Ποτέ η Ρωσία, σε οποιαδήποτε εκδοχή της, αυτοκρατορική ή επαναστατική, παραδομένη στις εξεγέρσεις ή τον εμφύλιο, δεν ήταν μια χώρα φιλήσυχη ή ουδέτερη. Με τις εξάρσεις της φύσης να φαντάζουν τουλάχιστον επιβλητικές και τους πολέμους να συνιστούν καθημερινή πραγματικότητα, το απόλυτο ήταν ο μονόδρομος τον οποίο όφειλε να ακολουθήσει κανείς στην ιδανική αναζήτηση της αλήθειας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα οι ήρωες των ρωσικών μυθιστορημάτων που έμοιαζαν να βρίσκονται, όπως έγραφε κάποτε ο Αλεξάνδρου, «πάντοτε υπό το κράτος της οργής, της απελπισίας, της απόγνωσης, της μέθης, του ερωτικού παροξυσμού – σπανίως όμως της χαράς».
Ένας τέτοιος ήρωας είναι ο Σάνκια (το όνομά του δεν είναι τυχαία υποκοριστικό του «Αλέξανδρος»), ένας γνήσιος περιφρονητής των κλισέ και των μέσων αντιλήψεων, που έχει αναλάβει να ξαναζωντανέψει τη ρωσική συνείδηση και να βγάλει στους δρόμους τους εν υπνώσει συγκατοίκους του.
Πρόκειται για τη μυθιστορηματική επινόηση του πιο διάσημου και πολυδιαβασμένου αυτήν τη στιγμή μυθιστοριογράφου στη Ρωσία, του Ζαχάρ Πριλέπιν, τον οποίο ανέλαβαν να μας συστήσουν, για πρώτη φορά στα ελληνικά, οι εκδόσεις Τόπος μέσα από το πολυσυζητημένο βιβλίο του Σάνκια, με πρωταγωνιστή τον ομώνυμο ήρωα (στην όμορφη μετάφραση του Βασίλη Μακρίδη). Το βιβλίο έχει μεταφραστεί σε 23 γλώσσες, απόδειξη της πολυδιάστατης επιδραστικότητάς του αλλά και του ότι εκφράζει την πεμπτουσία του ρωσικού ταμπεραμέντου, φτιαγμένου από ανθεκτικά υλικά και προορισμένου να κινείται πάντοτε στα άκρα.
Άλλωστε, αυτό που συμβαίνει μια ζωή στη Ρωσία είναι, όπως λέει και ο ήρωας του βιβλίου, «σφαγή και αναζήτηση αλήθειας», καθώς από τις σελίδες δεν λείπουν οι σκηνές βίας στους δρόμους μέσα από τις κινητοποιήσεις των Ενωτιστών ή μελών του Κινήματος της Ένωσης Δημιουργικών, μιας ριζοσπαστικής οργάνωσης που διεκδικεί ανεξαρτησία πνεύματος και αναβίωση της «μεγάλης ρωσικής ψυχής»
Άλλωστε, αυτό που συμβαίνει μια ζωή στη Ρωσία είναι, όπως λέει και ο ήρωας του βιβλίου, «σφαγή και αναζήτηση αλήθειας», καθώς από τις σελίδες δεν λείπουν οι σκηνές βίας στους δρόμους μέσα από τις κινητοποιήσεις των Ενωτιστών ή μελών του Κινήματος της Ένωσης Δημιουργικών, μιας ριζοσπαστικής στα όρια του αντιδραστικού και του νεορομαντικού οργάνωσης που διεκδικεί ανεξαρτησία πνεύματος και αναβίωση της «μεγάλης ρωσικής ψυχής».
Πιτσιρίκια, οι περισσότεροι από αυτούς θα μπορούσαν να μοιάζουν με τους δικούς μας αναρχικούς, αν δεν εμπνέονταν από το μεγαλόπνοο όραμα της επανεφεύρεσης μιας άλλης Ρωσίας και δεν ήταν άμεσα συνδεδεμένοι με όσα πραγματικά έχουν συμβεί τις τελευταίες δεκαετίες στη χώρα.
