Γιοζέφα ντε Ομπίντος, Στάνλεϊ Σπένσερ, Άντονι Γκρόμλεϊ, Τζουζέπε Πενόνε, Άντρεα Μπάτνερ και ένα νέο έργο από τον Ρίτσαρντ Λονγκ.

Ο Τζόναθαν Τζόουνς περιγράφει την περιήγηση στην έκθεση ως μια συναρπαστική εμπειρία. Η ριζοσπαστική, χαρούμενη εκδοχή του Χριστιανισμού του πλούσιου νεαρού που ονομαζόταν Τζιοβάνι ντι Πιέτρο ντι Μπερναρντόνε και ήταν ευτυχισμένος μέσα στη φτώχεια του, επικοινωνώντας με τη φύση, μιλώντας στα πουλιά, δοξάζοντας τον αδελφό Ήλιο και την αδελφή Σελήνη, αμφισβήτησε μια εκκλησία που είχε γίνει σύστημα εξουσίας και πλούτου και δεν έπαψε να εμπνέει καλλιτέχνες, ποιητές και συγγραφείς.

«Δεν χρειάζεται να πιστεύεις για να πιστέψεις στον Άγιο Φραγκίσκο. Ο Φραγκίσκος ήταν αληθινός, τόσο αθώος και ποιητικός όσο και τα πορτρέτα του, αν κρίνουμε από ένα γράμμα που έγραψε στον φίλο του Αδελφό Λέοντα και το οποίο εκτίθεται στην Εθνική Πινακοθήκη. Και το όραμά του είναι τόσο επείγον όσο και πριν από 800 χρόνια, όπως φαίνεται από εκπληκτικά ευρήματα, όπως μια μεσαιωνική φεμινιστική τοιχογραφία του γυναικείου τάγματος των Φραγκισκανών, και ένα ασημένιο κέρας που δόθηκε στον Φραγκίσκο ως σύμβολο ειρήνης από τον σουλτάνο αλ-Μαλίκ αλ-Καμίλ» γράφει ο Τζόουνς.

Άγιος Φραγκίσκος της Ασίζης: Ένας ποπ σταρ της χριστιανικής πίστης Facebook Twitter
El Greco, "Ο Άγιος Φραγκίσκος λαμβάνει τα Στίγματα" (1590-5). Φωτ.: Roy Hewson/National Gallery

Η έκθεση εξυμνεί τον συναισθηματισμό και την καλλιτεχνική ομορφιά που εμπνέει ο Άγιος Φραγκίσκος: σαν να περιπλανιέστε σε μια μπαρόκ εκκλησία στη Νάπολη, όπου η μεγάλη τέχνη αιωρείται ανάμεσα σε κεριά, λιβάνια και φρικιαστικά ομοιώματα. Περιλαμβάνει ένα κόμικ της Marvel με τίτλο «Francis, Brother of the Universe» ανάμεσα σε πίνακες του Ελ Γκρέκο και του Φρα Αντζέλικο.

Στην έκθεση παρουσιάζονται ο καφέ σάκος και η ζώνη που λέγεται ότι φορούσε ο Φραγκίσκος, δανεισμένα από τη Βασιλική της Σάντα Κρότσε στη Φλωρεντία. Το ύφασμα αντιπαραβάλλεται με το αφηρημένο έργο τέχνης «Sacco» του 1953 από τον Αλμπέρτο Μπούρι, εμβληματικό καλλιτέχνη της Arte Povera της δεκαετίας του '60, στο οποίο στρώματα φθαρμένου σάκου είναι διάτρητα από έναν κόκκινο κύκλο που θα μπορούσε να είναι αιματηρά στίγματα.

Στο επίκεντρο αυτής της έκθεσης βρίσκεται το έργο «Door Tree» του 2012 του γλύπτη της Arte Povera Τζουζέπε Πενόνε, ένας παχύς κορμός κέδρου από τον οποίο κόβεται ένα τμήμα για να αποκαλυφθεί κάτι που μοιάζει με νεανικό δεντράκι, ακόμα φρέσκο και ζωντανό βαθιά μέσα στον παλιό, εξαντλημένο φλοιό. Πρόκειται για ένα μήνυμα για την πίστη μας στη φύση που απειλείται.

