Η κίνηση των βιβλίων πέφτει, οι αυτοεκδόσεις ανθούν

Η κίνηση των βιβλίων πέφτει, οι αυτοεκδόσεις ανθούν Facebook Twitter
Εικονογράφηση: Athenean Sailor/ LIFO
3

 

Τα νέα από τη βιβλιαγορά, χρόνια τώρα, έχουν πάψει να είναι ευχάριστα. Τον φετινό χειμώνα, δε, που σημαδεύτηκε και από την πτώχευση του «Παπασωτηρίου», η ερημιά που έζησαν τα βιβλιοπωλεία ήταν αποκαρδιωτική. Ευτυχώς, έστω και συρρικνωμένη, η εκδοτική δραστηριότητα συνεχίζεται. Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΒiblioΝet, στα μέσα της προηγούμενης δεκαετίας εκδίδονταν πάνω από 10.000 νέα βιβλία τον χρόνο, αλλά με το που μπήκαμε στην κρίση η παραγωγή άρχισε να παίρνει την κατηφόρα, πέφτοντας το 2014 κάτω από τους 6.000 νέους τίτλους, στα επίπεδα του 1998. Στον τομέα της λογοτεχνίας, εντούτοις, με ό,τι σημαίνει πια αυτός ο όρος, παρατηρείται υπερπροσφορά. Τις «καλές» εποχές το μερίδιο που αναλογούσε στη λογοτεχνία ήταν μόλις 22%. Τα τελευταία χρόνια, όμως, πήρε τα σκήπτρα και το ποσοστό της σχεδόν διπλασιάστηκε.

Τα ελληνικά μυθιστορήματα, είτε δοκιμασμένων είτε πρωτοεμφανιζόμενων συγγραφέων, έφτασαν να ξεπερνούν σε αριθμό τα μεταφρασμένα, ενώ και οι –ασύμφορες, κατά γενική ομολογία− ποιητικές συλλογές καλά κρατούν. Δεν είναι εντυπωσιακό; Πώς γίνεται, μέσα σ' αυτό το τοπίο των λουκέτων και των κατακρημνισμένων τζίρων, να δίνονται τόσες ευκαιρίες σε αφανείς πεζογράφους και ποιητές; Εκτός κι αν δεν παίρνονται τα ανάλογα ρίσκα. Εκτός, δηλαδή, και αν κάποιοι από τους παραπάνω συμμετέχουν ή καλύπτουν τα έξοδα της έκδοσης των βιβλίων τους. Κάτι που γινόταν κατά κόρον ως τα τέλη της δεκαετίας του '70, πριν τεθούν επαγγελματικές βάσεις στον χώρο, κι έκτοτε μόνο κατ' εξαίρεση.

Υπάρχουν οίκοι, όπως, για παράδειγμα, ο Οσελότος, που ειδικεύονται ανοιχτά στις αυτοεκδόσεις, δημοσιεύοντας και ενδεικτικούς τιμοκαταλόγους στην ιστοσελίδα τους. Άλλοι, όπως ο Γαβριηλίδης, έχουν παραδεχτεί πως μοιράζονται τα βάρη της έκδοσης με νέους ποιητές κυρίως, προτείνοντάς τους να προαγοράσουν εκείνοι μερικές εκατοντάδες αντίτυπα των συλλογών τους και να τα διαθέσουν όπου επιθυμούν.

Πόσα βιβλία κυκλοφορούν σήμερα μ' αυτό τον τρόπο; Ας μη βαυκαλιζόμαστε. Η έκταση του φαινομένου είναι αδύνατον ν' αποσαφηνιστεί. Υπάρχουν οίκοι, όπως, για παράδειγμα, ο Οσελότος, που ειδικεύονται ανοιχτά στις αυτοεκδόσεις, δημοσιεύοντας και ενδεικτικούς τιμοκαταλόγους στην ιστοσελίδα τους. Άλλοι, όπως ο Γαβριηλίδης, έχουν παραδεχτεί πως μοιράζονται τα βάρη της έκδοσης με νέους ποιητές κυρίως, προτείνοντάς τους να προαγοράσουν εκείνοι μερικές εκατοντάδες αντίτυπα των συλλογών τους και να τα διαθέσουν όπου επιθυμούν. Οι μεγάλοι παραδοσιακοί εκδότες αποκηρύσσουν αυτές τις πρακτικές δημοσίως και μαρτυρίες που να τους διαψεύδουν δύσκολα εκμαιεύονται. Είναι κοινό μυστικό, όμως, πως πολλά μικρά εκδοτικά μόνον έτσι καταφέρνουν να επιβιώνουν, είτε βάζοντας νερό στο κρασί τους είτε προσπαθώντας να διατηρήσουν τον πήχη ψηλά.

