Ίαν Ράνκιν: «Ο φόβος είναι πολύ χρήσιμο πολιτικό εργαλείο»

Facebook Twitter
1

 

«Η δικαίωση του αίματος» είναι βασισμένη σε αληθινή ιστορία...

 

Ναι, αν και δεν το γνωρίζουν πολλοί. Το 1985, ένας Σκωτσέζος δικηγόρος βρέθηκε νεκρός στο αυτοκίνητό του. Ο συγκεκριμένος είχε διασυνδέσεις με παραστρατιωτικές οργανώσεις και τρομοκράτες και επεδίωκε την ανεξαρτητοποίηση της Σκωτίας μέσω της βίας. Ενώ λοιπόν στην αρχή όλοι νόμιζαν ότι επρόκειτο για τροχαίο, όταν η σωρός του μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο, διαπίστωσαν ότι είχε δολοφονηθεί. Όταν άρχισα να ψάχνω για την υπόθεση, ανακάλυψα ότι υπήρχαν πολλές ομοιότητες ανάμεσα στην Σκωτία του '80 και την σημερινή.

 

Όπως για παράδειγμα;

 

Ότι πρέπει να υπάρχει πάντα κάτι που να το φοβόμαστε. Τη δεκαετία του '80, οι επιστήμονες μας προειδοποιούσαν ότι έρχεται μια νέα «εποχή των παγετώνων». Τώρα μας λένε ακριβώς το αντίθετο. Τότε φοβόμασταν τους Ρώσους και τον κομμουνισμό. Σήμερα είμαστε τρομοκρατημένοι από τους μουσουλμάνους και τον φονταμενταλισμό. Μόλις ένας φόβος «εξατμίζεται», ένας νέος έρχεται να τον αντικαταστήσει.

 

_______________

«Ο φόβος ήταν πανταχού παρόν. Αυτήν την στιγμή οι άνθρωποι φοβούνταν για τις δουλειές και τις συντάξεις τους, το φαινόμενο του θερμοκηπίου και τις πηγές ενέργειας που στέρευαν. Αν αυτά τα προβλήματα λύνονταν ποτέ, τότε νέες ανησυχίες θα έρχονταν να γεμίσουν το κενό».

_______________

 

Είναι κι ο φόβος ένα μέσο άσκησης εξουσίας και ελέγχου...

 

Δεν μας επιτρέπεται να ζήσουμε σε κατάσταση αρμονίας και ειρήνης. Ίσως επειδή ο φόβος αποτελεί μια επικερδή επιχείρηση. Πολλές δουλειές εξαρτώνται από τον φόβο. Στην πραγματικότητα, δεν χρειαζόμαστε όπλα και στρατό. Για να το προχωρήσω ακόμη πιο πολύ, δεν χρειαζόμαστε ούτε τους πολιτικούς. Ο φόβος είναι ένα πολύ χρήσιμο πολιτικό εργαλείο. Σήμερα ζούμε σε ένα καθεστώς φόβου. Ένα χαρακτηριστικό αυτής της περιόδου είναι ότι το ενδιαφέρον για τα περιβαλλοντικά ζητήματα είναι μειωμένο. Οι άνθρωποι φοβούνται για πράγματα που τους αφορούν άμεσα, όπως το να μην χάσουν τη δουλειά τους.

 

_______________

«Μέχρι τώρα δεν είχα συνειδητοποιήσει πόσο άγρια ήταν τα πράγματα στα μέσα της δεκαετίας του '80».

 

[...]

 

«Ο Νιλ Κίνοκ ήταν αρχηγός των Εργατικών και η πρωθυπουργός Μάργκαρετ Θάτσερ περιόδευε στη Μέση Ανατολή. [...] Ένα ανθρακωρυχείο πλημμύρισε και θα έκλεινε, ενώ υπήρχαν φόβοι ότι η Διεύθυνση της Τράπεζας Ταμιευτηρίου πιθανόν να μεταφερόταν νότια των συνόρων».

