Η ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΚΑΜΠΑΝΙΑ «Empty the Tanks», που στοχεύει στην αφύπνιση των πολιτών κατά της αιχμαλωσίας και της εκμετάλλευσης των δελφινιών και των κητωδών γενικά για ψυχαγωγικούς λόγους σε ενυδρεία και πάρκα, εξελίχθηκε δυναμικά και στην Αθήνα. Η όλη κινητοποίηση δημιουργεί μια ευκαιρία προβληματισμού και δράσης για τη διάσωση των θαυμάσιων αυτών θηλαστικών, ενώ αναδεικνύει τι έχει συμβεί στην Ελλάδα.
Την περασμένη Κυριακή, οι οργανώσεις Οικολογική Συμμαχία, Sea Shepherd Greece, Vegan Life NGO, Athens Animal Save, Save Wild, Κόμμα για τα Ζώα και My Dolphin Club συμμετείχαν στο κάλεσμα της παγκόσμιας καμπάνιας του μη κερδοσκοπικού οργανισμού Ric O’Barry’s Dolphin Project. Ο Ο’Barry πριν γίνει ακτιβιστής υπήρξε ο εκπαιδευτής των δελφινιών του «Flipper», της αμερικανικής τηλεοπτικής σειράς των ’60s η οποία δημιούργησε παγκόσμια φρενίτιδα συμπάθειας για τα δελφίνια.
Οι επτά οργανώσεις, μαζί με πολίτες, διαδήλωσαν ειρηνικά στο Αττικό Ζωολογικό Πάρκο στα Σπάτα και απαίτησαν το τέλος της αιχμαλωσίας των θαλάσσιων θηλαστικών αλλά και τη νομοθέτηση απαγόρευσης της κατοχής, εισαγωγής, αναπαραγωγής και αιχμαλωσίας δελφινιών στη χώρα. Τα δελφίνια διανύουν έως και 100 χιλιόμετρα την ημέρα για την αναζήτηση της τροφής τους. Αυτό το καθημερινό μακρινό ταξίδι χρησιμοποιείται ως επιχείρημα από τις οργανώσεις και τους ακτιβιστές για να αναδείξουν πόσο αφύσικες και περιοριστικές είναι οι συνθήκες αιχμαλωσίας τους. Όταν ζουν σε συνθήκες αιχμαλωσίας, τα δελφίνια αναγκάζονται να κάνουν κύκλους μέσα σε μια τσιμεντένια πισίνα για όλη τους τη ζωή, δίνοντας παραστάσεις για ψυχαγωγικούς σκοπούς.
Ο Ric O’Barry, πρώην εκπαιδευτής δελφινιών της δημοφιλούς τηλεοπτικής σειράς «Flipper», άλλαξε ρότα και πέρασε απέναντι, όταν υπέστη σοκ εξαιτίας του θανάτου της Kathy, του δελφινιού που πέθανε στα χέρια του από κατάθλιψη. Ο ίδιος έχει πει ότι «τα δελφίνια σε αιχμαλωσία καταλήγουν σε ψυχωτική συμπεριφορά». Πολλά από τα δελφίνια που βρίσκονται σε κατάσταση αιχμαλωσίας έχουν προσπαθήσει να αυτοκτονήσουν.
Εδώ και μερικούς μήνες υπάρχουν μεγάλες αντιδράσεις από περιβαλλοντικές και φιλοζωικές οργανώσεις για την τύχη των δελφινιών που φιλοξενούνται στο Αττικό Ζωολογικό Πάρκο. Η διοίκηση του πάρκου, η οποία έχει σταματήσει τις παραστάσεις από το 2020, έχει ανακοινώσει ότι υπάρχει ειλημμένη απόφαση για τη μεταφορά των θαλάσσιων θηλαστικών σε ακουάριουμ της Φλόριντας των ΗΠΑ. Ως αιτιολογία για την τόσο μακρινή μεταφορά αναφέρεται η έλλειψη αδειοδοτημένου καταφυγίου θαλάσσιων θηλαστικών στην Ελλάδα.
