Έχει ζέστη

HOT Facebook Twitter
Tα «επεισόδια καύσωνα» στην πόλη έχουν πενταπλασιαστεί από την τριακονταετία 1961-1990 στην τριακονταετία 1991-2020. Εικονογράφηση: bianka/LIFO
0



«ΕΚΑΝΕ ΖΕΣΤΗ»
¹. Κολλούσαμε στο κάθισμα και μούσκευαν τα ρούχα και το ερκοντίσιον μούγκριζε, δεν δούλευε καλά, κουνούσαμε ό,τι βρίσκαμε να κάνουμε αέρα και όταν καμιά φορά, ασθμαίνοντας, αγγίζαμε τον τοίχο, εκείνος μάς φαινότανε καλοριφέρ ή μάτι. Ήτανε Μάιος αρχικά, μετά ήταν Ιούνης.

«Αθήνα, είσαι καμίνι»². Η μέση μέγιστη θερμοκρασία στην Αθήνα τον Μάιο του 1919 ήταν 20 βαθμοί Κελσίου. Τον Μάιο του 2008 ήταν 28. Στην Αττική, τόσο το φθινόπωρο του 2023 όσο και ο χειμώνας 2023-2024 ήταν τα θερμότερα των τελευταίων 160 ετών. Την ίδια στιγμή, τα «επεισόδια καύσωνα» στην πόλη έχουν πενταπλασιαστεί από την τριακονταετία 1961-1990 στην τριακονταετία 1991-2020.

«Είμαι messy / Άμα τον πετύχω θα τον γδύσω / έχει ζέστη»³. Η υπερθέρμανση έχει άμεσα θύματα. Όλοι θυμόμαστε τις πυρκαγιές του περσινού καλοκαιριού. Φέτος είχαμε ήδη φωτιές στη Λακωνία, τη Μαγνησία και τη Χίο, οι οποίες, ευτυχώς, περιορίστηκαν νωρίς. Την ίδια στιγμή, πάνω από 100 άνθρωποι έχουν πεθάνει στην Ινδία από τον καύσωνα του Ιουνίου, ενώ τα κρούσματα της θερμοπληξίας φτάνουν τα 25.000. Άλλες περιοχές της Ινδίας αντιμετωπίζουν τυφώνες και πλημμύρες που έχουν ήδη προκαλέσει δεκάδες θανάτους. Συνολικά, το Climate Vulnerable Forum έχει υπολογίσει ότι «πέντε εκατομμύρια άνθρωποι πεθαίνουν κάθε χρόνο από την ατμοσφαιρική ρύπανση, τους λιμούς και τις ασθένειες που προκαλεί η κλιματική αλλαγή»⁴.

Η κλιματική καταστροφή δεν επηρεάζει μια αφηρημένη «ανθρωπότητα» με ίσο και ίδιο τρόπο αλλά περνά μέσα απ’ τους ήδη υπάρχοντες φυλετικούς, έμφυλους και ταξικούς διαχωρισμούς. 

«Κάτι σαραντάρια βαράνε το μέσα μου / Καλοκαίρι στην Πευκών ιδρώνω πάνω στην καρέκλα μου»⁵. Οι θάνατοι που προκαλούνται απ’ την κλιματική κρίση δεν επηρεάζουν τους πάντες ούτε είναι ίσα κατανεμημένοι. Οι φτωχοί των πόλεων –συχνά φυλετικές μειονότητες– βρίσκονται σε θέση αυξημένης ευαλωτότητας λόγω της έλλειψης κλιματισμού, των χειρότερων συνθηκών εργασίας και της περιορισμένης πρόσβασης σε υπηρεσίες υγείας⁶. Οι ιθαγενείς, που σε πολλές χώρες ζούνε ακόμα «από τη γη», βιώνουν την απόλυτη συντριβή του τρόπου ζωής που ξέρανε, ενώ πολλές γυναίκες του παγκόσμιου Νότου που εξαρτώνται απ’ τη γεωργία βρίσκονται στην πρώτη γραμμή της καταστροφής. Έτσι, βλέπουμε πως η κλιματική καταστροφή δεν επηρεάζει μια αφηρημένη «ανθρωπότητα» με ίσο και ίδιο τρόπο αλλά περνά μέσα απ’ τους ήδη υπάρχοντες φυλετικούς, έμφυλους και ταξικούς διαχωρισμούς.