Σε μια χειρόγραφη εικονογράφηση που έγινε μόλις δύο δεκαετίες μετά τον θάνατό του, ο Άγγλος καλλιτέχνης-χρονογράφος Μάθιου Πάρις απεικονίζει τον Φραγκίσκο σκυμμένο να μιλάει σε μια προσεκτική συγκέντρωση πουλιών. Σε έναν πίνακα από τη Σιένα του 15ου αιώνα του Σασέτα, βλέπουμε πώς διαπραγματεύτηκε την ανακωχή μεταξύ των κατοίκων του Gubbio και ενός λύκου που τους είχε τρομοκρατήσει.

Άγιος Φραγκίσκος της Ασίζης: Ένας ποπ σταρ της χριστιανικής πίστης Facebook Twitter
Giuseppe Penone, "Door Tree", 2012. Φωτ.: © Giuseppe Penone/photo © Josh White: JWPictures.com. Courtesy Gagosian
Άγιος Φραγκίσκος της Ασίζης: Ένας ποπ σταρ της χριστιανικής πίστης Facebook Twitter
Το κέρατο με τις ράβδους πιστεύεται ότι ήταν δώρο στον Φραγκίσκο από τον σουλτάνο αλ-Καμίλ. Φωτογραφικό αρχείο της Ιεράς Μονής του Αγίου Φραγκίσκου στην Ασίζη, Ιταλία

Η έκθεση κάνει συνδέσεις για να αφηγηθεί την ιστορία του Αγίου Φραγκίσκου και της τέχνης με τρόπο που μοιάζει αντισυμβατικός, ωστόσο είναι αρμονικός. 

«Ο Καραβάτζιο ήταν 20 ετών και ζούσε στο σπίτι ενός καρδινάλιου στη Ρώμη όταν ζωγράφισε τον "Άγιο Φραγκίσκο της Ασίζης σε Έκσταση". Ένας όμορφος άγγελος αγκαλιάζει τον άγιο στον πιο ξεκάθαρα ίσως γκέι πίνακα του Καραβάτζιο – και τον πιο τρυφερό του. Το γενειοφόρο πρόσωπο του αγίου, απαλλαγμένο από την κουκούλα του μοναχού, είναι σίγουρα του Καραβάτζιο» γράφει ο Τζόουνς. «Ο Καραβάτζιο ζωγραφίζει μια αγάπη χωρίς όρια, τη λαχτάρα για ανθρώπινη επαφή ενός ανθρώπου που αναγκάστηκε να πολεμήσει, να απειλήσει και να σκοτώσει στους βίαιους δρόμους της Ρώμης».

Άγιος Φραγκίσκος της Ασίζης: Ένας ποπ σταρ της χριστιανικής πίστης Facebook Twitter
Antony Gormley, Άτιτλο (for Francis). Tate / Tate Images
Άγιος Φραγκίσκος της Ασίζης: Ένας ποπ σταρ της χριστιανικής πίστης Facebook Twitter
"Francis, Brother of the Universe", Marvel Comics, 1980 / Disney
Άγιος Φραγκίσκος της Ασίζης: Ένας ποπ σταρ της χριστιανικής πίστης Facebook Twitter
Alberto Burri, "Sacco" (1953). © Fondazione Palazzo Albizzini Collezione Burri, Città di Castello. Φωτ.: Alessandro Sarteanesi

Η έκθεση «Ο Άγιος Φραγκίσκος της Ασίζης» στην Εθνική Πινακοθήκη του Λονδίνου θα διαρκέσει έως τις 30 Ιουλίου.

Με πληροφορίες από Guardian, National Gallery

Εικαστικά
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Ο Ραφαήλ και η λάμψη της Αναγέννησης στην Εθνική Πινακοθήκη του Λονδίνου

Εικαστικά / Ραφαήλ: Αποτύπωσε στην τέχνη του το ανθρώπινο και το θείο, την αγάπη και τη φιλία, τη μάθηση και τη δύναμη

Ποιος ήταν ο Ιταλός ζωγράφος, που μαζί με τους συμπατριώτες του Λεονάρντο Ντα Βίντσι και Μιχαήλ Άγγελο θεωρούνται οι τρεις κορυφαίοι εικαστικοί καλλιτέχνες της Ακμής της Αναγέννησης
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Τζον Σίνγκερ Σάρτζεντ: Ο ζωγράφος των στυλάτων της εποχής του επιστρέφει

Εικαστικά / Τζον Σίνγκερ Σάρτζεντ: Ο ζωγράφος των στυλάτων της εποχής του επιστρέφει

