Ίαν Ράνκιν: «Ο φόβος είναι πολύ χρήσιμο πολιτικό εργαλείο»

Facebook Twitter
1

 

«Η δικαίωση του αίματος» είναι βασισμένη σε αληθινή ιστορία...

 

Ναι, αν και δεν το γνωρίζουν πολλοί. Το 1985, ένας Σκωτσέζος δικηγόρος βρέθηκε νεκρός στο αυτοκίνητό του. Ο συγκεκριμένος είχε διασυνδέσεις με παραστρατιωτικές οργανώσεις και τρομοκράτες και επεδίωκε την ανεξαρτητοποίηση της Σκωτίας μέσω της βίας. Ενώ λοιπόν στην αρχή όλοι νόμιζαν ότι επρόκειτο για τροχαίο, όταν η σωρός του μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο, διαπίστωσαν ότι είχε δολοφονηθεί. Όταν άρχισα να ψάχνω για την υπόθεση, ανακάλυψα ότι υπήρχαν πολλές ομοιότητες ανάμεσα στην Σκωτία του '80 και την σημερινή.

 

Όπως για παράδειγμα;

 

Ότι πρέπει να υπάρχει πάντα κάτι που να το φοβόμαστε. Τη δεκαετία του '80, οι επιστήμονες μας προειδοποιούσαν ότι έρχεται μια νέα «εποχή των παγετώνων». Τώρα μας λένε ακριβώς το αντίθετο. Τότε φοβόμασταν τους Ρώσους και τον κομμουνισμό. Σήμερα είμαστε τρομοκρατημένοι από τους μουσουλμάνους και τον φονταμενταλισμό. Μόλις ένας φόβος «εξατμίζεται», ένας νέος έρχεται να τον αντικαταστήσει.

 

_______________

«Ο φόβος ήταν πανταχού παρόν. Αυτήν την στιγμή οι άνθρωποι φοβούνταν για τις δουλειές και τις συντάξεις τους, το φαινόμενο του θερμοκηπίου και τις πηγές ενέργειας που στέρευαν. Αν αυτά τα προβλήματα λύνονταν ποτέ, τότε νέες ανησυχίες θα έρχονταν να γεμίσουν το κενό».

_______________

 

Είναι κι ο φόβος ένα μέσο άσκησης εξουσίας και ελέγχου...

 

Δεν μας επιτρέπεται να ζήσουμε σε κατάσταση αρμονίας και ειρήνης. Ίσως επειδή ο φόβος αποτελεί μια επικερδή επιχείρηση. Πολλές δουλειές εξαρτώνται από τον φόβο. Στην πραγματικότητα, δεν χρειαζόμαστε όπλα και στρατό. Για να το προχωρήσω ακόμη πιο πολύ, δεν χρειαζόμαστε ούτε τους πολιτικούς. Ο φόβος είναι ένα πολύ χρήσιμο πολιτικό εργαλείο. Σήμερα ζούμε σε ένα καθεστώς φόβου. Ένα χαρακτηριστικό αυτής της περιόδου είναι ότι το ενδιαφέρον για τα περιβαλλοντικά ζητήματα είναι μειωμένο. Οι άνθρωποι φοβούνται για πράγματα που τους αφορούν άμεσα, όπως το να μην χάσουν τη δουλειά τους.

 

_______________

«Μέχρι τώρα δεν είχα συνειδητοποιήσει πόσο άγρια ήταν τα πράγματα στα μέσα της δεκαετίας του '80».

 

[...]

 

«Ο Νιλ Κίνοκ ήταν αρχηγός των Εργατικών και η πρωθυπουργός Μάργκαρετ Θάτσερ περιόδευε στη Μέση Ανατολή. [...] Ένα ανθρακωρυχείο πλημμύρισε και θα έκλεινε, ενώ υπήρχαν φόβοι ότι η Διεύθυνση της Τράπεζας Ταμιευτηρίου πιθανόν να μεταφερόταν νότια των συνόρων».