«Ζέστη και υγρασία μόνο / εσύ ξέρεις τη διαδικασία / τα σωστά σημεία / λιώνω»⁷. Μπροστά σ’ αυτή την κρίση –απόρροια των ασταμάτητων εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, της αχαλίνωτης «ανάπτυξης» κι ενός κοινωνικού συστήματος που λειτουργεί με βάση το κέρδος– οι κυβερνήσεις και τα κόμματα φαίνεται να στρουθοκαμηλίζουν, ενώ πετάνε ξεροκόμματα ιδεατών «επιχειρηματικών» ή «ατομικών» λύσεων. Τα κράτη της Ευρώπης και της Αμερικής παίζουν ένα θεαματικό παιχνίδι μετάθεσης ευθυνών, καθώς αναγκάζουν τους πολίτες τους να καταναλώνουν πιο «οικολογικά» (απαγορεύοντας ή φορολογώντας τα πλαστικά, επιβάλλοντας υψηλά πρόστιμα για όσους δεν ανακυκλώνουν και «τιμωρώντας» οικονομικά ή διαδικαστικά όσους έχουν παλιά, μη-βιώσιμα αμάξια), ενώ τα ίδια συνεχίζουν να συμμετέχουν στη δραματική αύξηση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης.

Στα εγχώρια, βλέπουμε εφοπλιστές, οι οποίοι, ενώ καίνε καθημερινά μεγατόνους πετρελαίου (με σκοπό να μεταφέρουν περισσότερους μεγατόνους πετρελαίου), κρούουν τον κώδωνα της κλιματικής κρίσης και «δεσμεύονται» να «προστατεύσουν» το περιβάλλον. Όσο για την κυβέρνηση ΝΔ, η κλιματική κρίση φαίνεται να είναι είτε τρόπος για να δικαιολογήσει την αποτυχία της στη διαχείριση των πυρκαγιών είτε, όπως είπε ο Μητσοτάκης στο Bloomberg λίγες μέρες μετά τις πλημμύρες στη Θεσσαλία, «ευκαιρία για να επεκτείνουμε την τουριστική περίοδο». Κατά τ’ άλλα, τίποτα δεν έχει αλλάξει: τα σχέδια για την εξόρυξη υδρογονανθράκων, για παράδειγμα, κρατούν καλά και η πρώτη γεώτρηση της αμερικανικής πετρελαϊκής Exxon Mobil στα δυτικά της Κρήτης σχεδιάζεται για το τέλος της χρονιάς.

Οι ατομικές λύσεις που μας προσφέρονται δεν είναι μόνο ανώφελες, είναι επίσης βαθιά υποκριτικές⁸. Υπάρχει μια πικρή ειρωνεία όταν τα άτομα που πετάνε με ιδιωτικά τζετ, οι εταιρείες που μεταφέρουν πετρέλαιο και τα κράτη που σχεδιάζουν εξορύξεις ασχολούνται με το «μείζον πρόβλημα» της κλιματικής αλλαγής. Το ν’ ακούς τους αρχηγούς κομμάτων, τους υπουργούς ή τους εφοπλιστές να σου μιλούν για την κλιματική αλλαγή είναι λίγο σαν να βλέπεις τον Ρούντολφ Ες να παραδίδει μαθήματα αντιρατσισμού.

«Για δες που νοσταλγήσαμε τις μέρες του κρύου»⁹. Η αλήθεια, που πια έχει ειπωθεί χίλιες φορές, είναι ότι η κλιματική κρίση δεν συνιστά κίνδυνο για τον «πλανήτη». Η Γη έχει περάσει εντονότερες μεταβολές και –ζεστή ή περισσότερο ζεστή– θα συνεχίσει να γυρίζει. Η κλιματική κρίση αφορά τους εκατομμύρια θανάτους που συμβαίνουν κάθε χρονιά, τους δεκάδες και εκατοντάδες εκατομμύρια που έρχονται. Εξυπακούεται ότι αυτοί οι θάνατοι δεν αφορούν τους ισχυρούς. Ήδη, οι μισοί δισεκατομμυριούχοι της Silicon Valley χτίζουν πολυτελή μπούνκερ στη Νέα Ζηλανδία για το ενδεχόμενο μιας γενικευμένης κλιματικής κατάρρευσης. Ο Μητσοτάκης, ο Κασσελάκης και ο Ανδρουλάκης, οι εφοπλιστές –ασφαλείς μέσα στις βίλες που διατηρούνται ακριβώς στους 19 βαθμούς Κελσίου, στα αλεξίσφαιρα αυτοκίνητα, στα σουηδικά resorts–, δεν θα ’χουν κανένα πρόβλημα. Οι υπόλοιποι θα χρειαστεί να βρουν τις δικές τους λύσεις, λύσεις που δεν περνάνε μέσα απ’ τα αφεντικά, αλλά δίπλα ή πάνω απ’ αυτά.