Όταν τα «δελφίνια» εισέβαλαν στο Περιφερειακό Συμβούλιο Αττικής
Τα δελφίνια του Αττικού Ζωολογικού Πάρκου αποτέλεσαν επί χρόνια αντικείμενο έντονης κριτικής από φιλοζωικές και περιβαλλοντικές οργανώσεις, λόγω της αιχμαλωσίας τους και των παραστάσεων που δίνονταν, παρά την απαγόρευση που ίσχυε από το 2012. Όλα άλλαξαν το 2020, όταν τα «δελφίνια» έσωσαν τα δελφίνια.
Τον Μάρτιο του 2020, ο Γιώργος Δημητρίου, αρχιτέκτονας και επικεφαλής της περιφερειακής παράταξης Οικολογική Συμμαχία, κατέθεσε εισήγηση στο Περιφερειακό Συμβούλιο Αττικής για την άμεση εφαρμογή του νόμου. Τότε, μέλη της παράταξης και ακτιβιστές, φορώντας στολές δελφινιών, στήριξαν την παρέμβαση Δημητρίου, η οποία αποτέλεσε τη θρυαλλίδα για μεγάλες αλλαγές: «Οι παραστάσεις τερματίστηκαν τον Μάρτιο του 2020, σε συνέχεια της εισήγησης της Περιφερειακής Παράταξης Οικολογική Συμμαχία, παρουσία ακτιβιστών των Sea Shepherd Greece, My Dolphin Club και του κινήματος για τα δικαιώματα των ζώων. Η άδεια λειτουργίας του δελφινάριου ανακλήθηκε και οι παραστάσεις απαγορεύτηκαν οριστικά», λέει στη LiFO ο Γιώργος Δημητρίου.
Μέχρι τότε, όπως αναφέρει, «και για 10 ολόκληρα χρόνια, ελληνικές και διεθνείς οργανώσεις, πολιτικοί φορείς, επιστήμονες και ακτιβιστές κατήγγελλαν συστηματικά το θέμα της παράνομης λειτουργίας του δελφινάριου της Αττικό Ζωολογικό Πάρκο Α.Ε. των Σπάτων, για παραβίαση του ν. 4039/2012 περί απαγόρευσης παραστάσεων με συμμετοχή ζώων».
Στις αρχές του 2021 «αποξηλώθηκαν οι κερκίδες και οι λοιπές εγκαταστάσεις του δελφινάριου που χρησίμευαν για την πραγματοποίηση των παραστάσεων, σε συνέχεια εξώδικης πρόσκλησης προς την Περιφέρεια Αττικής και την ιδιοκτησία της Αττικό Ζωολογικό Πάρκο Α.Ε.», λέει.
«Εξακολουθούν να υπομένουν τη βασανιστική αιχμαλωσία»
Το δελφινάριο τερμάτισε αμετάκλητα τη λειτουργία του και οι εγκαταστάσεις του απομακρύνθηκαν. Αλλά, από τότε έως σήμερα, «τα κητώδη εξακολουθούν να υπομένουν τη βασανιστική αιχμαλωσία σε έναν χώρο που δεν συνάδει με τη φύση τους, τη φυσιολογία και τη φυσική συμπεριφορά τους. Η Δασική Υπηρεσία, που όφειλε να κατασχέσει τα κητώδη αμέσως μετά την ανάκληση της άδειας του δελφινάριου και να τα προωθήσει σε κατάλληλο χώρο περίθαλψης −βάσει του Π.Δ. 98/2004−, δεν ανταποκρίθηκε ποτέ», θα προσθέσει ο Γ. Δημητρίου.
