Τα Plāsmata 3 που ζωντανεύουν το Πεδίον του Άρεως για τρεις εβδομάδες μπορεί να είναι κάτι μαγικό και να δίνουν έμφαση στους καλλιτέχνες που συμμετέχουν με έργα τους αλλά και στις προβολές, στις συζητήσεις, στη μουσική του STEGI.RADIO, ακόμα και στο φαγητό, αλλά, για να φτάσει αυτό το θαυμαστό αποτέλεσμα στον επισκέπτη, έχουν δουλέψει ένα σωρό άνθρωποι.
Συντονισμένα, με πολύ κόπο, άπειρες ώρες εργασίας και προετοιμασία μηνών, με όραμα και με έναν τρόπο καθόλου παρεμβατικό, με σεβασμό στο πάρκο και στα πλάσματα που ζουν και κινούνται εκεί, ανθρώπους, ζώα και φυτά. Είναι οι άνθρωποι της Στέγης, που μπορεί να είναι αθέατοι, σχεδόν αόρατοι, αλλά είναι πολύ σημαντικοί για την υλοποίηση των Πλασμάτων.
Χρήστος Σαρρής
Head of Creative
We’ve met before: Τα δημιουργικά για τα έργα της Στέγης δεν τα αντιμετωπίζουμε ποτέ ως «προωθητικό» υλικό αλλά ως αυτόνομα έργα τέχνης, τα οποία αντλούν έμπνευση από τα έργα των καλλιτεχνών και στη συνέχεια αποκτούν τη δική τους ζωή, που είναι παράλληλη με εκείνη μιας παράστασης ή, στην τωρινή συγκυρία, με την έκθεση Plāsmata 3.
«Είναι μοναδική η εμπειρία τού να δουλεύεις μέσα στη φύση. Υπάρχουν στιγμές που, παρά την πίεση της δουλειάς, ακούς τα πουλιά, βλέπεις το φως να αλλάζει ανάμεσα στα δέντρα και νιώθεις ότι είσαι μέρος ενός ευρύτερου οργανισμού».
Όταν έρχεται η ώρα της παραγωγής, ξεκινά μια πολύ έντονη διαδικασία: ένας τοίχος γεμίζει εικόνες φαινομενικά αταίριαστες μεταξύ τους, φαίνεται κάπως δαιδαλώδης, στο στούντιο ακούγεται πολλή μουσική και ταυτόχρονα κάνουμε ο καθένας ένα ταξίδι στο παρελθόν μας, αφήνοντας αυτή την εντροπία να μας οδηγήσει σε μια αναπάντεχη διαύγεια. Μιλώντας για τα Plāsmata, ο λαγός που βγήκε από το καπέλο ήταν δυο μάσκες κατασκευασμένες από τον ταλαντούχο Κωνσταντίνο Χαλδαίο, οι οποίες φωτογραφήθηκαν αλλά δεν μπήκαν τελικά στον κατάλογο της σεζόν ’24-’25.
Τις είχαμε κρατήσει ως ενθύμιο στο γραφείο και στα meetings μας γυρίζαμε συνέχεια γύρω από αυτές τις εντυπωσιακές κατασκευές, οπότε ήταν μονόδρομος η συμμετοχή τους στο παράδοξο των φετινών Πλασμάτων. Tελικά, κάναμε και μία ακόμα πολύ συνειδητή επιλογή: οι άνθρωποι, όταν βγάλουν τη μάσκα της αλεπούς και της κουκουβάγιας, να είναι ακόμα πιο εξωπραγματικοί, σαν τον David Bowie στο «The man who fell to earth». Ταυτόχρονα, με τον δικό μας τρόπο, κλείνουμε το μάτι στην εμμονή μας με τον David Lynch.
