Απ’ το κακό στο χειρότερο

CHECK ΕΠΕΞ Απ’ το κακό στο χειρότερο Facebook Twitter
Πού μας αφήνουν όλα αυτά; Σ’ έναν κόσμο που πάει απ’ το κακό στο χειρότερο και γίνεται όλο και πιο βίαιος, πιο άσχημος, πιο ζεστός. Εικονογράφηση: bianka/ LIFO
0


ΤΟ 2024 ΗΤΑΝ μια χρονιά γενοκτονίας. Τους τελευταίους 14 μήνες δολοφονήθηκαν 45.000 Παλαιστίνιοι. Εξ αυτών, οι 18.000 είναι παιδιά, 11.000 αγνοούνται και ο αριθμός των τραυματισμένων ξεπερνά τους 110.000. Παρά τις εκκλήσεις της διεθνούς κοινότητας, τις καταγγελίες του ΟΗΕ, το ένταλμα σύλληψης του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου για τον Νετανιάχου και τις προσπάθειες των Αμερικανών, των Αιγυπτίων αλλά και της ίδιας της Χαμάς για σύναψη εκεχειρίας, το Ισραήλ μοιάζει αποφασισμένο να συνεχίσει την αιματοχυσία μέχρι να υπάρχει μόνο αυτό «απ’ το ποτάμι ως τη θάλασσα».

Το φθινόπωρο, η σύγκρουση πέρασε στον Νότο, με πάνω από 3.000 νεκρούς Λιβανέζους, ενώ το Ιράν και το Ισραήλ αντάλλαξαν στρατηγικά χτυπήματα. Η εμπλοκή του Ισραήλ (βομβαρδισμοί, κατάληψη ουδέτερης ζώνης) και της Τουρκίας (επίθεση στους Κούρδους του YPG μέσω proxy) στη Συρία, μετά την πτώση του Άσαντ, έχει αναζωπυρώσει τον φόβο μιας ευρύτερης κλιμάκωσης στην περιοχή.

Στην Ελλάδα το 2024 έφερε μια επέκταση της κυριαρχίας της αγοράς σε τομείς που διατηρούσαν, μέχρι πρότινος, μια σχετική ασυλία. Σημαντικά κεκτημένα χάθηκαν, με τον νόμο Γεωργιάδη να θέτει σε ισχύ την εξαήμερη εργασία και τον αντισυνταγματικό νόμο Πιερρακάκη να εμπορευματοποιεί την παιδεία. Οι δυναμικές κινητοποιήσεις των φοιτητών τους πρώτους μήνες του χρόνου δεν κατάφεραν να βάλουν φρένο στη νεοφιλελεύθερη ατζέντα της ΝΔ, η οποία ανακοίνωσε ότι τα πρώτα ιδιωτικά πανεπιστήμια στην Ελλάδα θ’ ανοίξουν το 2025.

Μου φαίνεται πως, όπως και άλλες δυτικές χώρες, η Ελλάδα βιώνει μια παράξενη μεταστροφή, σύμφωνα με την οποία μεγάλες μερίδες του πληθυσμού ασχολούνται λιγότερο με τη φτωχοποίησή τους και περισσότερο με αυτό που αντιλαμβάνονται ως πολιτισμική «παρεκτροπή» λόγω του φεμινισμού, της κουίρ κοινότητας, της μετανάστευσης κ.λπ.

Σε αντίθεση, όμως, με τη νεοφιλελεύθερη θεωρία, η νεοφιλελεύθερη πρακτική δεν συνεπάγεται χαλάρωση του κρατικού ελέγχου. Απεναντίας, απαιτεί εντονότερο έλεγχο και καταστολή για να περιοριστούν οι αντιδράσεις στην επιθετική επέκταση της αγοράς. Έτσι, τον Μάιο τέθηκε σε ισχύ ο νέος ποινικός κώδικας που έφερε αυστηροποίηση των ποινών και δυνατότητα φυλάκισης για τέλεση πλημμελημάτων. Ταυτόχρονα, στο όνομα της ασφάλειας είδαμε τη στοχοποίηση εκδηλώσεων αλληλεγγύης στην Παλαιστίνη, την αδικαιολόγητη σύλληψη του Νίκου Ρωμανού τον Νοέμβριο και «προληπτικές» προσαγωγές σε πορείες όπως αυτή της 6ης Δεκέμβρη. 

