Ο Σεφέρης για τον Καζαντζάκη: «Ανυπόφορα αναίσθητος -ψεύτικη γλώσσα, ψεύτικες πόζες, απομιμήσεις αισθημάτων»

Ο Σεφέρης για τον Καζαντζάκη: «Ανυπόφορα αναίσθητος -ψεύτικη γλώσσα, ψεύτικες πόζες, απομιμήσεις αισθημάτων» Facebook Twitter
Νίκος Καζαντζάκης
13

Ημερολογιακή καταγραφή του Γιώργου Σεφέρη, 21 Μάρτη 1965:



«Χτες είδαμε το Ζορμπά, το φιλμ του Κακογιάννη - Καζαντζάκη. Με δηλητήριασε όλη νύχτα και σήμερα πρωί. 'Οχι από συναίσθημα εθνικής προσβολής, που ύστερα απο βροντερές τυμπανοκρουσίες και παρασημοφορίες για την πρεμιέρα του στο Παρίσι, ανακαλύπτουν τώρα οι Έλληνες χωρίς να ’χουν το θάρρος ν’ αντιμετωπίσουν την πραγματικότητα. Αλλά για την ανυπόφορη αναισθησία αυτού του ανθρώπου, του Καζ., που νομίζει πως είναι ευαίσθητος, που νομίζει πως είναι ερευνητής της αλήθειας για να μην πω φιλόσοφος. 


Δε με πειράζει ο σκοτωμός της χήρας — ούτε το πλιάτσικο στο σπίτι της ετοιμοθάνατης Ορτάνς. 'Ολα μπορεί να τα πει κανείς. Αν ένα χωριό στην Κρήτη ήταν κάποτε βάρβαρο, ήταν βάρβαρο· ποιος δεν ήταν βάρβαρος κάποτε — όλα μπορεί να τα πει κανείς — αλλά σ' ένα έργο που διεκδικεί την ανθρωπιά το θέμα δεν είναι εκεί. 

Τό θέμα είναι πώς εξαγοράζει κανείς αυτά που γράφει κι αν δεν τα λέει στο βρόντο. Ψεύτικη γλώσσα, ψεύτικες πόζες, απομιμήσεις αισθημάτων μου φαίνεται είναι ο Καζαντζάκης. Και δε βρέθηκε άνθρωπος να τον κρίνει, τόσα χρόνια που αλωνίζει ανάμεσό μας. Έχω την εντύπωση πως είμαστε συνηθισμένοι στην ψευτιά χρόνια και αιώνες. Μας αρέσει. Δεν έχουμε δύναμη ν' αντιδράσουμε.»

 

 

_______________

Ημερολογιακή καταγραφή του Σεφέρη, Κυριακή, 21 Μάρτη 1965, από το «Μέρες Θ'», που κυκλοφόρησε πρόσφατα, εκδ. Ίκαρος

 

 

  

 

Βιβλίο
13

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Πώς έχασε το Νόμπελ ο Νίκος Καζαντζάκης

Βιβλίο / Πώς έχασε το Νόμπελ ο Νίκος Καζαντζάκης

Στο βιβλίο του Κώστα Αρκουδέα γίνεται μια συναρπαστική καταγραφή ιστορικών στοιχείων που καταδεικνύουν γιατί ένας από τους μεγαλύτερους έλληνες συγγραφείς δεν κατόρθωσε να πάρει το μεγάλο βραβείο.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Μέρες Η': Πρώτη ματιά στον προτελευταίο τόμο των ημερολογίων του Γιώργου Σεφέρη

ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΟ / Μέρες Η': Πρώτη ματιά στον προτελευταίο τόμο των ημερολογίων του Γιώργου Σεφέρη

Ύστερα από πολυετή αναμονή, οι εκδόσεις Ίκαρος κυκλοφορούν τα ημερολόγια που καλύπτουν μια σημαντική τριετία (1961-1963) για τη ζωή και την πορεία του κορυφαίου Έλληνα ποιητή
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Δυο γυναίκες συγγραφείς αποκαλύπτουν τα κρυφά μυστικά της γραφής