_______________

 

Με το βιβλίο αυτό κάνετε κι ένα πολιτικό σχόλιο για τη δεκαετία του '80 στο Ηνωμένο Βασίλειο;

 

Ναι! Το 1985 ήμουν φοιτητής και πίστευα πως ήμουν πολιτικοποιημένος, πως είχα επίγνωση της πολιτικής κατάστασης. Παρόλα αυτά, ερευνώντας για το βιβλίο, συνειδητοποίησα πως είχα ξεχάσει ένα σωρό πράγματα που συνέβησαν τότε. Τις διαδηλώσεις για τα πυρηνικά, τους Αμερικανούς, την όξινη βροχή, το περιβάλλον. Εκείνη την περίοδο υπήρχε μεγάλη ένταση ανάμεσα στη Ρωσία και την Αμερική, η τρομοκρατία συγκλόνιζε την Ιρλανδία, οι άνθρωποι ήταν δραστηριοποιημένοι πολιτικά. Αναρωτήθηκα λοιπόν σ'αυτό το βιβλίο για το τι απέγιναν όλοι εκείνοι οι άνθρωποι. Για το πού βρίσκονται σήμερα εκείνοι που χρησιμοποιούσαν τη βία ως μέσο για να επιτύχουν τον σκοπό τους. Αναρωτιέμαι μήπως κάποιοι από αυτούς ενσωματώθηκαν στο πολιτικό σύστημα. Εξάλλου, το παρελθόν τους είναι καλά κρυμμένο και δεν γνωρίζει κανείς ότι ενδεχομένως κάποτε υπήρξαν τρομοκράτες.

 

Ο νέος σας ήρωας, ο αστυνομικός Μάλκολμ Φοξ, δε μοιάζει να είναι ένας Ρέμπους με αλλιώτικο όνομα...

 

Ο ήρωας των προηγούμενων βιβλίων μου, ο επιθεωρητής Ρέμπους, ήταν σχεδόν αναρχικός και απολάμβανε να παραβαίνει τους κανόνες. Όταν αποφάσισα να συνταξιοδοτήσω τον Ρέμπους, έπρεπε να επινοήσω ένα νέο αστυνομικό. Για να είμαι σίγουρος ότι ο Φοξ δεν θα ήταν ένας Ρέμπους με αλλιώτικο όνομα, δημιούργησα έναν χαρακτήρα εντελώς διαφορετικό. Τον έβαλα να εργάζεται στις Εσωτερικές Υποθέσεις γιατί εκεί θα έπρεπε να ακολουθεί τους κανόνες. Δεν θα είχε φίλους, δεν θα εμπιστευόταν κανέναν και κανείς δεν θα τον εμπιστευόταν. Θα στηριζόταν μονάχα στον εαυτό του, θα ήταν πολύ προσεκτικός στην προσωπική του ζωή και δεν θα έκανε καταχρήσεις. Το ερώτημα που έθετα στον εαυτό μου ήταν το εξής: Πώς κάνεις έναν τέτοιο τύπο να έχει ενδιαφέρον; Στους αναγνώστες αρέσουν οι κακοί, αυτοί που παραβιάζουν τους κανόνες. Χρειάζονται μερικά βιβλία για να ξεδιπλωθεί ο χαρακτήρας του.

 

Ο Φοξ έρχεται αντιμέτωπος με ιστορίες πολιτικής διαφθοράς. Πιστεύετε πως η δίψα για εξουσία και χρήμα τους διαφθείρει όλους ανεξαιρέτως;

 

Οι άνθρωποι που αποφασίζουν να ασχοληθούν με την πολιτική είναι παθιασμένοι, θέλουν να αλλάξουν τον κόσμο και να τον κάνουν καλύτερο, έχουν ιδανικά. Όταν όμως γίνονται τελικά πολιτικοί, αντιλαμβάνονται ότι μπορούν να κάνουν πολύ λίγα προς αυτήν την κατεύθυνση. Αρχίζουν τότε να αλλάζουν. Κάποιοι γίνονται κυνικοί και σκέφτονται πώς εφόσον δε μπορούν να αλλάξουν τον κόσμο προς το καλύτερο, ας αλλάξουν τουλάχιστον τη δική τους ζωή. Από την άλλη, έχω αρκετούς φίλους που έχουν εμπλακεί στα πολιτικά και παραμένουν προσκολλημένοι στα ιδανικά τους.

 

_______________

«-Υπήρχαν αποδείξεις; -Ήταν πιο δύσκολο να βρεις πληροφορίες τότε. Θυμάσαι εκείνο το βιβλίο, το Spycatcher; Σήμερα θα το είχαν ανεβάσει στο ίντερνετ, η κυβέρνηση δεν θα μπορούσε να εμποδίσει τον κόσμο να το διαβάσει».

 

[...]

 

«Όπως είπε ο Νέισμιθ, τότε δεν υπήρχε το ίντερνετ. Οι φήμες μπορούσαν να περιοριστούν. Ακόμα και οι ειδήσεις μπορούσαν να περιοριστούν».