Ο Κώστας Γκοβόστηςτων ομώνυμων εκδόσεων και γενικός γραμματέας της Ένωσης Ελληνικού Βιβλίου (ΕΝΕΛΒΙ) δεν το αρνείται: «Πράγματι, τα τελευταία χρόνια υπάρχει η αίσθηση ότι τα πληρωμένα βιβλία έχουν αυξηθεί. Ενδεχομένως το ποσοστό τους να έχει μεγαλώσει. Σε απόλυτους αριθμούς, ωστόσο, είναι λιγότερα. Η κρίση χτυπάει τους πάντες, όχι μόνο τις εκδοτικές επιχειρήσεις, κι εκείνοι που θα έβαζαν το χέρι στην τσέπη για να δουν δημοσιευμένα τα γραπτά τους, αναπόφευκτα, έχουν περιοριστεί». Για τον ίδιο, αυτή η μορφή της αυτοέκδοσης, όση ματαιοδοξία κι αν κρύβει, «δεν είναι απαραίτητα ηθικά επιλήψιμη. Εκείνο που μετράει είναι το ποιοτικό κριτήριο. Αν μιλάμε για ένα πολύ καλό έργο το οποίο δεν θα κάνει πωλήσεις, μια τέτοια λύση ίσως είναι προτιμότερη. Κανείς δεν υποχρεώνεται να δώσει χρήματα. Το ότι το κάνει, σε τόσο δύσκολους καιρούς, είναι και μια μορφή σταυροφορίας».

Ανάλογες απόψεις έχουν εκφράσει και εκδότες με εξαιρετική αισθητική, όπως η Τζούλια Τσιακίρη των εκδόσεων Το Ροδακιό και ο Σταύρος Πετσόπουλος της Άγρας. Όπως έλεγε η πρώτη, όταν επιχειρούσα το ίδιο ρεπορτάζ, προ κρίσης, «ό,τι κυκλοφορεί από εμάς, είναι επειδή το έχουμε εγκρίνει και ποθούμε να το δημοσιεύσουμε. Προκειμένου, όμως, να τυπωθούν βιβλία που αποκλείεται να σταθούν εμπορικά, αναζητούμε οικονομική στήριξη είτε από κάποιον χορηγό είτε από τον ίδιο τον συγγραφέα». Κι ο δεύτερος, πολύ πιο πρόσφατα, παραδεχόταν πως «το κάναμε κι εμείς στο ξεκίνημά μας, αλλά τα τελευταία 25 χρόνια το αποφεύγουμε. Δεν πιστεύω ότι τίθεται ηθικό ζήτημα εφόσον μιλάμε μόνο για τα έξοδα του βιβλίου και όχι για το κέρδος του εκδότη, κι εφόσον πρόκειται για χειρόγραφα άξια, ούτως ή άλλως, να τυπωθούν. Προτιμώ χίλιες φορές αυτήν τη δυνατότητα στην Ελλάδα, από τον απόλυτο αποκλεισμό της έκδοσης τέτοιων βιβλίων, όπως συμβαίνει στις μεγάλες χώρες του εξωτερικού».