_______________

 

Με το βιβλίο αυτό κάνετε κι ένα πολιτικό σχόλιο για τη δεκαετία του '80 στο Ηνωμένο Βασίλειο;

 

Ναι! Το 1985 ήμουν φοιτητής και πίστευα πως ήμουν πολιτικοποιημένος, πως είχα επίγνωση της πολιτικής κατάστασης. Παρόλα αυτά, ερευνώντας για το βιβλίο, συνειδητοποίησα πως είχα ξεχάσει ένα σωρό πράγματα που συνέβησαν τότε. Τις διαδηλώσεις για τα πυρηνικά, τους Αμερικανούς, την όξινη βροχή, το περιβάλλον. Εκείνη την περίοδο υπήρχε μεγάλη ένταση ανάμεσα στη Ρωσία και την Αμερική, η τρομοκρατία συγκλόνιζε την Ιρλανδία, οι άνθρωποι ήταν δραστηριοποιημένοι πολιτικά. Αναρωτήθηκα λοιπόν σ'αυτό το βιβλίο για το τι απέγιναν όλοι εκείνοι οι άνθρωποι. Για το πού βρίσκονται σήμερα εκείνοι που χρησιμοποιούσαν τη βία ως μέσο για να επιτύχουν τον σκοπό τους. Αναρωτιέμαι μήπως κάποιοι από αυτούς ενσωματώθηκαν στο πολιτικό σύστημα. Εξάλλου, το παρελθόν τους είναι καλά κρυμμένο και δεν γνωρίζει κανείς ότι ενδεχομένως κάποτε υπήρξαν τρομοκράτες.

 

Ο νέος σας ήρωας, ο αστυνομικός Μάλκολμ Φοξ, δε μοιάζει να είναι ένας Ρέμπους με αλλιώτικο όνομα...

 

Ο ήρωας των προηγούμενων βιβλίων μου, ο επιθεωρητής Ρέμπους, ήταν σχεδόν αναρχικός και απολάμβανε να παραβαίνει τους κανόνες. Όταν αποφάσισα να συνταξιοδοτήσω τον Ρέμπους, έπρεπε να επινοήσω ένα νέο αστυνομικό. Για να είμαι σίγουρος ότι ο Φοξ δεν θα ήταν ένας Ρέμπους με αλλιώτικο όνομα, δημιούργησα έναν χαρακτήρα εντελώς διαφορετικό. Τον έβαλα να εργάζεται στις Εσωτερικές Υποθέσεις γιατί εκεί θα έπρεπε να ακολουθεί τους κανόνες. Δεν θα είχε φίλους, δεν θα εμπιστευόταν κανέναν και κανείς δεν θα τον εμπιστευόταν. Θα στηριζόταν μονάχα στον εαυτό του, θα ήταν πολύ προσεκτικός στην προσωπική του ζωή και δεν θα έκανε καταχρήσεις. Το ερώτημα που έθετα στον εαυτό μου ήταν το εξής: Πώς κάνεις έναν τέτοιο τύπο να έχει ενδιαφέρον; Στους αναγνώστες αρέσουν οι κακοί, αυτοί που παραβιάζουν τους κανόνες. Χρειάζονται μερικά βιβλία για να ξεδιπλωθεί ο χαρακτήρας του.

 

Ο Φοξ έρχεται αντιμέτωπος με ιστορίες πολιτικής διαφθοράς. Πιστεύετε πως η δίψα για εξουσία και χρήμα τους διαφθείρει όλους ανεξαιρέτως;

 

Οι άνθρωποι που αποφασίζουν να ασχοληθούν με την πολιτική είναι παθιασμένοι, θέλουν να αλλάξουν τον κόσμο και να τον κάνουν καλύτερο, έχουν ιδανικά. Όταν όμως γίνονται τελικά πολιτικοί, αντιλαμβάνονται ότι μπορούν να κάνουν πολύ λίγα προς αυτήν την κατεύθυνση. Αρχίζουν τότε να αλλάζουν. Κάποιοι γίνονται κυνικοί και σκέφτονται πώς εφόσον δε μπορούν να αλλάξουν τον κόσμο προς το καλύτερο, ας αλλάξουν τουλάχιστον τη δική τους ζωή. Από την άλλη, έχω αρκετούς φίλους που έχουν εμπλακεί στα πολιτικά και παραμένουν προσκολλημένοι στα ιδανικά τους.

 

_______________

«-Υπήρχαν αποδείξεις; -Ήταν πιο δύσκολο να βρεις πληροφορίες τότε. Θυμάσαι εκείνο το βιβλίο, το Spycatcher; Σήμερα θα το είχαν ανεβάσει στο ίντερνετ, η κυβέρνηση δεν θα μπορούσε να εμποδίσει τον κόσμο να το διαβάσει».

