Καμπούλ, Δεκαπενταύγουστος 2021: ο κόσμος μετά

taliban kabul Facebook Twitter
H παλινόρθωση του ισλαμιστικού καθεστώτος των Ταλιμπάν στο Αφγανιστάν δημιουργεί για πρώτη φορά στην ιστορία ένα γεωγραφικό συνεχές θεοκρατικών καθεστώτων. Φωτ.: EPA
0

ΜΕΤΑ ΤΟΝ «ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΟ ΑΙΩΝΑ ΤΙ»;

Από το τέλος του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου που μπήκαν για τα καλά στα παγκόσμια πράγματα ως τις αρχές της δεκαετίας μας –κάτι περισσότερο από έναν αιώνα– οι ΗΠΑ θεωρούσαν πως έχουν όχι μόνο την πολιτική δύναμη, αλλά και το ηθικό δικαίωμα και καθήκον να επεμβαίνουν όπου γης ώστε να κάνουν τη ζωή των ανθρώπων καλύτερη, συμβατότερη με τις αντιλήψεις και τα γούστα τους, και να υπηρετήσουν τα πάσης λογής συμφέροντά τους. Αυτό νομίζω τελείωσε. Ο Δεκαπενταύγουστος του 2021 αποτελεί μάλλον την ταφόπλακα του «αμερικάνικου αιώνα». Το τι μέλλει γενέσθαι δεν είναι εύκολο να το προβλέψει κανείς. 

Τα σίγουρα; Νέα ώθηση στις προσφυγικές ροές προς τη Δύση αλλά και περαιτέρω γεωπολιτική αναβάθμιση του ρόλου των ενδιαμέσων κρατών που μπορούν να συγκρατούν πρόσφυγες. Αν στην περίπτωση της Συρίας, τον ρόλο αυτόν παίζει η Τουρκία, στην περίπτωση του Αφγανιστάν, ο παίκτης-κλειδί είναι το Ιράν. Επομένως, μπορούμε να είμαστε μάλλον βέβαιοι ότι με το Ιράν θα ξεκινήσουν οι διαπραγματεύσεις της ΕΕ για να κρατάει όσο γίνεται περισσότερους Αφγανούς. Στο Ιράν, εξάλλου, ήδη βρίσκονται τρία εκατομμύρια Αφγανοί πρόσφυγες εδώ και χρόνια. Η δεύτερη «υγειονομική ζώνη» είναι η Τουρκία που ξέρει καλά το παιχνίδι πλέον και η τρίτη εντός ΕΕ γνωρίζουμε καλά ποια είναι: η Ελλάδα. 

H ισλαμοφοβία, ο ρατσιστικός στερεοτυπικός λόγος σε βάρος του Ισλάμ, ο στιγματισμός του ως θρησκεία υπανάπτυκτων Ασιατών, μόνο κακές υπηρεσίες προσφέρει στα δικαιώματα των ανθρώπων, την ειρήνη και την ασφάλεια, τόσο στη Δύση όσο και στις χώρες αυτές.

Με τα θεοκρατικά αυτά καθεστώτα οφείλουμε να συνομιλούμε, όσο κι αν μας δημιουργεί αποστροφή η κοσμοαντίληψή τους. Εξάλλου, το πολιτικό Ισλάμ δεν έχει ένα πρόσωπο, όπως εξάλλου δεν έχει ή δεν είχε ένα πρόσωπο η εμπλοκή του Χριστιανισμού στην πολιτική ζωή των περισσοτέρων ευρωπαϊκών κρατών στο παρελθόν.  Ζητούμενο στην Ασία δεν μπορεί να είναι ο ξεριζωμός του πολιτικού Ισλάμ, αλλά η ενίσχυση των μετριοπαθέστερων τμημάτων του. Σε αυτή την κατεύθυνση θα πρέπει να κινηθούμε ώστε η Ισλαμιστική θεοκρατία που στεριώνει από τη Μέση Ανατολή ως την Κεντρική Ασία να είναι στοιχειωδώς συνεννοήσιμη και όσο γίνεται συμβατή με θεμελιώδεις αρχές δημοκρατικής συνύπαρξης, ανθρώπινης αξιοπρέπειας και θρησκευτικής ελευθερίας. Αντιθέτως, η ισλαμοφοβία, ο ρατσιστικός στερεοτυπικός λόγος σε βάρος του Ισλάμ, ο στιγματισμός του ως θρησκεία υπανάπτυκτων Ασιατών, μόνο κακές υπηρεσίες προσφέρει στα δικαιώματα των ανθρώπων, την ειρήνη και την ασφάλεια, τόσο στη Δύση όσο και στις χώρες αυτές.