Η κίνηση των βιβλίων πέφτει, οι αυτοεκδόσεις ανθούν Facebook Twitter
Εικονογράφηση: Athenean Sailor/ LIFO

Πόσο πιεστική έφτασε να γίνει η έλλειψη ρευστού; «Εμείς στον Gutenberg δεν δεχόμαστε χρήματα από κανέναν, αλλά αμφιβάλλω αν υπάρχει σήμερα εκδότης που να μην μπαίνει στον πειρασμό» λέει ο Γιώργος Δαρδανός. «Πόσο μάλλον αν είναι καταχρεωμένος και του χτυπούν την πόρτα άνθρωποι που είναι διατεθειμένοι να πληρώσουν όσο-όσο για να ικανοποιήσουν την κάψα τους. Ευελπιστεί ότι θα υπάρξει κάποια κίνηση, ότι το ένα βιβλίο θα παρασύρει το άλλο, είναι ένας τρόπος να δείξει πως παραμένει ενεργός. Στην πραγματικότητα, τα περισσότερα από τα πληρωμένα βιβλία δεν φτάνουν στα βιβλιοπωλεία. Εδώ δεν φτάνουν τα άλλα... Σκεφτείτε ότι πριν από την κρίση συνεργαζόμασταν με 2.600 σημεία πώλησης, ενώ σήμερα δεν εμπιστευόμαστε πάνω από 80».

Από τη μεριά των συγγραφέων, το είπαμε, τα στόματα μένουν κλειστά. Σε κατ' ιδίαν, όμως, συζητήσεις, ακούγονται διάφορα. Οίκος που φημίζεται για τις ποιητικές επιλογές του διεκδίκησε τις προάλλες 3.000 ευρώ για να τυπώσει μια συλλογή 120 σελίδων, χωρίς ν' αναλαμβάνει και την υποχρέωση να τη διακινήσει. Κι όταν ο ενδιαφερόμενος, ο οποίος περίμενε απάντηση επί μήνες, ζήτησε να το σκεφτεί λιγάκι, μόνο που δεν εκδιώχθηκε. Κατά τ' άλλα, το χειρόγραφό του είχε κριθεί άξιο προς δημοσίευση... Με τον ίδιο οίκο συνεργάστηκε και γνωστή δημοσιογράφος για μια ποιητική σύνθεσή της, που μεταφέρθηκε έπειτα στο θέατρο, στην «πολύ φιλική τιμή», όπως αναγνωρίζει, «των 1.000 ευρώ». Έκτοτε, όμως, «όσο κι αν το επεδίωξα, δεν είχα επαφή με τον εκδότη. Ήθελα να τον καλέσω στην παράσταση, κι ούτε στο τηλέφωνο δεν έβγαινε. Λες και το βιβλίο μου, παρότι είχε τη σφραγίδα του, δεν τον αφορούσε καθόλου...».

Άλλο παράδειγμα, από την απέναντι όχθη, από εκεί όπου δεν γίνεται καν λόγος για ποιοτικά κριτήρια. Πρώην εκπαιδευτικός «παλεύει» εδώ και χρόνια να δημοσιεύσει σε βιβλίο, ιδίοις εξόδοις, τρία διηγήματα – ούτε εκατό σελίδες συνολικά. «Οι τιμές», λέει, «πάνε από τα ύψη στα βάθη. Άλλος ζητάει 1.000, άλλος 2.500 ευρώ, όπου σε πετύχει, κι όχι πάντα με απόδειξη. Έχω φίλες ποιήτριες που τις έχουν ξετινάξει... Κατέληξα στον φθηνότερο, για 450, και το μετάνιωσα οικτρά. Βρέθηκα αντιμέτωπη μ' έναν ανεκδιήγητο τύπο που υποδύεται και τον συγγραφέα, με τον οποίο επί τρία χρόνια τσακώνομαι, χωρίς αποτέλεσμα. Τώρα σκέφτομαι να πάω στον Οσελότο. Εκεί τα πράγματα είναι πιο ξεκάθαρα».

