Διαβάζοντας στον αέρα το βιβλίο για την Ελλάδα του Roderick Βeaton

Διαβάζοντας στον αέρα το βιβλίο για την Ελλάδα του Roderick Βeaton Facebook Twitter
0




ΜΕΤΑ ΑΠΟ 15 ΜΕΡΕΣ διακοπών στην Ελλάδα, στον δρόμο προς την έξοδο πέτυχα το βιβλίο του Roderick Beaton Ελλάδα - Βιογραφία ενός σύγχρονου έθνους. Άρχισα να το διαβάζω στο αεροδρόμιο σαν χειρονομία άρνησης: δεν θέλω να φύγω. Το βιβλίο ταιριάζει με ατμόσφαιρα πτήσης. Εκτός από την πανοραμική φωτογραφία του εξωφύλλου, θέτει τον εαυτό του σε μια μετέωρη θέση: ο μη Έλληνας συγγραφέας περιγράφει ως αβαντάζ τη σκοπιά του εξωτερικού παρατηρητή. Καταγράφει τον τρόπο με το οποίον ένα έθνος παρατηρεί και «βιογραφεί» τον εαυτό του ως ένα ιδιότυπο κομμάτι της Δύσης –ένα σύγχρονο κράτος-έθνος– που ξεκολλά σπασμωδικά, αλλά όχι ολοκληρωτικά, από την αυτοκρατορία της Ανατολής. Βεβαίως βεβαίως, θέση εξωτερικού παρατηρητή δεν έχουν μόνο οι ξένοι μελετητές αλλά και οι Έλληνες αναγνώστες της εποχής της κρίσης. Όπως και τόσοι άλλοι, έτσι κι εγώ ζω 15 χρόνια έξω. Και μέσα από αυτήν τη νέα, εξ αποστάσεως σχέση νιώθω την ανάγκη για μια ακόμη προοπτική, μια εικόνα που εμπεδώνεις σταδιακά, αφού φύγεις. Είναι μια εικόνα-ερώτημα που προκύπτει ακόμα πιο εκρηκτικά μπροστά στην αλλοπρόσαλλη συγκυρία του οθωμανολάγνου Ερντογάν.

Ποιο κομμάτι της οθωμανικής κληρονομιάς επικοινωνεί με τη δικής μας ιδιοσυστασία; Θα ήθελα μια πιο λεπτομερή –εικονογραφική περιγραφή– με αναφορά σε όλες τις αισθήσεις. Μια αναπαράσταση σε λόγο και εικόνα και γεύση και άρωμα και άγγιγμα της σύνδεσης της Ελλάδας με το οθωμανικό και ανατολικό κράμα αισθήσεων και παραισθήσεων. Τι συνδέει μια ελληνική λαϊκή αγορά, ένα σκυλάδικο ή ένα πιάτο φαγητό με τον πολιτισμό του εθνικού μας αντιπάλου; Εκτός από τη βεβήλωση και τη σκλαβιά, εκτός από τους Φαναριώτες και τους Πατριάρχες, τι άλλο μας κάνει μέρος του γειτονικού παζλ, πέρα από το μίσος και την καταστροφή;

Οι αρχαίοι ενέπνευσαν και την αντικουλτούρα της εποχής μας. Το αρχαίο heritage περιλαμβάνει ομοερωτισμό και ποίηση και πανκ φιλοσόφους και μαθηματικά και μαγεία και οδύσσεια του διαστήματος: έχεις υλικά για να κάνεις νέες συνδέσεις, να γράψεις νέες μακραίωνες ιστορίες επιθυμίας και τρέλας.

Είναι πράγματα που χρειάστηκε να ταξιδέψω στο Λονδίνο για να υποψιαστώ: την επίθεση του χρώματος, της ηδονής και της αναρχίας μέσα στο αστικό τοπίο της Δύσης. Ο τρόπος που αλλάζει ένα πεζοδρόμιο όταν κουβαλά πάνω του ένα κουρδικό μανάβικο/παντοπωλείο που παραμένει ανοιχτό, νύχτα και μέρα. Οι νεαροί μαγκίτες που ξενυχτούν το βράδυ ράθυμα (αλλά όχι κοιμισμένα) δίπλα στα πεπόνια και στους ναργιλέδες. Είναι, άραγε, αυτά τα υλικά ίχνη μιας οθωμανικής μείξης – κομμάτια της μοντέρνας εικόνας της Αθήνας που συνέβαλε στην εικόνα που έχω για τον εαυτό μου; Θα ήθελα να ξέρω πιο βαθιά αυτόν τον διάλογο.