_______________

 

Δίνετε την αίσθηση ότι τίποτε απ' όσα περιγράφετε δεν θα έμενε κρυφό σήμερα, με τη βοήθεια του διαδικτύου και των νέων μέσων.

 

Με το διαδίκτυο τα πάντα μαθαίνονται γρήγορα και είναι πολύ δύσκολο να κρατήσεις μυστικά. Ένα έγκλημα μπορεί να μαθευτεί αμέσως, χωρίς καν να πάει κάποιος στην αστυνομία. Έχεις δίκιο. Αν το έγκλημα συνέβαινε σήμερα, θα υπήρχαν στοιχεία για το τι συνέβη στο θύμα, από την στιγμή που μπήκε στο αυτοκίνητό του, μέχρι και την στιγμή που δολοφονήθηκε. Θα μαθαίναμε τα πάντα σχεδόν αμέσως.

 

_______________

«”-Αδέρφια;”

“-Μια αδερφή”.

“-Τυχερός, αν είστε δεμένοι. Μερικές φορές πρέπει να βάζεις ένα όριο ανάμεσα στον εαυτό σου και σ' αυτούς που αγαπάς”».

_______________

 

Στο βιβλίο κάνετε μια έντονη αναφορά στα απωθημένα, τα πάθη και τους διχασμούς ανάμεσα στα μέλη μιας οικογένειας...

 

Και πάλι εμφανίζεται το ζήτημα του Ρέμπους που ανέφερα πριν. Ο Ρέμπους ήταν μοναχικός, χωρίς οικογενειακούς δεσμούς. Η γυναίκα του τον άφησε, είχε μια κόρη που δεν έβλεπε ποτέ κι έναν αδερφό με τον οποίο δεν ήταν δεμένος. Ο Φοξ από την άλλη, είναι αρκετά κοντά στην οικογένειά του. Αν και μαλώνει συνεχώς με την αδερφή του, αγαπιούνται πολύ. Η δε σχέση του με τον πατέρα του είναι η αγαπημένη μου. Πιστεύω πως η σχέση τους «μοιάζει» με την σχέση που θα είχα με τον πατέρα μου, αν ζούσε σήμερα. Ο πατέρας μου πέθανε πριν αρχίσω να θεωρούμαι επιτυχημένος. Πρόλαβε να με δει να εκδίδω δυο-τρία βιβλία. Ο πατέρας του Φοξ του λέει διαρκώς ότι δεν είναι καλός αστυνομικός. Είμαι σίγουρος ότι κι ο πατέρας μου θα με πείραζε, λέγοντάς μου: «Πώς και δε βρήκες ποτέ μια πραγματική δουλειά; Το μόνο που κάνεις είναι να λες ψέμματα και να επινοείς πράγματα που δεν υπάρχουν!».

 

Ο Φράνσις Βέρναλ, κεντρικός ήρωας του βιβλίου, αποκαλείται διαρκώς «πατριώτης». Πιστεύετε ότι στο όνομα του πατριωτισμού διαπράττονται εγκλήματα; Στην Ελλάδα, για παράδειγμα, η λήψη μέτρων λιτότητας έγινε με την επίκληση του πατριωτικού καθήκοντος.

 

Ο πατριωτισμός είναι ένας όρος συγκινησιακά φορτισμένος. Κάποιος μπορεί να θεωρεί τον εαυτό του πατριώτη, την στιγμή που κάποιος άλλος τον θεωρεί τρομοκράτη. Χρειάζονται χρόνια, δεκαετίες για να καταλήξουμε αν κάποιος έκανε ό, τι έκανε για τους σωστούς λόγους. Σχετικά με την Ελλάδα, θα προσέθετα ότι όσοι μιλούν ενάντια στη λιτότητα, κάνουν επίσης επίκληση στον πατριωτισμό. Η κατάσταση στην Ελλάδα είναι πολύ ενδιαφέρουσα. Μακάρι να μην ήταν! Μακάρι να ήταν συνηθισμένη. Έχω πολλούς φίλους στη χώρα σας και μαθαίνω τι συμβαίνει...

 

Τι σας λένε οι φίλοι σας;

 

Ότι ξοδεύατε περισσότερα απ'όσα κερδίζατε και δεν πληρώνατε τους φόρους. Οι φίλοι μου προσπαθούν ν' αντιμετωπίζουν την κατάσταση με ρεαλισμό. Από την άλλη, μου λένε ότι είναι ντροπιαστικό να δανείζεστε χρήματα από τους Γερμανούς και από άλλες χώρες. Ότι η χώρα πρέπει να καταφέρει ξανά να στηρίζεται στις δικές της δυνάμεις.

