Ο Σεφέρης για τον Καζαντζάκη: «Ανυπόφορα αναίσθητος -ψεύτικη γλώσσα, ψεύτικες πόζες, απομιμήσεις αισθημάτων»

Ο Σεφέρης για τον Καζαντζάκη: «Ανυπόφορα αναίσθητος -ψεύτικη γλώσσα, ψεύτικες πόζες, απομιμήσεις αισθημάτων» Facebook Twitter
Νίκος Καζαντζάκης
13

Ημερολογιακή καταγραφή του Γιώργου Σεφέρη, 21 Μάρτη 1965:



«Χτες είδαμε το Ζορμπά, το φιλμ του Κακογιάννη - Καζαντζάκη. Με δηλητήριασε όλη νύχτα και σήμερα πρωί. 'Οχι από συναίσθημα εθνικής προσβολής, που ύστερα απο βροντερές τυμπανοκρουσίες και παρασημοφορίες για την πρεμιέρα του στο Παρίσι, ανακαλύπτουν τώρα οι Έλληνες χωρίς να ’χουν το θάρρος ν’ αντιμετωπίσουν την πραγματικότητα. Αλλά για την ανυπόφορη αναισθησία αυτού του ανθρώπου, του Καζ., που νομίζει πως είναι ευαίσθητος, που νομίζει πως είναι ερευνητής της αλήθειας για να μην πω φιλόσοφος. 


Δε με πειράζει ο σκοτωμός της χήρας — ούτε το πλιάτσικο στο σπίτι της ετοιμοθάνατης Ορτάνς. 'Ολα μπορεί να τα πει κανείς. Αν ένα χωριό στην Κρήτη ήταν κάποτε βάρβαρο, ήταν βάρβαρο· ποιος δεν ήταν βάρβαρος κάποτε — όλα μπορεί να τα πει κανείς — αλλά σ' ένα έργο που διεκδικεί την ανθρωπιά το θέμα δεν είναι εκεί. 

Τό θέμα είναι πώς εξαγοράζει κανείς αυτά που γράφει κι αν δεν τα λέει στο βρόντο. Ψεύτικη γλώσσα, ψεύτικες πόζες, απομιμήσεις αισθημάτων μου φαίνεται είναι ο Καζαντζάκης. Και δε βρέθηκε άνθρωπος να τον κρίνει, τόσα χρόνια που αλωνίζει ανάμεσό μας. Έχω την εντύπωση πως είμαστε συνηθισμένοι στην ψευτιά χρόνια και αιώνες. Μας αρέσει. Δεν έχουμε δύναμη ν' αντιδράσουμε.»

 

 

_______________

Ημερολογιακή καταγραφή του Σεφέρη, Κυριακή, 21 Μάρτη 1965, από το «Μέρες Θ'», που κυκλοφόρησε πρόσφατα, εκδ. Ίκαρος

 

 

  

 

Βιβλίο
13

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Πώς έχασε το Νόμπελ ο Νίκος Καζαντζάκης

Βιβλίο / Πώς έχασε το Νόμπελ ο Νίκος Καζαντζάκης

Στο βιβλίο του Κώστα Αρκουδέα γίνεται μια συναρπαστική καταγραφή ιστορικών στοιχείων που καταδεικνύουν γιατί ένας από τους μεγαλύτερους έλληνες συγγραφείς δεν κατόρθωσε να πάρει το μεγάλο βραβείο.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Μέρες Η': Πρώτη ματιά στον προτελευταίο τόμο των ημερολογίων του Γιώργου Σεφέρη

ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΟ / Μέρες Η': Πρώτη ματιά στον προτελευταίο τόμο των ημερολογίων του Γιώργου Σεφέρη

