«Δεν είχε ανάγκη να βιάσει»: Το σαθρό επιχείρημα υπεράσπισης των «υπεράνω»

«Δεν είχε ανάγκη να βιάσει»: το σαθρό επιχείρημα υπεράσπισης των «υπεράνω» Facebook Twitter
Το πόσο δεν είναι ταξικό το ζήτημα και το πώς δεν αφορά απλώς τη δύναμη της εικόνας γίνεται πιο απτό όταν μιλάμε για ένα άλλο τρίπτυχο που το έχει ψηλά η ελληνική –αν και όχι αποκλειστικά– κοινωνία: θρήσκος, οικογενειάρχης, κουβαλητής. Εικονογράφηση: bianka/LIFO
0

ΟΜΟΡΦΟΣ, ΠΛΟΥΣΙΟΣ, ΕΠΙΤΥΧΗΜΕΝΟΣ – εικόνα, χρήμα, ικανότητα: η παλαιά, παρωχημένη κοινωνική (μας) εκπαίδευση για το πώς εντοπίζεται ο «ιδανικός» (σύντροφος / φίλος / συνεργάτης) εδώ και χρόνια δυσκολεύεται στο να δώσει πειστικές απαντήσεις για το τι συμβαίνει και το πρότυπο υφίσταται ρωγμές.

Η αδυναμία μας να κατανοήσουμε ότι επί χρόνια τικάρουμε τα λάθος κουτάκια γίνεται περισσότερο κατανοητή, όταν κάποιος «όμορφος, πλούσιος, επιτυχημένος» βρίσκεται με την πλάτη στον τοίχο, συνήθως μετά από μία καταγγελία που δεν συνάδει με το προφίλ, πόσο μάλλον με μία καταγγελία που του το ακυρώνει συνολικά.

Όμως, γιατί; Η απλοϊκή απάντηση θα ήταν ότι είμαστε δέσμιοι της βιτρίνας σε όλα τα πεδία της ζωής μας –αρκεί μια γρήγορη ματιά στα social media– πόσο πασχίζουμε για την εικόνα μας και πόσο μας κάνουν να υποφέρουμε οι εικόνες των άλλων.

Αυτή είναι μία σχετικά απλοϊκή απάντηση. Η σύνθετη και προβληματική εκδοχή της έχει να κάνει με το αίσθημα ασφάλειας που επιδιώκουμε σε ιδιωτικό και δημόσιο βίο, τα εχέγγυα καλοσύνης ή έστω σοβαρότητας που στρεβλά –μέχρι σήμερα– ταυτίζουμε με ένα ωραίο πρόσωπο, μία γεμάτη τσέπη, ένα χορτασμένο στομάχι, ένα μυαλό που παίρνει στροφές.

Από το στόμα του μέσου πολίτη στα χείλη του συνηγόρου υπεράσπισης, η ρητορική υπέρ του «όμορφου, πλούσιου, επιτυχημένου» γίνεται κανονικότητα που η κακοποιητική της δράση πρέπει να εξηγηθεί, προκειμένου να σταματήσει η σκόπιμη σύγχυση.

Θέλουμε να νιώθουμε ασφαλείς, οπότε υποθέτουμε ότι κάποιος όμορφος, με χρήματα και επιτυχημένη διαδρομή, δεν θα βλάψει εμάς ή το ευρύτερο κοινωνικό σύνολο. Το σκεπτικό που μηχανικά αναπαράγουμε είναι ότι ο «χορτάτος», αυτός που τα έχει όλα (;), είναι κάποιος που δεν θα προξενήσει κακό.

Η παρανόηση είναι διαδεδομένη και πέραν των σεξουαλικών εγκλημάτων –συχνά ο κόσμος αναρωτιέται για πλούσιους «τι ανάγκη είχαν να κλέψουν;»–, ωστόσο όταν μπαίνει στη μέση ο παράγοντας της σεξουαλικής επίθεσης το χάος επιτείνεται: ακόμα και σήμερα που έχουμε δει και έχουμε υποστεί σχεδόν τα πάντα, ξεχνάμε ότι τα σεξουαλικά εγκλήματα είναι εγκλήματα εξουσίας.