 

Μιλώντας πριν για τη δεκαετία του '80 στο Ηνωμένο Βασίλειο, δε νομίζετε ότι άλλη μια ομοιότητα με τη σημερινή κατάσταση είναι κι η σχεδόν πανευρωπαϊκή εφαρμογή του δόγματος της απουσίας εναλλακτικής λύσης;

 

Στη Βρετανία έχουμε σήμερα μια δεξιά κυβέρνηση, η οποία θέλει να αποδομήσει το σύστημα της κοινωνικής πρόνοιας. Μας λένε ότι πρέπει να κάνουμε περικοπές στην παιδεία και την υγεία και την ίδια στιγμή, δεν αγγίζουν τους τραπεζίτες. Η κατάσταση στη Βρετανία είναι αντίστοιχη με την υπόλοιπη Ευρώπη. Κι εμείς δανειζόμασταν περισσότερα απ' όσα κερδίζαμε και τώρα η κυβέρνηση μας λέει ότι η λιτότητα είναι η μόνη λύση. Είναι κρίμα που δε μπορούμε να μιλήσουμε για πιο ευχάριστα πράγματα αυτήν την στιγμή. Όμως ο κόσμος είναι πολύ άσχημος τώρα, δε νομίζεις; Αυτό που μου αρέσει στην αστυνομική λογοτεχνία είναι ότι δίνει στο συγγραφέα την ευκαιρία να μιλήσει για πολιτικά και κοινωνικά ζητήματα. Αν ζούσαμε σε μια ουτοπία, η αστυνομική λογοτεχνία δεν θα υπήρχε. Απέχουμε όμως πολύ από την ουτοπία...

 

Τα αποσπάσματα ανήκουν στο νέο βιβλίο του Ίαν Ράνκιν «Η δικαίωση του αίματος» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο, σε μετάφραση της Βάσιας Τζανακάρη.

Βιβλίο
1

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Ντον Ντελίλο: «Άνθρωπος σε πτώση»

Το πίσω ράφι / «Άνθρωπος σε πτώση»: Το ρεαλιστικό έργο ενός από τους σπουδαιότερους εξερευνητές της μοντέρνας εποχής

Ο πολυβραβευμένος Ντον Ντελίλο γράφει για την ανάγκη των ανθρώπων να ανήκουν κάπου και να επικοινωνήσουν, όταν εισπράττουν από την Ιστορία οδύνη, απώλειες και χιλιάδες ερωτηματικά.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Αντώνης Καραμπατζός: Με έλκει ο μυθιστορηματικός κόσμος του Καραγάτση

The Book Lovers / Αντώνης Καραμπατζός: «Με έλκει ο μυθιστορηματικός κόσμος του Καραγάτση»

Ο Νίκος Μπακουνάκης συζητάει με τον καθηγητή Αστικού Δικαίου στο Πανεπιστήμιο Αθηνών Αντώνη Καραμπατζό για το πώς το έργο του Τζότζεφ Κόνραντ, του Φίλιπ Ρόθ ή η ποίηση του Κ.Π. Καβάφη ανοίγουν δρόμους στο συναίσθημα, στις ανθρώπινες σχέσεις και στην ιστορία.
THE LIFO TEAM
Ο θάνατος τής πήγαινε πολύ

Βιβλίο / Κάντι Ντάρλινγκ: Η συγκινητική ιστορία του τρανς ειδώλου και μούσας του Άντι Γουόρχολ

Η Κάντι Ντάρλινγκ προκαλούσε ανέκαθεν συμπάθεια και θαυμασμό, όχι τόσο για τα επιτεύγματά της στη σκηνή και τη μεγάλη οθόνη, όσο για την ομορφιά και την εύθραυστη αύρα της.
THE LIFO TEAM
Η Gen Z αγαπάει τη γιαγιά που πλέκει στο πανηγύρι του χωριού

The Happy Reader / Η Gen Z αγαπάει τη γιαγιά που πλέκει στο πανηγύρι του χωριού

Η Γενιά Ζ γράφει και διαβάζει, καταρρίπτοντας τα στερεότυπα. Βιογραφίες, ταξιδιωτικοί οδηγοί και υγεία οδηγούν τους Ευρωπαίους στα βιβλιοπωλεία. Οι γιοι του Μάρκες, Ροδρίγκο και Γκονζάλες, απολογούνται για το δικαίωμά τους στο έργο του πατέρα τους. Εκδοτικό γεγονός, η μετάφραση του πρώτου μυθιστορήματος του Τζέιμς Μπόλντουιν.
ΝΙΚΟΣ ΜΠΑΚΟΥΝΑΚΗΣ
«Teatro Grottesco»: Η γοτθική σκηνή της ζοφερής απελπισίας

