Η αβεβαιότητα δεν είναι πια αυτό που ήταν

Η αβεβαιότητα δεν είναι πια αυτό που ήταν Facebook Twitter
Πολλά από τα ζητήματα που διαιρούν και προβληματίζουν τους συγχρόνους δεν έχουν μία μόνο «δεξιά» και μία «αριστερή» απόκριση.
0

ΟΙ ΕΙΔΙΚΟΙ ΣΤΟ ΓΕΡΜΑΝΙΚΟ κομματικό σύστημα –και υπάρχουν, ευτυχώς, εξαιρετικοί γνώστες των γερμανικών πραγμάτων σε αυτήν τη χώρα– αναλύουν το αποτέλεσμα των γερμανικών εκλογών και στέκονται στις εξαιρετικές επιδόσεις του Όλαφ Σολτς (της γερμανικής σοσιαλδημοκρατίας), στην πτώση της χριστιανοδημοκρατίας, στην άνοδο –αλλά όχι θρίαμβο‒ των Πράσινων ή στην αδυναμία της «αριστεράς» (Die Linke) να συγκροτήσει κάτι αξιόλογο ως αριστερή αντιπολίτευση.

Έχει κάνει εντύπωση επίσης, πόσο μάλλον που πολλοί πιστεύουν τυφλά ότι ακροδεξιά και κεντροδεξιά είναι συγκοινωνούντα δοχεία, το ότι οι απώλειες της χριστιανοδημοκρατικής δεξιάς δεν κατευθύνθηκαν προς το κόμμα της λαϊκιστικής, αντιεμβολιαστικής δεξιάς αλλά προσανατολίστηκαν στους Πράσινους και τους Σοσιαλδημοκράτες.

Εδώ όμως θέλω να ασχοληθώ με ένα παράπλευρο θέμα που δεν αφορά μόνο τους ειδικούς στα γερμανικά πράγματα ή τους μύστες της γαλλικής σκηνής. Τα όσα συμβαίνουν σε αυτές τις δύο μεγάλες χώρες είναι ευρωπαϊκά και παγκόσμια γεγονότα, όχι απλές εθνικές ιστορίες. Βλέπουμε, λοιπόν, δυο διαφορετικά ρίσκα που, με μια έννοια, δείχνουν το σημαντικό πολιτικό πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι φιλελεύθερες δημοκρατίες σε καιρούς περάσματος από τη μία κρίση στην άλλη.

Αν στη Γερμανία το πρόβλημα προκύπτει από συμμαχίες με ασυντόνιστους εταίρους που γρήγορα ονειρεύονται την απαλλαγή του ενός από την ανάγκη του άλλου, στη Γαλλία ο κίνδυνος είναι πάντα μια προεδρία χωρίς πολιτικούς συνομιλητές, μια βούληση «από ψηλά» που δεν μπορούν να συνεννοηθούν μαζί της ούτε στη δεξιά ούτε στην αριστερά. 

Η Γερμανία, και εξαιτίας των ρυθμίσεων του εκλογικού της συστήματος, θα περάσει μια δοκιμασία σύνθετων διαπραγματεύσεων ανάμεσα σε πολιτικές δυνάμεις, όπως συμβαίνει συνήθως. Μόνο που το 2021, στις συνθήκες που έχει δημιουργήσει η πανδημία αλλά και το κλιματικό ζήτημα, αναδύεται μια διαφορετική πρόκληση.

Στη διαπραγμάτευση αυτή ορισμένοι έχουν πολλά κοινά και άλλες δυνάμεις έχουν διαφορές που δεν μπορεί να υποτιμηθούν. Θα πει κανείς: αυτό είναι δημοκρατικό, είναι μια μαθητεία στην τέχνη του συμβιβασμού, στην ανοχή και στην οικοδόμηση συμμαχιών. Ακούγεται ωραίο και, σε έναν βαθμό, έχει την αλήθεια του. Όταν όμως στο πιθανότερο σενάριο οι Σοσιαλδημοκράτες και οι Πράσινοι θα πρέπει να συγκυβερνήσουν με τους Ελεύθερους Δημοκράτες, αντιλαμβάνεται κανείς πως αυξάνει ο κίνδυνος μιας πολιτικής ανορθογραφίας.