Ο επικεφαλής της Οικολογικής Συμμαχίας και αντιπρόεδρος της Ροής ισχυρίζεται ότι «πέντε χρόνια από το τέλος των παραστάσεων, το οικολογικό και φιλοζωικό κίνημα ζητά να εφαρμοστεί, εάν όχι το αυτονόητο, το επιβαλλόμενο». Το αυτονόητο που αναφέρει ο Γ. Δημητρίου είναι το γεγονός ότι «τo κράτος οφείλει να αναλάβει τις ευθύνες που αποποιήθηκε για 10 περίπου χρόνια, όταν επέτρεπε την καθημερινή παραβίαση του νόμου εις βάρος της ευζωίας των κητωδών αλλά προς όφελος της κερδοσκοπίας της ιδιοκτησίας του δελφινάριου, και να προχωρήσει στη θεσμοθέτηση μιας σειράς μέτρων, συνήθων πια στη σύγχρονη Ευρώπη. Το κράτος οφείλει να προβεί άμεσα στη νομοθετική απαγόρευση της κατοχής, εισαγωγής, αναπαραγωγής και αιχμαλωσίας κητωδών στη χώρα. Και οφείλει να δώσει τέλος στη βασανιστική αιχμαλωσία των κητωδών της Αττικό Ζωολογικό Πάρκο Α.Ε. με τη δημιουργία καταφυγίου περίθαλψης για αυτά ή −πιθανόν− και για άλλα», λέει.
Πού θα πάνε τα δελφίνια;
Τον περασμένο Ιανουάριο η διοίκηση του Αττικού Πάρκου είχε ανακοινώσει ότι η πρόταση για τη μεταφορά των δελφινιών στη Φλόριντα έγινε από τον υπεύθυνο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Ζωολογικών Πάρκων και Ενυδρείων (ΕΑΖΑ) για το είδος (ΕΕP studbook keeper): «Πρότεινε το Clearwater Marine Aquarium στη Φλόριντα των ΗΠΑ, που αποτελεί ένα από τα 30 πιστοποιημένα από την ΑΜΜPA (Alliance of Marine Mammal Parks and Aquariums) θαλάσσια πάρκα και ενυδρεία στη χώρα. Το συγκεκριμένο πάρκο είναι γνωστό για την προοδευτική προσέγγισή του στην ευημερία των ζώων, τη συμμόρφωσή του και την αφοσίωσή του στην έρευνα και τη διατήρηση των ειδών, που το καθιστούν πρότυπο ίδρυμα στον τομέα», ανέφερε.
Στην ανακοίνωση που είχε εκδώσει το Αττικό Ζωολογικό Πάρκο καταγραφόταν ρητά ότι «κανένα από τα περισσότερα από 2.000 ζώα που φιλοξενούνται στο Αττικό Ζωολογικό Πάρκο δεν πωλείται, ούτε αγοράζεται. Ανάμεσα στα νόμιμα αδειοδοτημένα πάρκα, όπως το δικό μας, που αποτελεί μέλος της ΕΑΖΑ, δεν γίνονται αγοραπωλησίες». Η διοίκηση του Αττικού Ζωολογικού Πάρκου δεν αποδέχεται ούτε τις κατηγορίες των οργανώσεων: «Πιστεύουμε ακράδαντα ότι, παρά τις αντιδράσεις μερίδας ακτιβιστικών οργανώσεων, τα δελφίνια που φιλοξενήσαμε στο Πάρκο μας αποτέλεσαν για περισσότερο από μια δεκαετία άξιους πρεσβευτές της ανάγκης προστασίας του είδους για πάνω από 4 εκατομμύρια μικρούς και μεγάλους επισκέπτες που είχαν την ευκαιρία να τα θαυμάσουν από κοντά και να ενημερωθούν για τη φυσιολογία τους αλλά κυρίως για τους κινδύνους που αντιμετωπίζουν στη φύση».