 

[...]

 

«Όπως είπε ο Νέισμιθ, τότε δεν υπήρχε το ίντερνετ. Οι φήμες μπορούσαν να περιοριστούν. Ακόμα και οι ειδήσεις μπορούσαν να περιοριστούν».

_______________

 

Δίνετε την αίσθηση ότι τίποτε απ' όσα περιγράφετε δεν θα έμενε κρυφό σήμερα, με τη βοήθεια του διαδικτύου και των νέων μέσων.

 

Με το διαδίκτυο τα πάντα μαθαίνονται γρήγορα και είναι πολύ δύσκολο να κρατήσεις μυστικά. Ένα έγκλημα μπορεί να μαθευτεί αμέσως, χωρίς καν να πάει κάποιος στην αστυνομία. Έχεις δίκιο. Αν το έγκλημα συνέβαινε σήμερα, θα υπήρχαν στοιχεία για το τι συνέβη στο θύμα, από την στιγμή που μπήκε στο αυτοκίνητό του, μέχρι και την στιγμή που δολοφονήθηκε. Θα μαθαίναμε τα πάντα σχεδόν αμέσως.

 

_______________

«”-Αδέρφια;”

“-Μια αδερφή”.

“-Τυχερός, αν είστε δεμένοι. Μερικές φορές πρέπει να βάζεις ένα όριο ανάμεσα στον εαυτό σου και σ' αυτούς που αγαπάς”».

_______________

 

Στο βιβλίο κάνετε μια έντονη αναφορά στα απωθημένα, τα πάθη και τους διχασμούς ανάμεσα στα μέλη μιας οικογένειας...

 

Και πάλι εμφανίζεται το ζήτημα του Ρέμπους που ανέφερα πριν. Ο Ρέμπους ήταν μοναχικός, χωρίς οικογενειακούς δεσμούς. Η γυναίκα του τον άφησε, είχε μια κόρη που δεν έβλεπε ποτέ κι έναν αδερφό με τον οποίο δεν ήταν δεμένος. Ο Φοξ από την άλλη, είναι αρκετά κοντά στην οικογένειά του. Αν και μαλώνει συνεχώς με την αδερφή του, αγαπιούνται πολύ. Η δε σχέση του με τον πατέρα του είναι η αγαπημένη μου. Πιστεύω πως η σχέση τους «μοιάζει» με την σχέση που θα είχα με τον πατέρα μου, αν ζούσε σήμερα. Ο πατέρας μου πέθανε πριν αρχίσω να θεωρούμαι επιτυχημένος. Πρόλαβε να με δει να εκδίδω δυο-τρία βιβλία. Ο πατέρας του Φοξ του λέει διαρκώς ότι δεν είναι καλός αστυνομικός. Είμαι σίγουρος ότι κι ο πατέρας μου θα με πείραζε, λέγοντάς μου: «Πώς και δε βρήκες ποτέ μια πραγματική δουλειά; Το μόνο που κάνεις είναι να λες ψέμματα και να επινοείς πράγματα που δεν υπάρχουν!».

 

Ο Φράνσις Βέρναλ, κεντρικός ήρωας του βιβλίου, αποκαλείται διαρκώς «πατριώτης». Πιστεύετε ότι στο όνομα του πατριωτισμού διαπράττονται εγκλήματα; Στην Ελλάδα, για παράδειγμα, η λήψη μέτρων λιτότητας έγινε με την επίκληση του πατριωτικού καθήκοντος.

 

Ο πατριωτισμός είναι ένας όρος συγκινησιακά φορτισμένος. Κάποιος μπορεί να θεωρεί τον εαυτό του πατριώτη, την στιγμή που κάποιος άλλος τον θεωρεί τρομοκράτη. Χρειάζονται χρόνια, δεκαετίες για να καταλήξουμε αν κάποιος έκανε ό, τι έκανε για τους σωστούς λόγους. Σχετικά με την Ελλάδα, θα προσέθετα ότι όσοι μιλούν ενάντια στη λιτότητα, κάνουν επίσης επίκληση στον πατριωτισμό. Η κατάσταση στην Ελλάδα είναι πολύ ενδιαφέρουσα. Μακάρι να μην ήταν! Μακάρι να ήταν συνηθισμένη. Έχω πολλούς φίλους στη χώρα σας και μαθαίνω τι συμβαίνει...