Έντονη εξακολουθεί να είναι και η κρατική βία ενάντια σε πρόσφυγες και μετανάστες, η οποία συχνά λαμβάνει δολοφονικές διαστάσεις. Τον Σεπτέμβριο, ο Μοχάμεντ Καμράν Ασίκ βασανίστηκε και σκοτώθηκε στο Α.Τ. Αγίου Παντελεήμονα, ενώ, δέκα μέρες αργότερα, ο Μία Χαριζούλ βρέθηκε νεκρός στο Α.Τ. Ομόνοιας. Ταυτόχρονα, οι δολοφονίες προσφύγων απ’ το ελληνικό λιμενικό συνεχίζονται, είτε μέσω των θαλάσσιων επαναπροωθήσεων είτε μέσω της απαγωγής ανθρώπων που έχουν φτάσει στη στεριά. Σύμφωνα μ’ ένα ντοκιμαντέρ του BBC που κυκλοφόρησε τον Ιούνιο –και εξαιρώντας τα 650 θύματα της Πύλου–, το ελληνικό κράτος ευθύνεται για τον θάνατο τουλάχιστον 43 μεταναστών στο Αιγαίο.

Είναι σαφές ότι, ενώ η επιβολή της κρατικής βίας αφορά συγκεκριμένες μερίδες του πληθυσμού –πρόσφυγες και μετανάστες, Ρομά, άτομα στον χώρο της άκρας αριστεράς και της αναρχίας–, η απειλή της έχει καθολική ισχύ. Για την πλειοψηφία, όμως, των κατοίκων της χώρας, το βασικό «δεινό» του 2024 ήταν μια αισθητή πτώση στην ποιότητα ζωής. Φέτος, είδαμε το καλοκαίρι του «staycation». Σύμφωνα με το «Βήμα», μόνο ένας στους δύο Έλληνες πήγε διακοπές λόγω ακρίβειας σε εισιτήρια, διαμονή, βενζίνη και φαγητό. Στη σχετική έρευνα του Ιουλίου, «οι 6 στους 10 καταναλωτές δηλώνουν ότι οι δαπάνες τους φέτος θα είναι μειωμένες σε σχέση µε πέρυσι, ενώ 4 στους 10 ότι θα είναι μειωμένες άνω του 50%». Όσο η ακρίβεια αυξάνεται, η παραμονή στην πόλη καθίσταται αναγκαία.

Την ίδια, όμως, στιγμή, η ζωή στην πόλη γίνεται ανυπόφορη. Δεν είναι μόνο τα ενοίκια (που ανεβαίνουν σταθερά παρέα με τον εξευγενισμό των περιοχών του κέντρου), η ακρίβεια και η συρρίκνωση των τελευταίων οάσεων δημόσιου χώρου. Είναι, με άμεσο τρόπο, η ζέστη.

Το καλοκαίρι, ο καύσωνας κάνει ακόμα και τις πιο απλές δραστηριότητες οδυνηρές. Η υπερθέρμανση λαμβάνει τρομακτικές διαστάσεις. Το καλοκαίρι του ’24 υπήρξε το πιο ζεστό στα χρονικά για την Ελλάδα. Οι πυρκαγιές αυξάνονται, τα θύματα του καύσωνα πληθαίνουν και ήδη έχουμε τους πρώτους κλιματικούς πρόσφυγες.

