Ποιος (και πώς) μπορεί να κερδίσει τη μεσαία τάξη;

ΤΡΙΤΗ Ποιος (και πώς) μπορεί να κερδίσει τη μεσαία τάξη; Facebook Twitter
Όποιος κερδίζει τη μεσαία τάξη κερδίζει τις εκλογές.
0

ΣΤΙΣ ΔΥΤΙΚΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΕΣ συνιστά πλέον εκλογικό θέσφατο: όποιος κερδίζει τη μεσαία τάξη κερδίζει τις εκλογές. Τι είναι όμως η μεσαία τάξη; Πόση είναι; Πόσο ομοιογενής είναι; Ποια είναι τα κυρίαρχα χαρακτηριστικά της;

Ας προσπαθήσουμε να συνοψίσουμε (αναγκαστικά με μια δόση απλούστευσης) κάποιες κοινά αποδεκτές παραδοχές:

Η μεσαία τάξη στο οικονομικό πεδίο ορίζεται με εισοδηματικά κριτήρια. Με βάση τους διεθνείς ορισμούς, ως μεσαία εισοδηματική τάξη θεωρούνται τα νοικοκυριά με διαθέσιμο εισόδημα μεταξύ του 75% και του 200% του διάμεσου εισοδήματος όλων των νοικοκυριών. Με τους ορισμούς αυτούς, στη μεσαία εισοδηματική τάξη ανήκει χονδρικά το 55%, στην ανώτερη εισοδηματική τάξη το 12% και στη χαμηλή εισοδηματική τάξη το 33%. Το ποσοστό, δε, όσων αυτοποθετούνται στη μεσαία τάξη είναι ακόμα υψηλότερο.

Η μεσαία τάξη ωστόσο δεν προσδιορίζεται μόνο οικονομικά. Ο Τζο Μπάιντεν είχε συνοψίσει σε ένα tweet του μια πολύ ακριβή περιγραφή: «Η μεσαία τάξη δεν είναι απλώς ένας αριθμός. Είναι ένα πλέγμα αξιών. Είναι τα ζητήματα που μετράνε για κάθε οικογένεια: η καλή εκπαίδευση, η οικονομική προοπτική, η πρόσβαση στην ποιότητα και σε ένα όχι δυσβάσταχτο σύστημα υγείας».

Η μεσαία τάξη δεν είναι ενιαία. Απαρτίζεται από τη μικροαστική τάξη (κυρίως ιδιοκτήτες μικρών επιχειρήσεων και αυτοαπασχολούμενους), από καριερίστες μισθωτούς δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, αλλά και από τους ελεύθερους επαγγελματίες της γνώσης (κυρίως επιστήμονες κ.λπ.).

Οι κυβερνητικές εναλλαγές, καθώς και οι διαψεύσεις και οι ματαιώσεις που βιώθηκαν, έχουν διαφοροποιήσει τα ζητούμενα. Η μεσαία τάξη σήμερα δεν αναζητά εκείνον που θα την κατεβάσει στον δρόμο, όπως την περίοδο της κρίσης, αλλά εκείνον με τον οποίο θα ανακτήσει όσα είχε ή/και θα επιδιώξει ακόμα περισσότερα.

Στη χώρα μας η μεσαία τάξη έχει μεγάλη ρευστότητα και εσωτερική ποικιλία. Αναζητώντας ωστόσο κάποια κοινά στοιχεία, θα λέγαμε ότι χαρακτηρίζεται από διαγενεακή κοινωνική κινητικότητα. Πολλαπλούς κοινωνικούς και επαγγελματικούς ρόλους. Υψηλή ιδιοκατοίκηση. Επένδυση στην εκπαίδευση. Πολιτικοποίηση εντός του δημοκρατικού συμβολαίου της Μεταπολίτευσης και αποδοχή του πλαισίου εντός του οποίου κινείται η χώρα.