Όσον αφορά τη μεταφορά των θηλαστικών, το πάρκο υποστήριξε ότι είναι μια πολύπλοκη διαδικασία που «γίνεται παρουσία εξειδικευμένου προσωπικού κτηνιάτρων και φροντιστών και ειδικά διαμορφωμένου αεροσκάφους για τον σκοπό αυτό». Οι οργανώσεις έχουν εκφράσει από την πρώτη στιγμή αντιρρήσεις τόσο για το ταξίδι όσο και για το ακουάριουμ που θα τα υποδεχτεί.
Ο Zαν-Ζακ Λεσουέρ, ιδρυτής του Αττικού Ζωολογικού Πάρκου, επιβεβαιώνει στη LiFO τις θέσεις της διοίκησης, επισημαίνοντας πως «ό,τι κάνουμε, το κάνουμε μέσα στα νόμιμα πλαίσια». Για την παύση του προγράμματος των δελφινιών ο ίδιος αναφέρει ότι η παύση και η ανάκληση της άδειας από την Περιφέρεια είχε ισχύ ένα δίμηνο: «Υπάρχει παραπληροφόρηση», λέει, και μας εξηγεί: «Υπήρξε άρση της άδειας και επανήλθε μετά από δύο μήνες. Δεν τίθεται τέτοιο ζήτημα. Με δική μου απόφαση σταμάτησε το πρόγραμμα. Ήταν δική μας επιλογή».
Συνετέλεσε, όπως λέει, σε αυτή την απόφαση η έλευση του Covid. «Η πανδημία ήταν μια προβληματική κατάσταση για εμάς, κλείσαμε και ξανακλείσαμε για έξι μήνες. Και αποφάσισα αυτό το κομμάτι να το καταργήσω. Το σταματήσαμε από μόνοι μας. Ο χώρος όμως είναι ανοιχτός και επισκέψιμος», λέει.
Για την αποστολή των δελφινιών στη Φλόριντα μάς λέει ότι έγινε με τα αυστηρά κριτήρια που προαναφέρθηκαν και η απόφαση λήφθηκε και λόγω του κόστους διαβίωσης των δελφινιών: «Ως ζωολογικό πάρκο θεωρήσαμε ότι τα δελφίνια είναι ένα ακριβό κομμάτι του ζωολογικού πάρκου και πήραμε την απόφαση να το σταματήσουμε». Αυτή η ενέργεια είναι μια πρακτική που ακολουθείται, όπως καταλαβαίνουμε: «Αύριο μπορεί να πάρουμε απόφαση να μην έχουμε λιοντάρια, για παράδειγμα, ή να φέρουμε άλλα ζώα. Όμως σε κάθε περίπτωση τονίζω ότι κανένα ζώο δεν πωλείται ή αγοράζεται», λέει.
Sea Shepherd Greece: «Στη Φλόριντα τα δελφίνια δεν θα βλέπουν ήλιο»
Η Βάλια Στεφανουδάκη, που είναι επικεφαλής της οργάνωσης Sea Shepherd Greece, μας εξηγεί ότι «όλο αυτό το ταξίδι θα είναι πάρα πολύ δύσκολο για τα ζώα αυτά που είναι ήδη επιβαρυμένα, πολλά χρόνια τώρα. Δελφίνια που τυραννιούνται τόσα χρόνια τώρα θα πρέπει να κάνουν ένα ταξίδι που είναι επίπονο και μακρύ και θα πάνε σε ένα χειρότερο μέρος. Ακόμη και τα δικαιώματα που είχαν κερδίσει εδώ, να μην κάνουν παραστάσεις διά της βίας, θα χαθούν».
Η Βάλια Στεφανουδάκη υποστηρίζει ότι στο Clearwater Marine Aquarium της Φλόριντα «τα δελφίνια θα εκπαιδευτούν να ζωγραφίζουν με το στόμα», καθώς το συγκεκριμένο ακουάριουμ είναι γνωστό για τις «θεαματικές» παραστάσεις και τις τσιμεντένιες κατασκευές «στις οποίες δεν θα βλέπουν ήλιο», όπως λέει. Και προσθέτει: «Για πάρα πολλά χρόνια αυτά τα δελφίνια έφεραν πολλά χρήματα στο πάρκο. Ας φροντίσει λοιπόν η διοίκηση του πάρκου να τα περιθάλψει για όσο καιρό ακόμη χρειαστεί, μέχρις ότου βρεθεί ένα κατάλληλο μέρος για να τα υποδεχτεί».
