Η αβεβαιότητα δεν είναι πια αυτό που ήταν

Η αβεβαιότητα δεν είναι πια αυτό που ήταν Facebook Twitter
Πολλά από τα ζητήματα που διαιρούν και προβληματίζουν τους συγχρόνους δεν έχουν μία μόνο «δεξιά» και μία «αριστερή» απόκριση.
0

ΟΙ ΕΙΔΙΚΟΙ ΣΤΟ ΓΕΡΜΑΝΙΚΟ κομματικό σύστημα –και υπάρχουν, ευτυχώς, εξαιρετικοί γνώστες των γερμανικών πραγμάτων σε αυτήν τη χώρα– αναλύουν το αποτέλεσμα των γερμανικών εκλογών και στέκονται στις εξαιρετικές επιδόσεις του Όλαφ Σολτς (της γερμανικής σοσιαλδημοκρατίας), στην πτώση της χριστιανοδημοκρατίας, στην άνοδο –αλλά όχι θρίαμβο‒ των Πράσινων ή στην αδυναμία της «αριστεράς» (Die Linke) να συγκροτήσει κάτι αξιόλογο ως αριστερή αντιπολίτευση.

Έχει κάνει εντύπωση επίσης, πόσο μάλλον που πολλοί πιστεύουν τυφλά ότι ακροδεξιά και κεντροδεξιά είναι συγκοινωνούντα δοχεία, το ότι οι απώλειες της χριστιανοδημοκρατικής δεξιάς δεν κατευθύνθηκαν προς το κόμμα της λαϊκιστικής, αντιεμβολιαστικής δεξιάς αλλά προσανατολίστηκαν στους Πράσινους και τους Σοσιαλδημοκράτες.

Εδώ όμως θέλω να ασχοληθώ με ένα παράπλευρο θέμα που δεν αφορά μόνο τους ειδικούς στα γερμανικά πράγματα ή τους μύστες της γαλλικής σκηνής. Τα όσα συμβαίνουν σε αυτές τις δύο μεγάλες χώρες είναι ευρωπαϊκά και παγκόσμια γεγονότα, όχι απλές εθνικές ιστορίες. Βλέπουμε, λοιπόν, δυο διαφορετικά ρίσκα που, με μια έννοια, δείχνουν το σημαντικό πολιτικό πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι φιλελεύθερες δημοκρατίες σε καιρούς περάσματος από τη μία κρίση στην άλλη.

Αν στη Γερμανία το πρόβλημα προκύπτει από συμμαχίες με ασυντόνιστους εταίρους που γρήγορα ονειρεύονται την απαλλαγή του ενός από την ανάγκη του άλλου, στη Γαλλία ο κίνδυνος είναι πάντα μια προεδρία χωρίς πολιτικούς συνομιλητές, μια βούληση «από ψηλά» που δεν μπορούν να συνεννοηθούν μαζί της ούτε στη δεξιά ούτε στην αριστερά. 

Η Γερμανία, και εξαιτίας των ρυθμίσεων του εκλογικού της συστήματος, θα περάσει μια δοκιμασία σύνθετων διαπραγματεύσεων ανάμεσα σε πολιτικές δυνάμεις, όπως συμβαίνει συνήθως. Μόνο που το 2021, στις συνθήκες που έχει δημιουργήσει η πανδημία αλλά και το κλιματικό ζήτημα, αναδύεται μια διαφορετική πρόκληση.

Στη διαπραγμάτευση αυτή ορισμένοι έχουν πολλά κοινά και άλλες δυνάμεις έχουν διαφορές που δεν μπορεί να υποτιμηθούν. Θα πει κανείς: αυτό είναι δημοκρατικό, είναι μια μαθητεία στην τέχνη του συμβιβασμού, στην ανοχή και στην οικοδόμηση συμμαχιών. Ακούγεται ωραίο και, σε έναν βαθμό, έχει την αλήθεια του. Όταν όμως στο πιθανότερο σενάριο οι Σοσιαλδημοκράτες και οι Πράσινοι θα πρέπει να συγκυβερνήσουν με τους Ελεύθερους Δημοκράτες, αντιλαμβάνεται κανείς πως αυξάνει ο κίνδυνος μιας πολιτικής ανορθογραφίας.