Οι Ελεύθεροι Δημοκράτες (FDP) είναι σταθερά υπέρ της ελάχιστης παρέμβασης στην οικονομία και πολιτεύονται με το παλιό σύνθημα για μειώσεις φόρων και χωρίς εμπιστοσύνη στις δημόσιες επενδύσεις. Οι άλλοι δύο σχηματισμοί μπορούν να συγκλίνουν, όμως αυτή η αναγκαστική συμμαχία περισσότερων εταίρων θα υπονομεύσει την πολιτική συνοχή και την ισχύ της κυβέρνησης.

Στο γαλλικό παράδειγμα, από την άλλη, παρατηρεί κανείς κάτι διαφορετικό. Εδώ η έλλειψη κοινωνικών συμμαχιών αφήνει μεν τον Πρόεδρο «ελεύθερο» και του δίνει μεγάλο περιθώριο πρωτοβουλιών, αυτή του η εξουσία όμως δεν έχει στέρεες βάσεις. Ο Μακρόν είναι παρών, ο μακρονισμός έχει αλλάξει μέσα στον χρόνο, αλλά το κόμμα της προεδρικής πλειοψηφίας, η Δημοκρατία σε κίνηση (Lrem), δεν έχει πραγματικά ερείσματα, ούτε ιστορική ταυτότητα.

Όσα στοιχεία από τις γαλλικές πολιτικές παραδόσεις και αν αφομοιώνει ο Εμανουέλ Μακρόν, η λογική του προεδρικού συστήματος στη Γαλλία δεν προσφέρεται για πολιτικές συμμαχίες αλλά για αμφισβητήσεις και τριβές. Ο Πρόεδρος, με κάποιον τρόπο, γίνεται μια μοναχική φιγούρα και σε μια εποχή παράδοξων πολιτικών φαινομένων αυτό μπορεί να παραγάγει αστάθεια: μία ακόμα αστάθεια μέσα στις πολλές άλλες, πέρα από την επισφάλεια της εργασίας, την κλιματική απορρύθμιση και τις συνέπειες της πανδημίας.

Αν στη Γερμανία το πρόβλημα προκύπτει από συμμαχίες με ασυντόνιστους εταίρους που γρήγορα ονειρεύονται την απαλλαγή του ενός από την ανάγκη του άλλου, στη Γαλλία ο κίνδυνος είναι πάντα μια προεδρία χωρίς πολιτικούς συνομιλητές, μια βούληση «από ψηλά» που δεν μπορούν να συνεννοηθούν μαζί της ούτε στη δεξιά ούτε στην αριστερά.

Γιατί όμως να έχουν σημασία αυτές οι πολιτικές εμπειρίες για όλους μας, και για μας στην Ελλάδα; Προφανώς γιατί μιλάμε για τις δύο κινητήριες δυνάμεις της Ευρώπης, του ευρωπαϊκού καπιταλισμού και της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ένας λόγος περισσότερο είναι όμως η ιστορική συγκυρία και η πολιτική στιγμή.

Η Ευρώπη ανακαλύπτει τη στρατηγική της αμηχανία σε μια συγκυρία όπου τα γεωπολιτικά μπλοκ και οι συμμαχίες δεν είναι δεδομένα. Οι πολύχρωμες-ετερόκλητες κομματικές συμπράξεις που φαίνονται δημοκρατικές δύσκολα μπορούν να βγάλουν μια ισχυρή κοινή βούληση. Από την άλλη, τα μοντέλα κάθετης ηγετικής διεύθυνσης, δίχως κοινωνικές και κομματικές συμμαχίες, δεν μπορούν να αποφύγουν τη φθορά από τη στιγμή που με κάποια γεγονότα πλήττεται η δημοφιλία του ηγέτη.

Αυτές οι δυσοίωνες καταστάσεις της πολιτικής οδηγούν κάποιους σχολιαστές να επικαλούνται –όχι μόνο νοσταλγικά‒ το δίπολο δεξιάς και αριστεράς ως ένα αντίβαρο στο μεταμοντέρνο χάος και στις αμοιβάδες του. Πολλοί θα σκέφτονταν τώρα πως στη Γερμανία θα είχε πολιτική λογική ένας συνασπισμός Πράσινων, Σοσιαλδημοκρατών και αριστεράς (Die Linke).

Να όμως που το κόμμα της αριστεράς, με κάτω από πέντε τοις εκατό, δεν μπορεί να παίξει σοβαρό ρόλο, ακόμα και αν υποθέσουμε πως μια διαπραγμάτευση μπορούσε να ξεπεράσει σοβαρές διαφορές, για παράδειγμα σε σχέση με το θέμα των στρατιωτικών συμμαχιών της Γερμανίας. Ακόμα και αν φανταστείς εύκολα μια «προγραμματική σύγκλιση», ο λαός με τις επιλογές του και τα εκλογικά συστήματα δεν σου κάνουν τη χάρη.