Ύστερα από πολυετή αναμονή, οι εκδόσεις Ίκαρος κυκλοφορούν τα ημερολόγια που καλύπτουν μια σημαντική τριετία (1961-1963) για τη ζωή και την πορεία του κορυφαίου Έλληνα ποιητή
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Θανάσης Καστανιώτης: «Αν έκανα ένα δείπνο για συγγραφείς, δίπλα στον Χέμινγουεϊ θα έβαζα τη Ζυράννα Ζατέλη»

The Book Lovers / Θανάσης Καστανιώτης: «Αν έκανα ένα δείπνο για συγγραφείς, δίπλα στον Χέμινγουεϊ θα έβαζα τη Ζυράννα Ζατέλη»

Ο Νίκος Μπακουνάκης συζητάει με τον εκδότη Θανάση Καστανιώτη για την μεγάλη διαδρομή των εκδόσεών του και τη δική του, προσωπική και ιδιοσυγκρασιακή σχέση με τα βιβλία και την ανάγνωση.
ΝΙΚΟΣ ΜΠΑΚΟΥΝΑΚΗΣ
Τελικά, είναι ο Τομ Ρίπλεϊ γκέι; 

Βιβλίο / Τελικά, είναι γκέι ο Τομ Ρίπλεϊ;

Το ερώτημα έχει τη σημασία του. Η δολοφονία του Ντίκι Γκρίνλιφ από τον Ρίπλεϊ, η πιο συγκλονιστική από τις πολλές δολοφονίες που διαπράττει σε βάθος χρόνου ο χαρακτήρας, είναι και η πιο περίπλοκη επειδή είναι συνυφασμένη με τη σεξουαλικότητά του.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
«Ο Δον Κιχώτης» του Θερβάντες: Ο θρίαμβος της λογοτεχνίας και της ανιδιοτελούς φιλίας

Σαν Σήμερα / «Ο Δον Κιχώτης» του Θερβάντες: Ο θρίαμβος της λογοτεχνίας και της ανιδιοτελούς φιλίας

Η ιστορία ενός αλλοπαρμένου αγρότη που υπερασπίζεται υψηλά ιδανικά είναι το πιο γνωστό έργο του σπουδαιότερου Ισπανού συγγραφέα, που πέθανε σαν σήμερα το 1616.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Ο Γουσταύος Κλάους στη χώρα του κρασιού: Μια γοητευτική βιογραφία του Βαυαρού εμπόρου

Βιβλίο / Γουσταύος Κλάους: Το γοητευτικό στόρι του ανθρώπου που έβαλε την Ελλάδα στον παγκόσμιο οινικό χάρτη

Το βιβλίο «Γκούτλαντ, ο Γουσταύος Κλάους και η χώρα του κρασιού» του Νίκου Μπακουνάκη είναι μια θαυμάσια μυθιστορηματική αφήγηση της ιστορίας του Βαυαρού εμπόρου που ήρθε στην Πάτρα στα μέσα του 19ου αιώνα και δημιούργησε την Οινοποιία Αχαΐα.
M. HULOT
Η (μεγάλη) επιστροφή στην Ιαπωνική λογοτεχνία

Βιβλίο / Η (μεγάλη) επιστροφή στην ιαπωνική λογοτεχνία

Πληθαίνουν οι κυκλοφορίες των ιαπωνικών έργων στα ελληνικά, με μεγάλο μέρος της πρόσφατης σχετικής βιβλιοπαραγωγής, π.χ. των εκδόσεων Άγρα, να καλύπτεται από ξεχωριστούς τίτλους μιας γραφής που διακρίνεται για την απλότητα, τη φαντασία και την εμμονική πίστη στην ομορφιά.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Κλαούδια Πινιέιρο: «Είμαι γυναίκα, συγγραφέας, μητέρα, ειλικρινής, κουρελιασμένη»

Βιβλίο / Κλαούδια Πινιέιρο: «Είμαι γυναίκα, συγγραφέας, μητέρα, ειλικρινής, κουρελιασμένη»