Δεν συμμερίζομαι τον οριενταλιστικό πανικό: η απόλαυση της Ανατολής δεν είναι πάντα πράξη εξουσίας ή εξωραϊσμού. Δεν έχουμε την πολυτέλεια για ονειρογραφικό τουρισμό. Δεν έχω ούτε τα προνόμια των περιηγητών ούτε την εξωτερική τους ματιά. Ούτε θεωρώ ότι η σχέση της νέας Ελλάδας με την αρχαία και τη βυζαντινή κατάσταση είναι απλά και μονοκόμματα ένας εθνικιστικός και ιστοριογραφικός «μύθος». Ο Beaton συνοψίζει πολύ νηφάλια τη δημιουργία αυτής της συνείδησης μέσα από τη ματιά του Παπαρρηγόπουλου και του Ζαμπέλιου. Υπέφερα από τη μη νηφάλια εμμονή του σχολικού συστήματος στην αρχαιοπρέπεια. Όμως, μια βόλτα στις ερωτικές, εικαστικές και πολιτικές περιπέτειες του κλασικού θαύματος σε απαλλάσσει γρήγορα από το άχθος του σχολείου και της κρατικής προπαγάνδας. Οι αρχαίοι ενέπνευσαν και την αντικουλτούρα της εποχής μας. Το αρχαίο heritage περιλαμβάνει ομοερωτισμό και ποίηση και πανκ φιλοσόφους και μαθηματικά και μαγεία και οδύσσεια του διαστήματος: έχεις υλικά για να κάνεις νέες συνδέσεις, να γράψεις νέες μακραίωνες ιστορίες επιθυμίας και τρέλας.

Υπάρχει καλός λόγος να δίνουμε βάση στο κλασικό κλέος και είναι άδικο να ταυτίζουμε τα αρχαία μόνο με τη δυτικολατρία και τη «λευκή υπεροχή». Θα μπορούσαμε να το κάνουμε με περισσότερη επινοητικότητα και ανοιχτό μυαλό. Γι' αυτόν ακριβώς τον λόγο η γνώση της οθωμανικής κουλτούρας θα είναι μια δυναμική γνώση. Η παραδοχή του οθωμανικού στοιχείου στην εμπειρία του παρόντος θα μας έκανε πιο βαθιά «Έλληνες» με την ιδεαλιστική σημασία του όρου: δηλαδή δημιουργούς πρωτότυπων οραμάτων για τον κόσμο. Μια ανοιχτή κοινότητα πνεύματος και κεφιού που δεν περιορίζεται από DNA και όρκους «αίματος» αλλά χορεύει τσιφτετέλι με τις αντιφάσεις της.

Διαβάζοντας στον αέρα το βιβλίο για την Ελλάδα του Roderick Βeaton Facebook Twitter
Ο συγγραφέας Roderick Beaton. Φωτ.: Πάρις Ταβιτιάν/LIFO

Θα ήθελα ιστορίες της παραλίας, ιστορίες των γεύσεων, των σεξουαλικών σχέσεων, των ψυχοδηλωτικών ουσιών, των προσευχών, των φορεσιών, των παρασπονδιών, του τραγουδιού και του χρώματος. Ιστορίες και μαρτυρίες που να πλαισιώνουν τη γέννηση και την αυτοσυνειδησία ενός έθνους – συνομιλώντας με ιστορίες που δεν έγιναν. Ή που έγιναν (και γίνονται) κάτω από τα παχιά γεγονότα της πολιτικής.