Αρχιπέλαγος: «Η γραφειοκρατία εμποδίζει τη λειτουργία κέντρου περίθαλψης θαλάσσιων ειδών»
Κριτική για τη μεταφορά των δελφινιών έχει ασκήσει και η περιβαλλοντική οργάνωση Αρχιπέλαγος, αναφέροντας ότι «είναι απαράδεκτη από την άποψη της ευζωίας των ζώων». Ισχυρίστηκε μάλιστα ότι «θα ήταν περιττή, εάν οι ελληνικές αρχές και μια συγκεκριμένη ομάδα ανθρώπων δεν είχαν επιδοθεί σε 6,5 χρόνια στοχευμένης γραφειοκρατικής παρεμπόδισης και κωλυσιεργίας του υπό δημιουργία Κέντρου Περίθαλψης Θαλάσσιων Ειδών που είναι σχεδόν έτοιμο για λειτουργία στο νησί των Λειψών.
Έπειτα από 9 χρόνια εργασιών, βρίσκεται ακόμα σε πολυετή αναμονή της έκδοσης των σχετικών αδειών λειτουργίας. Σε επόμενη φάση έχει σχεδιαστεί και προετοιμαστεί να λειτουργήσει και ως ένα πρότυπο καταφύγιο για δελφίνια που προέρχονται από την αιχμαλωσία».
Από εκπαιδευτής δελφινιών ακτιβιστής
Οι επτά οικολογικές και φιλοζωικές οργανώσεις αποφάσισαν να προχωρήσουν στο κάλεσμα «Empty the Tanks» της παγκόσμιας καμπάνιας του μη κερδοσκοπικού οργανισμού Ric O’Barry’s Dolphin Project με στόχο τον τερματισμό της αιχμαλωσίας δελφινιών και φαλαινών και την υγεία των ωκεανών.
Ο οργανισμός Ric O’Barry’s Dolphin Project είναι μια διεθνής μη κερδοσκοπική οργάνωση αφιερωμένη στην προστασία των δελφινιών και την κατάργηση της αιχμαλωσίας τους. Ιδρύθηκε το 1970 από τον Ric O’Barry, πρώην εκπαιδευτή δελφινιών της δημοφιλούς τηλεοπτικής σειράς «Flipper», που υπήρξε ένα από τα πιο αγαπητά οικογενειακά προγράμματα της δεκαετίας του ’60 και συνετέλεσε στη δημοφιλία των δελφινιών αλλά και στην παράλληλη άνθηση της βιομηχανίας των δελφινάριων, αφού εκατομμύρια άνθρωποι ήθελαν να δουν δελφίνια από κοντά.
Ο Ric O'Barry άλλαξε ρότα και πέρασε απέναντι, όταν υπέστη σοκ εξαιτίας του θανάτου της Kathy, του δελφινιού που πέθανε στα χέρια του από κατάθλιψη. Ο ίδιος έχει πει ότι «τα δελφίνια σε αιχμαλωσία καταλήγουν σε ψυχωτική συμπεριφορά». Πολλά από τα δελφίνια που βρίσκονται σε κατάσταση αιχμαλωσίας έχουν προσπαθήσει να αυτοκτονήσουν: «Τα δελφίνια δεν αναπνέουν αυτόματα. Κάθε αναπνοή που παίρνουν είναι μια συνειδητή προσπάθεια. Μπορούν να σταματήσουν να ζουν όποτε το θελήσουν, αν η ζωή τους γίνει αβάσταχτα ανυπόφορη. Απλώς, μην παίρνοντας την επόμενη ανάσα. Αυτό βλέπω συχνά».