Αυτό το τελευταίο απαντά σε όσα ακούγονται εκ νέου και με αφορμή την υπόθεση Γεωργούλη: «Τι ανάγκη είχε να βιάσει; / να δείρει; / να κακοποιήσει;».

Το παραπάνω απλοϊκό σχήμα –σε όποια παραλλαγή του–, το οποίο θα ξεστομιστεί από πολλά χείλη (κάποτε βαθιά ανυποψίαστα για τον πόλεμο που μαίνεται), πολύ συχνά εργαλειοποιείται από τους συνηγόρους υπεράσπισης βιαστών / κακοποιητών, με κάθε πιθανή σεξιστική παραλλαγή, που όχι απλώς ακυρώνει την καταγγελία του θύματος, αλλά και οποιασδήποτε άλλης επιζώσας να καταγγείλει την επίθεση που δέχθηκε.

Η ρητορική αυτή –που πολύ συχνά αφομοιώνεται από την κοινωνία, αλλά και από γυναίκες– πάει κάπως έτσι:

- Ο όμορφος δεν έχει ανάγκη να βιάσει – πέφτει ο ίδιος θύμα οχληρών πιέσεων και έντονου φλερτ. Έτσι να κάνει, οι γυναίκες σωριάζονται στο κάλεσμά του.

- Ο πλούσιος δεν έχει ανάγκη να βιάσει – μπορεί να πληρώσει και να αγοράσει σεξ. Ακόμα χειρότερα: μπορεί να πληρώσει και να έχει όποια θέλει. Γιατί να ασκήσει βία, λοιπόν;

- Ο επιτυχημένος δεν έχει ανάγκη να βιάσει – δεν θα ρισκάρει το κοινωνικό και επαγγελματικό status του για μία «περιπετειούλα», δεν του χρειάζεται κάτι τέτοιο.

Από το στόμα του μέσου πολίτη στα χείλη του συνηγόρου υπεράσπισης, η ρητορική υπέρ του «όμορφου, πλούσιου, επιτυχημένου» γίνεται κανονικότητα που η κακοποιητική της δράση πρέπει να εξηγηθεί, προκειμένου να σταματήσει η σκόπιμη σύγχυση.

Το πόσο δεν είναι ταξικό το ζήτημα και το πώς δεν αφορά απλώς τη δύναμη της εικόνας γίνεται πιο απτό όταν μιλάμε για ένα άλλο τρίπτυχο που το έχει ψηλά η ελληνική –αν και όχι αποκλειστικά– κοινωνία: θρήσκος, οικογενειάρχης, κουβαλητής. Αυτό το τελευταίο κατέπεσε ευκολότερα μέσα στα χρόνια, όταν σταδιακά άρχισε να αποκαλύπτεται η διαφθορά και ο ζόφος που «χωρούσαν» τόσο μέσα στα θρησκευτικά σχήματα όσο και μέσα στον πυρήνα της οικογένειας.

Ο «όμορφος, πλούσιος και επιτυχημένος» που «δεν έχει καμία ανάγκη να βιάσει / να δείρει / να παρενοχλήσει» αντέχει ακόμη, γιατί αντέχει εξίσου το σεξιστικό αφήγημα για «καλή ζωή» στο πλευρό ενός τέτοιου δείγματος. Αντέχει γιατί ως τέτοια υποσχετική διαφημίζεται από ΜΜΕ, εκπροσώπους του lifestyle Τύπου και άλλων διαύλων στερεοτυπικών μηνυμάτων.

Ωστόσο, η πραγματικότητα αποκαλύπτεται κυρίως μέσα από τα αστυνομικά χρονικά και την πικρή αλήθεια των αριθμών και της στατιστικής: ο βιασμός, η παρενόχληση, κάθε πτυχή της έμφυλης βίας δεν γνωρίζουν ούτε επάγγελμα, ούτε κοινωνική τάξη, ούτε οικονομική άνεση. Είναι εγκλήματα εξουσίας –πράξεις επιβολής του εαυτού σε άλλα άτομα– και αυτό είναι ό,τι χρειάζεται να ξέρει κανείς για να μην αναπαράγει τις στερεοτυπικές κακοποιητικές φλυαρίες περί ωραίου / πλούσιου / επιτυχημένου ή οικογενειάρχη / θρήσκου / κουβαλητή που δεν είχε ανάγκη να βιάσει ή δεν θα βίαζε ποτέ.