Οι Ελεύθεροι Δημοκράτες (FDP) είναι σταθερά υπέρ της ελάχιστης παρέμβασης στην οικονομία και πολιτεύονται με το παλιό σύνθημα για μειώσεις φόρων και χωρίς εμπιστοσύνη στις δημόσιες επενδύσεις. Οι άλλοι δύο σχηματισμοί μπορούν να συγκλίνουν, όμως αυτή η αναγκαστική συμμαχία περισσότερων εταίρων θα υπονομεύσει την πολιτική συνοχή και την ισχύ της κυβέρνησης.

Στο γαλλικό παράδειγμα, από την άλλη, παρατηρεί κανείς κάτι διαφορετικό. Εδώ η έλλειψη κοινωνικών συμμαχιών αφήνει μεν τον Πρόεδρο «ελεύθερο» και του δίνει μεγάλο περιθώριο πρωτοβουλιών, αυτή του η εξουσία όμως δεν έχει στέρεες βάσεις. Ο Μακρόν είναι παρών, ο μακρονισμός έχει αλλάξει μέσα στον χρόνο, αλλά το κόμμα της προεδρικής πλειοψηφίας, η Δημοκρατία σε κίνηση (Lrem), δεν έχει πραγματικά ερείσματα, ούτε ιστορική ταυτότητα.

Όσα στοιχεία από τις γαλλικές πολιτικές παραδόσεις και αν αφομοιώνει ο Εμανουέλ Μακρόν, η λογική του προεδρικού συστήματος στη Γαλλία δεν προσφέρεται για πολιτικές συμμαχίες αλλά για αμφισβητήσεις και τριβές. Ο Πρόεδρος, με κάποιον τρόπο, γίνεται μια μοναχική φιγούρα και σε μια εποχή παράδοξων πολιτικών φαινομένων αυτό μπορεί να παραγάγει αστάθεια: μία ακόμα αστάθεια μέσα στις πολλές άλλες, πέρα από την επισφάλεια της εργασίας, την κλιματική απορρύθμιση και τις συνέπειες της πανδημίας.

Αν στη Γερμανία το πρόβλημα προκύπτει από συμμαχίες με ασυντόνιστους εταίρους που γρήγορα ονειρεύονται την απαλλαγή του ενός από την ανάγκη του άλλου, στη Γαλλία ο κίνδυνος είναι πάντα μια προεδρία χωρίς πολιτικούς συνομιλητές, μια βούληση «από ψηλά» που δεν μπορούν να συνεννοηθούν μαζί της ούτε στη δεξιά ούτε στην αριστερά.

Γιατί όμως να έχουν σημασία αυτές οι πολιτικές εμπειρίες για όλους μας, και για μας στην Ελλάδα; Προφανώς γιατί μιλάμε για τις δύο κινητήριες δυνάμεις της Ευρώπης, του ευρωπαϊκού καπιταλισμού και της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ένας λόγος περισσότερο είναι όμως η ιστορική συγκυρία και η πολιτική στιγμή.

Η Ευρώπη ανακαλύπτει τη στρατηγική της αμηχανία σε μια συγκυρία όπου τα γεωπολιτικά μπλοκ και οι συμμαχίες δεν είναι δεδομένα. Οι πολύχρωμες-ετερόκλητες κομματικές συμπράξεις που φαίνονται δημοκρατικές δύσκολα μπορούν να βγάλουν μια ισχυρή κοινή βούληση. Από την άλλη, τα μοντέλα κάθετης ηγετικής διεύθυνσης, δίχως κοινωνικές και κομματικές συμμαχίες, δεν μπορούν να αποφύγουν τη φθορά από τη στιγμή που με κάποια γεγονότα πλήττεται η δημοφιλία του ηγέτη.

Αυτές οι δυσοίωνες καταστάσεις της πολιτικής οδηγούν κάποιους σχολιαστές να επικαλούνται –όχι μόνο νοσταλγικά‒ το δίπολο δεξιάς και αριστεράς ως ένα αντίβαρο στο μεταμοντέρνο χάος και στις αμοιβάδες του. Πολλοί θα σκέφτονταν τώρα πως στη Γερμανία θα είχε πολιτική λογική ένας συνασπισμός Πράσινων, Σοσιαλδημοκρατών και αριστεράς (Die Linke).