Μπροστά στις παραπάνω εξελίξεις, θα περίμενε κανείς κάποια μαζική αντίδραση. Το πιο εντυπωσιακό χαρακτηριστικό των τελευταίων ετών στην Ελλάδα είναι ακριβώς η απουσία μιας τέτοιας δυναμικής. Παρά τις σημαντικές δράσεις των ανθρώπων που αγωνίζονται, η πλειοψηφία παραμένει αδιάφορη, υπάκουη και αδρανής, παγιδευμένη σε θεαματικά δίκτυα πληροφορίας και επικοινωνίας, κυρίαρχα αφηγήματα και ατομικές φιλοδοξίες.¹

Στον βαθμό που ο κόσμος αντιδρά και κινείται μακριά από (αυτό που βλέπει ως) «το κατεστημένο», στρέφεται στην ακροδεξιά.

Έτσι, το 2024 είδαμε την εκλογή του Τραμπ, την ενίσχυση του Εθνικού Μετώπου στη Γαλλία και του Reform στην Αγγλία, καθώς και την ενδυνάμωση εθνικιστικών κομμάτων στη Γερμανία, την Αυστρία και την Πορτογαλία. Στην Ελλάδα, πολλοί απογοητευμένοι ψηφοφόροι της ΝΔ στηρίζουν τα κόμματα της ακροδεξιάς, τα οποία συγκέντρωσαν ένα συνολικό 18% στις ευρωεκλογές του Ιουνίου.

Μου φαίνεται πως, όπως και άλλες δυτικές χώρες, η Ελλάδα βιώνει μια παράξενη μεταστροφή, σύμφωνα με την οποία μεγάλες μερίδες του πληθυσμού ασχολούνται λιγότερο με τη φτωχοποίησή τους και περισσότερο με αυτό που αντιλαμβάνονται ως πολιτισμική «παρεκτροπή» λόγω του φεμινισμού, της κουίρ κοινότητας, της μετανάστευσης κ.λπ. Ο πρόσφατος πανικός γύρω απ’ τη «woke κουλτούρα» είναι ενδεικτικός. Όλο και περισσότεροι Έλληνες πιστεύουν ότι το κράτος δημιουργεί έναν κόσμο που βάζει τα δικαιώματα των φυλετικών και σεξουαλικών μειονοτήτων πάνω απ’ αυτά των υπολοίπων.

Η ιδέα είναι προφανώς ανόητη, δεδομένου ότι φέτος είχαμε δεκάδες κρατικές δολοφονίες μεταναστών, 15 γυναικοκτονίες και το παραλίγο λιντσάρισμα δύο κουίρ ατόμων στη Θεσσαλονίκη. Παρ’ όλα αυτά, ωθούμενοι από αιώνες συντηρητισμού, διαστρεβλώσεις των media, echo chambers του διαδικτύου (αλλά και από την ίδια τη ρητορική της κυβέρνησης), πολλοί Έλληνες νιώθουν ότι το «woke» τούς απειλεί και ότι πρέπει να εμπιστευτούν τον Βελόπουλο, τη Λατινοπούλου, τον Νατσιό ή τον Κασιδιάρη για να προστατευθούν.

Πού μας αφήνουν όλα αυτά; Σ’ έναν κόσμο που πάει απ’ το κακό στο χειρότερο και γίνεται όλο και πιο βίαιος, πιο άσχημος, πιο ζεστός. Παρά τις προσπάθειες των ανθρώπων που αγωνίζονται, η πλειοψηφία στη Δύση θυμίζει τον ναρκισσιστή νεαρό του Ντίρενματ, ο οποίος –καλύπτοντας τ’ αυτιά του με μπαμπάκι, το στόμα με τσιγάρα– ανακαλύπτει ότι το τρένο του έχει μπει σ’ ένα βαθύ και σκοτεινό τούνελ. Η ώρα περνάει και το τούνελ δεν λέει να τελειώσει. Η ταχύτητα αυξάνεται: 210, 250, 500 χιλιόμετρα. Μπροστά στην ερώτηση του μηχανοδηγού «τι θα κάνουμε;», ο νεαρός τού απαντάει με μακάβρια ιλαρότητα: «Τίποτε».²


[1] Η τεχνολογία παίζει μεγάλο ρόλο εδώ. Είμαστε συνδεδεμένοι, αλλά μόνοι μας, εθισμένοι στην κατανάλωση ρηχού περιεχομένου, σοκαρισμένοι από την τελευταία τραγική εξέλιξη, την οποία θα ξεχάσουμε γρήγορα και αποτελεσματικά.
[2] Φρίντριχ Ντίρενματ, Η βλάβη - Το τούνελ - Ο σκύλος, μτφρ. Γιάννης Καλιφατίδης, εκδ. Αντίποδες, σ. 126.

To άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.

Το νέο τεύχος της LiFO δωρεάν στην πόρτα σας με ένα κλικ.

Οπτική Γωνία
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Είναι, τελικά, η woke αντζέντα απειλή για το «πατρίς, θρησκεία, οικογένεια»;

Radio Lifo / Είναι τελικά η woke ατζέντα απειλή για το τρίπτυχο «πατρίς-θρησκεία-οικογένεια»;

Τι είναι το «woke» και τι δεν είναι; Γιατί εξακολουθεί να διχάζει; Βρισκόμαστε σε πόλεμο ταυτοτήτων και πολιτισμών; Και αν είσαι woke, είσαι αριστερός; Ο Γιάννης Πανταζόπουλος συζητά με τη Λασκαρίνα Λιακάκου και τον Θοδωρή Αντωνόπουλο για τις διαστρεβλώσεις που ακολουθούν την κουλτούρα της αφύπνισης.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Ένα ελληνο-αλβανικό ανήκειν εν τη γενέσει;

Guest Editors / Μεταξύ ελληνικότητας και αλβανικότητας 

Μια έρευνα επιβεβαιώνει ότι η αλβανική μετανάστευση στην Ελλάδα αναδιαμορφώνει ριζικά τις έννοιες της ταυτότητας και του ανήκειν, αποκαλύπτοντας τις προκλήσεις και τις προοπτικές αυτής της νέας πραγματικότητας.
ΙΛΙΡΙΝΤΑ ΜΟΥΣΑΡΑΙ
ΕΠΕΞ Ο μυστηριώδης κύριος Sweetman και η απίθανη ιστορία του σκοτεινού οξυγόνου

Περιβάλλον / Ο μυστηριώδης κύριος Sweetman και η απίθανη ιστορία του σκοτεινού οξυγόνου

Άνοιξε ένα νέο κεφάλαιο για τη θαλάσσια ζωή και μπλόκαρε, έστω προσωρινά, τα σχέδια για εξορύξεις στον ανεξερεύνητο βυθό. Ο Andrew Sweetman μιλά στη LiFO για την έρευνα που έγινε απροσδόκητα viral και συγκρούστηκε με κολοσσούς, πολιτικές αποφάσεις και… το TikTok.
ΛΑΣΚΑΡΙΝΑ ΛΙΑΚΑΚΟΥ
Ανακαλύφθηκε ο εχθρός

Ακροβατώντας / Ανακαλύφθηκε ο εχθρός

Τι σημασία έχουν τα μεγάλα σκάνδαλα, όταν η απειλή είναι μπροστά μας, όπως οι καραβιές Λίβυων και Σουδανών μεταναστών και πολιτικών προσφύγων που καταφθάνουν στη νότια Κρήτη και εισβάλλουν ανεξέλεγκτα στην πατρίδα;
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΕΛΑΚΗΣ
Δημήτρης Κανελλόπουλος: «Να μας αποκαλούν “εφημερίδα των συριζαίων”; Εντάξει... γελάμε»

Οπτική Γωνία / Δημήτρης Κανελλόπουλος: «Να μας αποκαλούν “εφημερίδα των συριζαίων”; Εντάξει... γελάμε»

Ο δημοσιογράφος της «Εφημερίδας των Συντακτών» και του e-tetRadio μιλά για την εφημερίδα, επιβεβαιώνοντας τις τελικές συζητήσεις με τον Δημήτρη Μελισσανίδη, για την κρίση της αριστεράς, την επιστροφή του Αλέξη Τσίπρα και το μέλλον του Τύπου.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
«Είμαι Ισραηλινός, κι αυτό λειτουργεί πια ως ετυμηγορία» 

Οπτική Γωνία / «Είμαι Ισραηλινός, κι αυτό λειτουργεί πια ως ετυμηγορία» 

