Πώς οι πίνακες του Χόπερ έγιναν η ιδανική απεικόνιση της κουλτούρας της καραντίνας Facebook Twitter

Πώς οι πίνακες του Χόπερ έγιναν η ιδανική απεικόνιση της κουλτούρας της καραντίνας

1

Παρότι έχει πεθάνει εδώ και μισό αιώνα και έζησε σε άλλους καιρούς, οι πίνακες του Έντουαρντ Χόπερ φαίνονται να απεικονίζουν με απόκοσμη ακρίβεια την κατάσταση αναγκαστικής απομόνωσης που βιώνει αυτές τις μέρες ο πλανήτης λόγω της πανδημίας. Οι εικόνες μοναξιάς και προσμονής που ζωγράφισε από την εποχή του μεσοπολέμου μέχρι την πρώιμη μεταπολεμική εποχή έχουν κατακλύσει τις τελευταίες δύο εβδομάδες τα social media ανά την υφήλιο.

Καθώς μένουμε κλεισμένοι μέσα και ατενίζουμε τις βουβές πόλεις από το παράθυρο, ήταν θέμα χρόνου να σκεφτούμε πόσο θυμίζει η τρέχουσα κατάστασή μας τους πιο διάσημους πίνακές του: το "Automat" (1927), τα «Νυχτοπούλια» (1942), τον «Πρωινό Ήλιο» (1952)...

Αν μπορεί πάντως να μας διδάξει κάτι ο Χόπερ στην παρούσα αγωνιώδη περίσταση, ίσως είναι το εξής: παρότι κλεισμένοι μέσα νιώθουμε ανήμποροι να ελέγξουμε το πανδαιμόνιο που συντελείται εκεί έξω, μπορούμε τουλάχιστον να αναζητήσουμε γαλήνη και καταφύγιο στον εσωτερικό μας κόσμο.

Ο Χόπερ άγγιξε τη συλλογική συνείδηση του καιρού του, και ποτέ δεν έπαψε να είναι βαθιά δημοφιλής, μοιάζει όμως αυτήν την περίοδο σα να έχει συλλάβει με το έργο του το πνεύμα του 2020 εν μέσω μια παγκόσμιας πανδημίας, παρότι ο ίδιος είχε πει κάποτε ότι «η μοναξιά ως θέμα έχει παραγίνει».

Η ουσία είναι όμως ότι η ζωή μας τώρα έχει αρχίσει κυριολεκτικά να θυμίζει τον πίνακα «Πρωινός Ήλιος», στον οποίο απεικονίζεται η σύζυγός του Τζο, και ολοκληρώθηκε όταν ο ίδιος είχε συμπληρώσει τα 70.

Λουσμένη μ' ένα χρυσό φως, η Τζο εμφανίζεται αποκομμένη από τον εξωτερικό κόσμο. Όπως και οι υπόλοιπες φιγούρες του Χόπερ όμως, μοιάζει συγχρόνως αυτάρκης στην αποξένωσή της μέσα σε μια απειλητικά χαοτική μητρόπολη. Ή, όπως σχολιάζει η @alexandraroach1 που ανέβασε την εικόνα στον λογαριασμό της στο Instagram, «θα μπορούσα να είμαι εγώ στον πίνακα, απλά θα είχα κι ένα κινητό στο χέρι...».

Από την άλλη, το συγκεκριμένος έργο προσφέρει και έναν καθησυχασμό, μια παρηγοριά στον σημερινό θεατή. Όσο περισσότερες φορές κοινοποιείται στα social media, τόσο μας υπενθυμίζει ξανά και ξανά ότι παρά την απομόνωσή μας, βρισκόμαστε όλοι μαζί στην ίδια κατάσταση.

Πώς οι πίνακες του Χόπερ έγιναν η ιδανική απεικόνιση της κουλτούρας της καραντίνας Facebook Twitter
Νυχτοπούλια, 1942

Ας είμαστε ειλικρινείς: Δεν περιμέναμε τα έκτακτα μέτρα για να συνειδητοποιήσουμε ότι η μοναχικότητα και η αποξένωση είναι αναπόφευκτα στοιχεία της σύγχρονης ζωής, ειδικά στις μεγάλες πόλεις. Γι' αυτό και είμαστε όλοι σχεδόν τόσο εθισμένοι στα social media όπου φοράμε μόνιμα μια μάσκα, ένα προσωπείο, καθώς αναζητούμε κοινωνική επαφή με αγνώστους.