H έκθεση στο Μουσείο Ορσέ συγκεντρώνει 90 έργα του Αμερικανού στυλίστα ζωγράφου, εστιάζοντας στην πιο καθοριστική περίοδο του έργου του. Aνάμεσά τους και η περίφημη «Madame X», το πιο διάσημο έργο του.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Φρα Αντζέλικο: «Ένας μεγάλος ζωγράφος, ένας άγιος άνθρωπος»

Εικαστικά / Φρα Αντζέλικο: «Ένας μεγάλος ζωγράφος, ένας άγιος άνθρωπος»

Η έκθεση «Beato Angelico», συγκεντρώνει στο Palazzo Strozzi και στο Mουσείο του Αγίου Μάρκου στη Φλωρεντία περισσότερα από 140 έργα με δάνεια από 70 συλλογές ιδιωτών και μουσείων και φιλοδοξεί να εδραιώσει τη φήμη του Φρα Αντζέλικο ως κορυφαίου δασκάλου της Αναγέννησης.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Γιατί η Νυχτερινή Περίπολος του Ρέμπραντ αποτελεί μέχρι σήμερα ένα μυστήριο της Τέχνης

Εικαστικά / Γιατί η Νυχτερινή Περίπολος του Ρέμπραντ αποτελεί μέχρι σήμερα ένα μυστήριο της Τέχνης

Πεθαίνει σαν σήμερα το 1669 ο φλαμανδός ζωγράφος Ρέμπραντ φαν Ράιν. Αυτός ο πίνακας υπήρξε η πραγματική αιτία της οικονομικής καταστροφής του καλλιτέχνη ή πρόκειται περί θεωρίας συνωμοσίας;
THE LIFO TEAM
«Πρωτόλεια»: Οι πρώτες πινελιές αλλάζουν μέσα στα χρόνια αλλά πάντα κάτι μένει

Εικαστικά / «Πρωτόλεια»: Οι πρώτες πινελιές αλλάζουν μέσα στα χρόνια αλλά πάντα κάτι μένει

Η νέα έκθεση του Μουσείου Μπενάκη, χαρτογραφεί την πορεία έντεκα Ελλήνων και Ελληνίδων εικαστικών και θέτει ένα πολύ ενδιαφέρον ερώτημα: «Σε μια πορεία πλούσια, γεμάτη ανατροπές αλλά και επαναλήψεις, ποιες ήταν οι πρωτόλειες αναζητήσεις τους, στις οποίες επέτρεψαν ακολούθως να εισχωρήσουν στις ώριμες αποφάσεις τους»
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Aμερικανικός σουρεαλισμός; Κι όμως υπάρχει. Απλώς δεν το γνώριζε κανείς

Εικαστικά / Aμερικανικός σουρεαλισμός; Κι όμως υπάρχει. Απλώς δεν το γνώριζε κανείς

Μια έκθεση στο Μουσείο Γουίτνεϊ ενώνει διαφορετικές φωνές και αποκαλύπτει την άγνωστη ως τώρα τάση Αμερικανών καλλιτεχνών που στράφηκαν στον σουρεαλισμό για να εκφράσουν την ταραχώδη δεκαετία του '60.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
"Η κούνια" του Φραγκονάρ: Στο φως τα ζουμερά μυστικά και η ίντριγκα του πιο αυθάδικου έργου του ροκοκό

Εικαστικά / «Η Κούνια» του Φραγκονάρ: Τα μυστικά και η ίντριγκα του πιο αυθάδικου έργου του ροκοκό

Η περίφημη «Κούνια» με τη σκηνοθεσία της συνεύρεσης των σωμάτων και των ψυχών με τρόπο ακόλαστο, πονηρό ή ανοιχτό σε μια νέα ηθική, έργο – σταρ της περίφημης συλλογής Wallace στο Λονδίνο, αποκαταστάθηκε φέρνοντας στο φως άτακτες λεπτομέρειες που ενισχύουν την αυθάδεια του έργου.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ειρήνη Παναγοπούλου

Εικαστικά / Ειρήνη Παναγοπούλου: Η μεγάλη Ελληνίδα συλλέκτρια Τέχνης μιλά στη LIFO

Η γνωστή συλλέκτρια μιλά στη LiFO για το ταξίδι της στην τέχνη μέσα από τη συγκρότηση της μεγάλης και σπάνιας συλλογής της, μέρος της οποίας θα δούμε με αφορμή την έκθεση «Fernweh ή νοσταλγία για άγνωστους τόπους».
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Μυρτώ Ξανθοπούλου: «Έχω ψίχουλα, έχω τα περισσεύματα; Με αυτά θα δουλέψω»