Να όμως που το κόμμα της αριστεράς, με κάτω από πέντε τοις εκατό, δεν μπορεί να παίξει σοβαρό ρόλο, ακόμα και αν υποθέσουμε πως μια διαπραγμάτευση μπορούσε να ξεπεράσει σοβαρές διαφορές, για παράδειγμα σε σχέση με το θέμα των στρατιωτικών συμμαχιών της Γερμανίας. Ακόμα και αν φανταστείς εύκολα μια «προγραμματική σύγκλιση», ο λαός με τις επιλογές του και τα εκλογικά συστήματα δεν σου κάνουν τη χάρη.

Ας πούμε πως η ιδέα μιας απλούστευσης των πολιτικών διλημμάτων –και το δίπολο δεξιά-αριστερά, αποτελεί, εκτός των άλλων, μηχανισμό απλούστευσης των διλημμάτων– είναι δελεαστική. Πολλά όμως από τα ζητήματα που διαιρούν και προβληματίζουν τους συγχρόνους δεν έχουν μία μόνο «δεξιά» και μία «αριστερή» απόκριση.

Στη Γαλλία και στη Γερμανία (για να μείνω στο νήμα του κειμένου αυτού) υπάρχουν αριστεροί υπέρ της πυρηνικής ενέργειας και αριστεροί κατά της πυρηνικής ενέργειας, αριστεροί που έχουν αντιρρήσεις για τον ρόλο του πολιτικού Ισλάμ στις μουσουλμανικές κοινότητες των πόλεων και αριστεροί που θεωρούν την ισλαμοφοβία βασικό πρόβλημα. Υπάρχουν αριστεροί πιο κοντά στο παραδοσιακό αναδιανεμητικό κράτος παροχών και άλλοι που έχουν ευαισθησία και σε θέματα αποτελεσματικότητας και δημοσιονομικής υγείας, ακόμα και αν όλοι τους αξιώνουν την «κοινωνική ευαισθησία».

Και στη δεξιά, επίσης, υπάρχουν εκείνοι που πιστεύουν πως μετά την παρένθεση του υγειονομικού παρεμβατισμού πρέπει να επιστρέψει η «χρηστή διαχείριση» της φιλελεύθερης ανταγωνιστικότητας και άλλοι που έχουν μετατοπιστεί σε μια κουλτούρα συνετού συντηρητισμού με δημόσιες επενδύσεις και μέριμνα για την κοινωνική συνοχή. Υπάρχουν εκείνοι που έχουν αντιληφθεί την ανάγκη μιας πολιτικής για το κλίμα και το περιβάλλον (παραμένοντας από άλλες απόψεις στη δεξιά) και εκείνοι που σκέφτονται τη μεγέθυνση της οικονομίας και τη βιομηχανική κουλτούρα με πολύ παραδοσιακό τρόπο.

Αυτές δεν είναι μικρές διαφορές και ανώδυνες αποχρώσεις. Η περίσταση και η μετα-πανδημική φάση θα έχουν ανάγκη από ισχυρές καθοδηγητικές δυνάμεις. Σε περιόδους σαν τη σημερινή, τα διαφορετικά πολιτικά βλέμματα δεν μπορεί να κρύβονται κάτω από μια επίπλαστη «σταθερότητα».

Οι γερμανικές δυστοκίες ή το κλίμα που διαμορφώνεται στη Γαλλία πριν από την επίσημη έναρξη της προεδρικής κούρσας δίνουν μια γεύση αυτού του προβλήματος που είναι ουσιαστικά η κρίση ταυτότητας της ευρωπαϊκής πορείας και όχι μόνο οι περιπέτειες δύο πολιτικών συστημάτων. Τα εκλογικά συστήματα, οι επιλογές των πολιτών ή οι τάσεις της συγκυρίας βγάζουν συνδυασμούς που έχουν μέσα τους την αδυναμία, την έλλειψη πραγματικού στίγματος.

Αυτό το κενό κομματικής πολιτικής σπεύδουν να καλύψουν τα πρόσωπα και η δοκιμασμένη τέχνη των παζαριών και του δικού τους πραγματισμού. Ίσως όμως αυτή η κληρονομημένη συνταγή να μην αρκεί απέναντι στην ένταση, στην κλίμακα και στο επείγον των προβλημάτων.

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.

Το νέο τεύχος της LiFO δωρεάν στην πόρτα σας με ένα κλικ.