Η πρόσφατη επικαιρότητα που «ανοίγει» και «κλείνει» με συγκεκριμένους τρόπους και σε συγκεκριμένες χρονικές συγκυρίες (σκάνδαλο Telegram και Discord, υπόθεση παιδοβιασμών με αχαρτογράφητες για την ώρα προεκτάσεις, σκάνδαλο Λιγνάδη, Φιλιππίδη και τώρα Γεωργούλη) είναι το πιο απτό παράδειγμα για το πώς η βιτρίνα δεν προεξοφλεί την ποιότητα και για τις ταχύτητες με τις οποίες πρέπει να απομακρυνθούμε από το φαίνεσθαι ως κριτήριο αξιολόγησης προσωπικοτήτων και συμπεριφορών.

Οπτική Γωνία
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Τι είδαμε στο ντοκιμαντέρ του Τάσου Τέλλογλου για τον Δημήτρη Λιγνάδη που μόλις προβλήθηκε

TV & Media / Τι είδαμε στο ντοκιμαντέρ του Τάσου Τέλλογλου για τον Δημήτρη Λιγνάδη που μόλις προβλήθηκε

Στην κάμερα της εκπομπής «Special Report» που μεταδόθηκε το βράδυ της Κυριακής 18 Απριλίου από τον ΑΝΤ1, ο Τάσος Τέλλογλου ανοίγει τον φάκελο της υπόθεσης που απασχολεί όσο λίγες την κοινή γνώμη.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Αστικές Συγκοινωνίες: Mια αθόρυβη ιδιωτικοποίηση που προκαλεί κρότο

Ρεπορτάζ / Αστικές Συγκοινωνίες: Mια αθόρυβη ιδιωτικοποίηση που προκαλεί κρότο

Τα πρόσφατα ατυχήματα με αστικά λεωφορεία φέρνουν στο προσκήνιο το θέμα της εκχώρησης συγκοινωνιακού έργου στα ΚΤΕΛ και καταγγελίες για θεσμικές αστοχίες. Οι εμπλεκόμενες πλευρές μιλάνε στη LiFO.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Ένα ελληνο-αλβανικό ανήκειν εν τη γενέσει;

Guest Editors / Μεταξύ ελληνικότητας και αλβανικότητας 

Μια έρευνα επιβεβαιώνει ότι η αλβανική μετανάστευση στην Ελλάδα αναδιαμορφώνει ριζικά τις έννοιες της ταυτότητας και του ανήκειν, αποκαλύπτοντας τις προκλήσεις και τις προοπτικές αυτής της νέας πραγματικότητας.
ΙΛΙΡΙΝΤΑ ΜΟΥΣΑΡΑΙ
ΕΠΕΞ Ο μυστηριώδης κύριος Sweetman και η απίθανη ιστορία του σκοτεινού οξυγόνου

Περιβάλλον / Ο μυστηριώδης κύριος Sweetman και η απίθανη ιστορία του σκοτεινού οξυγόνου

Άνοιξε ένα νέο κεφάλαιο για τη θαλάσσια ζωή και μπλόκαρε, έστω προσωρινά, τα σχέδια για εξορύξεις στον ανεξερεύνητο βυθό. Ο Andrew Sweetman μιλά στη LiFO για την έρευνα που έγινε απροσδόκητα viral και συγκρούστηκε με κολοσσούς, πολιτικές αποφάσεις και… το TikTok.
ΛΑΣΚΑΡΙΝΑ ΛΙΑΚΑΚΟΥ
Ανακαλύφθηκε ο εχθρός

Ακροβατώντας / Ανακαλύφθηκε ο εχθρός

Τι σημασία έχουν τα μεγάλα σκάνδαλα, όταν η απειλή είναι μπροστά μας, όπως οι καραβιές Λίβυων και Σουδανών μεταναστών και πολιτικών προσφύγων που καταφθάνουν στη νότια Κρήτη και εισβάλλουν ανεξέλεγκτα στην πατρίδα;
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΕΛΑΚΗΣ
Δημήτρης Κανελλόπουλος: «Να μας αποκαλούν “εφημερίδα των συριζαίων”; Εντάξει... γελάμε»