Ο θεατρικός σκηνοθέτης Guy Ben-Aharon, που βρέθηκε πρόσφατα στην Αθήνα, γράφει στη LiFO για την απόρριψη που βιώνει τόσο στην πατρίδα του όσο και στο εξωτερικό ως Ισραηλινός που υποστηρίζει την ελευθερία της Παλαιστίνης. 
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΛΙΤΑΚΗΣ
«Χρόνιες παθογένειες» vs ποινικών ευθυνών

Οπτική Γωνία / «ΟΠΕΚΕΠΕ: Χρόνιες παθογένειες» vs ποινικών ευθυνών

Η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία έστειλε πριν από λίγο καιρό στη Βουλή τη δικογραφία για Αυγενάκη και Βορίδη, αλλά η ΝΔ δεν βλέπει ποινικές ευθύνες υπουργών στο σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ και επιμένει ότι πρόκειται για «διαχρονικές παθογένειες». 
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Γιατί κανείς δεν μας προστατεύει από τον ανεξέλεγκτο θόρυβο;

Οπτική Γωνία / Γιατί δεν μας προστατεύει κανείς από τον ανεξέλεγκτο θόρυβο;

Η Κομισιόν στέλνει τη χώρα στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο επειδή δεν έχει υιοθετήσει τα απαραίτητα σχέδια δράσης για την ηχορρύπανση. Τι σημαίνει αυτό για την καθημερινότητά μας; Μιλά στη LiFO ο ομότιμος καθηγητής του ΑΠΘ, Γεώργιος Παπανικολάου.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Ένας κανονικός αφελληνισμός

Οπτική Γωνία / Ένας κανονικός αφελληνισμός

Στη θέση εκείνων των ξένων που καλλιεργούσαν μια αληθινή σχέση με την Ελλάδα, πολλαπλασιάζονται τα φιμέ τζάμια των υπερπολυτελών τζιπ, αόρατοι και αδιάφοροι μεσάζοντες, αγοραστές επαύλεων που υπενοικιάζονται ή έχουν γίνει φρούρια με μικρούς ιδιωτικούς στρατούς τραμπούκων.
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ
Δημήτρης Νανόπουλος: «Ζούμε το τέλος του ανθρώπου και τη γέννηση ενός νέου τύπου ύπαρξης»

Οπτική Γωνία / Δημήτρης Νανόπουλος: «Ζούμε το τέλος του ανθρώπου και τη γέννηση ενός νέου τύπου ύπαρξης»

Ο διακεκριμένος ακαδημαϊκός και θεωρητικός φυσικός μιλά για την προέλευση της συνείδησης, τoν εγκέφαλο ως κβαντική μηχανή και το μέλλον του ανθρώπου ως υβριδίου τεχνολογίας και βιολογίας.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
«Η ομοφοβία δεν είναι ιδεολογική τοποθέτηση αλλά μια μορφή βίας»

Οπτική Γωνία / «Η ομοφοβία δεν είναι ιδεολογική τοποθέτηση αλλά μια μορφή βίας»

Ένα 13χρονο παιδί δεν άντεξε την ομοφοβία και έδωσε τέλος στη ζωή του. Ο ψυχίατρος-ψυχαναλυτής Σάββας Σαββόπουλος εξηγεί πώς μπορούν οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί να εντοπίσουν έγκαιρα τα σημάδια της αυτοκτονικής διάθεσης.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Antinero: Καταγγελία-μαμούθ για το μεγαλύτερο πρόγραμμα δασικής πρόληψης

Ρεπορτάζ / Antinero: Πώς το «μεγαλύτερο πρόγραμμα δασικής πρόληψης» έγινε πεδίο καταγγελιών

Με εκατομμύρια ευρώ να έχουν ήδη διατεθεί, το πρόγραμμα Antinero μπαίνει στο στόχαστρο: 213 φορείς και πολίτες υπέβαλαν αναφορά στην Ε.Ε., αμφισβητώντας τη νομιμότητα και την αποτελεσματικότητά του.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