Ας πούμε πως η ιδέα μιας απλούστευσης των πολιτικών διλημμάτων –και το δίπολο δεξιά-αριστερά, αποτελεί, εκτός των άλλων, μηχανισμό απλούστευσης των διλημμάτων– είναι δελεαστική. Πολλά όμως από τα ζητήματα που διαιρούν και προβληματίζουν τους συγχρόνους δεν έχουν μία μόνο «δεξιά» και μία «αριστερή» απόκριση.

Στη Γαλλία και στη Γερμανία (για να μείνω στο νήμα του κειμένου αυτού) υπάρχουν αριστεροί υπέρ της πυρηνικής ενέργειας και αριστεροί κατά της πυρηνικής ενέργειας, αριστεροί που έχουν αντιρρήσεις για τον ρόλο του πολιτικού Ισλάμ στις μουσουλμανικές κοινότητες των πόλεων και αριστεροί που θεωρούν την ισλαμοφοβία βασικό πρόβλημα. Υπάρχουν αριστεροί πιο κοντά στο παραδοσιακό αναδιανεμητικό κράτος παροχών και άλλοι που έχουν ευαισθησία και σε θέματα αποτελεσματικότητας και δημοσιονομικής υγείας, ακόμα και αν όλοι τους αξιώνουν την «κοινωνική ευαισθησία».

Και στη δεξιά, επίσης, υπάρχουν εκείνοι που πιστεύουν πως μετά την παρένθεση του υγειονομικού παρεμβατισμού πρέπει να επιστρέψει η «χρηστή διαχείριση» της φιλελεύθερης ανταγωνιστικότητας και άλλοι που έχουν μετατοπιστεί σε μια κουλτούρα συνετού συντηρητισμού με δημόσιες επενδύσεις και μέριμνα για την κοινωνική συνοχή. Υπάρχουν εκείνοι που έχουν αντιληφθεί την ανάγκη μιας πολιτικής για το κλίμα και το περιβάλλον (παραμένοντας από άλλες απόψεις στη δεξιά) και εκείνοι που σκέφτονται τη μεγέθυνση της οικονομίας και τη βιομηχανική κουλτούρα με πολύ παραδοσιακό τρόπο.

Αυτές δεν είναι μικρές διαφορές και ανώδυνες αποχρώσεις. Η περίσταση και η μετα-πανδημική φάση θα έχουν ανάγκη από ισχυρές καθοδηγητικές δυνάμεις. Σε περιόδους σαν τη σημερινή, τα διαφορετικά πολιτικά βλέμματα δεν μπορεί να κρύβονται κάτω από μια επίπλαστη «σταθερότητα».

Οι γερμανικές δυστοκίες ή το κλίμα που διαμορφώνεται στη Γαλλία πριν από την επίσημη έναρξη της προεδρικής κούρσας δίνουν μια γεύση αυτού του προβλήματος που είναι ουσιαστικά η κρίση ταυτότητας της ευρωπαϊκής πορείας και όχι μόνο οι περιπέτειες δύο πολιτικών συστημάτων. Τα εκλογικά συστήματα, οι επιλογές των πολιτών ή οι τάσεις της συγκυρίας βγάζουν συνδυασμούς που έχουν μέσα τους την αδυναμία, την έλλειψη πραγματικού στίγματος.

Αυτό το κενό κομματικής πολιτικής σπεύδουν να καλύψουν τα πρόσωπα και η δοκιμασμένη τέχνη των παζαριών και του δικού τους πραγματισμού. Ίσως όμως αυτή η κληρονομημένη συνταγή να μην αρκεί απέναντι στην ένταση, στην κλίμακα και στο επείγον των προβλημάτων.

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.

Το νέο τεύχος της LiFO δωρεάν στην πόρτα σας με ένα κλικ.