2. Ξύλινα Σπαθιά, Αδρεναλίνη.

3. Light, Messy.

4. Guerrero, D. G. (2018) «The limit of capitalist solutions to the climate Crisis», στο The climate crisis: South African and Global Democratic Eco-Socialist Alternatives.

5. Dani Gambino, Σαραντάρια.

6. Pulido, L. (2018) «Racism and the Anthropocene», στο Future Remains: A cabinet of curiosities for the Anthropocene.

7. Foureira, «Temperatura».

8. Η φράση «ατομική λύση» ακούγεται παράταιρη όταν μαθαίνει κανείς ότι 57 μεγάλες εταιρείες ευθύνονται (από μόνες τους) για το 80% των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα τα τελευταία 8 χρόνια.

Οπτική Γωνία
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Ένα ελληνο-αλβανικό ανήκειν εν τη γενέσει;

Guest Editors / Μεταξύ ελληνικότητας και αλβανικότητας 

Μια έρευνα επιβεβαιώνει ότι η αλβανική μετανάστευση στην Ελλάδα αναδιαμορφώνει ριζικά τις έννοιες της ταυτότητας και του ανήκειν, αποκαλύπτοντας τις προκλήσεις και τις προοπτικές αυτής της νέας πραγματικότητας.
ΙΛΙΡΙΝΤΑ ΜΟΥΣΑΡΑΙ
ΕΠΕΞ Ο μυστηριώδης κύριος Sweetman και η απίθανη ιστορία του σκοτεινού οξυγόνου

Περιβάλλον / Ο μυστηριώδης κύριος Sweetman και η απίθανη ιστορία του σκοτεινού οξυγόνου

Άνοιξε ένα νέο κεφάλαιο για τη θαλάσσια ζωή και μπλόκαρε, έστω προσωρινά, τα σχέδια για εξορύξεις στον ανεξερεύνητο βυθό. Ο Andrew Sweetman μιλά στη LiFO για την έρευνα που έγινε απροσδόκητα viral και συγκρούστηκε με κολοσσούς, πολιτικές αποφάσεις και… το TikTok.
ΛΑΣΚΑΡΙΝΑ ΛΙΑΚΑΚΟΥ
Ανακαλύφθηκε ο εχθρός

Ακροβατώντας / Ανακαλύφθηκε ο εχθρός

Τι σημασία έχουν τα μεγάλα σκάνδαλα, όταν η απειλή είναι μπροστά μας, όπως οι καραβιές Λίβυων και Σουδανών μεταναστών και πολιτικών προσφύγων που καταφθάνουν στη νότια Κρήτη και εισβάλλουν ανεξέλεγκτα στην πατρίδα;
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΕΛΑΚΗΣ
Δημήτρης Κανελλόπουλος: «Να μας αποκαλούν “εφημερίδα των συριζαίων”; Εντάξει... γελάμε»

Οπτική Γωνία / Δημήτρης Κανελλόπουλος: «Να μας αποκαλούν “εφημερίδα των συριζαίων”; Εντάξει... γελάμε»

Ο δημοσιογράφος της «Εφημερίδας των Συντακτών» και του e-tetRadio μιλά για την εφημερίδα, επιβεβαιώνοντας τις τελικές συζητήσεις με τον Δημήτρη Μελισσανίδη, για την κρίση της αριστεράς, την επιστροφή του Αλέξη Τσίπρα και το μέλλον του Τύπου.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
«Είμαι Ισραηλινός, κι αυτό λειτουργεί πια ως ετυμηγορία» 