Ξέρετε, οι συγγραφείς είναι πολύ ευαίσθητοι άνθρωποι. Άλλοι πιστεύουν πως γράφουν "αριστουργήματα" κι είναι αποφασισμένοι να πληρώσουν για να το αποδείξουν. Άλλοι πιστεύουν πως έχουν γράψει κάτι τόσο αξιόλογο, που είναι ντροπή να πληρώσουν οι ίδιοι για να εκδοθεί. ―Λένα Παντοπούλου

Ο συγκεκριμένος οίκος, από τους πρώτους που δραστηριοποιήθηκαν στον χώρο των αυτοεκδόσεων, έχει τυπώσει από το 2009 γύρω στους 600 τίτλους − παιδικά βιβλία, συλλογές διηγημάτων και μυθιστορήματα τα περισσότερα. «Στην αρχή», λέει η επικεφαλής του, Λένα Παντοπούλου, «οι παραδοσιακοί εκδότες μάς είδαν ανταγωνιστικά και οι συγγραφείς με επιφύλαξη. Ξέρετε, οι συγγραφείς είναι πολύ ευαίσθητοι άνθρωποι. Έχουν συνηθίσει να μην τους εκτιμούν ιδιαίτερα κι αυτό τους έχει γίνει βίωμα. Είναι φοβισμένοι, όλο νομίζουν ότι κάποιος πάει να τους ξεγελάσει... Απ' ό,τι βλέπω, άλλοι πιστεύουν πως γράφουν "αριστουργήματα" κι είναι αποφασισμένοι να πληρώσουν για να το αποδείξουν. Άλλοι πιστεύουν πως έχουν γράψει κάτι τόσο αξιόλογο, που είναι ντροπή να πληρώσουν οι ίδιοι για να εκδοθεί. Κι άλλοι θέλουν να διαχειριστούν μόνοι τους το γραπτό τους, ώστε, αν πουλήσει, να κερδίσουν κιόλας. Κανονικά, μόνο οι τελευταίοι θα 'πρεπε να καταφεύγουν στην αυτοέκδοση».

  

Γεγονός είναι ότι τα χειρόγραφα που φτάνουν στον Οσελότο δεν ξεσκαρτάρονται. «Δεν μπορώ να πω ότι γίνεται επιλογή, μόνο editing κάνουμε. Όταν ξεκινούσαμε, νόμιζα πως, για να σταθούμε, τα περισσότερα βιβλία που θα βγάζαμε θα ήταν για πέταμα. Συνέβη ακριβώς το αντίθετο, θεωρώ ότι τα περισσότερα είναι πρωτότυπα, καλογραμμένα, με ωραίο θέμα και συνοχή. Καλύπτουμε όλο το φάσμα της δουλειάς, από τη στοιχειοθεσία ως την προβολή στον Τύπο, χωρίς να κρατάμε αποθήκη. Τοποθετούμε γύρω στα 100 αντίτυπα σε τέσσερα κεντρικά βιβλιοπωλεία και τα υπόλοιπα, που μπορεί να είναι από 50 ως 5.000, ο συγγραφέας μπορεί να τα χαρίσει, να τα πουλήσει, να τα κάνει ό,τι θέλει».

Όλα ειδυλλιακά λοιπόν; Όχι ακριβώς. «Η επισκεψιμότητα στο Διαδίκτυο και τα likes στο Facebook δεν έχουν καμία σχέση με τις πραγματικές πωλήσεις» λέει η Λένα Παντοπούλου. Και το κυριότερο, «οι συγγραφείς μας νιώθουν πολύ αδικημένοι από τους δημοσιογράφους. Παραπονιούνται ότι δεν ασχολούνται μαζί τους, ότι τους αγνοούν». Αλήθεια είναι. Οι δημοσιογράφοι δεν ανυπομονούν να εξερευνήσουν το τοπίο των αυτοεκδόσεων. Ενδιαφέρονται να καλύψουν εκδόσεις που έχουν περάσει μέσα από κάποια φίλτρα, η εκδοτική σφραγίδα εξακολουθεί να μετράει μέσα τους. Και η ζωή έχει δείξει πως οι πιθανότητες ν' αγνοηθεί ένα μεγάλο λογοτεχνικό ταλέντο είναι μηδαμινές.