Βεβαίως, η αποτύπωση της μοναξιάς στα έργα του Χόπερ είναι βαθιά ρομαντική. Όπως είχε πει κάποτε η συγγραφέας Τζόις Κάρολ Όουτς, τα «Νυχτοπούλια» ("Nighthawks") είναι ίσως «η πιο καίρια ρομαντική απεικόνιση της αμερικανικής μοναξιάς».

Σχεδόν οχτώ δεκαετίες μετά τη δημιουργία του έργου, οι χρήστες των social media αποθεώνουν τη νέα, απολύτως «ερημωμένη» εκδοχή του διάσημου πίνακα όπως παρουσιάστηκε στην εποχή του κορωνοϊού.

Τα έργα του Χόπερ ενσαρκώνουν με μοναδικό τρόπο μια αίσθηση απόλυτης ησυχίας, ακινησίας, αναστολής. Γνωστός για τις μακρόχρονες περιόδους κατάθλιψης στη ζωή του, τα έργα του μιλούν βαθιά στην ιδιοσυγκρασία πολλών ανθρώπων που υποφέρουν από θέματα ψυχικής υγείας, ζήτημα που αναδύεται στην επιφάνεια στη διάρκεια αυτής της κρίσης. Αντανακλώντας συχνά τον εσωτερικό του κόσμο, οι πίνακές του προκαλούν σε κάποιες περιπτώσεις μια αίσθηση δέους και αγωνίας. Γι' αυτό τον λόγο ενέπνευσαν πολλούς σπουδαίους φωτογράφους και σκηνοθέτες, από τον Χίτσκοκ και τον Γουίλιαμ Έγκλεστον ως τον Ντέιβιντ Λιντς.

Αν μπορεί πάντως να μας διδάξει κάτι ο Χόπερ στην παρούσα αγωνιώδη περίσταση, ίσως είναι το εξής: παρότι κλεισμένοι μέσα νιώθουμε ανήμποροι να ελέγξουμε το πανδαιμόνιο που συντελείται εκεί έξω, μπορούμε τουλάχιστον να αναζητήσουμε γαλήνη και καταφύγιο στον εσωτερικό μας κόσμο.

Πώς οι πίνακες του Χόπερ έγιναν η ιδανική απεικόνιση της κουλτούρας της καραντίνας Facebook Twitter
Δωμάτιο ξενοδοχείου, 1931
Πώς οι πίνακες του Χόπερ έγιναν η ιδανική απεικόνιση της κουλτούρας της καραντίνας Facebook Twitter
Σκιές της νύχτας, 1922
Πώς οι πίνακες του Χόπερ έγιναν η ιδανική απεικόνιση της κουλτούρας της καραντίνας Facebook Twitter
Western motel, 1957
Πώς οι πίνακες του Χόπερ έγιναν η ιδανική απεικόνιση της κουλτούρας της καραντίνας Facebook Twitter
Πρωί στο Cape Code, 1950
Πώς οι πίνακες του Χόπερ έγιναν η ιδανική απεικόνιση της κουλτούρας της καραντίνας Facebook Twitter
Γυναίκα στον ήλιο, 1961

Με στοιχεία από το Dazed.

 

Εικαστικά
1

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Το «Πλέγμα των Κυκλάδων» και μια έκθεση που μας ταξιδεύει στις διαχρονικές του συνδέσεις

Εικαστικά / Το «Πλέγμα των Κυκλάδων» και μια έκθεση για τις διαχρονικές του συνδέσεις

Μπορεί η σύγχρονη τέχνη να συνομιλήσει δημιουργικά με την αρχαία πολιτιστική κληρονομιά; Στην ΕΦΑ Κυκλάδων πίστεψαν στο «στοίχημα» και έτσι προέκυψε μια έκθεση με ξεχωριστό ενδιαφέρον στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ίου.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Από τον Περικλή Βυζάντιο και τον Jean Tinguely μέχρι τον Robert McCabe

