ΝAI, ΑΛΛΑ ΤΙ ΓΥΡΕΥΕ το οκτάχρονο κοριτσάκι στο εργοστάσιο; Τραγικό το δυστύχημα, αλλά δεν είχε γονείς να το προσέξουν; Και ο Ζακ, κρίμα που πέθανε, αλλά τι γύρευε στο κοσμηματοπωλείο; Και η Ελένη Τοπαλούδη, άτυχη βέβαια, αλλά τι γύρευε νυχτιάτικα με δυο άντρες; Και ο Αλέξης Γρηγορόπουλος, μικρό παιδί, τι ήθελε στα Εξάρχεια; Μήπως είχε μπλέξει πουθενά; Και η αθλήτρια, που τώρα θυμήθηκε ότι έφηβη τη βίαζε ο παράγοντας της ομοσπονδίας, τι γύρευε στο δωμάτιό του; Και τον άτυχο ντελιβερά τον σκότωσε ένα αμάξι που παραβίασε το κόκκινο με χίλια, αλλά μήπως κι αυτός δεν πρόσεχε;
Παρατηρείτε κάτι; Ένα μοτίβο σταθερό, παρά τις μεγάλες διαφορές ανάμεσα στις τραγωδίες αυτές; Ε, λοιπόν, ναι. Αμέσως μόλις προκαλέσει αποτροπιασμό η ακραία βία, η κοινωνική αναλγησία, η σκληρή κακοποιητική συμπεριφορά. Αμέσως μόλις ένα χαρακτηριστικό του θύματος το κατατάξει στους αδύναμους, στους απόκληρους ή στους καταραμένους: είναι Ρομά, τοξικομανής, ΑμεΑ, παιδί, γυναίκα, ΛΟΑΤΚΙ, μετανάστης, φτωχός εργάτης, άνεργος. Αμέσως μόλις γίνει γνωστό πως οι υπεύθυνοι έχουν κάποια εξουσία, είναι ένστολα όργανα απέναντι στον πιτσιρικά στο παγκάκι, είναι Έλληνες μαγαζάτορες απέναντι στο μεταναστάκι, την τρανς, το τσιγγανάκι, είναι άντρες απέναντι στη γυναίκα.
Δηλαδή αμέσως μόλις δούμε το πρόσωπο του τέρατος κατάφατσα. Μόλις η βαριά ισχύς συνθλίψει τον αδύναμο γιατί έτσι γουστάρει, γιατί μπορεί να το κάνει, γιατί τίποτα δεν την εμποδίζει. Αμέσως μόλις το αίσθημα ακραίας αδικίας μάς πνίξει και θέλουμε να ουρλιάξουμε. Μόλις το αίτημα για δικαιοσύνη διατυπωθεί μαζικά, με οργή.
Και είναι κροκοδείλια τα δάκρυα κάποιων δημοσιογράφων (όχι όλων βέβαια), γιατί στον ραγδαίο κοινωνικό εκφασισμό έχουν μερίδιο σεβαστό. Έκαναν πολλά ρεπορτάζ για τον «άλλο» ως απειλή. Ξέπλυναν πολλή ρατσιστική βία, εγκωμίασαν πολλή αυτοδικία, πέταξαν πολλές «ορδές μεταναστών» κατάμουτρα στην πλειονότητα που ακούει στον καναπέ.
Ε, τότε ακριβώς κάποιοι θα προσπαθήσουν να σηκώσουν ένα κύμα ανάποδο, μια αντιστήριξη, ένα κόντρα ρεύμα. Θα βάλουν πλάτη μη γείρει το οικοδόμημα προς την ευαισθησία και την ανθρωπιά. Θα βρεθεί ένας «λόγιος» αρθρογράφος με τη «φωνή της λογικής», ένας μεσήλικας σταρ λογοτέχνης, πρώην «παιδί-θαύμα», ένας δημοσιογράφος της σχολής του «ακραίου ρεαλισμού», ένας που δηλώνει κουρασμένος από το «μελόδραμα» της Μεταπολίτευσης, ένας που βαρέθηκε την «κουρελαρία των πανό» και των διεκδικήσεων, που σιχαίνεται τις συλλογικότητες και τη «σεβεντίλα».
Κάποιος, τέλος πάντων, που ξέρει ότι η ανατολίτικη ραθυμία κινεί τη δήθεν αλληλεγγύη προς κάθε πικραμένο και τις εκρήξεις λαϊκού συναισθήματος. Ή κάποια που μπούχτισε με τις ιδέες που μας έφεραν ως εδώ, με την ιδεολογική ηγεμονία των απέναντι. Πρώην πλανημένη ίσως κι αυτή, πίστευε παλιά τα παραμύθια με τη «δημοκρατίτσα και τον κακό λύκο».