Βιβλίο / Όλες οι γυναίκες του κόσμου στο νέο βιβλίο της Αμάντας Μιχαλοπούλου

Στο «Μακρύ ταξίδι της μιας μέσα στην άλλη», η μητρότητα γίνεται ο συνδετικός κρίκος που ενώνει όλες τις μητέρες και όλες τις κόρες με τις γυναίκες της Ιστορίας που θαυμάσαμε, αλλά και τις ανώνυμες «Παναγίες» που κράτησαν στους ώμους τους τα βάρη της ανθρωπότητας.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Ένας μύθος λέει πως αν χάσεις κάτι στην Αθήνα, θα το βρεις στον Ελαιώνα»

Βιβλίο / «Ένας μύθος λέει πως αν χάσεις κάτι στην Αθήνα, θα το βρεις στον Ελαιώνα»

Στο νέο του βιβλίο, «Lost Things Found», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Hyper Hypo, ο εικαστικός φωτογράφος Αντώνης Θεοδωρίδης εξερευνά τον μαγικό κόσμο της υπαίθριας αγοράς του Ελαιώνα.
ΙΩΝΑΣ ΚΑΛΛΙΜΑΝΗΣ
Ντιντιέ Εριμπόν: «Καιρός για ένα κίνημα των ηλικιωμένων!»

Ντιντιέ Εριμπόν / Ντιντιέ Εριμπόν: «Να πάψουμε να βλέπουμε τους ηλικιωμένους ως κοινωνικούς παρίες»

Από τους σημαντικότερους και πιο επιδραστικούς σύγχρονους Γάλλους στοχαστές, ο Ντιντιέ Εριμπόν συνδύασε στα βιβλία του τα δύσκολα βιώματα της νεότητάς του με μια εμπεριστατωμένη, αλλά και εικονοκλαστική, κοινωνικοπολιτική «ακτινογραφία» της γαλλικής κοινωνίας. 
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Κεχαγιάς

Βιβλίο / «Το να εκδίδεις βιβλία στην Ελλάδα είναι σαν να παίζεις στο καζίνο»

Η Γεννήτρια είναι ένας νέος εκδοτικός οίκος αφιερωμένος στη σύγχρονη λογοτεχνία. Ο εκδότης της, συγγραφέας και μεταφραστής, Παναγιώτης Κεχαγιάς, μιλά για τις δυσκολίες και τις χαρές του εγχειρήματος, για το πώς σκοπεύει να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις μιας ιδιαίτερα ανταγωνιστικής αγοράς, καθώς και για τους πρώτους τίτλους που ετοιμάζεται να εκδώσει.
M. HULOT
Κωνσταντίνος Τσουκαλάς: «Ακούμε συνεχώς για ανάπτυξη, χωρίς να διερευνάται τι είναι το "καλό"»

Οι Αθηναίοι / Κωνσταντίνος Τσουκαλάς: «Ακούμε συνεχώς για ανάπτυξη, χωρίς να διερευνάται τι είναι το "καλό"»

Η εκτέλεση του Μπελογιάννη τον έκανε αριστερό. Η αυτοκτονία του Νίκου Πουλαντζά, μπροστά στα μάτια του, τον καθόρισε. Ο Κωνσταντίνος Τσουκαλάς, ένας από τους σημαντικότερους διανοούμενους της μεταπολιτευτικής Ελλάδας, αφηγείται το προσωπικό του ταξίδι και την πνευματική περιπέτεια μιας ολόκληρης εποχής, από τη διανόηση του Παρισιού μέχρι τους δρόμους της πολιτικής και τις αίθουσες των πανεπιστημίων.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Έλλη Σκοπετέα: Tο ανατρεπτικό έργο μιας ιστορικού που έφυγε νωρίς

Βιβλίο / Έλλη Σκοπετέα: Tο ανατρεπτικό έργο μιας ιστορικού που έφυγε νωρίς

Δεν υπάρχει μελέτη για τον ελληνικό εθνικισμό που να μην έχει αναφορές στο έργο της. Η επανακυκλοφορία του βιβλίου της «Το “Πρότυπο Βασίλειο” και η Μεγάλη Ιδέα» από τις εκδόσεις Νήσος συνιστά αναμφίβολα εκδοτικό γεγονός.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Νίκος Μπακουνάκης: «Αυτή τη θέση δεν την παντρεύεσαι, ούτε είσαι θεός» ΟΙ ΤΙΤΛΟΙ ΣΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ

Νίκος Μπακουνάκης / Νίκος Μπακουνάκης: «Αυτή τη θέση δεν την παντρεύεσαι, ούτε είσαι θεός»

Ο πρόεδρος του ΕΛΙΒΙΠ, στην πρώτη του συνέντευξη, μιλά στη LIFO για τους στόχους και τις δράσεις του ιδρύματος και για το προσωπικό του όραμα για το βιβλίο. Ποιος ο ρόλος των μεταφράσεων στην πολιτιστική διπλωματία και πώς θα αυξηθεί η φιλαναγνωσία; 
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Τζόναθαν Κόου

I was there / Τζόναθαν Κόου: «Το να είσαι κυνικός δείχνει τεμπελιά στη σκέψη»

Ο διάσημος Βρετανός συγγραφέας βρέθηκε στην Αθήνα και μίλησε για τη συγγραφή ως «πολυτέλεια για λίγους», την εκλογή Τραμπ ως «έκφραση απόγνωσης» και τη «woke» κουλτούρα ως πράξη ενσυναίσθησης.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Πολ Όστερ (1947-2024): Ο Mr. Vertigo των ονειρικών μας κόσμων

Σαν σήμερα  / Πολ Όστερ: «Οι χαμένες ευκαιρίες αποτελούν μέρος της ζωής στον ίδιο βαθμό με τις κερδισμένες»

Σαν σήμερα 30 Απριλίου, το 2024 πεθαίνει ο σπουδαίος Αμερικανός συγγραφέας και μετρ της σύμπτωσης, που κατάφερε να συνδυάσει την προοπτική των άπειρων φανταστικών κόσμων με το ατελείωτο κυνήγι των ευκαιριών και τη νουάρ ατμόσφαιρα με τα πιο ανήκουστα αυτοβιογραφικά περιστατικά.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Ηλίας Μαγκλίνης: «Η ανάκριση»

Το Πίσω Ράφι / «Γιατί δεν μου μιλάς ποτέ για τον εφιάλτη σου, μπαμπά;»

Η «Ανάκριση» του Ηλία Μαγκλίνη, ένα από τα πιο ενδιαφέροντα πεζά των τελευταίων χρόνων, φέρνει σε αντιπαράθεση έναν πατέρα που βασανίστηκε στη Χούντα με την κόρη του που «βασανίζεται» ως περφόρμερ στα χνάρια της Μαρίνα Αμπράμοβιτς.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Πέντε κλασικά έργα που πρέπει κανείς να διαβάσει

Βιβλίο / 5 κλασικά βιβλία που κυκλοφόρησαν ξανά σε νέες μεταφράσεις

Η κλασική λογοτεχνία παραμένει εξαιρετικά επίκαιρη, κι αυτό το αντιλαμβάνεται κανείς ανατρέχοντας στους τίτλους της πρόσφατης βιβλιοπαραγωγής και σε έργα των Τζόις, Κουτσί, Κάφκα, Αντρέγεφ και Τσβάιχ.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Τάσος Θεοφίλου: «Η φυλακή είναι το LinkedΙn των παρανόμων» ή «Το πορνό και το Κανάλι της Βουλής είναι από τα πιο δημοφιλή θεάματα στη φυλακή»

Βιβλίο / Τάσος Θεοφίλου: «Όταν μυρίζω μακαρόνια με κιμά θυμάμαι τη φυλακή»

Με αφορμή το βιβλίο-ντοκουμέντο «Η φυλακή», ο Τάσος Θεοφίλου μιλά για την εμπειρία του εγκλεισμού, για τον αθέατο μικρόκοσμο των σωφρονιστικών ιδρυμάτων –μακριά απ’ τις εικόνες που αναπαράγουν σειρές και ταινίες– και για το πώς η φυλακή λειτουργεί σαν το LinkedIn των παρανόμων.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Michel Gaubert: Ο dj που βάζει μουσικές στα σημαντικότερα catwalks

Βιβλίο / Michel Gaubert: Ο dj που βάζει μουσικές στα σημαντικότερα catwalks

Chanel, Dior και πολλοί ακόμα οίκοι υψηλής ραπτικής «ντύνουν» τα shows τους με τη μουσική του. Στο «Remixed», την αυτοβιογραφία-παλίμψηστο των επιρροών και των εμμονών του, ο ενορχηστρωτής της σύγχρονης catwalk κουλτούρας μας ξεναγεί σε έναν κόσμο όπου μουσική και εικόνα γίνονται ένα.
ΣΤΕΛΛΑ ΛΙΖΑΡΔΗ
Ρωμανός ο Μελωδός: Ο ουρανόθρεφτος ποιητής του Θείου Δράματος

