Λούπες κανονικότητας και η Ελλάδα ως νησίδα

Λούπες κανονικότητας και η Ελλάδα ως νησίδα Facebook Twitter
Όπως η αστική κανονικότητα επιστρέφει με λούπες αναβίωσης, έτσι επανέρχονται και τα σημάδια μιας Ελλάδας που έχει αποσυρθεί, αλλά έχει ακόμα την ικανότητα να παράγει συγκινήσεις, αρνήσεις, νοσταλγικές πιένες ή μίνι πολιτισμικούς πολέμους. Εικονογράφηση: bianka/LiFO
0

1. ΠΟΛΛΑ, ΛΕΝΕ, ΘΥΜΙΖΟΥΝ τους «παλιότερους καιρούς». Εικόνες μιας δημοκρατίας καταναλωτών, άνοδος των ιδιωτικών καταθέσεων και φυσικά η πληρότητα των τουριστικών προορισμών. Ίσως και ο αριθμός όσων ταξίδεψαν αυτές τις βδομάδες σε χώρες της Ευρώπης, στην Αμερική ή στην Ανατολική Ασία. Όποιος, από την άλλη, θέτει ερωτήματα και αμφιβάλλει για κάποια βιαστικά συμπεράσματα κατακεραυνώνεται ως μίζερος και εχθροπαθής. Η σκηνική ομοιότητα δεν συνιστά ωστόσο ισχυρή απόδειξη. Μπορεί να σκεφτεί κανείς μια άλλη εκδοχή των πραγμάτων, κάπως πιο απομυθοποιητική για τους ορκισμένους οπαδούς της ανακτημένης κανονικότητας: οι άνθρωποι ξοδεύουν πια ό,τι τους βρίσκεται, δεν οργανώνουν τη ζωή τους στη βάση κάποιου μέλλοντος και, συχνά, αναβάλλουν μια (άχαρη) οφειλή –λ.χ. την πληρωμή των τελών κυκλοφορίας– για χάρη ενός τριημέρου στο βουνό. Υπάρχει επίσης ένας νεανικός κόσμος που ξέρει να ανακαλύπτει φτηνές ρωγμές για τη διεθνική μετακίνησή του. Ο φοιτητής, ας πούμε, που θα πάει Άμστερνταμ ή θα πεταχτεί Γερμανία έχοντας λύσει, με κάποιον τρόπο, το ζήτημα της διαμονής και κάποιων άλλων εξόδων. Αυτό που παίζει λοιπόν ως λούπα κανονικότητας είναι περισσότερο η τεχνογνωσία τού να ζεις και να παίρνεις ανάσες σε έναν κόσμο αβεβαιότητας και θολού μέλλοντος. Είναι μάλλον η «ακύρωση του μέλλοντος» (Μαρκ Φίσερ) που έχει κάνει πολύτιμο πόρο το διαθέσιμο παρόν σαν ένα σύνολο ευκαιριών και κινήσεων διαφυγής.

2. Η «παλιά εποχή», παρ' όλα αυτά, επιμένει στοιχειώνοντας τους νέους του 2025 με τα «Υπάρχω» της. Ο Καζαντζίδης, τα κλαρίνα και οι ζουρνάδες στα ψησίματα στο κέντρο της πόλης ή σε πανηγύρια, μια αγορά διαφόρων συμβόλων πατροπαράδοτης λαϊκότητας, φυτρώνουν δίπλα στην αμφισβήτηση και στις λόγιες αποδομήσεις τους. Όπως η αστική κανονικότητα επιστρέφει με λούπες αναβίωσης, έτσι επανέρχονται και τα σημάδια μιας Ελλάδας που έχει αποσυρθεί, αλλά έχει ακόμα την ικανότητα να παράγει συγκινήσεις, αρνήσεις, νοσταλγικές πιένες ή μίνι πολιτισμικούς πολέμους. Θα έλεγε κανείς ότι η «παλιά εποχή» ζει, έχοντας πεθάνει. Συνεχίζεται με τον ίδιο τρόπο που οι «παλιές δεκαετίες» κυκλοφορούν ελεύθερα στις τεράστιες αποθήκες διαδικτυακού vintage.