Βιβλίο / «Teatro Grottesco»: Mια συλλογή σκοτεινών διηγημάτων από έναν μετρ του τρόμου

Κάποιοι ίσως τον γνωρίζουν από την πρώτη (και καλύτερη) σεζόν του «True Detective». Η βουτιά στις πλέον σκοτεινές πτυχές της υπαρξιακής φιλοσοφίας, η άκρως ζοφερή ατμόσφαιρα, η εικονοποιία που φλερτάρει με τη γοτθική αισθητική είναι χαρακτηριστικά του έργου του Τόμας Λιγκότι, η απουσία του οποίου από την ελληνική αγορά είναι τρανταχτή.
ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ ΤΣΑΠΡΑΪ́ΛΗΣ
Ακύλλας Καραζήσης: «Μου αρέσει η λογοτεχνία του Θανάση Βαλτινού γιατί δεν ξέρεις ποτέ τι είναι αλήθεια και τι ψέμα»

The Book Lovers / Ακύλλας Καραζήσης: «Μου αρέσει η λογοτεχνία του Θανάση Βαλτινού γιατί δεν ξέρεις τι είναι αλήθεια και τι ψέμα»

Ο Νίκος Μπακουνάκης συζητάει με τον ηθοποιό και σκηνοθέτη Ακύλλα Καραζήση για την αναγνωστική διαδρομή του, που ξεκινάει από τον «Τομ Σόγερ» και τη Θεσσαλονίκη, περνάει από τον ρομαντικό κόσμο της Χαϊδελβέργης και φτάνει στην Αθήνα του θεάτρου και των κειμένων.
ΝΙΚΟΣ ΜΠΑΚΟΥΝΑΚΗΣ
Ιωάννα Τσιβάκου: «Δεν έχει χρόνο ο σημερινός άνθρωπος να γνωρίσει τον άλλον κι εδώ βρίσκεται η δυστυχία του»

Βιβλίο / Ιωάννα Τσιβάκου: «Δεν έχει χρόνο ο σημερινός άνθρωπος να γνωρίσει τον άλλον κι εδώ βρίσκεται η δυστυχία του»

Η συγγραφέας και ομότιμη καθηγήτρια Κοινωνιολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου μιλά για την εποχή μας, τον χώρο της εκπαίδευσης και την ταυτότητα του νεοέλληνα.   
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
«Η άνοδος της δεξιάς συνδέεται με τις αποτυχίες της αριστεράς»

Βιβλίο / «Η άνοδος της δεξιάς συνδέεται με τις αποτυχίες της αριστεράς»

Ο Ντόναλντ Σασούν, ομότιμος καθηγητής Συγκριτικής Ευρωπαϊκής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Queen Mary του Λονδίνου και άλλοτε στενός φίλος, συνεργάτης και επιμελητής των βιβλίων του Έρικ Χoμπσμπάουμ, μιλά στη LiFO.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Η Κάλλας δεν ήταν τραγική φιγούρα και δεν εγκατέλειψε την καριέρα της για τον Ωνάση

Βιβλίο / Η Κάλλας δεν ήταν τραγική φιγούρα και δεν εγκατέλειψε την καριέρα της για τον Ωνάση

Η συγγραφέας του βιβλίου “Diva”, Ντέζι Γκούντγουιν, τονίζει με άρθρο της στον Guardian ότι το να χαρακτηρίζει κανείς τη ζωή της κορυφαίας τραγουδίστριας τραγική, σημαίνει ότι την αδικεί κατάφωρα.
THE LIFO TEAM
Η Θήβα που δεν ξέρουμε

Βιβλίο / Η Θήβα που δεν ξέρουμε

Ο Βρετανός ιστορικός Πολ Κάρτλετζ αποκαθιστά την ιστορική πόλη της αρχαιότητας που αντιμετώπιζαν υπεροπτικά οι Αθηναίοι. Δείχνει πώς τα θηβαϊκά θέματα επιβιώνουν στη σύγχρονη τέχνη, γράφει για τον Επαμεινώνδα που είχε έναν μόνο τραχύ μανδύα, παρουσιάζει την κοινωνία που δημιουργεί τον Ιερό Λόχο, ένα στρατιωτικό σώμα που αποτελείται αποκλειστικά από εραστές και ερώμενους.
ΝΙΚΟΣ ΜΠΑΚΟΥΝΑΚΗΣ

σχόλια

1 σχόλια