Η εσωτερική της συνοχή επίσης δεν είναι δεδομένη, ενώ και η εκλογική της συμπεριφορά δεν είναι συμπαγής. Ενδεικτικό το ότι σε περιόδους κρίσης επιμέρους ομάδες της μεσαίας τάξης αναδεικνύουν μεταξύ τους αντιπαλότητες (π.χ. οι ελεύθεροι επαγγελματίες επικρίνουν τους «κηφήνες» δημόσιους υπαλλήλους και αντίστροφα οι μισθωτοί τους «φοροφυγάδες» ελεύθερους επαγγελματίες).

Διαχρονικά οι μεσαίες τάξεις θεωρείται ότι ενισχύουν την πολιτική και κοινωνική σταθερότητα. Σύμφωνα με έκθεση του ΟΟΣΑ το 2019, «οι κοινωνίες με ισχυρή μεσαία τάξη βιώνουν υψηλότερα επίπεδα κοινωνικής και πολιτικής εμπιστοσύνης αλλά και καλύτερα εκπαιδευτικά αποτελέσματα, χαμηλότερα ποσοστά εγκληματικότητας, καλύτερα αποτελέσματα στην υγεία και υψηλότερη ικανοποίηση από τη ζωή».

Η ίδια έκθεση ωστόσο προειδοποιεί ότι τα μέλη της μεσαίας τάξης βλέπουν στις μέρες μας τις ανισότητες να διευρύνονται και τη διατήρηση των δικών τους κεκτημένων να γίνεται ολοένα και πιο δύσκολη.

Αυτή η τελευταία διαπίστωση εξηγεί και πολλά από τα πολιτικά φαινόμενα που ζήσαμε συνολικά στην Ευρώπη και ακόμα εντονότερα στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια. Τη μερική ριζοσπαστικοποίηση της μεσαίας τάξης, η οποία στράφηκε σε κόμματα της δεξιάς ή της αριστεράς, με έντονα αντισυστημικό χαρακτήρα. Μια τάση που έχει πλέον υποχωρήσει (αν και λιγότερο στις νέες ηλικίες), αλλά κατέδειξε ότι η συμπεριφορά της μεσαίας τάξης δεν είναι δεδομένη.

Τούτων δοθέντων, πάμε στα καθ’ ημάς.

Αν και λόγω της ετερογένειάς της θα ήταν προτιμότερο να μιλάμε για μεσαία στρώματα, παρά για μεσαία τάξη, είναι σαφές ότι ο όρος περικλείει την απεύθυνση σε ένα ευρύτερο, πλειοψηφικό ακροατήριο, τα μέλη του οποίου αισθάνονται βολικά να συμπεριλαμβάνονται σε αυτό.

Τις περασμένες δύο εβδομάδες Κυριάκος Μητσοτάκης και Αλέξης Τσίπρας, κατά την παρουσία τους στη ΔΕΘ, εστίασαν στη μεσαία τάξη. Ο μεν Μητσοτάκης προσπάθησε να κατοχυρώσει και να ενισχύσει την επιρροή του στον χώρο αυτό, ο δε Τσίπρας να επαναπροσδιορίσει τη σχέση του μαζί της και να ανακτήσει την εμπιστοσύνη της.

698
Το νέο τεύχος της LiFO δωρεάν στην πόρτα σας με ένα κλικ.

Αιχμή της πολιτικής Μητσοτάκη ήταν ο ρυθμός ανάπτυξης της οικονομίας, οι μειώσεις φόρων και ασφαλιστικών εισφορών και η συνολική αίσθηση εκσυγχρονισμού και «νοικοκυρέματος» του κράτους. Με έναν πιο συμπεριληπτικό λόγο, που στόχευε σε ευρύτερα ακροατήρια. Αιχμή της πολιτικής Τσίπρα ήταν το πεδίο των ψυχικών ταυτίσεων. Το «εγώ είμαι ένας από εσάς, ο Μητσοτάκης είναι ελίτ», είτε ως ευθεία ρητορική είτε ως υπονοούμενο. Με παράλληλη συνεχή αναζήτηση διαιρετικών τομών, αλλά και αναφορές στο κοινωνικό κράτος, ως το δίχτυ ασφαλείας που σταθερά επιθυμεί το μεγαλύτερο μέρος της μεσαίας τάξης.