3

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Νίκος Μπακουνάκης: «Αυτή τη θέση δεν την παντρεύεσαι, ούτε είσαι θεός» ΟΙ ΤΙΤΛΟΙ ΣΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ

Νίκος Μπακουνάκης / Νίκος Μπακουνάκης: «Αυτή τη θέση δεν την παντρεύεσαι, ούτε είσαι θεός»

Ο πρόεδρος του ΕΛΙΒΙΠ, στην πρώτη του συνέντευξη, μιλά στη LIFO για τους στόχους και τις δράσεις του ιδρύματος και για το προσωπικό του όραμα για το βιβλίο. Ποιος ο ρόλος των μεταφράσεων στην πολιτιστική διπλωματία και πώς θα αυξηθεί η φιλαναγνωσία; 
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Τζόναθαν Κόου

I was there / Τζόναθαν Κόου: «Το να είσαι κυνικός δείχνει τεμπελιά στη σκέψη»

Ο διάσημος Βρετανός συγγραφέας βρέθηκε στην Αθήνα και μίλησε για τη συγγραφή ως «πολυτέλεια για λίγους», την εκλογή Τραμπ ως «έκφραση απόγνωσης» και τη «woke» κουλτούρα ως πράξη ενσυναίσθησης.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Πολ Όστερ (1947-2024): Ο Mr. Vertigo των ονειρικών μας κόσμων

Σαν σήμερα  / Πολ Όστερ: «Οι χαμένες ευκαιρίες αποτελούν μέρος της ζωής στον ίδιο βαθμό με τις κερδισμένες»

Σαν σήμερα 30 Απριλίου, το 2024 πεθαίνει ο σπουδαίος Αμερικανός συγγραφέας και μετρ της σύμπτωσης, που κατάφερε να συνδυάσει την προοπτική των άπειρων φανταστικών κόσμων με το ατελείωτο κυνήγι των ευκαιριών και τη νουάρ ατμόσφαιρα με τα πιο ανήκουστα αυτοβιογραφικά περιστατικά.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Ηλίας Μαγκλίνης: «Η ανάκριση»

Το Πίσω Ράφι / «Γιατί δεν μου μιλάς ποτέ για τον εφιάλτη σου, μπαμπά;»

Η «Ανάκριση» του Ηλία Μαγκλίνη, ένα από τα πιο ενδιαφέροντα πεζά των τελευταίων χρόνων, φέρνει σε αντιπαράθεση έναν πατέρα που βασανίστηκε στη Χούντα με την κόρη του που «βασανίζεται» ως περφόρμερ στα χνάρια της Μαρίνα Αμπράμοβιτς.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Πέντε κλασικά έργα που πρέπει κανείς να διαβάσει

Βιβλίο / 5 κλασικά βιβλία που κυκλοφόρησαν ξανά σε νέες μεταφράσεις

Η κλασική λογοτεχνία παραμένει εξαιρετικά επίκαιρη, κι αυτό το αντιλαμβάνεται κανείς ανατρέχοντας στους τίτλους της πρόσφατης βιβλιοπαραγωγής και σε έργα των Τζόις, Κουτσί, Κάφκα, Αντρέγεφ και Τσβάιχ.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Τάσος Θεοφίλου: «Η φυλακή είναι το LinkedΙn των παρανόμων» ή «Το πορνό και το Κανάλι της Βουλής είναι από τα πιο δημοφιλή θεάματα στη φυλακή»

Βιβλίο / Τάσος Θεοφίλου: «Όταν μυρίζω μακαρόνια με κιμά θυμάμαι τη φυλακή»

Με αφορμή το βιβλίο-ντοκουμέντο «Η φυλακή», ο Τάσος Θεοφίλου μιλά για την εμπειρία του εγκλεισμού, για τον αθέατο μικρόκοσμο των σωφρονιστικών ιδρυμάτων –μακριά απ’ τις εικόνες που αναπαράγουν σειρές και ταινίες– και για το πώς η φυλακή λειτουργεί σαν το LinkedIn των παρανόμων.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Michel Gaubert: Ο dj που βάζει μουσικές στα σημαντικότερα catwalks

Βιβλίο / Michel Gaubert: Ο dj που βάζει μουσικές στα σημαντικότερα catwalks

Chanel, Dior και πολλοί ακόμα οίκοι υψηλής ραπτικής «ντύνουν» τα shows τους με τη μουσική του. Στο «Remixed», την αυτοβιογραφία-παλίμψηστο των επιρροών και των εμμονών του, ο ενορχηστρωτής της σύγχρονης catwalk κουλτούρας μας ξεναγεί σε έναν κόσμο όπου μουσική και εικόνα γίνονται ένα.
ΣΤΕΛΛΑ ΛΙΖΑΡΔΗ
Ρωμανός ο Μελωδός: Ο ουρανόθρεφτος ποιητής του Θείου Δράματος