Όταν πριν 20 χρόνια, ο Πρόεδρος Μπους αποφάσιζε τη στρατιωτική επέμβαση στο Αφγανιστάν δεν ήταν όλος ο κόσμος μαζί του. Παρότι –με την εξαίρεση τοξικοεξαρτημένων συνωμοσιολόγων και άρρωστων αντι-ιμπεριαλιστών– όλη η ανθρωπότητα θρήνησε τους νεκρούς της 11ης Σεπτέμβρη, την ίδια στιγμή το πιο σκεπτόμενο τμήμα της μουδιασμένο παρακολουθούσε την στρατιωτική κινητοποίηση του πληγωμένου θηρίου που μέσα στην οργή της κοινής γνώμης, την έπαρση της ηγεσίας και την ανοησία του προέδρου του, θεώρησε πως μια στρατιωτική επέμβαση θα λύσει το πρόβλημα.  

Έτσι, το πρόβλημα παροξύνθηκε: από τις ανατολικές όχθες της Μεσογείου ως την Ινδία, η περιοχή βυθίστηκε σε ένα άνευ προηγουμένου γεωπολιτικό χάος. Πόλεμοι, κατοχές, κράτη- παρίες, πρωτοφανή προσφυγικά ρεύματα. Ζωές χαμένες, ξοδεμένες… Στις 7 Οκτωβρίου 2001, ξεκίνησε ο βομβαρδισμός του Αφγανιστάν που οδήγησε στην πιο μακρά στρατιωτική εμπλοκή που γνώρισαν οι ΗΠΑ από καταβολής τους. Στις 20 Μαρτίου 2003, ξεκίνησε η δεύτερη επιχείρηση σε βάρος του Ιράκ, ο νομιμοποιητικός λόγος της οποίας ήταν το συνειδητό, αισχρό, εγκληματικό ψεύδος πως τάχα το Ιράκ είχε πυρηνικά όπλα. Το τυραννικό καθεστώς του Σαντάμ έπεσε. Στον απόηχο του εκκωφαντικού πάταγου της πτώσης γεννήθηκε το πιο αποκρουστικό πολιτειακό σχέδιο που γνώρισε η ανθρωπότητα μετά το ναζισμό: το ISIS. To ισλαμικό χαλιφάτο θρέφονταν από μια διττή στρατηγική: το ρίζωμα με το έδαφος που κατείχαν οι Δυτικοί, σε συνδυασμό με τον προσηλυτισμό νέων ανθρώπων τόσο στα όμορα εδάφη όσο και στην Ευρώπη. 

Η παλινόρθωση του πολιτικού Ισλάμ στην Ασία δεν είναι απλώς μια κακή στιγμή της ιστορίας. 

Οι Ταλιμπάν όμως δεν είναι ISIS. Η δυναμική του ισλαμικού φονταμενταλισμού στις μέρες μας από τον δυτικό άκρο της Ινδικής χερσονήσου ως τις νότιες και ανατολικές ακτές της Μεσογείου δεν οδηγεί αυτομάτως στο τζιχαντισμό και τους αποκεφαλισμούς του ισλαμοφασισμού. Αυτό πρέπει να γίνει αντιληπτό. Ο μεγαλύτερος εχθρός της Αλ Κάιντα υπήρξε το σιιτικό Ιράν. Κι όμως, επειδή το Ιράν βιώνεται στην περιοχή ως το αντίπαλο δέος της ηγεμονίας της συμμάχου της Δύσης, Σαουδικής Αραβίας υφίσταται κυρώσεις από τη Δύση… 

Όσο λοιπόν το Ισλάμ βιώνεται συλλήβδην ως συνώνυμο της τρομοκρατίας, της βαρβαρότητας και της υπανάπτυξης, τόσο ενισχύονται αντανακλαστικά οι πιο ριζοσπαστικές εκδοχές της ισλαμιστικής θεοκρατίας. Η 20ετής εμπειρία του ταπεινωτικού για τη Δύση πολέμου στο Αφγανιστάν, η εδραίωση της Ισλαμικής Δημοκρατίας στο Ιράν και το Πακιστάν σε συνδυασμό με τη ισλαμική  παλινόρθωση στην Τουρκία δείχνει ότι σε μεσοπρόθεσμο πολιτικό χρόνο, τα καθεστώτα αυτά ούτε λάθος στιγμές της ιστορίας είναι, ούτε πολιτειακά ατυχήματα. Το τέλος των αυτοκρατοριών και της αποικιοκρατίας δεν θα μπορούσε εύκολα να συνοδευτεί από το ξερίζωμα του βασικού ιστού που συνέχει τις κοινωνίες: αυτόν τον ρόλο επιτελεί η θρησκεία (και εκεί). 