Χριστίνα Πιτούλη
Υπεύθυνη για την οργάνωση παραγωγής στα Plāsmata 3
Μαζί με τον Αντώνη είμαστε στο πρότζεκτ από την αρχή, απ’ όταν άρχισαν να έρχονται οι πρώτες επιμελητικές ιδέες και προτάσεις έργων. Αυτό που κάναμε αρχικά ήταν να φιλτράρουμε όλες τις ιδέες, αξιολογώντας πώς μπορούν να υλοποιηθούν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, λαμβάνοντας υπ’ όψιν τις απαιτήσεις κάθε έργου, τις δυσκολίες, τις ιδιαιτερότητες του χώρου και την καλλιτεχνική προσέγγιση του συνόλου της έκθεσης. Κάναμε πάρα πολλές επισκέψεις και βόλτες στο Πεδίον του Άρεως, δουλέψαμε πολύ με τη σχεδιαστική ομάδα, εξετάζοντας διάφορες διαδρομές και έργα. Όταν η έκθεση άρχισε πια να παίρνει μορφή, ξεκίνησαν να εμπλέκονται τα υπόλοιπα τμήματα.
Ο δικός μου ο ρόλος είναι ιδιαίτερα ευρύς, καθώς συντονίζω την υλοποίηση της παραγωγής από την αρχή μέχρι το κλείσιμο. Φροντίζω τη ροή της πληροφορίας ανάμεσα στους επιμελητές και στα διάφορα τμήματα, εξασφαλίζω την ομαλή διεξαγωγή των εργασιών σε συνεργασία με το τεχνικό τμήμα και το τμήμα εκτέλεσης παραγωγής αλλά και τη θετική εμπειρία του κοινού, σε συνεργασία με τα τμήματα της ασφάλειας και του visitor experience. Ταυτόχρονα, ο ρόλος μου είναι και πολύ εξειδικευμένος, δηλαδή ασχολούμαι με τη σύνταξη και παρακολούθηση των προϋπολογισμών, τα συμφωνητικά, τις εντολές πληρωμών, τις μετακινήσεις και τη φιλοξενία των καλλιτεχνών, και με τη διαχείριση οποιουδήποτε απροόπτου, από τα πολύ μεγάλα έως τα πολύ μικρά.
Για μένα, το ότι βγήκαμε από το γραφείο και για έναν μήνα δουλεύουμε όλοι μαζί μέσα στο πάρκο, ανάμεσα σε δέντρα και κελαηδίσματα, είναι πραγματικά υπέροχο. Είμαστε στο Πεδίον του Άρεως από τις 28 Απριλίου, προετοιμάζοντας τον χώρο για την έκθεση αρχικά και στη συνέχεια στήνοντας τα έργα. Το πιο σημαντικό για εμάς ήταν να πραγματοποιηθούν όλες αυτές οι εργασίες στην ώρα τους, με ασφάλεια, χωρίς να παρεμποδιστεί η λειτουργία του πάρκου. Αυτό χρειάστηκε έναν πολύ προσεκτικό σχεδιασμό και συντονισμό, σε στενή συνεργασία με τις υπηρεσίες του πάρκου.
Τη βραδιά των εγκαινίων ήταν πολύ συγκινητικό που είδαμε όλα όσα ήταν τόσο καιρό ιδέες και σχέδια να έχουν γίνει πραγματικότητα – και μάλιστα να δείχνουν τόσο μαγικά. Από την άλλη, όλο αυτό είναι διαφορετικό από μια παράσταση που την ετοιμάζεις και έρχεται η στιγμή που σβήνουν τα φώτα και ξεκινάει. Εδώ έχουμε να κάνουμε με ένα πάρκο, έναν εξωτερικό δημόσιο χώρο που είναι γεμάτος ζωή, κινητικότητα και πάρα πολλά απρόοπτα. Σε συνδυασμό με το φετινό πυκνό πρόγραμμα ζωντανών δράσεων, κάθε μέρα θα είναι σαν πρεμιέρα για εμάς.