Παρόλο που οι κριτικοί και οι βιβλιοπώλες κατατάσσουν τα βιβλία της στην αστυνομική λογοτεχνία, η συγγραφέας που τα τελευταία χρόνια έχουν λατρέψει οι Έλληνες αναγνώστες, μια σπουδαία φωνή της λατινοαμερικανικής λογοτεχνίας και του φεμινισμού, μοιάζει να ασφυκτιά σε τέτοια στενά πλαίσια.
ΓΙΩΡΓΟΣ ΔΟΥΛΟΣ
Κωστής Γκιμοσούλης: «Δυο μήνες στην αποθήκη»

Το πίσω ράφι / «Δυο μήνες στην αποθήκη»: Οι ατέλειωτες νύχτες στο νοσοκομείο που άλλαξαν έναν συγγραφέα

Ο Κωστής Γκιμοσούλης έφυγε πρόωρα από τη ζωή. Με τους όρους της ιατρικής, ο εκπρόσωπος της «γενιάς του '80» είχε χτυπηθεί από μηνιγγίτιδα. Με τους δικούς του όρους, όμως, εκείνο που τον καθήλωσε και πήγε να τον τρελάνει ήταν ο διχασμός του ανάμεσα σε δύο αγάπες.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Έτσι μας πέταξαν μέσα στην Ιστορία

Βιβλίο / Το φιλόδοξο λογοτεχνικό ντεμπούτο του Κώστα Καλτσά είναι μια οικογενειακή σάγκα με απρόβλεπτες διαδρομές

«Νικήτρια Σκόνη»: Μια αξιοδιάβαστη αφήγηση της μεγάλης Ιστορίας του 20ού και του 21ου αιώνα στην Ελλάδα, από τα Δεκεμβριανά του 1944 έως το 2015.
ΝΙΚΟΣ ΜΠΑΚΟΥΝΑΚΗΣ
Γκρέγκορ φον Ρετσόρι: Αποχαιρετώντας μια Ευρώπη που χάνεται

Βιβλίο / Γκρέγκορ φον Ρετσόρι: Αποχαιρετώντας μια Ευρώπη που χάνεται

Ένας από τους τελευταίους κοσμοπολίτες καλλιτέχνες και συγγραφείς αυτοβιογραφείται στο αριστουργηματικό, σύμφωνα με κριτικούς και συγγραφείς όπως ο Τζον Μπάνβιλ, βιβλίο του «Τα περσινά χιόνια», θέτοντας ερωτήματα για τον παλιό, σχεδόν μυθικό κόσμο της Ευρώπης που έχει χαθεί για πάντα.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
CARRIE

Βιβλίο / H Carrie στα 50: Το φοβερό λογοτεχνικό ντεμπούτο του Στίβεν Κινγκ που παραλίγο να καταλήξει στα σκουπίδια

Πάνω από 60 μυθιστορήματα που έχουν πουλήσει περισσότερα από 350 εκατομμύρια αντίτυπα μετράει σήμερα ο «βασιλιάς του τρόμου», όλα όμως ξεκίνησαν πριν από μισό αιώνα με την πρώτη περίοδο μιας ντροπαλής και περιθωριοποιημένης μαθήτριας γυμνασίου.
THE LIFO TEAM
Οι «Αρχάριοι» του Ρέιμοντ Κάρβερ, ήρωες τσακισμένοι από το κυνήγι του αμερικανικού ονείρου

Το πίσω ράφι / Οι «Αρχάριοι» του Ρέιμοντ Κάρβερ, ήρωες τσακισμένοι από το κυνήγι του αμερικανικού ονείρου

Γεννημένος στο Όρεγκον τα χρόνια που ακολούθησαν την οικονομική κρίση του '29, γιος μιας σερβιτόρας κι ενός εργάτη σε εργοστάσιο ξυλείας, ο κορυφαίος εκπρόσωπος του «βρόμικου ρεαλισμού» βίωσε στο πετσί του την αθλιότητα, τις δυσκολίες και την αποξένωση που αποτύπωσε στο έργο του.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Μιχάλης Μακρόπουλος: «Ζούμε σε μια εποχή βαθιάς μοναξιάς, μέσα σε μια θάλασσα διαδικτυακών “φίλων”».