Οπτική Γωνία
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

«Παρά τα σκαμπανεβάσματα, η Ελλάδα βοήθησε την Αλβανία»

Σαλί Μπερίσα / «Παρά τα σκαμπανεβάσματα, η Ελλάδα βοήθησε την Αλβανία»

Ο πρώην Πρόεδρος της Αλβανίας και νυν ηγέτης της αξιωματικής αντιπολίτευσης μιλά στη LiFO για τις ελληνοαλβανικές σχέσεις, τη συμφωνία για την ΑΟΖ που δεν ευοδώθηκε και ασκεί δριμεία κριτική στον Έντι Ράμα.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Γιατί οι Έλληνες δεν κάνουν παιδιά;

Οπτική Γωνία / Γιατί δεν κάνουν παιδιά οι Έλληνες;

Υπάρχουν λύσεις για το δημογραφικό μας πρόβλημα; Μετατρεπόμαστε σταδιακά σε μία χώρα γερόντων; Ποιες πολιτικές απαιτούνται στο ασφαλιστικό; Μιλά στη LiFO o ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Πειραιά, Πλάτων Τήνιος.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Ειδήσεις που περνούν στα ψιλά και είναι πιο σημαντικές από το μαλλί ενός υπουργού

Οπτική Γωνία / Ειδήσεις που περνούν στα ψιλά και είναι πιο σημαντικές από το μαλλί ενός υπουργού

Η σύγχρονη ακροδεξιά από τη μία κλείνει το μάτι στην πιο παραδοσιακή, αδιάφορη για θέματα υγείας και περιβάλλοντος, κουλτούρα, ενώ από την άλλη, ορισμένοι εκπρόσωποί της, όπως ο Ρόμπερτ Κένεντι Τζούνιορ, δείχνουν ευαισθησία απέναντι στους κινδύνους του τεχνολογικού καπιταλισμού.
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ
Το δικαίωμα στην απομόνωση

Ιλεκτρίσιτυ / Ας αφήσουμε τους ιθαγενείς στην ησυχία τους

Οι φυλές ιθαγενών που ζουν αποκομμένες από τον ανθρώπινο πολιτισμό χαίρουν νομικής προστασίας, καθώς η επαφή τους με τα οργανωμένη κράτη ενέχει καταστροφικές συνέπειες για τις κοινότητές τους.
ΧΑΡΗΣ ΚΑΛΑΪΤΖΙΔΗΣ
«To TikTok πέτυχε γιατί σε διασκεδάζει»

Enrico Bellini / «To TikTok πέτυχε γιατί σε διασκεδάζει»

Ο επικεφαλής Κυβερνητικών Σχέσεων και Δημόσιας Πολιτικής του TikTok στη Νότια Ευρώπη, Enrico Bellini, περιγράφει το μυστικό της επιτυχίας της δημοφιλούς πλατφόρμας και εξηγεί γιατί η προστασία των δεδομένων των Ευρωπαίων χρηστών είναι υψίστης σημασίας.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Πόσο απέχει ένα βιντεοπαιχνίδι για βιασμούς από την incel πραγματικότητα που ζούμε;

Οπτική Γωνία / Πόσο απέχει ένα βιντεοπαιχνίδι για βιασμούς από την incel πραγματικότητα που ζούμε;

Ορθώς μας σοκάρει το «No Mercy» που «παίζει» με τον βιασμό και την αιμομιξία, όμως την ίδια στιγμή ζούμε σε μια κοινωνία όπου η γυναικεία υποταγή πλασάρεται ως κανονικότητα.
ΛΑΣΚΑΡΙΝΑ ΛΙΑΚΑΚΟΥ
Τα νέα στοιχεία για τον Κώστα Αχ. Καραμανλή τον επαναφέρουν στο προσκήνιο 

Πολιτική / Nέα στοιχεία για τον Κώστα Αχ. Καραμανλή τον επαναφέρουν στο προσκήνιο 

Η υπόθεση των Τεμπών επιστρέφει στη Βουλή μέσω της δικογραφίας για τον Κώστα Αχ. Καραμανλή, αλλά στελέχη της κυβέρνησης υποστηρίζουν ότι αυτήν τη φορά είναι καλά προετοιμασμένοι. 
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
κωνσταντοπουλου

Βασιλική Σιούτη / Ποιος είναι, τελικά, αξιωματική αντιπολίτευση;