Όταν μάλιστα, η άλλη παντοδύναμη ταυτότητα της εποχής μας, η εθνική, είναι ισχνή διότι ο φυλετικός δεσμός των κοινοτήτων είναι καθοριστικός  - όπως στο Αφγανιστάν - τότε ο ρόλος της θρησκείας ενισχύεται. Όταν το πολιτειακό πείραμα που προήλθε από την Αμερικανική επέμβαση γίνεται συνώνυμο της κατοχικής διαφθοράς και της πελατειακής αποτυχίας, τότε ο ρόλος της θρησκείας αναβαθμίζεται κι άλλο. Όταν τα δικαιώματα των ανθρώπων και η ισότητα των δύο φύλων γίνεται σύνθημα κατοχικών δυνάμεων από το 1978 (ΕΣΣΔ) ως το 2021 (ΗΠΑ και σύμμαχοι), τόσο η πραγματική ενδογενής δυναμική για προστασία των θεμελιωδών ελευθεριών και της ανθρώπινης αξιοπρέπειας ηττάται. 

Δείτε λίγο πώς τελειώνει το συγκλονιστικό Homeland στο Netflix... Οι συνομιλίες με την ηγεσία των Ταλιμπάν είναι μονόδρομος.  Όπως συνήθως, σύντομα θα διακριθούν δύο ομάδες μέσα στην ηγετικά κλιμάκια των ανθρώπων αυτών: εκείνοι που θα ταχθούν υπέρ της συνεννόησης κι εκείνοι που θα επιμείνουν στην  μισαλλοδοξία και εσωστρέφεια. Για να ενισχυθούν οι πρώτοι, δεν αρκούν κονδύλια για την εκπαίδευση του στρατού και λεφτά για ψευδο-Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις. Τα είδαμε αυτά πώς κατέρρευσαν… 

Χρειάζεται μια βαθιά κατανόηση του ιστορικού βάθους των πολιτειακών αλλαγών που συμβαίνουν αυτή τη στιγμή στη Δυτική και Κεντρική Ασία σε συνάρτηση με την δύση της ευρωπαϊκής και αμερικάνικης ηγεμονίας στον κόσμο. H παλινόρθωση του ισλαμιστικού καθεστώτος των Ταλιμπάν στο Αφγανιστάν δημιουργεί για πρώτη φορά στην ιστορία ένα γεωγραφικό συνεχές θεοκρατικών καθεστώτων: από την ανατολική όχθη του Έβρου, και την μετριοπαθέστερη εκδοχή της Τουρκίας, στο Ιράν, όπου η Ισλαμική Επανάσταση σε λίγο κλείνει μισό αιώνα ζωής, ως το πολύπαθο Αφγανιστάν όπου η εσωτερική δυναμική της ισλαμιστικής παλινόρθωσης σάρωσε το διεφθαρμένο καθεστώς που είχαν εγκαταστήσει οι δυτικοί.  Και τέλος, η μεγαλύτερη Ισλαμική Δημοκρατία της υφηλίου, το Πακιστάν των 220 εκατομμυρίων.  Στο σύνολο, συζητάμε για έναν πληθυσμό που αγγίζει το μισό δις ανθρώπων…  Έτσι για να έχουμε συναίσθηση των μεγεθών: 82 η Τουρκία, 83 το Ιράν, 38 το Αφγανιστάν, 40 το Ιράκ, 17 η Συρία…  Ήδη από του χρόνου, σε αυτή την περιοχή της Ασίας θα ζούνε περισσότεροι άνθρωποι από την Ευρώπη ολόκληρη. 