Αντώνης Κόκκορης
Τεχνικός Διευθυντής της Στέγης
Μια έκθεση τέτοιου μεγέθους σε έναν δημόσιο χώρο όπως το Πεδίον του Άρεως έχει πολλές και διαφορετικές προκλήσεις, κυρίως σε επίπεδο τεχνικού και παραγωγικού συντονισμού. Οι αποστάσεις είναι μεγάλες, ο εξοπλισμός πολύς και συχνά βαρύς, και η πρόσβαση σε κάποια σημεία του πάρκου δεν είναι πάντα εύκολη ή ασφαλής, επειδή ο χώρος παραμένει ανοιχτός στο κοινό καθ’ όλη τη διάρκεια της εγκατάστασης και της λειτουργίας της έκθεσης. Γι’ αυτό ο σχεδιασμός πρέπει να γίνει με μεγάλη προσοχή και συντονισμό, με απόλυτο σεβασμό προς τη φύση, τα πλάσματα που ζουν εκεί αλλά και την καθημερινότητα των ανθρώπων που χρησιμοποιούν το πάρκο.
Κάθε φορά μαθαίνουμε κάτι καινούργιο για το τι σημαίνει να στήνεις σε εξωτερικό κοινόχρηστο χώρο. Αυτήν τη φορά πήγαμε πιο μακριά από τις βασικές διαδρομές και επεκταθήκαμε σε σημεία του πάρκου που δεν είχαν ξαναχρησιμοποιηθεί, γεγονός που εμπεριείχε μεγαλύτερες τεχνικές προκλήσεις. Χρειάστηκε να δημιουργήσουμε υποδομές από το μηδέν, να προσαρμόσουμε τα έργα σε ανώμαλα εδάφη, να σχεδιάσουμε λύσεις που σέβονται το τοπίο και να φροντίσουμε ώστε η όδευση να είναι ασφαλής, όσο γίνεται, για όλους. Όλα αυτά έγιναν με τη μικρότερη δυνατή παρέμβαση στη φυσική εικόνα του πάρκου.
Όταν δεν υπάρχουν υποδομές, μπορεί να μοιάζει τρομακτικό να στήνεις κάτι από το μηδέν, αλλά στην πραγματικότητα ανοίγει δημιουργικούς ορίζοντες. Έχεις τη δυνατότητα να φανταστείς και να υλοποιήσεις κάτι εντελώς site-specific. Ο σχεδιασμός γίνεται με βάση το ίδιο το περιβάλλον, όχι ενάντια σ’ αυτό. Αυτή η διαδικασία σε ωθεί να βρεις καινοτόμες τεχνικές λύσεις που δύσκολα θα είχες σκεφτεί σε ένα συμβατικό περιβάλλον.
Επίσης, είναι μοναδική η εμπειρία τού να δουλεύεις μέσα στη φύση. Υπάρχουν στιγμές που, παρά την πίεση της δουλειάς, ακούς τα πουλιά, βλέπεις το φως να αλλάζει ανάμεσα στα δέντρα και νιώθεις ότι είσαι μέρος ενός ευρύτερου οργανισμού. Η πιο μαγική ώρα για μένα είναι αργά το βράδυ, όταν το πάρκο αρχίζει να αδειάζει. Τα έργα φωτίζονται, ο ήχος χαμηλώνει και μπορείς πραγματικά να αισθανθείς το αποτέλεσμα της δουλειάς σου μέσα σε ένα περιβάλλον που αναπνέει.
Θα ήταν παράλειψη να μην αναφερθώ στο τμήμα των ηλεκτρολόγων που πραγματικά έκαναν μία από τις πιο σημαντικές και δύσκολες εργασίες: όπου υπάρχει ρεύμα ή τεχνικός εξοπλισμός, το έχουν φροντίσει με τρόπο τόσο διακριτικό που δεν γίνεται καν αντιληπτός από το κοινό. Για παράδειγμα, ακόμα και το απλό πέρασμα καλωδίων απαιτεί σκάψιμο ώστε να είναι ασφαλή και αόρατα. Η δουλειά τους ήταν καθοριστική για τη λειτουργία ολόκληρης της έκθεσης.
Εξίσου σημαντικός είναι και ο ρόλος του τμήματος εκτέλεσης παραγωγής. Οργάνωσαν και συντόνισαν με ακρίβεια κάθε πρακτική λεπτομέρεια, εξασφαλίζοντας ότι όλες οι ομάδες δουλεύουν συντονισμένα, ότι τα χρονοδιαγράμματα τηρούνται και ότι η ροή των εργασιών δεν διαταράσσεται παρά τις ιδιαιτερότητες του χώρου και τις πολλές ταυτόχρονες απαιτήσεις.