Βιβλίο / Ρωμανός ο Μελωδός: Ο ουρανόθρεφτος ποιητής του Θείου Δράματος

Λίγοι είναι οι ποιητικά γραμμένοι εκκλησιαστικοί στίχοι που δεν φέρουν τη σφραγίδα αυτού του ξεχωριστού υμνωδού και εκφραστή της βυζαντινής ποιητικής παράδοσης που τίμησαν οι σύγχρονοί μας ποιητές, από τον Οδυσσέα Ελύτη μέχρι τον Νίκο Καρούζο.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Τα 5 πιο σημαντικά βιβλία του Μάριο Βάργκας Λιόσα

Βιβλίο / Τα 5 πιο σημαντικά βιβλία του Μάριο Βάργκας Λιόσα

Η τελευταία μεγάλη μορφή της λατινοαμερικάνικης λογοτεχνίας που πίστευε πως «η λογοτεχνία μπορεί να αλλάξει την πραγματικότητα» έφυγε την Κυριακή σε ηλικία 89 ετών. Ξεχωρίσαμε πέντε από τα πιο αξιόλογα μυθιστορήματά του.
ΕΙΡΗΝΗ ΓΙΑΝΝΑΚΗ
bernhard schlink

Πίσω ράφι / «Φανταζόσουν ότι θα έβγαινες στη σύνταξη ως τρομοκράτης;»

Το μυθιστόρημα «Το Σαββατοκύριακο» του Μπέρνχαρντ Σλινκ εξετάζει τις ηθικές και ιδεολογικές συνέπειες της πολιτικής βίας και της τρομοκρατίας, αναδεικνύοντας τις αμφιλεγόμενες αντιπαραθέσεις γύρω από το παρελθόν και το παρόν.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Φοίβος Οικονομίδης

Βιβλίο / Φοίβος Οικονομίδης: «Είμαστε έτοιμοι ανά πάσα στιγμή να σπάσουμε σε χίλια κομμάτια»

Με αφορμή το νέο του βιβλίο «Γιακαράντες», ο Φοίβος Οικονομίδης, ένας από τους πιο χαρακτηριστικούς συγγραφείς της νεότερης γενιάς, μιλά για τη διάσπαση προσοχής, την αυτοβελτίωση, τα κοινωνικά δίκτυα, το βύθισμα στα ναρκωτικά και τα άγχη της γενιάς του.
ΙΩΝΑΣ ΚΑΛΛΙΜΑΝΗΣ
Σερζ Τισερόν «Οικογενειακά μυστικά»

Το Πίσω Ράφι / «Το να κρατάμε ένα μυστικό είναι ό,τι πιο πολύτιμο και επικίνδυνο έχουμε»

Μελετώντας τις σκοτεινές γωνιές των οικογενειακών μυστικών, ο ψυχίατρος και ψυχαναλυτής Σερζ Τισερόν αποκαλύπτει τη δύναμη και τον κίνδυνο που κρύβουν καθώς μεταφέρονται από τη μια γενιά στην άλλη.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Το ηθικό ζήτημα με τις μεταθανάτιες εκδόσεις με αφορμή το ημερολόγιο της Τζόαν Ντίντιον

Βιβλίο / Μεταθανάτιες εκδόσεις και ηθικά διλήμματα: Η Τζόαν Ντίντιον στο επίκεντρο

Σύντομα θα κυκλοφορήσει ένα βιβλίο με τις προσφάτως ανακαλυφθείσες «ψυχιατρικές» σημειώσεις της αείμνηστης συγγραφέως, προκαλώντας ερωτήματα σχετικά με τη δεοντολογία της μεταθανάτιας δημοσίευσης έργων ενός συγγραφέα χωρίς την επίσημη έγκρισή του.
THE LIFO TEAM