Βιβλίο / Ρωμανός ο Μελωδός: Ο ουρανόθρεφτος ποιητής του Θείου Δράματος

Λίγοι είναι οι ποιητικά γραμμένοι εκκλησιαστικοί στίχοι που δεν φέρουν τη σφραγίδα αυτού του ξεχωριστού υμνωδού και εκφραστή της βυζαντινής ποιητικής παράδοσης που τίμησαν οι σύγχρονοί μας ποιητές, από τον Οδυσσέα Ελύτη μέχρι τον Νίκο Καρούζο.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Τα 5 πιο σημαντικά βιβλία του Μάριο Βάργκας Λιόσα

Βιβλίο / Τα 5 πιο σημαντικά βιβλία του Μάριο Βάργκας Λιόσα

Η τελευταία μεγάλη μορφή της λατινοαμερικάνικης λογοτεχνίας που πίστευε πως «η λογοτεχνία μπορεί να αλλάξει την πραγματικότητα» έφυγε την Κυριακή σε ηλικία 89 ετών. Ξεχωρίσαμε πέντε από τα πιο αξιόλογα μυθιστορήματά του.
ΕΙΡΗΝΗ ΓΙΑΝΝΑΚΗ

σχόλια

8 σχόλια
Τα έχουν πει για το Καζαντζάκη ο Λιαντίνης και ο Ρένος Αποστολίδης (κάπως γραφική φιγούρα, αλλά λογοτεχνικά εξαιρετικά κοφτερός): λογοκλόπος, με υπερβολική γλώσσα, ανέραστος στον προσωπικό του βίο και -ίσως- για αυτό τόσο απεγνωσμένα ερωτικός στα έργα του, μεγαλομανής κλπΌπως και να έχει, ο μεγάλος κριτής είναι ο χρόνος. Πάντως είναι σίγουρα εντυπωσιακός για έναν νέο, αλλά σε κάποιον ωριμότερο επέρχεται κατ εμέ μία απομυθοποίηση όταν ανακαλύψεις πως τελικά δεν είπε κάτι το καινούργιο (μασουλάει τον Νίτσε, και έχει χρησιμοποιήσει ακόμα και την θεολογία περί αποκαταστάσεως των πάντων του Ωριγένη, δίχως παραπομπές, εννοείται). Ιδού, τί λέει με στοιχεία ο Λιαντίνης:https://www.youtube.com/watch?v=mduuzWvVyRcκαι ο Ρένος:https://www.youtube.com/watch?v=xVGGGmd2fZw
Συμφωνώ μόνο ως προς τις αλήθειες του Ρένου Αποστολίδη. Σε τίποτα άλλο.Ο Ρ. Αποστολίδης ήταν ένας πολύ ωραίος και συμπαθής άνθρωπος, εξαιρετικά εύστροφος. Ευθύς, ειλικρινής, πνευματικά σαρκαστικός και αυτοσαρκαστικός.Ήταν από τους ελάχιστούς που μπορούσε να εξουδετερώσει την βλακεία, που ως γνωστόν είναι αήττητη...Οι γιοι του, Ήρκος και Στάντης Αποστολίδης είναι σήμερα από τους σπουδαιότερους, εν εξελίξει, ιστορικούς μας, με αντικειμενικότατη, ιστορική μελέτη και γραφή.
Μα καλά, απ'όλο το βιβλίο, αυτό βρήκαν να σχολιάσουν. Πρέπει να τους αρέσει το σκάνδαλο.Για τον νομπελίστα μας, Γιώργο Σεφέρη, τα έχει πει όλα ο Τ.Κ. Παπατσώνης με το ποίημα "HABANERA".HABANERA του Γιώργου ΣεφέρηΠαίζοντας το ταμπουρίνο,σκιάζομαι, μην καμπουρήνω.Surgidero de Batabano Cuba, 1947