Θα ήθελα, επίσης, να αναφερθώ στον Phil Hills, πρώην εργαζόμενο της Στέγης και πλέον εξωτερικό συνεργάτη, ο οποίος ανέλαβε, σε συνεργασία μαζί μου, τον τεχνικό συντονισμό του στησίματος της έκθεσης. Η προσήλωσή του στο αποτέλεσμα και ο επαγγελματισμός του είναι πάντα αξεπέραστα.
Βαγγέλης Μούντριχας
Επικεφαλής Τμήματος Φωτισμού
Το να φωτίσεις ένα πάρκο είναι πολύ δύσκολο, ειδικά όταν έχεις να καλύψεις μια τόσο μεγάλη έκταση – εμείς λάβαμε έναν χάρτη από τον Λουκά Μπάκα, που είναι ο σκηνογράφος και έχει τον καλλιτεχνικό συντονισμό του έργου. Είχαν δημιουργηθεί κάποιες φωτιστικές κολόνες για τα προηγούμενα Plāsmata, στα Ιωάννινα, οι οποίες είναι ο βασικός φωτισμός του πάρκου. Με αυτές προσπαθήσαμε να φτιάξουμε αρχικά μια ατμόσφαιρα στα τοπίο και μετά να καλύψουμε τις ανάγκες των καλλιτεχνών.
Συλλέξαμε όλες τις πληροφορίες για τα έργα που χρειάζονταν φωτισμό από τους καλλιτέχνες –για παράδειγμα, κάποιοι ήθελαν να παίζει μόνο το LED wall ή ήθελαν μόνο ήχο– και προσπαθήσαμε να τα φωτίσουμε ανάλογα με την αισθητική κάθε καλλιτέχνη ώστε να αποδοθεί καλύτερα το έργο του. Φυσικά, η μέρα δεν είναι σύμμαχος του τεχνητού φωτός, οπότε περιμέναμε τη νύχτα για να φανεί ο όποιος φωτισμός κάθε έργου. Προσπαθήσαμε να βγάλουμε την ατμόσφαιρα των Πλασμάτων και των καλλιτεχνών και να φωτίσουμε διακριτικά και καλλιτεχνικά άρτια τον χώρο, πάντα προστατεύοντάς τον, όπως και τη φύση, προσέχοντας ώστε να μην είμαστε παρεμβατικοί, να μην τυφλώνουν τα φώτα όσους κάνουν τη βόλτα τους το βράδυ, γιατί το πάρκο είναι για τους πολίτες κι αυτό πρέπει να το λαμβάνεις υπόψη.
Αλέξης Πολίτης
Επικεφαλής Τμήματος Ήχου
Είναι η τρίτη φορά που κάνουμε την έκθεση, πλέον το πάρκο το γνωρίζαμε καλά απ’ την προηγούμενη φορά, είχαμε αντίληψη του χώρου. Κατά βάση καλύψαμε τις απαιτήσεις των έργων όπου χρειαζόταν. Βασική μέριμνα ήταν ναι μεν να ακουγόμαστε αλλά να μην ενοχλούμε, γιατί ένας άνθρωπος που κάνει μια διαδρομή στο πάρκο πρώτα ακούει και μετά βλέπει. Εμείς θέλαμε να ακούσει κάποιος το έργο από μακριά και να πλησιάσει για να το δει, χωρίς αυτό να επηρεάζει τη ζωή του πάρκου – πιστεύω ότι το πετύχαμε. Έχουμε και πολλές άλλες παράλληλες δράσεις, με πολλές διαφορετικές ανάγκες η καθεμία, που επίσης καλύπτονται από το τμήμα μας για να έχουν άρτιο αποτέλεσμα. Όλα πήγαν πολύ καλά, βάσει πλάνου, ήμασταν on time.