Οι εξεγέρσεις φέρνουν έτσι εύλογα στον νου τις αιματηρές διαμαρτυρίες του 2011 αλλά και προηγούμενων χρόνων από τους εκφραστές του παράνομου τότε Εθνικού Μπολσεβικικού Κόμματος, μέλος του οποίου ήταν και ο Ζαχάρ Πριλέπιν.
Ο ορφανός Σάνκια θα μπορούσε, επομένως, να είναι το δυναμικό alter ego του συγγραφέα στον βαθμό που εμπνέεται από ανάλογα πατριωτικά ιδανικά, είναι ενάντιος στις φιλελεύθερες απόψεις, που στη Ρωσία παραπέμπουν σε αντισημιτικές θέσεις, δείχνει δυσφορία για την υποκρισία της ιντελιγκέντσιας και τη βαθιά αλλοτρίωση της ανώτερης τάξης, ενώ πιστεύει βαθιά στον έρωτα (οι ερωτικές σκηνές είναι από τις πιο όμορφες του βιβλίου).
Ενίοτε ωραιοποιεί και το ρωσικό παρελθόν, ειδικά τις παλαιότερες γενιές, κάνοντας ένα ιδανικό ταξίδι-επιστροφή στο χωριό των παππούδων του, οδηγώντας μάλιστα μια παλιά Κοπέικα –το γνωστό σ' εμάς Lada 1200–, για να απολαύσει τη θαλπωρή του επαρχιώτικου σπιτιού, να γευτεί τα αγαπημένα του καραβάι (ρωσικές κρέπες), να πιει σπιτική βότκα Σαμογκόν και να χαζέψει τις φωτογραφίες του αρχοντικού παππού του με το εμβληματικό ρολόι Κομαντίρσκιγε στο χέρι και τη μεγάλη ζεστή καρδιά.
Μια τέτοια καθαρότητα που θα εμπνέεται από τη μεγάλη Ρωσία και θα ρουφάει τη ζωή στο όριο, ανάλογη με αυτήν που διεκδικεί ο Σάνκια, επιθυμεί ο πολυσυζητημένος και διάσημος στη χώρα του Πριλέπιν, καταφεύγοντας στη συγγραφή, γιατί για τους Ρώσους τα βιβλία δεν είναι απλώς αναγνώσεις αλλά επηρεάζουν τις ανθρώπινες ζωές.
Δεν είναι τυχαία τα επιθετικά βιβλία ενός ποιητή με το όνομα Κοστένκο που διαβάζει ο ήρωας, στα οποία «υπήρχε μια φανταστική, πρωτόγονη άποψη του κόσμου, όπως αυτή παιδιού ενός έτους που γνωρίζει τον κόσμο, που έμαθε να μιλάει και να εκφράζει τις σκέψεις του για όλα όσα βλέπει για πρώτη φορά.
Και ο κόσμος στα ποιήματα του Κοστένκο ήταν εκπληκτικά σωστός, πρωτόγονος, τέτοιος όπως έπρεπε να είναι ή, σωστότερα, τέτοιος όπως ακριβώς ήταν – ενώ απλά μας είχαν διδάξει, δείξει και εξηγήσει αυτό τον κόσμο με λάθος τρόπο. Κι από τότε βλέπουμε διάφορα πράγματα, χωρίς να καταλαβαίνουμε ούτε το νόημά τους ούτε τον προορισμό τους».
Δεν είναι, τέλος, να απορείς που στην αφιερωμένη, μεταξύ άλλων σπουδαίων Ρώσων συγγραφέων, στον Ζαχάρ Πριλέπιν εκπομπή του Στίβεν Φράι για την αγγλική τηλεόραση κάπου ακούγεται ότι είναι ο «Τολστόι με μολότοφ». Ιδανικός συνδυασμός, αν το καλοσκεφτείς.