Βιβλίο / Μιχάλης Μακρόπουλος: «Ζούμε στη βαθιά μοναξιά των διαδικτυακών μας “φίλων”»

Ο συγγραφέας και μεταφραστής μιλά για τη δύναμη της λογοτεχνίας, για τα βιβλία που διαβάζει και απέχουν απ’ όσα σήμερα «συζητιούνται», για τη ζωή στην επαρχία αλλά και για το πόσο τον ενοχλεί η «αυτοπροσωπολατρία στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης».
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ

σχόλια

8 σχόλια
Τα έχουν πει για το Καζαντζάκη ο Λιαντίνης και ο Ρένος Αποστολίδης (κάπως γραφική φιγούρα, αλλά λογοτεχνικά εξαιρετικά κοφτερός): λογοκλόπος, με υπερβολική γλώσσα, ανέραστος στον προσωπικό του βίο και -ίσως- για αυτό τόσο απεγνωσμένα ερωτικός στα έργα του, μεγαλομανής κλπΌπως και να έχει, ο μεγάλος κριτής είναι ο χρόνος. Πάντως είναι σίγουρα εντυπωσιακός για έναν νέο, αλλά σε κάποιον ωριμότερο επέρχεται κατ εμέ μία απομυθοποίηση όταν ανακαλύψεις πως τελικά δεν είπε κάτι το καινούργιο (μασουλάει τον Νίτσε, και έχει χρησιμοποιήσει ακόμα και την θεολογία περί αποκαταστάσεως των πάντων του Ωριγένη, δίχως παραπομπές, εννοείται). Ιδού, τί λέει με στοιχεία ο Λιαντίνης:https://www.youtube.com/watch?v=mduuzWvVyRcκαι ο Ρένος:https://www.youtube.com/watch?v=xVGGGmd2fZw
Συμφωνώ μόνο ως προς τις αλήθειες του Ρένου Αποστολίδη. Σε τίποτα άλλο.Ο Ρ. Αποστολίδης ήταν ένας πολύ ωραίος και συμπαθής άνθρωπος, εξαιρετικά εύστροφος. Ευθύς, ειλικρινής, πνευματικά σαρκαστικός και αυτοσαρκαστικός.Ήταν από τους ελάχιστούς που μπορούσε να εξουδετερώσει την βλακεία, που ως γνωστόν είναι αήττητη...Οι γιοι του, Ήρκος και Στάντης Αποστολίδης είναι σήμερα από τους σπουδαιότερους, εν εξελίξει, ιστορικούς μας, με αντικειμενικότατη, ιστορική μελέτη και γραφή.
Μα καλά, απ'όλο το βιβλίο, αυτό βρήκαν να σχολιάσουν. Πρέπει να τους αρέσει το σκάνδαλο.Για τον νομπελίστα μας, Γιώργο Σεφέρη, τα έχει πει όλα ο Τ.Κ. Παπατσώνης με το ποίημα "HABANERA".HABANERA του Γιώργου ΣεφέρηΠαίζοντας το ταμπουρίνο,σκιάζομαι, μην καμπουρήνω.Surgidero de Batabano Cuba, 1947
Αν το κείμενο είναι πράγματι σελίδα ημερολογίου, τοτε πρόκειται για κάτι το οποίο δεν προοριζόταν για το κοινό, είναι μια σκέψη που κρατούσε για τον εαυτό του και ενδεχομένως για τον στενό του κύκλο. Οπως το βλεπω εγώ, εξέφρασε μια άποψη, όχι μέσω δημόσιας δήλωσης αλλά γράφοντας την στο ημερολόγιο του. δεν καταλαβαινω που είναι η κατινιά εφόσον ήταν κάτι ιδιωτικό που υποτίθεται δεν θα βλέπαμε...