Οπτική Γωνία / «Είμαι Ισραηλινός, κι αυτό λειτουργεί πια ως ετυμηγορία» 

Ο θεατρικός σκηνοθέτης Guy Ben-Aharon, που βρέθηκε πρόσφατα στην Αθήνα, γράφει στη LiFO για την απόρριψη που βιώνει τόσο στην πατρίδα του όσο και στο εξωτερικό ως Ισραηλινός που υποστηρίζει την ελευθερία της Παλαιστίνης. 
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΛΙΤΑΚΗΣ
«Χρόνιες παθογένειες» vs ποινικών ευθυνών

Οπτική Γωνία / «ΟΠΕΚΕΠΕ: Χρόνιες παθογένειες» vs ποινικών ευθυνών

Η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία έστειλε πριν από λίγο καιρό στη Βουλή τη δικογραφία για Αυγενάκη και Βορίδη, αλλά η ΝΔ δεν βλέπει ποινικές ευθύνες υπουργών στο σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ και επιμένει ότι πρόκειται για «διαχρονικές παθογένειες». 
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Γιατί κανείς δεν μας προστατεύει από τον ανεξέλεγκτο θόρυβο;

Οπτική Γωνία / Γιατί δεν μας προστατεύει κανείς από τον ανεξέλεγκτο θόρυβο;

Η Κομισιόν στέλνει τη χώρα στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο επειδή δεν έχει υιοθετήσει τα απαραίτητα σχέδια δράσης για την ηχορρύπανση. Τι σημαίνει αυτό για την καθημερινότητά μας; Μιλά στη LiFO ο ομότιμος καθηγητής του ΑΠΘ, Γεώργιος Παπανικολάου.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Ένας κανονικός αφελληνισμός

Οπτική Γωνία / Ένας κανονικός αφελληνισμός

Στη θέση εκείνων των ξένων που καλλιεργούσαν μια αληθινή σχέση με την Ελλάδα, πολλαπλασιάζονται τα φιμέ τζάμια των υπερπολυτελών τζιπ, αόρατοι και αδιάφοροι μεσάζοντες, αγοραστές επαύλεων που υπενοικιάζονται ή έχουν γίνει φρούρια με μικρούς ιδιωτικούς στρατούς τραμπούκων.
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ
Δημήτρης Νανόπουλος: «Ζούμε το τέλος του ανθρώπου και τη γέννηση ενός νέου τύπου ύπαρξης»

Οπτική Γωνία / Δημήτρης Νανόπουλος: «Ζούμε το τέλος του ανθρώπου και τη γέννηση ενός νέου τύπου ύπαρξης»

Ο διακεκριμένος ακαδημαϊκός και θεωρητικός φυσικός μιλά για την προέλευση της συνείδησης, τoν εγκέφαλο ως κβαντική μηχανή και το μέλλον του ανθρώπου ως υβριδίου τεχνολογίας και βιολογίας.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
«Η ομοφοβία δεν είναι ιδεολογική τοποθέτηση αλλά μια μορφή βίας»

Οπτική Γωνία / «Η ομοφοβία δεν είναι ιδεολογική τοποθέτηση αλλά μια μορφή βίας»

Ένα 13χρονο παιδί δεν άντεξε την ομοφοβία και έδωσε τέλος στη ζωή του. Ο ψυχίατρος-ψυχαναλυτής Σάββας Σαββόπουλος εξηγεί πώς μπορούν οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί να εντοπίσουν έγκαιρα τα σημάδια της αυτοκτονικής διάθεσης.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Antinero: Καταγγελία-μαμούθ για το μεγαλύτερο πρόγραμμα δασικής πρόληψης

Ρεπορτάζ / Antinero: Πώς το «μεγαλύτερο πρόγραμμα δασικής πρόληψης» έγινε πεδίο καταγγελιών

Με εκατομμύρια ευρώ να έχουν ήδη διατεθεί, το πρόγραμμα Antinero μπαίνει στο στόχαστρο: 213 φορείς και πολίτες υπέβαλαν αναφορά στην Ε.Ε., αμφισβητώντας τη νομιμότητα και την αποτελεσματικότητά του.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