Ποιος θα κατακτήσει την πολύφερνη «νύφη»; Όποιος εκφράσει πιο πειστικά τα βασικά αιτήματά της: οικονομική ανάπτυξη. Πολιτική μετριοπάθεια. Κοινωνική σταθερότητα.

Η ένταση της περασμένης δεκαετίας είναι παρελθόν. Οι κυβερνητικές εναλλαγές, καθώς και οι διαψεύσεις και οι ματαιώσεις που βιώθηκαν, έχουν διαφοροποιήσει τα ζητούμενα. Η μεσαία τάξη σήμερα δεν αναζητά εκείνον που θα την κατεβάσει στον δρόμο, όπως την περίοδο της κρίσης, αλλά εκείνον με τον οποίο θα ανακτήσει όσα είχε ή/και θα επιδιώξει ακόμα περισσότερα.

Ο μεν κ. Μητσοτάκης θα πρέπει αυτό να το υποστηρίξει εμπράκτως με το έργο του. Η αίσθηση για την πορεία της χώρας να δημιουργεί θετικές και κυρίως εξατομικευμένες προσδοκίες στα μέλη των μεσαίων στρωμάτων. Ο δε κ. Τσίπρας θα πρέπει να αναπροσαρμόσει τη στρατηγική του και εν μέρει να επαναπροσδιορίσει την ίδια την πολιτική του ταυτότητα. Να απαλύνει τις όποιες εντυπώσεις από την (ακόμα πρόσφατη) κυβερνητική του εμπειρία και κυρίως –σε πολιτικό και υφολογικό επίπεδο– να αποφεύγει την οξύτητα, τις αντιπολιτευτικές υπερβολές και τις ανακολουθίες που ακόμα και σήμερα πλήττουν την αξιοπιστία του.

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.

Το νέο τεύχος της LiFO δωρεάν στην πόρτα σας με ένα κλικ.

Οπτική Γωνία
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Η ανάγκη μιας σκαλωσιάς: Μεταμορφώσεις και φεμινισμοί

Guest Editors / Η ανάγκη μιας σκαλωσιάς: Μεταμορφώσεις και φεμινισμοί

Η πατριαρχία είναι παντού: στην οικονομία, στην κοινωνία, στην ψυχολογία, στην αισθητική, στον πολιτισμό, σε ολόκληρη την ανθρώπινη κατάσταση. Όταν σκεφτόμαστε το πολιτικό, δεν γίνεται να μη σκεφτόμαστε το φεμινιστικό.
ΝΙΚΟΣ ΔΑΣΚΑΛΟΠΟΥΛΟΣ
«Ζούμε στην εποχή της ισορροπίας του ισχυρού»

Οπτική Γωνία / «Ζούμε στην εποχή της ισορροπίας του ισχυρού»

Οι παγκόσμιες και περιφερειακές επιπτώσεις της σύγκρουσης στη Γάζα και τα αδιέξοδα του Παλαιστινιακού. Μιλά στη LiFO ο δρ. Ευρωπαϊκής Ασφάλειας και Νέων Απειλών και κύριος ερευνητής του ΕΛΙΑΜΕΠ, Τριαντάφυλλος Καρατράντος.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Μια ομάδα μαθητών κατασκεύασε ρομπότ που καθαρίζει τις θάλασσες

Περιβάλλον / Πώς μια ομάδα μαθητών από τον Άλιμο έφτιαξε ρομπότ που καθαρίζει τον βυθό;