Μια ιστορία της τσαχπινιάς δίπλα και γύρω από την ιστορία της Μεγάλης Ιδέας. Ο Βeaton συνοψίζει κάτι από αυτόν τον εναλλακτικό ορίζοντα συνομιλιών με την αναφορά του στον Ρήγα και στο όραμά του για μια κοινοπολιτεία Βαλκανίων. Αλλά χρειαζόμαστε κι άλλες εικόνες. Κι άλλες αισθήσεις. Κι άλλα τοπία. Νομίζω ότι η πρόσφατη, τραυματική εμπειρία της μοντέρνας διασποράς –μια διασπορά ονειροπαρμένων, τσακισμένων και επισφαλών ανθρώπων– μας δίδαξε ότι ολόκληροι πολιτισμοί απολαύσεων παραμένουν αόρατοι στο παγκόσμιο μάρκετινγκ των ιδεών. Και υπάρχουν πολλοί τρόποι να διηγηθείς τις ιστορίες των ανθρώπων και των ονείρων τους, ανακατεύοντας το έθνος με διαγώνιες και υπερεθνικές συμμαχίες απολαύσεων και συμπτώσεων.

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

100 βιβλία που ξεχωρίσαμε για αυτό το καλοκαίρι

Βιβλίο / 100 βιβλία να διαβάσεις κάτω από ένα αρμυρίκι ή στην πόλη με το κλιματιστικό στο φούλ

Κλασική λογοτεχνία, σύγχρονοι συγγραφείς, δοκίμια, ιστορία, αυτοβελτίωση, βιβλία για το «μικρό» να μην είναι όλη την ώρα στο iPad. Kάτι για όλους για να περάσει όμορφα, ήσυχα και ποιοτικά το καλοκαίρι.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΜΑΡΙΑ ΔΡΟΥΚΟΠΟΥΛΟΥ
Κι όμως, πέρασε μισός αιώνας από την αυγή των Talking Heads

Βιβλίο / Κι όμως, πέρασε μισός αιώνας από την αυγή των Talking Heads

Τέτοιες μέρες πριν από πενήντα χρόνια, το γκρουπ έκανε το ντεμπούτο του στην σκηνή του θρυλικού κλαμπ CBGB στη Νέα Υόρκη, κι ένα νέο βιβλίο ακολουθεί την πορεία τους από τις πρώτες τους ημέρες μέχρι το είδος εκείνο της επιτυχίας που συνήθως έρχεται με τα δικά της προβλήματα
THE LIFO TEAM
Η βιογραφία του Μίλαν Κούντερα κυκλοφόρησε μόλις στα ελληνικά

Βιβλίο / Η βιογραφία του Μίλαν Κούντερα κυκλοφόρησε μόλις στα ελληνικά

Η Γαλλίδα κριτικός λογοτεχνίας της «Monde», Φλοράνς Νουαβίλ, στο «Μίλαν Κούντερα: Γράψιμο... Τι ιδέα κι αυτή!», αποκαλύπτει καίριες στιγμές και συγγραφικές αλήθειες του καλού της φίλου, αναιρώντας όλες τις κατηγορίες που συνδέονταν με το όνομά του.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Πάουλο Σκoτ

Βιβλίο / Πάουλο Σκoτ: «Στη Βραζιλία ο ρατσισμός είναι παντού, στη λογοτεχνία, στους στίχους της σάμπα»

Πότε ρεαλιστικό, πότε στρατευμένο, πότε αστυνομικής υφής, πότε μια τρελή και ξεκαρδιστική σάτιρα. Οι «Φαινότυποι» του Πάουλο Σκοτ είναι ένα αξιοσημείωτο βιβλίο. Μιλήσαμε με τον Βραζιλιάνο συγγραφέα για τη λογοτεχνία, την κατάσταση στη Βραζιλία και την αξία των λογοτεχνικών βραβείων.
ΒΕΝΑ ΓΕΩΡΓΑΚΟΠΟΥΛΟΥ
Κώστας Σπαθαράκης, εκδότης.