Οι δημοσκοπήσεις καταγράφουν πλέον στη δεύτερη θέση το κόμμα της Πλεύσης Ελευθερίας. Θα διατηρήσει η Ζωή Κωνσταντοπούλου τη δυναμική που απέκτησε; Θα αλλάξει σύντομα πάλι η σειρά των κομμάτων; Το σίγουρο είναι πως η ρευστότητα είναι η νέα πολιτική συνθήκη. 
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Tίτλος: Explainer: Το κίνημα "Cute Winter Boots" και το κριντζ της ψηφιακής πολιτικοποίησης

Explainer / «Cute Winter Boots»: Όσο κι αν το υποτιμάτε, το TikTok παράγει πολιτική

Το hashtag #CuteWinterBoots συγκεντρώνει τους προβληματισμούς των χρηστών για την άνοδο της παγκόσμιας ακροδεξιάς και για τον τρόπο που εφαρμόζεται η δημοκρατία σήμερα. Έχουμε αφήσει πίσω μας για πάντα το «για να συμμετέχω στην πολιτική πάω σε συνελεύσεις και γράφομαι σε κόμμα».
ΛΑΣΚΑΡΙΝΑ ΛΙΑΚΑΚΟΥ
Τι μας δείχνουν τα πρώτα ίχνη ζωής εκτός της Γης;

Διάστημα / Βρέθηκαν όντως ίχνη εξωγήινης ζωής;

Τι ανακάλυψε ακριβώς το τηλεσκόπιο James Webb; Θα υπάρξει σύντομα κατοικήσιμος πλανήτης; Πόσο κοντά είμαστε στην κατάκτηση του Διαστήματος; Ο αστρονόμος και καθηγητής Φυσικής του Διαστήματος Ξενοφών Μουσάς εξηγεί τι σηματοδοτεί η ανακάλυψη του Πανεπιστημίου του Κέιμπριτζ.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης θέλει τρίτη θητεία και τα δίνει όλα για να αλλάξει το κλίμα

Βασιλική Σιούτη / Ο Κυριάκος Μητσοτάκης θέλει τρίτη θητεία και τα δίνει όλα για να αλλάξει το κλίμα

Ο Κυριάκος Μητσοτάκης ξεκαθάρισε ότι θα διεκδικήσει και τρίτη πρωθυπουργική θητεία και τα δίνει όλα με στόχο την άμεση αντιστροφή του αρνητικού πολιτικού κλίματος.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Χριστόφορος Πισσαρίδης: «Με ενοχλεί που η Ελλάδα, σε όλες τις λίστες, βρίσκεται στην τελευταία θέση»

Χριστόφορος Πισσαρίδης / «Με ενοχλεί που η Ελλάδα βρίσκεται παντού στην τελευταία θέση»

Από τον Τραμπ και την AI μέχρι την ελληνική γραφειοκρατία και την παγκόσμια ύφεση, ο νομπελίστας καθηγητής Οικονομικών Σερ Χριστόφορος Πισσαρίδης μιλά στη LIFO για το μέλλον της εργασίας και την απειλή του λαϊκισμού, εξηγώντας γιατί η Ελλάδα χρειάζεται λιγότερο Δημόσιο.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Τζέφρι Σακς: «Η κατάληψη των πανεπιστημίων από τον Τραμπ δεν θα πετύχει»

Οπτική Γωνία / Τζέφρι Σακς: «Η κατάληψη των πανεπιστημίων από τον Τραμπ δεν θα πετύχει»

Ο καθηγητής Οικονομικών και διευθυντής του Κέντρου για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια σχολιάζει στη LiFO τη σύγκρουση που έχει ξεσπάσει μεταξύ της κυβέρνησης Τραμπ και των αμερικανικών πανεπιστημίων και πώς βλέπει την επόμενη μέρα.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Αθήνα: Τα ηλεκτρικά πατίνια και το χάος της μικροκινητικότητας/ Πώς θα μπει τάξη στο χάος με τα ηλεκτρικά πατίνια στην Αθήνα;/ «Δεν γίνεται να μην έχουμε πατίνια γιατί είναι επικίνδυνο να κυκλοφορήσουν»

Ρεπορτάζ / Τι θα γίνει επιτέλους με τα ηλεκτρικά πατίνια στην Αθήνα;

Τα ηλεκτρικά πατίνια είναι η νέα τάση μετακίνησης στην πόλη αλλά προς το παρόν δημιουργούν αρκετά προβλήματα και προκαλούν αντιδράσεις. Πώς θα μπουν όρια στην άναρχη κυκλοφορία τους και τη στάθμευσή τους και ποιες υποδομές χρειάζονται;
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