Το ερώτημα είναι αν μπορεί να υπάρξει μια άλλη πρόταση συνοχής και συλλογικής αξιοπρέπειας από αυτήν που παίζει σε λούπες είτε την πρώιμη, ριζοσπαστική, είτε την ύστερη, καταναλωτική Μεταπολίτευση. Ένας κριτικός, λαϊκός μοντερνισμός που θα αντισταθεί στις επιδημίες νοσταλγίας και μαζί στον κενό και φαφλατά φουτουρισμό όσων εκθειάζουν τη «μετα-Ελλάδα» σαν επενδυτικό αντικείμενο.

3. Oι λούπες κανονικότητας μάς ταξιδεύουν κατά βάση στη δεκαετία του ’90 και στις δυο κύριες ιδεολογικές της περιοχές: τον φιλελεύθερο εκσυγχρονισμό και τον συντηρητικό κοινοτισμό.  Το σήμερα όμως διαφέρει βαθιά από τις ψυχικές και οικονομικές διαστάσεις της δεκαετίας του ’90. Η λούπα επιμένει σε ηχητικές και οπτικές παραισθησίες ομοιότητας, κάνοντας freeze frame σε σκηνικά ευμάρειας. Ούτε όμως το διεθνές περιβάλλον, ούτε η συνθήκη της τωρινής μεσαίας τάξης είναι σε θέση να υποσχεθούν αντίστοιχα φαινόμενα. Ο συντηρητικός κοινοτισμός επανεξοπλίζεται περισσότερο ως μνησίκακο πλάνο και συνωμοσιολογική υπερδιέγερση. Ο φιλελεύθερος εκσυγχρονισμός έχει μετατραπεί σε ιδεολογία των apps και της εκάστοτε τεχνοκρατικής διευθέτησης κάποιων υπερβολών (από τις τεχνικές ρυθμίσεις για τον ψηφιακό εθισμό των εφήβων έως την ψηφιοποίηση της κρατικής γραφειοκρατίας). Η υπόσχεση για εκπλήρωση ενός εθνικού ονείρου, είτε μέσα από τον εξωστρεφή ευρωπαϊσμό είτε μέσα από την ανάκτηση της χαμένης ιδιοπροσωπίας έχει εξαντληθεί από τις επαναλήψεις της.

4. Κερδίζει πάλι έδαφος η ιδέα της νησίδας σε έναν άγριο ωκεανό ανασφάλειας. Η ιδέα δηλαδή μιας χώρας όπου οτιδήποτε «ανώμαλο» και καταστροφικό (ακόμα και οι μεγάλες φυσικές καταστροφές) εξισορροπείται από το γλαυκό της λιακάδας, από μια ήρεμη φωτεινότητα μαζί με την απόλαυση της επιφάνειας των πραγμάτων που έχει το δικό της βάθος. Γι’ αυτό και όσες αναφέρονται σε κοινωνικά δεινά εγκαλούνται σαν φωνές μιας βαρυχειμωνιάς που εμποδίζουν τη φυσική διαδικασία της λήθης, του «πάμε παρακάτω» και των νέων επιτυχιών. Το ότι με την κλιματική κρίση το μοτίβο της ευτυχούς ελληνικής εξαίρεσης γίνεται εύθραυστο και ανά πάσα στιγμή μπορεί να εκθέσει τους διαφημιστές του δεν μετράει. Ο μοναχικός τρομοκράτης που σκορπάει τον θάνατο στην Αμερική, οι βόμβες και τα χαλάσματα στη Γάζα, οι εικόνες θεομηνιών και τα σπαράγματα πολιτικού χάους σε διάφορα μέρη του πλανήτη μας ενισχύουν την ιδέα της Ελλάδας ως χωριστής, ευνοημένης νησίδας εν μέσω χαλασμού.