Το Greek Seabot είναι το υποβρύχιο ρομπότ που δημιούργησε μια μαθητική ομάδα από το ΕΠΑΛ Αλίμου για να βοηθήσει στον καθαρισμό των βυθών από πλαστικά και απορρίμματα. Μιλούν στη LIFO οι μαθητές για τα κίνητρά τους και το όραμά τους για ένα πιο καθαρό περιβάλλον.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Οι αλλαγές που φέρνουν στο μεταναστευτικό η πρόσφατη απόφαση της Λειψίας και η νέα πολιτική του Μερτς/ Μεταναστευτικό: Από τη Μέρκελ στον Μερτς και η αλλαγή που φέρνει η απόφαση της Λειψίας

Βασιλική Σιούτη / Μεταναστευτικό: Πώς επηρεάζει την Ελλάδα η αλλαγή πολιτικής της Γερμανίας;

Μετά την εκλογή του Φρίντριχ Μερτς, η Γερμανία αυστηροποιεί τη μεταναστευτική πολιτική της και αναζητά τρόπους για να εξαιρεθεί από την υποχρέωση εφαρμογής της ευρωπαϊκής νομοθεσίας, ώστε να μην κάνει δεκτά νέα αιτήματα ασύλου.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Becca Bloom: Γιατί θεοποιούμε τις ζάπλουτες; 

Οπτική Γωνία / Becca Bloom: Γιατί θεοποιούμε τις ζάπλουτες ενώ δεν έχουμε να φάμε;

Αν νομίζετε ότι η επίδειξη πλούτου προκαλεί σήμερα κοινωνική κατακραυγή, πλανάστε. Άνθρωποι που δυσκολεύονται οικονομικά, αντί να βιώσουν ταξική αφύπνιση, βλέποντας πώς ζει η δισεκατομμυριούχος σταρ του TikTok, θέλουν να μάθουν τα πάντα γι' αυτήν.
ΛΑΣΚΑΡΙΝΑ ΛΙΑΚΑΚΟΥ
Ανήλικοι στην πρώτη γραμμή: Το νέο πρόσωπο της ακροδεξιάς στη Θεσσαλονίκη

Ελλάδα / 13χρονα παιδιά σε νεοναζιστικές συμμορίες: Πώς φτάσαμε εδώ;

Όλο και περισσότεροι έφηβοι και νέοι φαίνεται να γοητεύονται από ακροδεξιές ιδεολογίες. Τι σηματοδοτεί η έκρηξη αυτού του επικίνδυνου φαινομένου; Μιλά στη LiFO ο καθηγητής Πολιτικών Επιστημών του ΑΠΘ, Άρης Στυλιανού.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
« Βρίσκω πολύ πιθανό να δούμε κάποια στιγμή μη λευκό Πάπα»

Οπτική Γωνία / «Βρίσκω πολύ πιθανό να δούμε κάποια στιγμή μη λευκό Πάπα»

Ο επίκουρος καθηγητής Φιλοσοφίας της Θρησκείας της Θεολογικής Σχολής του ΕΚΠΑ και διδάκτορας των πανεπιστημίων Βοστώνης και Λουβέν Χαράλαμπος Βέντης μιλά για την εκλογή του νέου Πάπα, την «επιστροφή» της θρησκείας και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν σήμερα η Καθολική και η Ορθόδοξη Εκκλησία.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Η αντιπολίτευση που υποδύεται πως δεν καταλαβαίνει…

Οπτική Γωνία / Η αντιπολίτευση που υποδύεται πως δεν καταλαβαίνει

Την τελευταία δεκαετία, όλα σχεδόν έχουν αλλάξει στην ελληνική κοινωνία, ιδιαίτερα σε εκείνο το κομμάτι της που βρισκόταν παραδοσιακά και ιστορικά απέναντι στη συντηρητική παράταξη.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΕΛΑΚΗΣ
Επίδομα ανεργίας: Όταν το κράτος αποφασίζει πως θα το ξοδέψεις