Οπτική Γωνία
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

σιούτη

Οπτική Γωνία / ΟΠΕΚΕΠΕ, μεταναστευτικό και Τέμπη ζορίζουν ξανά την κυβέρνηση

Το σκάνδαλο των αγροτικών επιδοτήσεων και η πιθανή επιστροφή προσφύγων από τη Γερμανία στην Ελλάδα έρχονται να προστεθούν στα προβλήματα που έχει να αντιμετωπίσει η κυβέρνηση. 
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Ο ντετέκτιβ της Σεβίλλης και οι πλαστοί πίνακες του Ελ Γκρέκο

Ρεπορτάζ / Ο ντετέκτιβ της Σεβίλλης και οι πλαστοί πίνακες του Ελ Γκρέκο

Στο βιβλίο του «Ο πλαστογράφος του Φράνκο», ένας ντετέκτιβ από τη Σεβίλλη ισχυρίζεται πως μεγάλα μουσεία, μεταξύ των οποίων και η ελληνική Εθνική Πινακοθήκη, έχουν αγοράσει πιστά αντίγραφα έργων του Ελ Γκρέκο.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Σήμερα, όταν δεν είσαι σίγουρος τι ακριβώς επαγγέλλεσαι, πιθανότατα λες πως είσαι creative director

Κοκέτα / Σήμερα, όταν δεν είσαι σίγουρος τι ακριβώς επαγγέλλεσαι, πιθανότατα λες πως είσαι creative director

Ένας σιωπηλός ιός, μια πανδημία για την οποία δεν μιλά κανείς: μανάδες, κρύψτε τα παιδιά σας από τη μάχη του creative direction. Η Δανάη Ιωάννου σε μια επιτόπια έρευνα για το επάγγελμα που σαρώνει γύρω μας τους ανθρώπους σαν κρυφή πανδημία.
ΔΑΝΑΗ ΙΩΑΝΝΟΥ
Μεταναστευτικό: Η ισπανική απάντηση

Οπτική Γωνία / Μεταναστευτικό: Η ισπανική απάντηση

Χώρες που υποδέχτηκαν σχετικά φιλικά μετανάστες είχαν οφέλη σε οικονομικό επίπεδο. Μια από αυτές είναι η Ισπανία, που τα τελευταία χρόνια έχει προχωρήσει σε θετικές μεταρρυθμίσεις που αφορούν τους τρόπους ένταξής τους.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΕΛΑΚΗΣ
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ Γαϊδούρια : Ζώα εργασίας ή σιωπηλά θύματα;/ Ιπποειδή: Ζώα εργασίας ή σιωπηλά θύματα;

Ρεπορτάζ / Γαϊδούρια: Ζώα εργασίας ή θύματα κακοποίησης;

Είναι τα ιπποειδή στην Ελλάδα εργάτες χωρίς δικαιώματα; Ποιες είναι οι συνθήκες διαβίωσής τους, ποια μέριμνα υπάρχει για τη φροντίδα τους και γιατί η νομοθετική προστασία τους βρίσκεται σε μια γκρίζα ζώνη; Μιλούν στη LiFO εκπρόσωποι φιλοζωικών οργανώσεων και τοπικοί φορείς.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Η ανάγκη μιας σκαλωσιάς: Μεταμορφώσεις και φεμινισμοί

Guest Editors / Η ανάγκη μιας σκαλωσιάς: Μεταμορφώσεις και φεμινισμοί

Η πατριαρχία είναι παντού: στην οικονομία, στην κοινωνία, στην ψυχολογία, στην αισθητική, στον πολιτισμό, σε ολόκληρη την ανθρώπινη κατάσταση. Όταν σκεφτόμαστε το πολιτικό, δεν γίνεται να μη σκεφτόμαστε το φεμινιστικό.
ΝΙΚΟΣ ΔΑΣΚΑΛΟΠΟΥΛΟΣ
«Ζούμε στην εποχή της ισορροπίας του ισχυρού»

Οπτική Γωνία / «Ζούμε στην εποχή της ισορροπίας του ισχυρού»

Οι παγκόσμιες και περιφερειακές επιπτώσεις της σύγκρουσης στη Γάζα και τα αδιέξοδα του Παλαιστινιακού. Μιλά στη LiFO ο δρ. Ευρωπαϊκής Ασφάλειας και Νέων Απειλών και κύριος ερευνητής του ΕΛΙΑΜΕΠ, Τριαντάφυλλος Καρατράντος.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Μια ομάδα μαθητών κατασκεύασε ρομπότ που καθαρίζει τις θάλασσες

Περιβάλλον / Πώς μια ομάδα μαθητών από τον Άλιμο έφτιαξε ρομπότ που καθαρίζει τον βυθό;