5. Το ερώτημα είναι αν μπορεί να υπάρξει μια άλλη πρόταση συνοχής και συλλογικής αξιοπρέπειας από αυτήν που παίζει σε λούπες είτε την πρώιμη, ριζοσπαστική, είτε την ύστερη, καταναλωτική Μεταπολίτευση. Ένας κριτικός, λαϊκός μοντερνισμός που θα αντισταθεί στις επιδημίες νοσταλγίας και μαζί στον κενό και φαφλατά φουτουρισμό όσων εκθειάζουν τη «μετα-Ελλάδα» σαν επενδυτικό αντικείμενο. Όποια και αν είναι η απάντηση, περνά μέσα από την κοινωνική-πολιτική δράση. Η τετριμμένη φράση πως η λύση εξαρτάται από την παιδεία είναι σωστή μόνο όταν διευρύνουμε την περίμετρο της παιδείας και εντάξουμε σε αυτή μαθήσεις του συνολικού πρακτικού βίου και κυρίως μια νέα τέχνη για τη σχέση της ατομικότητας με συλλογικούς στόχους.

6. Οι δυνάμεις της αποθάρρυνσης και της ψευδεπίγραφης θετικότητας, οι μηδενισμοί και οι γερασμένες εκδοχές «θετικής σκέψης» συμπλέουν στην ίδια κρίση. Η απελευθέρωση από την αποθάρρυνση δεν έρχεται έτσι όταν αγοράζουμε τις συνταγές «αυτοπεποίθησης των νικητών», όσων ουσιαστικά κινούνται άνετα μέσα στον διάκοσμο των προνομίων τους. Ούτε ηττημένοι ούτε νικητές, για να παραφράσω εκείνο το ιστορικό «ούτε δήμιοι ούτε θύματα». Θα μπορούσε να είναι μια ηθική ευχή για το 2025, αλλά και για όλα τα χρόνια που έρχονται.

Οπτική Γωνία
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Η ανάγκη μιας σκαλωσιάς: Μεταμορφώσεις και φεμινισμοί

Guest Editors / Η ανάγκη μιας σκαλωσιάς: Μεταμορφώσεις και φεμινισμοί

Η πατριαρχία είναι παντού: στην οικονομία, στην κοινωνία, στην ψυχολογία, στην αισθητική, στον πολιτισμό, σε ολόκληρη την ανθρώπινη κατάσταση. Όταν σκεφτόμαστε το πολιτικό, δεν γίνεται να μη σκεφτόμαστε το φεμινιστικό.
ΝΙΚΟΣ ΔΑΣΚΑΛΟΠΟΥΛΟΣ
«Ζούμε στην εποχή της ισορροπίας του ισχυρού»

Οπτική Γωνία / «Ζούμε στην εποχή της ισορροπίας του ισχυρού»

Οι παγκόσμιες και περιφερειακές επιπτώσεις της σύγκρουσης στη Γάζα και τα αδιέξοδα του Παλαιστινιακού. Μιλά στη LiFO ο δρ. Ευρωπαϊκής Ασφάλειας και Νέων Απειλών και κύριος ερευνητής του ΕΛΙΑΜΕΠ, Τριαντάφυλλος Καρατράντος.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Μια ομάδα μαθητών κατασκεύασε ρομπότ που καθαρίζει τις θάλασσες

Περιβάλλον / Πώς μια ομάδα μαθητών από τον Άλιμο έφτιαξε ρομπότ που καθαρίζει τον βυθό;