 

Τι σας λένε οι φίλοι σας;

 

Ότι ξοδεύατε περισσότερα απ'όσα κερδίζατε και δεν πληρώνατε τους φόρους. Οι φίλοι μου προσπαθούν ν' αντιμετωπίζουν την κατάσταση με ρεαλισμό. Από την άλλη, μου λένε ότι είναι ντροπιαστικό να δανείζεστε χρήματα από τους Γερμανούς και από άλλες χώρες. Ότι η χώρα πρέπει να καταφέρει ξανά να στηρίζεται στις δικές της δυνάμεις.

 

Μιλώντας πριν για τη δεκαετία του '80 στο Ηνωμένο Βασίλειο, δε νομίζετε ότι άλλη μια ομοιότητα με τη σημερινή κατάσταση είναι κι η σχεδόν πανευρωπαϊκή εφαρμογή του δόγματος της απουσίας εναλλακτικής λύσης;

 

Στη Βρετανία έχουμε σήμερα μια δεξιά κυβέρνηση, η οποία θέλει να αποδομήσει το σύστημα της κοινωνικής πρόνοιας. Μας λένε ότι πρέπει να κάνουμε περικοπές στην παιδεία και την υγεία και την ίδια στιγμή, δεν αγγίζουν τους τραπεζίτες. Η κατάσταση στη Βρετανία είναι αντίστοιχη με την υπόλοιπη Ευρώπη. Κι εμείς δανειζόμασταν περισσότερα απ' όσα κερδίζαμε και τώρα η κυβέρνηση μας λέει ότι η λιτότητα είναι η μόνη λύση. Είναι κρίμα που δε μπορούμε να μιλήσουμε για πιο ευχάριστα πράγματα αυτήν την στιγμή. Όμως ο κόσμος είναι πολύ άσχημος τώρα, δε νομίζεις; Αυτό που μου αρέσει στην αστυνομική λογοτεχνία είναι ότι δίνει στο συγγραφέα την ευκαιρία να μιλήσει για πολιτικά και κοινωνικά ζητήματα. Αν ζούσαμε σε μια ουτοπία, η αστυνομική λογοτεχνία δεν θα υπήρχε. Απέχουμε όμως πολύ από την ουτοπία...

 

Τα αποσπάσματα ανήκουν στο νέο βιβλίο του Ίαν Ράνκιν «Η δικαίωση του αίματος» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο, σε μετάφραση της Βάσιας Τζανακάρη.

Βιβλίο
1

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Το ημερολόγιο ενός διαιτητή: «Ήμασταν σχεδόν γυμνοί και ο Κολίνα μας εξέταζε με το παγερό βλέμμα του»

Βιβλίο / Το ημερολόγιο ενός διαιτητή: «Ήμασταν σχεδόν γυμνοί και ο Κολίνα μας εξέταζε με το παγερό βλέμμα του»

Σε ένα απόσπασμα από το βιβλίο του που έχει τίτλο “House of Cards”, ο Σουηδός πρώην διεθνής Γιόνας Έρικσον περιγράφει τις ταπεινωτικές μετρήσεις βάρους στα σεμινάρια διαιτητών της UEFA
THE LIFO TEAM
Ο Νίκος Παναγιωτόπουλος ήταν πάντα με τη μεριά της ζωής

Το Πίσω Ράφι / Ο Νίκος Παναγιωτόπουλος ήταν πάντα με τη μεριά της ζωής

Ο Έλληνας σκηνοθέτης μάζεψε από «το καλάθι των αχρήστων» όλες τις εμπειρίες του κι έφτιαξε την αυτοβιογραφία του, μια ζωντανή αφήγηση γεμάτη ιστορίες, συναντήσεις, αποφθέγματα και κρίσεις, λογοτεχνικές και σινεφίλ αναφορές.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Για τα περάσματα που δεν βρέθηκαν ποτέ: η ιστορία του underground περιοδικού «Ανοιχτή Πόλη»

Βιβλίο / «Ανοιχτή Πόλη»: Ένα από τα πιο επιδραστικά εναλλακτικά έντυπα της Ελλάδας