Αν το κείμενο είναι πράγματι σελίδα ημερολογίου, τοτε πρόκειται για κάτι το οποίο δεν προοριζόταν για το κοινό, είναι μια σκέψη που κρατούσε για τον εαυτό του και ενδεχομένως για τον στενό του κύκλο. Οπως το βλεπω εγώ, εξέφρασε μια άποψη, όχι μέσω δημόσιας δήλωσης αλλά γράφοντας την στο ημερολόγιο του. δεν καταλαβαινω που είναι η κατινιά εφόσον ήταν κάτι ιδιωτικό που υποτίθεται δεν θα βλέπαμε...
"Ψεύτικη γλώσσα, ψεύτικες πόζες, απομιμήσεις αισθημάτων..." Ω ναι, ποιητή μου, σε νιώθω και συμμερίζομαι την κρίση σου.Ειδικά για την ψεύτικη γλώσσα:"Βουτσί, που ντούγα χάνει για μεσάρι,δεν ξεχασκασκάει", σαν κειον που 'δα ανοιγμένοαπ' το πηγούνι ως τη σκισμή που κλάνει.......Συγκέφαλο και συστηθάτο αράζειστην πετροχτιά που ζώνει την αμμούδα.......Παρακατσεύει ο κάστορας την άγρη......και δέκα στο αφροχείλι ζάλα πάμετο ψακερό στρουφίζοντας δικράνι."
Ο Ζορμπάς του Καζαντζάκη (όχι ο πραγματικός ή της ταινίας) είναι η απόλυτη καρικατούρα του Έλληνα. Με τα προτερήματα και κυρίως τα μειονεκτήματα του. Ψεύτης, καταχραστης, κωλοτουμπας, συγκαλύπτει φόνο για να εκβιάσει τον ηγούμενο και να του φάει τα κτήματα για ένα κομμάτι ψωμί ώστε να εξασφαλίσει ότι το αφεντικό του δε θα τον καταγγείλει ως καταχραστη. Περιφρονεί τα γράμματα και τα κάνει όλα μαντάρα. Δουλεύει σκληρά και κυρίως αναποτελεσματικά. Όταν τελειώνουν τα λεφτά των άλλων χορεύει στο Συντ... συγνώμη στο ακρογιάλι. Καλοπερασακιας εθισμένος στο ψέμα. Ε, δεν είναι να απορεις που έχει τόση πέραση!
Τοσα καταλαβε ο Σεφερης για το Ζορμπα, τοσα ειπε. Εκτος κι αν ηταν και αυτος ο ιδιος "συνηθισμενος στην ψευτια" που τοσο κοροϊδευει στο κειμενο της κριτικης του. Καποιοι βγαζουν νυχια οταν θιγονται ζητηματα που οι ιδιοι δεν εχουν το θαρρος να δουν καταματα.
Πρώτον, υποθέτω πως στο στενό, φιλικό κύκλο του, τα ίδια θα είπε και θα έλεγε, καθότι ως γνωστόν (από μαρτυρίες), όλοι οι διανοούμενοι στις κουβέντες μεταξύ τους γίνονται πολύ κατίνες σε επίπεδο καφρίλας που ούτε μπορούμε να φανταστούμε.Δεύτερον, - και να που δημοσιοποιήθηκε, θα κυκλοφορήσει και σε βιβλίο.(σ.σ.: Ποιός ξέρει τι άλλο θα αρχίσουν να εκδίδουν οι εκδοτικοί οίκοι, για να 'κονομήσουν...).Όμως θα πρέπει να σημειώσουμε και να τονίσουμε κάτι. Πως το ερέθισμα του Σεφέρη για αυτό το κριτικό του ξέσπασμα δεν ήταν το βιβλίο, αλλά η ταινία και μάλιστα, φανερά επηρεασμένος από το σφάξιμο της χήρας.Σίγουρα διακρίνεται και μία ζήλια, κάτι όμως που είναι ανθρώπινο.Υ.Γ.: Αν το γνώριζε αυτό ο Καζαντζάκης, θα έγραφε αντίστοιχα στο ημερολόγιο του, «τον έχω γραμμένο στα @@ μου.»!...
Θα ήθελα πολύ να ρωτήσω τον μεγάλο μας ποιητή, ποιούς εννοεί με το «μας» στο «Και δε βρέθηκε άνθρωπος να τον κρίνει, τόσα χρόνια που αλωνίζει ανάμεσό μας»...