Το Greek Seabot είναι το υποβρύχιο ρομπότ που δημιούργησε μια μαθητική ομάδα από το ΕΠΑΛ Αλίμου για να βοηθήσει στον καθαρισμό των βυθών από πλαστικά και απορρίμματα. Μιλούν στη LIFO οι μαθητές για τα κίνητρά τους και το όραμά τους για ένα πιο καθαρό περιβάλλον.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Οι αλλαγές που φέρνουν στο μεταναστευτικό η πρόσφατη απόφαση της Λειψίας και η νέα πολιτική του Μερτς/ Μεταναστευτικό: Από τη Μέρκελ στον Μερτς και η αλλαγή που φέρνει η απόφαση της Λειψίας

Βασιλική Σιούτη / Μεταναστευτικό: Πώς επηρεάζει την Ελλάδα η αλλαγή πολιτικής της Γερμανίας;

Μετά την εκλογή του Φρίντριχ Μερτς, η Γερμανία αυστηροποιεί τη μεταναστευτική πολιτική της και αναζητά τρόπους για να εξαιρεθεί από την υποχρέωση εφαρμογής της ευρωπαϊκής νομοθεσίας, ώστε να μην κάνει δεκτά νέα αιτήματα ασύλου.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Becca Bloom: Γιατί θεοποιούμε τις ζάπλουτες; 

Οπτική Γωνία / Becca Bloom: Γιατί θεοποιούμε τις ζάπλουτες ενώ δεν έχουμε να φάμε;

Αν νομίζετε ότι η επίδειξη πλούτου προκαλεί σήμερα κοινωνική κατακραυγή, πλανάστε. Άνθρωποι που δυσκολεύονται οικονομικά, αντί να βιώσουν ταξική αφύπνιση, βλέποντας πώς ζει η δισεκατομμυριούχος σταρ του TikTok, θέλουν να μάθουν τα πάντα γι' αυτήν.
ΛΑΣΚΑΡΙΝΑ ΛΙΑΚΑΚΟΥ
Ανήλικοι στην πρώτη γραμμή: Το νέο πρόσωπο της ακροδεξιάς στη Θεσσαλονίκη

Ελλάδα / 13χρονα παιδιά σε νεοναζιστικές συμμορίες: Πώς φτάσαμε εδώ;

Όλο και περισσότεροι έφηβοι και νέοι φαίνεται να γοητεύονται από ακροδεξιές ιδεολογίες. Τι σηματοδοτεί η έκρηξη αυτού του επικίνδυνου φαινομένου; Μιλά στη LiFO ο καθηγητής Πολιτικών Επιστημών του ΑΠΘ, Άρης Στυλιανού.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
« Βρίσκω πολύ πιθανό να δούμε κάποια στιγμή μη λευκό Πάπα»

Οπτική Γωνία / «Βρίσκω πολύ πιθανό να δούμε κάποια στιγμή μη λευκό Πάπα»

Ο επίκουρος καθηγητής Φιλοσοφίας της Θρησκείας της Θεολογικής Σχολής του ΕΚΠΑ και διδάκτορας των πανεπιστημίων Βοστώνης και Λουβέν Χαράλαμπος Βέντης μιλά για την εκλογή του νέου Πάπα, την «επιστροφή» της θρησκείας και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν σήμερα η Καθολική και η Ορθόδοξη Εκκλησία.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Η αντιπολίτευση που υποδύεται πως δεν καταλαβαίνει…

Οπτική Γωνία / Η αντιπολίτευση που υποδύεται πως δεν καταλαβαίνει

Την τελευταία δεκαετία, όλα σχεδόν έχουν αλλάξει στην ελληνική κοινωνία, ιδιαίτερα σε εκείνο το κομμάτι της που βρισκόταν παραδοσιακά και ιστορικά απέναντι στη συντηρητική παράταξη.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΕΛΑΚΗΣ
Επίδομα ανεργίας: Όταν το κράτος αποφασίζει πως θα το ξοδέψεις