Εικαστικά / «Νήματα επιλογής»: Μια αθηναϊκή έκθεση δένει φωνές και γενιές

Μια ομαδική έκθεση στην Αίθουσα Τέχνης Αθηνών, με έργα των Περικλή Βυζάντιου, Robert McCabe και Jean Tinguely, μεταξύ άλλων, φέρνει σε διάλογο Έλληνες και ξένους καλλιτέχνες διαφορετικών αναφορών.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο «Ένοικος» του Παντελή Μάκκα: Μια γιορταστική βιντεοεγκατάσταση

Εικαστικά / Ο «Ένοικος» του Παντελή Μάκκα: Μια γιορταστική βιντεοεγκατάσταση

Μια ρετροσπεκτίβα δεκαπέντε χρόνων η οποία αποτελείται από έναν καταιγισμό εικόνων που δημιούργησε με την κάμερά του ο γνωστός video artist για μια σειρά σημαντικών παραστάσεων, οι οποίες παρουσιάζονται αποδεσμευμένες από τη θεατρική τους υπόσταση.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Ξεκινάει το Back to Athens 2025

Εικαστικά / Back to Athens: Ο ετήσιος εικαστικός θεσμός επιστρέφει στο Μέγαρο Ησαΐα

Με κεντρική θεματική «Η διαίρεση της ζωής», το Back to Athens 2025 παρουσιάζει 30 εκθέσεις, εγκαταστάσεις, performance και προβολές από καλλιτέχνες και επιμελητές από την Ελλάδα και το εξωτερικό.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Takis: Αρχαϊκός καλλιτέχνης, προφήτης, μάντης, μάγος. Σίγουρα μοναδικός

Εικαστικά / Takis: Αρχαϊκός καλλιτέχνης, προφήτης, μάντης, μάγος. Σίγουρα μοναδικός

Με μια μεγάλη έκθεση σε δύο μέρη, στην Αθήνα και στην Άνδρο, το Ίδρυμα Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή γιορτάζει τα εκατό χρόνια του Takis, μίας από τις σημαντικότερες σημαντικότερες προσωπικότητες της ελληνικής αλλά και της παγκόσμιας εικαστικής σκηνής.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Μια νέα τοιχογραφία με τη ζωή των σεξεργατριών σε έναν δρόμο του Μεταξουργείου

Εικαστικά / Μια νέα τοιχογραφία για την αόρατη ζωή των σεξεργατριών στην οδό Ιάσωνος

Η διεθνής εικαστικός Paulina Olowska δημιουργεί μια τοιχογραφία στον πεζόδρομο του Μεταξουργείου για τις γυναίκες και γειτόνισσές της με τις οποίες καλημερίζεται και πίνει καφέ.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο ζωοπλάστης γλύπτης Ευριπίδης Βαβούρης (1911-1987) 

Εικαστικά / Ευριπίδης Βαβούρης: Πέρα από το «Λαγωνικό» της Φωκίωνος Νέγρη

Ο δημιουργός του γνωστού αγάλματος της Κυψέλης υπήρξε ένας στοχαστικός γλύπτης της Αθήνας με αξιόλογη πορεία, που απέδιδε πειστικά και με μεγάλη ευαισθησία τα κατοικίδια ζώα. Μια επίσκεψη στο ατελιέ του, που έχει διατηρηθεί σε άψογη κατάσταση, αποτέλεσε το ερέθισμα για να τον ανακαλύψουμε και να τον επανεκτιμήσουμε. 
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Ένας Ιούνιος γεμάτος τέχνη: 28 εκθέσεις που αξίζει να δείτε

Εικαστικά / Ένας Ιούνιος γεμάτος τέχνη: 28 εκθέσεις που αξίζει να δείτε

Μια σειρά από εκθέσεις σημαντικών καλλιτεχνών χαρακτηρίζουν την έναρξη του καλοκαιριού. Από τα Plásmata 3 της Στεγης έως την αναδρομική έκθεση του Takis κι από τη Marlene Dumas έως την Charline von Heyl.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Μαρλέν

Εικαστικά / Marlene Dumas: «Η τέχνη είναι πάντοτε μια πράξη εναντίον της βίας»

Η κορυφαία Νοτιοαφρικανή ζωγράφος παρουσιάζει την πρώτη ατομική της έκθεση στην Ελλάδα, στην οποία τα έργα της διαλέγονται με αρχαιότητες από τις μόνιμες συλλογές του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