«Ναι, αλλά τι γύρευε εκεί;». Κάποιος θα το πει τη στιγμή που ψάχνουμε να βρούμε ποιο στόμιο ξερνάει τόση ωμή βία: πώς γαζώνεται ένα άοπλο κλεφτρόνι με δεκάδες σφαίρες; Πώς λιντσάρεται κάποιος μεσημέρι στο κέντρο της πόλης; Πώς γίνεται εργαζόμενοι να προσπερνάνε ένα παιδί που πεθαίνει; Ποιο καλούπι φτιάχνει τόσους γυναικοκτόνους; Ακριβώς εκείνη τη στιγμή, λοιπόν, θα βρεθούν οι φωνές που θα πουν: «Αφήστε τα αυτά. Τι γύρευε εκεί το θύμα;».
Ωραία, έλα να δούμε σοβαρά τι γύρευε εκεί το θύμα: γιατί είναι αβίωτη η ζωή στους καταυλισμούς, τι γεννάει την παραβατικότητα των εφήβων, ποιες δομές έπρεπε να στηρίξουν τις στενεμένες οικογένειες, γιατί τρέχουν να προλάβουν και σκοτώνονται ανασφάλιστοι οι ντελιβεράδες και οι εργαζόμενοι στις ψηφιακές πλατφόρμες; Αλλά, όχι βέβαια, σιγά μη θέλουν τέτοιες κουβέντες οι «λάτρεις της ευταξίας». Σιγά μη θέλουν να φωτίσουν κανένα κοινωνικό αίτιο. Άσε που μπορεί (ψάχνοντας τέτοια) να κακοκαρδιστεί ο μεγαλοπαράγοντας, εργοστασιάρχης, εφοπλιστής ή άλλος διαφημιζόμενος στο μέσο που δουλεύουν.
Αυτοί θέλουν μόνο να ξενερώσουν τη θλίψη, να ξεφουσκώσουν τον θυμό, να γεμίσουν τοξικότητα όση ενσυναίσθηση έχει απομείνει. Να βάλουν το θύμα στο κάδρο, να πάρει ευθύνες για τον θάνατό του, για το ξύλο που έφαγε στην προσαγωγή, για το λιντσάρισμα, για τον βιασμό. Κι έτσι, να χτυπήσουν με κατανόηση τον δράστη στην πλάτη. Κάτι θα έκανε και το θύμα. Έχουν ευθύνες τα θύματα. Οι γυναίκες κουνιούνται στους άντρες, οι πιτσιρικάδες βγάζουν γλώσσα στους ειδικούς φρουρούς, οι Ρομά κάνουν τη ζωή αβίωτη στους σεκιουριτάδες.
Και είναι κροκοδείλια τα δάκρυα κάποιων δημοσιογράφων (όχι όλων βέβαια), γιατί στον ραγδαίο κοινωνικό εκφασισμό έχουν μερίδιο σεβαστό. Έκαναν πολλά ρεπορτάζ για τον «άλλο» ως απειλή. Ξέπλυναν πολλή ρατσιστική βία, εγκωμίασαν πολλή αυτοδικία, πέταξαν πολλές «ορδές μεταναστών» κατάμουτρα στην πλειονότητα που ακούει στον καναπέ.
Η πραγματική κοινωνική ευταξία θέλει κοινωνική ασφάλεια και συμπερίληψη, δομές πρόνοιας, στήριξη. Θέλει λογοδοσία, εργασιακούς ελέγχους, πειθαρχικές διαδικασίες για όσους αυθαιρετούν. Οι οπαδοί του ναι-αλλά-τι-γύρευε-εκεί-το-θύμα είναι έμποροι μιας δήθεν ευταξίας. Φιλάνθρωποι στα γενικά, μισάνθρωποι στα συγκεκριμένα. Καλή η Ημέρα του AIDS για γκαλά, αλλά ο Ζακ τι γύρευε εκεί; Καλή η Ημέρα του Παιδιού για εκδηλώσεις, αλλά το τσιγγανάκι τι ήθελε στη σιδερένια πόρτα;
Πολλοί γύρω μας κουνάνε την ουρά τους με χαρά όταν ακούνε τέτοιες φωνές. Δεν τους τρομάζει το πρόσωπο του τέρατος, έχουν αρχίσει να του μοιάζουν.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.
σχόλια