Ρεπορτάζ / Επίδομα ανεργίας: Όταν το κράτος αποφασίζει πώς θα το ξοδέψεις

Η απόφαση της κυβέρνησης να καταβάλλεται το επίδομα ανεργίας και άλλες κοινωνικές παροχές σε προπληρωμένη κάρτα, με πλαφόν 50% στην ανάληψη μετρητών, προκαλεί την αγανάκτηση των δικαιούχων. Σχολιάζουν στη LIFO άνεργοι πολίτες, ο γενικός γραμματέας της ΓΣΕΕ και εκπρόσωποι κλάδων που πλήττονται.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
«Empty the Tanks»: Σώστε τα δελφίνια!

Ρεπορτάζ / «Empty the Tanks»: Πότε θα σταματήσει η αιχμαλωσία των δελφινιών;

Η παγκόσμια καμπάνια «Empty the Tanks» εναντιώνεται στην αιχμαλωσία και την εκμετάλλευση των δελφινιών. Πώς εκφράζεται η κινητοποίηση στην Ελλάδα και ποια η τύχη των δελφινιών του Αττικού Ζωολογικού Πάρκου; Μιλούν στη LIFO εκπρόσωποι οργανώσεων, αλλά και ο ιδρυτής του Αττικού Πάρκου.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Υψηλοί τόνοι για τα Τέμπη, χαμηλοί για τα ελληνοτουρκικά 

Οπτική Γωνία / Υψηλοί τόνοι για τα Τέμπη, χαμηλοί για τα ελληνοτουρκικά 

Τα Τέμπη συνεχίζουν να πυροδοτούν εντάσεις μεταξύ κυβέρνησης και αντιπολίτευσης, αντιθέτως στα ελληνοτουρκικά και στο θέμα της πώλησης των Eurofighter στην Τουρκία που απασχόλησε την επικαιρότητα, η κριτική για τη στάση της κυβέρνησης από το ΠΑΣΟΚ και τον ΣΥΡΙΖΑ είναι σε χαμηλούς τόνους.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Οδός Βύρωνος: Ένας δρόμος-ντροπή για τον δημόσιο χώρο

Aθήνα / Οδός Βύρωνος: Ένας δρόμος-ντροπή για τον δημόσιο χώρο

Τα πεζοδρόμια στην καρδιά της πόλης έχουν παραδοθεί στα τουριστικά καταστήματα, αποκλείοντας τους πιο ευάλωτους πολίτες, ενώ η Αθήνα χάνει τον βασικό λόγο ύπαρξής της: να είναι μια πόλη για ανθρώπους.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
ΕΠΕΞ Έχετε «επιστροφή φόρου»: Οι συχνότερες περιπτώσεις phishing

Οπτική Γωνία / «Έχετε επιστροφή φόρου, πατήστε εδώ»: Πώς να γλιτώσεις από το phishing

Παραπλανητικά μηνύματα, αποκάλυψη προσωπικών δεδομένων, χακάρισμα τραπεζικών λογαριασμών. Το phishing είναι πιο συχνό και πολύ πιο επικίνδυνο πιο επικίνδυνο απ' ό,τι νομίζουμε. Μιλά στη LiFO ο καθηγητής Κυβερνοασφάλειας στο Τμήμα Ψηφιακών Συστημάτων του Πανεπιστημίου Πειραιώς και επικεφαλής της Εθνικής Ομάδας Κυβερνοασφάλειας, Χρήστος Ξενάκης.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Το χρονικό των χαμένων βίντεο των Τεμπών

Οπτική Γωνία / Το χρονικό των χαμένων βίντεο των Τεμπών

Η υπόθεση των χαμένων βίντεο των Τεμπών αναδεικνύει, για ακόμη μία φορά, λανθασμένους χειρισμούς που έγιναν σε κρίσιμες φάσεις της ανακριτικής διαδικασίας, αφήνοντας πλήθος αναπάντητων ερωτημάτων.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