Καμπούλ, Δεκαπενταύγουστος 2021: ο κόσμος μετά Facebook Twitter
Όσο τάχα οδυρόμαστε για το μέλλον των Αφγανών γυναικών στον τόπο τους και την ίδια στιγμή κλείνουμε στα μούτρα την πόρτα της πατρίδας μας στους ίδιους κατατρεγμένους ανθρώπους, τόσο πιο υποκριτές κι ευτελέστεροι θα είμαστε και θα φαινόμαστε. Φωτ.: EPA

Και οι πρόσφυγες;

Για τους πρόσφυγες, η Δύση είναι ακόμη το συνώνυμο του μόνου χώρου προστασίας της ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Όσο κι αν τους κάνει συνειδητά τη ζωή δύσκολη... Ακόμη κι αν η Κίνα εδραιώσει ολοκληρωτικά σε μερικά χρόνια την γεωπολιτική και οικονομική της ηγεμονία στην υφήλιο, δύσκολα θα δείτε πρόσφυγες να κατευθύνονται προς το Πεκίνο στο κοντινό μέλλον. Η τεράστια αυτή περιοχή ξερνάει τους ανθρώπους της – με ευθύνες και δικές μας – και εμείς επινοούμε ασφαλείς τρίτες χώρες στα σωθικά της, για να τους παρκάρουμε. Έτσι όμως, οι «ασφαλείς τρίτες χώρες»  θα καταπιούν ευκολότερα την ηθική μας ευτέλεια.  

Όσο τάχα οδυρόμαστε για το μέλλον των Αφγανών γυναικών στον τόπο τους και την ίδια στιγμή κλείνουμε στα μούτρα την πόρτα της πατρίδας μας στους ίδιους κατατρεγμένους ανθρώπους, τόσο πιο υποκριτές κι ευτελέστεροι θα είμαστε και θα φαινόμαστε. Ως χώρα, ως Ευρώπη, ως πολιτισμός. Ο σεβασμός στην ανθρώπινη αξιοπρέπεια δεν μπορεί να είναι συνάρτηση της απόστασης που σε χωρίζει από αυτόν που υποφέρει. Αν είναι μακριά σου, να συμπάσχεις κι αν έρχεται δίπλα σου, θες να τον διώξεις, είσαι απλώς ηθικά ανάξιος. 

Για αρχή, μου φαίνεται βασικό να συμφωνήσουμε σε αυτό σήμερα.

Οπτική Γωνία
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

ΕΠΕΞ Μήπως οι εχθροί της «σώζουν» την Ευρώπη (που προκαλεί πλήξη στους άλλους);

Οπτική Γωνία / Μήπως οι εχθροί της «σώζουν» την Ευρώπη (που προκαλεί πλήξη στους άλλους);

Όσο τα θέματα της Ευρώπης θεωρούνται συζητήσεις που δεν «πουλάνε» δημοσιογραφικά ή θέματα επίδειξης λαμπερών ονομάτων, τόσο η Ευρώπη θα συναρπάζει κυρίως τους εχθρούς της.
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ
Γιατί πεθαίνουν τα πλατάνια;

Ρεπορτάζ / Γιατί πεθαίνουν τα πλατάνια στην Ελλάδα;

Μια μεγάλη οικολογική καταστροφή βρίσκεται σε εξέλιξη σε όλη τη χώρα. Πολύτιμα οικοσυστήματα πλατάνων νεκρώνονται από μια μολυσματική ασθένεια, η οποία μέχρι στιγμής αποδεικνύεται ανίκητη και έχει αποδεκατίσει χιλιάδες δέντρα. Υπάρχει λύση;
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Τα ασυνόδευτα προσφυγόπουλα δεν είναι πια εντελώς «ξεκρέμαστα»

Ρεπορτάζ / Τα ασυνόδευτα προσφυγόπουλα δεν είναι πια εντελώς «ξεκρέμαστα»

Χρειάστηκαν επίμονες προσπάθειες από πολλούς ανθρώπους και φορείς, όμως το ζήτημα της φροντίδας των ασυνόδευτων παιδιών-προσφύγων, που είχε επανειλημμένως εκθέσει τη χώρα, φαίνεται ότι διευθετείται πλέον αρκετά ικανοποιητικά. Εξίσου μεγάλη σημασία έχει όμως το «μετά», καθώς μέχρι πρόσφατα, όσα παιδιά ενηλικιώνονταν, βρίσκονταν κυριολεκτικά στον «αέρα», κάτι που πλέον αλλάζει χάρη σε προγράμματα όπως αυτό του Κέντρου Κυψέλη που τρέχουν η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ και η IRC Hellas. Ο Κασμίρ και ο Ουσμάν, που πλέον ενηλικιώθηκαν, θέλουν να ζήσουν μόνιμα στην Ελλάδα.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Ο Τραμπ και η μαύρη μειονότητα