Οι δημιουργοί του Κώστας Μανδηλάς και Βλάσσης Ρασσιάς, καταγράφουν την πορεία του στο βιβλίο «Για τα περάσματα που δεν βρέθηκαν ποτέ: Η ιστορία του περιοδικού “Ανοιχτή Πόλη”».
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Η Ράνια Οικονομίδου διαβάζει το διήγημα «Η μεγαλύτερη λεία του Μινγκ» της Πατρίσια Χάισμιθ

Lifo Videos / Η Ράνια Οικονομίδου διαβάζει ένα διήγημα της Πατρίσια Χάισμιθ

«Η μεγαλύτερη λεία του Μινγκ»: Μια ιστορία έρωτα, αγάπης, αφοσίωσης, ανταγωνισμού, μίσους και φόνου μεταξύ ενός ζευγαριού και ενός σιαμέζικου γάτου, ένα μυστηριώδες διήγημα της δημιουργού των πιο σαγηνευτικών αντιηρώων.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Οι μικρές αριστουργηματικές σειρές των εκδοτών

Βιβλίο / Οι μικρές αριστουργηματικές σειρές των εκδοτών

Ολοένα περισσότερο διευρύνεται η τάση έκδοσης κλασικών και σπάνιων κειμένων σε μικρό μέγεθος που τοποθετούνται δίπλα στο ταμείο και συνιστούν την προσπάθεια ενός εκδοτικού οίκου να φέρει σπουδαία έργα στο ευρύ αναγνωστικό κοινό.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
I love Dick: Eίναι το βιβλίο της Κρις Κράους το πιο τολμηρό του αιώνα μας;

Βιβλίο / I love Dick: Eίναι το βιβλίο της Κρις Κράους το πιο τολμηρό του αιώνα μας;

Η θεωρητικός, εικαστικός, κριτικός, συγγραφέας και εκδότρια Κρις Κράους μπορεί να μην άλλαξε τα δεδομένα στον αγγλόφωνο κόσμο εκδίδοντας τα βιβλία των Γάλλων θεωρητικών αλλά προκάλεσε άπειρες συζητήσεις με το πρωτότυπο φεμινιστικό βιβλίο της.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Η αρχή της ηδονής: Μια σουρεαλιστική, σέξι ιστορία στην καλοκαιρινή Ανάφη 

Βιβλίο / Η αρχή της ηδονής: Μια σουρεαλιστική, σέξι ιστορία στην καλοκαιρινή Ανάφη 

Ένα τολμηρό καλλιτεχνικό project έγινε η αφορμή για να κάνει ο εικαστικός René Habermacher ένα ταξίδι στη θάλασσα με πλήρωμα έξι ναύτες κι έναν καπετάνιο, απαθανατίζοντας μια σουρεαλιστική εμπειρία που κατέληξε σε ναυάγιο. Το βιβλίο «The Pleasure Principle» καταγράφει αυτό το ταξίδι μέσα από φωτογραφίες του René, κείμενα και εικαστικά έργα, σε μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα έκδοση.
M. HULOT
Νίκος Μάντης «Το χιόνι του καλοκαιριού»

Το πίσω ράφι / Για τις απουσίες που μας κάνουν αργούς στα αισθήματα

Καλοκαίρι στην Πελοπόννησο, στη σκιά της δεκαετίας του ’80: ένα πληγωμένο παιδί, μια μητέρα που επιστρέφει αλλαγμένη και μυστικά που βαραίνουν τη σιωπή των ενηλίκων - αυτά ξετυλίγει ο Νίκος Α. Μαντής στο πρώτο του μυθιστόρημα.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Νέα βιβλία που περιμένουμε ως το τέλος του χρόνου, και κάποιες επανεκδόσεις

Fall Preview 2025 / 13 βιβλία που περιμένουμε ως το τέλος της χρονιάς

Ο πάντα επίκαιρος Καβάφης, νέα, σύγχρονα και παλιότερα ονόματα της λογοτεχνικής σκηνής και κάποιες ξεχωριστές επανεκδόσεις που δικαίως θα διεκδικήσουν χώρο στη βιβλιοθήκη όλων, βιβλιόφιλων και μη.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ

σχόλια

1 σχόλια