Κώστας Σπαθαράκης / Κώστας Σπαθαράκης: «Δεν έχουμε αφηγήσεις για τις ερωτικές μας σχέσεις, για τα νιάτα μας»

Για τον άνθρωπο πίσω από τις εκδόσεις αντίποδες, το μεγαλύτερο όφελος ήταν ότι, ενώ του άρεσε να είναι χωμένος μέσα στα βιβλία – μια μοναχική και ίσως ναρκισσιστική συνήθεια –, στην πορεία έμαθε να τη μετατρέπει σε εργαλείο κοινωνικότητας και επαφής με τους γύρω του.
M. HULOT
Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες: Ζούμε το τέλος του ανθρωπισμού

Βιβλίο / Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες: «Ζούμε το τέλος του ανθρωπισμού»

Ο πολυβραβευμένος Κολομβιανός συγγραφέας μιλά στη LiFO για τη βία που στοιχειώνει τη χώρα του, τη δύναμη της λογοτεχνίας να ανασύρει όσα κρύβει η Ιστορία, αλλά και για την αρχαιοελληνική φιλοσοφία ως σταθερή επιρροή του.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
H Gen Z όχι μόνο διαβάζει αλλά συγχρόνως αλλάζει και την ίδια την έννοια της ανάγνωσης

Βιβλίο / Η Gen Z δεν διαβάζει απλώς· επαναπροσδιορίζει την ανάγνωση

Οι εκπρόσωποι αυτής της γενιάς λατρεύουν την απόδραση, παίρνουν την λεγόμενη fan fiction τόσο σοβαρά όσο και τη λίστα Booker, αναβιώνουν κλασικά βιβλία από την Τζέιν Όστεν έως τον Ντοστογιέφσκι και μοιράζονται ιστορίες στις δικές τους κοινότητες.
THE LIFO TEAM
Γιατί ο Πέρσιβαλ Έβερετ πήρε το Πούλιτζερ με το «James»

Βιβλίο / Γιατί ο Πέρσιβαλ Έβερετ πήρε το Πούλιτζερ με το «James»

Ο Πέρσιβαλ Έβερετ έγραψε ένα άκρως επίκαιρο, δεδομένων των τελευταίων ημερών, βιβλίο, που ταυτόχρονα φιλοδοξεί να καταστεί κλασικό, για τον ρατσισμό και τη χαμένη ανθρωπιά, και κέρδισε το Εθνικό Βραβείο Λογοτεχνίας των ΗΠΑ και το Πούλιτζερ.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Πάμε στη Χονολουλού»: Ένα βιβλίο για τον μποέμ ρεμπέτη, κιθαρίστα και σκιτσογράφο Κώστα Μπέζο, που ξαναγράφει την ιστορία της Ελλάδας πριν από το 1940

Βιβλίο / «Πάμε στη Χονολουλού»: Ένα βιβλίο για τον μποέμ ρεμπέτη Κώστα Μπέζο

Τη δεκαετία του ’30 άνθισε στην Ελλάδα ένα μουσικό είδος «διαφυγής» από τη σκληρή πραγματικότητα, οι χαβάγιες. Ο Κώστας Μπέζος, αινιγματική μορφή μέχρι πρόσφατα και σημαντικός ρεμπέτης και σκιτσογράφος, έγραψε μια ανείπωτη ιστορία, διαφορετική από αυτή που η επίσημη ιστορία έχει καταγράψει για την εποχή του Μεσοπολέμου.  
M. HULOT
Εύα Μπαλταζάρ: «Η αγάπη που σε φυλακίζει δεν είναι αγάπη»

Βιβλίο / Εύα Μπαλταζάρ: «Η αγάπη που σε φυλακίζει δεν είναι αγάπη»

Η Καταλανή συγγραφέας, που έχει εξελιχθεί σε σημείο αναφοράς της σύγχρονης queer λογοτεχνίας, μεταφράζεται παγκοσμίως και τη θαυμάζει ο Αλμοδόβαρ, μιλά στη LiFO για το τι σημαίνει να ζεις ελεύθερα.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
ΕΠΕΞ Φάνη, ψηλά το κεφάλι!

Βιβλίο / Φάνη, ψηλά το κεφάλι!

Το πρώτο βιβλίο του Φάνη Παπαδημητρίου είναι μια συγκινητική εξομολόγηση για το ατύχημα στα 19 του που τον καθήλωσε σε αμαξίδιο, την πάλη του με τον τζόγο και τον αγώνα που έδωσε να ξαναφτιάξει τη ζωή του «μετά το τσουνάμι που ήρθε και τα σάρωσε όλα».
M. HULOT