Οπτική Γωνία / Ο Τραμπ και η μαύρη μειονότητα

Ο Τραμπ συνεχίζει απτόητος να επιμένει ότι συκοφαντείται με στόχο την περιθωριοποίησή του, όπως συμβαίνει με τους Μαύρους Αμερικανούς. Επιμένει ότι, αντίθετα με τις «συκοφαντίες», δεν ήταν και δεν είναι καθόλου ρατσιστής.
ΑΝΝΑ ΦΡΑΓΚΟΥΔΑΚΗ
Αριστείδης Χατζής: «Εκπαιδευτικοί μιλούν για το 1821 ως γυμνασιάρχες της δεκαετίας του 1950»

Οπτική Γωνία / «Εκπαιδευτικοί μιλούν για το 1821 σαν γυμνασιάρχες της δεκαετίας του 1950»

Το νόημα της εθνικής επετείου, τα κομβικά γεγονότα, οι πρωταγωνιστές και οι παρελάσεις. Μιλά στη LiFO ο καθηγητής Φιλοσοφίας Δικαίου & Θεωρίας Θεσμών στο Τμήμα Ιστορίας & Φιλοσοφίας της Επιστήμης του ΕΚΠΑ, Αριστείδης Χατζής.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Το φάντασμα του πολέμου πλανιέται πάνω από την Ευρώπη; 

Μ. Καραγιάννης / Το φάντασμα του πολέμου πλανιέται πάνω από την Ευρώπη; 

Πόσο πιθανή είναι η δημιουργία ενός ευρωπαϊκού στρατού; Οδηγείται η Ευρώπη σε πολεμική αναμέτρηση με τη Ρωσία; Και πόσο θα επηρεάσει μια πιθανή εκλογή του Τραμπ; Απαντά ο καθηγητής Διεθνών Σχέσεων Μάνος Καραγιάννης. 
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Η κοινωνική δυσαρέσκεια και οι ανατροπές που καταγράφονται για πρώτη φορά στις δημοσκοπήσεις

Οπτική Γωνία / Η κοινωνική δυσαρέσκεια και οι ανατροπές που καταγράφονται για πρώτη φορά στις δημοσκοπήσεις

Οι μισοί σχεδόν ψηφοφόροι απαντούν στις δημοσκοπήσεις ότι θα πάνε στην κάλπη των ευρωεκλογών για να στείλουν μήνυμα στο κόμμα που ψήφισαν στις εθνικές εκλογές.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
«Μας πολιορκούν, αλλά ούτε το Δίπορτο θα κλείσει, ούτε το κτίριο πουλήθηκε»

Αθήνα / «Μας πολιορκούν, αλλά ούτε το Δίπορτο θα κλείσει, ούτε το κτίριο πουλήθηκε»

Ο Χρήστος Μαργαρίτης, συνιδιοκτήτης του νεοκλασικού (γωνία Θεάτρου και Σωκράτους) στο υπόγειο του οποίου στεγάζεται η θρυλική ταβέρνα, διαψεύδει τα περί πώλησής του και ξετυλίγει την ιστορία του πατρικού του.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
σπιρτζης καραμανλής

Οπτική Γωνία / Τα Τέμπη, η ευθύνη των υπουργών και η υποκρισία

Άλλη μία εξεταστική επιτροπή της Βουλής ολοκληρώθηκε χωρίς να καταλήξει πουθενά, με τα κόμματα να δίνουν τη μάχη των εντυπώσεων. Η Δικαιοσύνη, όμως, συνεχίζει την έρευνα και όλα παραμένουν ανοιχτά.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Μετς: Μια τριπλή ζημιά στον αρχαιολογικό και αρχιτεκτονικό πλούτο από τον δήμο Αθηναίων

Ρεπορτάζ / Μετς: Μια τριπλή ζημιά στον αρχαιολογικό και αρχιτεκτονικό πλούτο από τον δήμο Αθηναίων

Ο Δήμος ετοιμάζεται να κατεδαφίσει μια από τις παλαιότερες κατοικίες της Αθήνας, υπονομεύοντας την ανάδειξη του αρχαιολογικού χώρου της Αγροτέρας Αρτέμιδος.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