Το Greek Seabot είναι το υποβρύχιο ρομπότ που δημιούργησε μια μαθητική ομάδα από το ΕΠΑΛ Αλίμου για να βοηθήσει στον καθαρισμό των βυθών από πλαστικά και απορρίμματα. Μιλούν στη LIFO οι μαθητές για τα κίνητρά τους και το όραμά τους για ένα πιο καθαρό περιβάλλον.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Οι αλλαγές που φέρνουν στο μεταναστευτικό η πρόσφατη απόφαση της Λειψίας και η νέα πολιτική του Μερτς/ Μεταναστευτικό: Από τη Μέρκελ στον Μερτς και η αλλαγή που φέρνει η απόφαση της Λειψίας

Βασιλική Σιούτη / Μεταναστευτικό: Πώς επηρεάζει την Ελλάδα η αλλαγή πολιτικής της Γερμανίας;

Μετά την εκλογή του Φρίντριχ Μερτς, η Γερμανία αυστηροποιεί τη μεταναστευτική πολιτική της και αναζητά τρόπους για να εξαιρεθεί από την υποχρέωση εφαρμογής της ευρωπαϊκής νομοθεσίας, ώστε να μην κάνει δεκτά νέα αιτήματα ασύλου.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Becca Bloom: Γιατί θεοποιούμε τις ζάπλουτες; 

Οπτική Γωνία / Becca Bloom: Γιατί θεοποιούμε τις ζάπλουτες ενώ δεν έχουμε να φάμε;

Αν νομίζετε ότι η επίδειξη πλούτου προκαλεί σήμερα κοινωνική κατακραυγή, πλανάστε. Άνθρωποι που δυσκολεύονται οικονομικά, αντί να βιώσουν ταξική αφύπνιση, βλέποντας πώς ζει η δισεκατομμυριούχος σταρ του TikTok, θέλουν να μάθουν τα πάντα γι' αυτήν.
ΛΑΣΚΑΡΙΝΑ ΛΙΑΚΑΚΟΥ
Ανήλικοι στην πρώτη γραμμή: Το νέο πρόσωπο της ακροδεξιάς στη Θεσσαλονίκη

Ελλάδα / 13χρονα παιδιά σε νεοναζιστικές συμμορίες: Πώς φτάσαμε εδώ;

Όλο και περισσότεροι έφηβοι και νέοι φαίνεται να γοητεύονται από ακροδεξιές ιδεολογίες. Τι σηματοδοτεί η έκρηξη αυτού του επικίνδυνου φαινομένου; Μιλά στη LiFO ο καθηγητής Πολιτικών Επιστημών του ΑΠΘ, Άρης Στυλιανού.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
« Βρίσκω πολύ πιθανό να δούμε κάποια στιγμή μη λευκό Πάπα»

Οπτική Γωνία / «Βρίσκω πολύ πιθανό να δούμε κάποια στιγμή μη λευκό Πάπα»

Ο επίκουρος καθηγητής Φιλοσοφίας της Θρησκείας της Θεολογικής Σχολής του ΕΚΠΑ και διδάκτορας των πανεπιστημίων Βοστώνης και Λουβέν Χαράλαμπος Βέντης μιλά για την εκλογή του νέου Πάπα, την «επιστροφή» της θρησκείας και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν σήμερα η Καθολική και η Ορθόδοξη Εκκλησία.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Η αντιπολίτευση που υποδύεται πως δεν καταλαβαίνει…

Οπτική Γωνία / Η αντιπολίτευση που υποδύεται πως δεν καταλαβαίνει

Την τελευταία δεκαετία, όλα σχεδόν έχουν αλλάξει στην ελληνική κοινωνία, ιδιαίτερα σε εκείνο το κομμάτι της που βρισκόταν παραδοσιακά και ιστορικά απέναντι στη συντηρητική παράταξη.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΕΛΑΚΗΣ
Επίδομα ανεργίας: Όταν το κράτος αποφασίζει πως θα το ξοδέψεις

Ρεπορτάζ / Επίδομα ανεργίας: Όταν το κράτος αποφασίζει πώς θα το ξοδέψεις

Η απόφαση της κυβέρνησης να καταβάλλεται το επίδομα ανεργίας και άλλες κοινωνικές παροχές σε προπληρωμένη κάρτα, με πλαφόν 50% στην ανάληψη μετρητών, προκαλεί την αγανάκτηση των δικαιούχων. Σχολιάζουν στη LIFO άνεργοι πολίτες, ο γενικός γραμματέας της ΓΣΕΕ και εκπρόσωποι κλάδων που πλήττονται.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