Παναγιώτης Χατζησάββας
Επικεφαλής Τμήματος Προβολών
Ως υπεύθυνος του τμήματος προβολών είχα –και εξακολουθώ να έχω– την ευθύνη για τον τεχνικό συντονισμό και την υλοποίηση των οπτικοακουστικών εγκαταστάσεων της έκθεσης. Πιο απλά, φρόντισα ώστε όλα όσα βλέπει το κοινό να λειτουργούν σωστά και να «λένε» μια ιστορία χωρίς τεχνικά στραβοπατήματα. Το τμήμα προβολών ανέλαβε την εγκατάσταση, τη διασύνδεση και τη ρύθμιση όλων των LED οθονών και των προβολών, μια δουλειά που θέλει ακρίβεια, ψυχραιμία και, κάποιες φορές, μια δόση δημιουργικής επινοητικότητας. Συνολικά, στήσαμε περίπου 100 τ.μ. LED οθονών, πέντε προβολές και κάποιες μεγάλες LCD οθόνες σε διάφορα σημεία.
Κι επειδή μιλάμε για δημόσιο χώρο, δεν υπάρχει η πολυτέλεια ενός ελεγχόμενου περιβάλλοντος. Κάθε μέρα έφερνε καινούργιες προκλήσεις που αφορούσαν από την ασφάλεια του εξοπλισμού μέχρι τις μεταβολές του καιρού. Ένα πολύ χαρακτηριστικό παράδειγμα: δεν μπορείς να αφήσεις μια σκάλα στημένη και να πας 100 μέτρα παρακάτω για να φέρεις κάτι. Είναι επικίνδυνο – μπορεί να περάσουν παιδιά, να ανέβουν πάνω και να προκληθεί ατύχημα. Οπότε ή πρέπει να μείνει κάποιος στο σημείο να τη φυλάει ή να τη μαζέψεις τελείως, ακόμα κι αν σκοπεύεις να επιστρέψεις σε 10 λεπτά.
Αυτό το επίπεδο εγρήγορσης και φροντίδας κάνει τη διαδικασία της εγκατάστασης πολύ πιο χρονοβόρα. Κάθε βήμα απαιτεί σχεδιασμό, οργάνωση και συνεχή παρουσία. Ήταν ένα απαιτητικό στήσιμο αλλά και μια εμπειρία που είχε απ’ όλα: ένταση, αυτοσχεδιασμό αλλά και εκείνη την ιδιαίτερη στιγμή που όλα ανάβουν και ο χώρος αλλάζει μπροστά σου. Έχει πάντα κάτι το ξεχωριστό το να στήνουμε ένα τέτοιο project σε δημόσιο χώρο, ειδικά όταν το ανακαλύπτουν μικρά παιδιά. Το ζουν σαν κάτι μαγικό, και τους μένει.
Ιάκωβος Δαρζέντας
Επικεφαλής Τμήματος Μηχανικών Σκηνής
Το τελευταίο πράγμα που κάναμε ήταν να στήσουμε το τελευταίο έργο του Yoann Bourgeois, αυτό με το τραμπολίνο, το οποίο ήταν πολύ ενδιαφέρον και πολύ ωραίο. Μέχρι και την τελευταία στιγμή υπάρχουν ανάγκες. Από το πιο απλό έως το πιο σύνθετο έργο, η λεπτομέρεια και η συγκέντρωση που απαιτούνται είναι κομβικής σημασίας ώστε να έχουν το κοινό και οι συντελεστές την καλύτερη δυνατή εμπειρία. Μπορεί κάποιος απλώς να βλέπει βάσεις στις οποίες θα μπουν LED, αλλά δεν μπορεί να φανταστεί τι δυσκολίες μπορεί να κρύβει η κατασκευή τους, τι κίνδυνοι πρέπει να αποσοβηθούν και πόσο δύσκολο μπορεί να είναι να φτιάξεις κάτι σε χώμα ή γκαζόν, π.χ. το γκαζόν ποτίζεται και το χώμα μαλακώνει. Όλα τα έργα, το καθένα με τις ιδιαιτερότητές του, τα στήσαμε με επαγγελματισμό και ενθουσιασμό. Πήγαν όλα καλά, πάμε για τα επόμενα...
Βρείτε περισσότερες πληροφορίες για την εικαστική έκθεση εδώ.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.