Οπτική Γωνία / Δημήτρης Κανελλόπουλος: «Να μας αποκαλούν “εφημερίδα των συριζαίων”; Εντάξει... γελάμε»

Ο δημοσιογράφος της «Εφημερίδας των Συντακτών» και του e-tetRadio μιλά για την εφημερίδα, επιβεβαιώνοντας τις τελικές συζητήσεις με τον Δημήτρη Μελισσανίδη, για την κρίση της αριστεράς, την επιστροφή του Αλέξη Τσίπρα και το μέλλον του Τύπου.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
«Είμαι Ισραηλινός, κι αυτό λειτουργεί πια ως ετυμηγορία» 

Οπτική Γωνία / «Είμαι Ισραηλινός, κι αυτό λειτουργεί πια ως ετυμηγορία» 

Ο θεατρικός σκηνοθέτης Guy Ben-Aharon, που βρέθηκε πρόσφατα στην Αθήνα, γράφει στη LiFO για την απόρριψη που βιώνει τόσο στην πατρίδα του όσο και στο εξωτερικό ως Ισραηλινός που υποστηρίζει την ελευθερία της Παλαιστίνης. 
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΛΙΤΑΚΗΣ
«Χρόνιες παθογένειες» vs ποινικών ευθυνών

Οπτική Γωνία / «ΟΠΕΚΕΠΕ: Χρόνιες παθογένειες» vs ποινικών ευθυνών

Η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία έστειλε πριν από λίγο καιρό στη Βουλή τη δικογραφία για Αυγενάκη και Βορίδη, αλλά η ΝΔ δεν βλέπει ποινικές ευθύνες υπουργών στο σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ και επιμένει ότι πρόκειται για «διαχρονικές παθογένειες». 
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Γιατί κανείς δεν μας προστατεύει από τον ανεξέλεγκτο θόρυβο;

Οπτική Γωνία / Γιατί δεν μας προστατεύει κανείς από τον ανεξέλεγκτο θόρυβο;

Η Κομισιόν στέλνει τη χώρα στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο επειδή δεν έχει υιοθετήσει τα απαραίτητα σχέδια δράσης για την ηχορρύπανση. Τι σημαίνει αυτό για την καθημερινότητά μας; Μιλά στη LiFO ο ομότιμος καθηγητής του ΑΠΘ, Γεώργιος Παπανικολάου.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Ένας κανονικός αφελληνισμός

Οπτική Γωνία / Ένας κανονικός αφελληνισμός

Στη θέση εκείνων των ξένων που καλλιεργούσαν μια αληθινή σχέση με την Ελλάδα, πολλαπλασιάζονται τα φιμέ τζάμια των υπερπολυτελών τζιπ, αόρατοι και αδιάφοροι μεσάζοντες, αγοραστές επαύλεων που υπενοικιάζονται ή έχουν γίνει φρούρια με μικρούς ιδιωτικούς στρατούς τραμπούκων.
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ
Δημήτρης Νανόπουλος: «Ζούμε το τέλος του ανθρώπου και τη γέννηση ενός νέου τύπου ύπαρξης»

Οπτική Γωνία / Δημήτρης Νανόπουλος: «Ζούμε το τέλος του ανθρώπου και τη γέννηση ενός νέου τύπου ύπαρξης»

Ο διακεκριμένος ακαδημαϊκός και θεωρητικός φυσικός μιλά για την προέλευση της συνείδησης, τoν εγκέφαλο ως κβαντική μηχανή και το μέλλον του ανθρώπου ως υβριδίου τεχνολογίας και βιολογίας.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
«Η ομοφοβία δεν είναι ιδεολογική τοποθέτηση αλλά μια μορφή βίας»

Οπτική Γωνία / «Η ομοφοβία δεν είναι ιδεολογική τοποθέτηση αλλά μια μορφή βίας»

Ένα 13χρονο παιδί δεν άντεξε την ομοφοβία και έδωσε τέλος στη ζωή του. Ο ψυχίατρος-ψυχαναλυτής Σάββας Σαββόπουλος εξηγεί πώς μπορούν οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί να εντοπίσουν έγκαιρα τα σημάδια της αυτοκτονικής διάθεσης.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