Εικαστικά / Μυρτώ Ξανθοπούλου: «Έχω ψίχουλα, έχω τα περισσεύματα; Με αυτά θα δουλέψω»

Η γεννημένη στο Ελσίνκι καλλιτέχνιδα που κέρδισε το βραβείο Young Artist της φετινής Art Athina μιλάει για το έργο της που βασίζεται στην αίσθηση του κατεπείγοντος, στη χειρωνακτική εργασία και στη σχέση της με τη γλώσσα. 
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ένα «χρονικό της αναισθησίας» με έργα υψηλής δόνησης 

Εικαστικά / Κωνσταντίνος Λαδιανός: «Πού πήγε όλη αυτή η επιδεξιότητα των χεριών που είχαν οι παλιότεροι»

Η παράδοση, η αγιολογική γραμματεία και η λαϊκή μυθολογία συνυπάρχουν στον κόσμο του ταλαντούχου καλλιτέχνη, εμπλέκοντας το προσωπικό βίωμα με καθηλωτικές αλληγορίες.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ένας μνημειώδης φτερωτός ταύρος στο Μουσείο Ακρόπολης

Εικαστικά / Ένας μνημειώδης φτερωτός ταύρος στο Μουσείο Ακρόπολης

Με το έργο του στον εξωτερικό χώρο του μουσείου ο Michael Rakowitz συνομιλεί με τα έργα της κλασικής αρχαιότητας και υπενθυμίζει τα μάταια ταξίδια ανθρώπων και πολιτιστικών αγαθών που «ξεσπιτώνονται».
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Η Συλλογή Λέοναρντ Λόντερ θα δώσει το φιλί της ζωής στην αγορά της τέχνης;

Εικαστικά / Η Συλλογή Λέοναρντ Λόντερ θα δώσει το φιλί της ζωής στην αγορά της τέχνης;

Με πυρήνα της συλλογής του Λόντερ ένα από τα διασημότερα έργα του Κλιμτ, που εκτιμάται ότι η πώλησή του θα ξεπεράσει τα 150 εκατομμύρια δολάρια, η βραδιά της δημοπρασίας στον οίκο Sotheby’s φιλοδοξεί να προσελκύσει ξανά τους μεγάλους συλλέκτες. 
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Τζένη Μαρκέτου

Οι Αθηναίοι / Τζένη Μαρκέτου: «Οι καλλιτέχνες δεν έχουμε ανακαλύψει τον τροχό»

Στην Αμερική έμαθε πως η τέχνη είναι κοινωνική υπόθεση, πως ο κόσμος δεν εξαντλείται στις γκαλερί. Η πρώτη της παρέμβαση σε δημόσιο χώρο, που προκάλεσε αντιδράσεις, της δίδαξε ότι ένα έργο οφείλει να μοιάζει σαν να υπήρχε πάντα εκεί. Με τη νέα της εγκατάσταση στο Μέγαρο Μουσικής μάς υπενθυμίζει ότι δεν είμαστε οι πρωταγωνιστές της φύσης.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο Σεπτέμβρης της Art Athina 2025

Εικαστικά / Art Athina 2025: Το τώρα και το μετά της σύγχρονης τέχνης

Ζωγραφική, γλυπτική, φωτογραφία, ψηφιακή τέχνη: Το ανάγλυφο του παγκόσμιου εικαστικού χάρτη έτσι όπως διαμορφώνεται μέσα από την ελληνική και ξένη παραγωγή, και αναδεικνύεται στην ετήσια φουάρ που πραγματοποιείται ξανά στο Ζάππειο.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Ο Ανδρέας Αγγελιδάκης μετατρέπει το σπήλαιο του Πλάτωνα σε escape room

Εικαστικά / Ο Ανδρέας Αγγελιδάκης μετατρέπει το σπήλαιο του Πλάτωνα σε escape room

Με τo «Δωμάτιο Απόδρασης», μια εγκατάσταση ερευνητική και παιγνιώδη, βασισμένη στην ιδέα της φιλοσοφίας και την παραίσθηση του ψηφιακού κόσμου, θα μας εκπροσωπήσει στην 61η Μπιενάλε Βενετίας ο καταξιωμένος εικαστικός και αρχιτέκτονας.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