Ρεπορτάζ / Επίδομα ανεργίας: Όταν το κράτος αποφασίζει πώς θα το ξοδέψεις

Η απόφαση της κυβέρνησης να καταβάλλεται το επίδομα ανεργίας και άλλες κοινωνικές παροχές σε προπληρωμένη κάρτα, με πλαφόν 50% στην ανάληψη μετρητών, προκαλεί την αγανάκτηση των δικαιούχων. Σχολιάζουν στη LIFO άνεργοι πολίτες, ο γενικός γραμματέας της ΓΣΕΕ και εκπρόσωποι κλάδων που πλήττονται.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
«Empty the Tanks»: Σώστε τα δελφίνια!

Ρεπορτάζ / «Empty the Tanks»: Πότε θα σταματήσει η αιχμαλωσία των δελφινιών;

Η παγκόσμια καμπάνια «Empty the Tanks» εναντιώνεται στην αιχμαλωσία και την εκμετάλλευση των δελφινιών. Πώς εκφράζεται η κινητοποίηση στην Ελλάδα και ποια η τύχη των δελφινιών του Αττικού Ζωολογικού Πάρκου; Μιλούν στη LIFO εκπρόσωποι οργανώσεων, αλλά και ο ιδρυτής του Αττικού Πάρκου.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Υψηλοί τόνοι για τα Τέμπη, χαμηλοί για τα ελληνοτουρκικά 

Οπτική Γωνία / Υψηλοί τόνοι για τα Τέμπη, χαμηλοί για τα ελληνοτουρκικά 

Τα Τέμπη συνεχίζουν να πυροδοτούν εντάσεις μεταξύ κυβέρνησης και αντιπολίτευσης, αντιθέτως στα ελληνοτουρκικά και στο θέμα της πώλησης των Eurofighter στην Τουρκία που απασχόλησε την επικαιρότητα, η κριτική για τη στάση της κυβέρνησης από το ΠΑΣΟΚ και τον ΣΥΡΙΖΑ είναι σε χαμηλούς τόνους.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Οδός Βύρωνος: Ένας δρόμος-ντροπή για τον δημόσιο χώρο

Aθήνα / Οδός Βύρωνος: Ένας δρόμος-ντροπή για τον δημόσιο χώρο

Τα πεζοδρόμια στην καρδιά της πόλης έχουν παραδοθεί στα τουριστικά καταστήματα, αποκλείοντας τους πιο ευάλωτους πολίτες, ενώ η Αθήνα χάνει τον βασικό λόγο ύπαρξής της: να είναι μια πόλη για ανθρώπους.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
ΕΠΕΞ Έχετε «επιστροφή φόρου»: Οι συχνότερες περιπτώσεις phishing

Οπτική Γωνία / «Έχετε επιστροφή φόρου, πατήστε εδώ»: Πώς να γλιτώσεις από το phishing

Παραπλανητικά μηνύματα, αποκάλυψη προσωπικών δεδομένων, χακάρισμα τραπεζικών λογαριασμών. Το phishing είναι πιο συχνό και πολύ πιο επικίνδυνο πιο επικίνδυνο απ' ό,τι νομίζουμε. Μιλά στη LiFO ο καθηγητής Κυβερνοασφάλειας στο Τμήμα Ψηφιακών Συστημάτων του Πανεπιστημίου Πειραιώς και επικεφαλής της Εθνικής Ομάδας Κυβερνοασφάλειας, Χρήστος Ξενάκης.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Το χρονικό των χαμένων βίντεο των Τεμπών

Οπτική Γωνία / Το χρονικό των χαμένων βίντεο των Τεμπών

Η υπόθεση των χαμένων βίντεο των Τεμπών αναδεικνύει, για ακόμη μία φορά, λανθασμένους χειρισμούς που έγιναν σε κρίσιμες φάσεις της ανακριτικής διαδικασίας, αφήνοντας πλήθος αναπάντητων ερωτημάτων.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