"Ψεύτικη γλώσσα, ψεύτικες πόζες, απομιμήσεις αισθημάτων..." Ω ναι, ποιητή μου, σε νιώθω και συμμερίζομαι την κρίση σου.Ειδικά για την ψεύτικη γλώσσα:"Βουτσί, που ντούγα χάνει για μεσάρι,δεν ξεχασκασκάει", σαν κειον που 'δα ανοιγμένοαπ' το πηγούνι ως τη σκισμή που κλάνει.......Συγκέφαλο και συστηθάτο αράζειστην πετροχτιά που ζώνει την αμμούδα.......Παρακατσεύει ο κάστορας την άγρη......και δέκα στο αφροχείλι ζάλα πάμετο ψακερό στρουφίζοντας δικράνι."
Ο Ζορμπάς του Καζαντζάκη (όχι ο πραγματικός ή της ταινίας) είναι η απόλυτη καρικατούρα του Έλληνα. Με τα προτερήματα και κυρίως τα μειονεκτήματα του. Ψεύτης, καταχραστης, κωλοτουμπας, συγκαλύπτει φόνο για να εκβιάσει τον ηγούμενο και να του φάει τα κτήματα για ένα κομμάτι ψωμί ώστε να εξασφαλίσει ότι το αφεντικό του δε θα τον καταγγείλει ως καταχραστη. Περιφρονεί τα γράμματα και τα κάνει όλα μαντάρα. Δουλεύει σκληρά και κυρίως αναποτελεσματικά. Όταν τελειώνουν τα λεφτά των άλλων χορεύει στο Συντ... συγνώμη στο ακρογιάλι. Καλοπερασακιας εθισμένος στο ψέμα. Ε, δεν είναι να απορεις που έχει τόση πέραση!
Τοσα καταλαβε ο Σεφερης για το Ζορμπα, τοσα ειπε. Εκτος κι αν ηταν και αυτος ο ιδιος "συνηθισμενος στην ψευτια" που τοσο κοροϊδευει στο κειμενο της κριτικης του. Καποιοι βγαζουν νυχια οταν θιγονται ζητηματα που οι ιδιοι δεν εχουν το θαρρος να δουν καταματα.
Πρώτον, υποθέτω πως στο στενό, φιλικό κύκλο του, τα ίδια θα είπε και θα έλεγε, καθότι ως γνωστόν (από μαρτυρίες), όλοι οι διανοούμενοι στις κουβέντες μεταξύ τους γίνονται πολύ κατίνες σε επίπεδο καφρίλας που ούτε μπορούμε να φανταστούμε.Δεύτερον, - και να που δημοσιοποιήθηκε, θα κυκλοφορήσει και σε βιβλίο.(σ.σ.: Ποιός ξέρει τι άλλο θα αρχίσουν να εκδίδουν οι εκδοτικοί οίκοι, για να 'κονομήσουν...).Όμως θα πρέπει να σημειώσουμε και να τονίσουμε κάτι. Πως το ερέθισμα του Σεφέρη για αυτό το κριτικό του ξέσπασμα δεν ήταν το βιβλίο, αλλά η ταινία και μάλιστα, φανερά επηρεασμένος από το σφάξιμο της χήρας.Σίγουρα διακρίνεται και μία ζήλια, κάτι όμως που είναι ανθρώπινο.Υ.Γ.: Αν το γνώριζε αυτό ο Καζαντζάκης, θα έγραφε αντίστοιχα στο ημερολόγιο του, «τον έχω γραμμένο στα @@ μου.»!...
Θα ήθελα πολύ να ρωτήσω τον μεγάλο μας ποιητή, ποιούς εννοεί με το «μας» στο «Και δε βρέθηκε άνθρωπος να τον κρίνει, τόσα χρόνια που αλωνίζει ανάμεσό μας»...