Η Ευρωπαϊκή Ένωση εξετάζει ένα σχέδιο επένδυσης σχεδόν 200 δισεκατομμυρίων ευρώ από παγωμένα ρωσικά κρατικά περιουσιακά στοιχεία σε επενδύσεις υψηλότερου ρίσκου, με στόχο τη δημιουργία περισσότερων εσόδων για στήριξη της Ουκρανίας, χωρίς να κατηγορηθεί για κατάσχεση ρωσικού χρήματος.
Σύμφωνα με τέσσερις αξιωματούχους που μίλησαν στο POLITICO, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξετάζει τη μεταφορά των παγωμένων ρωσικών κεφαλαίων, τα οποία φυλάσσονται στο Βέλγιο (μέσω του Euroclear), σε ένα νέο επενδυτικό ταμείο ειδικού σκοπού υπό την αιγίδα της ΕΕ.
Σκοπός του σχεδίου είναι η αύξηση των αποδόσεων για να διατηρηθεί ζωντανή η ουκρανική οικονομία, ειδικά ενόψει της πιθανότητας διακοπής της αμερικανικής βοήθειας σε περίπτωση επανεκλογής του Ντόναλντ Τραμπ. Ωστόσο, η πρόταση δεν προβλέπει την κατάσχεση των ίδιων των κεφαλαίων, κάτι που αντιμετωπίζεται με σκεπτικισμό από χώρες όπως η Γερμανία και η Ιταλία για νομικούς και οικονομικούς λόγους. Η ΕΕ στοχεύει να ξοδέψει μόνο τους τόκους που παράγονται, χωρίς να αγγίξει το αρχικό κεφάλαιο, ώστε να αποφύγει παραβίαση του διεθνούς δικαίου.
Το 2023, οι χώρες του G7 συμφώνησαν να προσφέρουν 45 δισ. ευρώ στην Ουκρανία από τα έσοδα επενδύσεων των παγωμένων ρωσικών κρατικών κεφαλαίων. Το μερίδιο της ΕΕ (18 δισ. ευρώ) θα έχει εξαντληθεί μέχρι το τέλος του 2025, προκαλώντας ερωτήματα για τη συνέχιση της χρηματοδότησης από το 2026 και μετά. Οι υπουργοί Οικονομικών των 27 κρατών-μελών της ΕΕ θα ξεκινήσουν τη σχετική συζήτηση σε άτυπο δείπνο στο Λουξεμβούργο. Η πολωνική προεδρία του Συμβουλίου, στην πρόσκλησή της, τόνισε τη σημασία της αναζήτησης τρόπων αξιοποίησης των παγωμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων, καθώς και της ενίσχυσης του καθεστώτος κυρώσεων. Η Πολωνία πρότεινε επίσης τη χρήση του νέου δανειακού μηχανισμού SAFE της ΕΕ για αγορά όπλων υπέρ της Ουκρανίας.
Η ευρωπαϊκή «παράκαμψη»
Ως πιθανή λύση, οι αξιωματούχοι εξετάζουν τη δημιουργία ενός ειδικού ταμείου στο οποίο θα μεταφερθούν τα περιουσιακά στοιχεία από το Euroclear, ώστε να επενδυθούν σε πιο αποδοτικά –αλλά και πιο ριψοκίνδυνα– προϊόντα. Οι λεπτομέρειες για τις επενδύσεις δεν έχουν αποκαλυφθεί.
Σύμφωνα με τους κανόνες του Euroclear, τα περιουσιακά στοιχεία επενδύονται υποχρεωτικά στην Κεντρική Τράπεζα του Βελγίου, αποδίδοντας χαμηλό, χωρίς ρίσκο, επιτόκιο. Το 2024, τα κέρδη από αυτά ανήλθαν σε 4 δισ. ευρώ και κατευθύνθηκαν στην εξυπηρέτηση του δανείου των G7 προς την Ουκρανία. Οι υποστηρικτές του νέου ταμείου υποστηρίζουν πως απαιτείται μεγαλύτερη απόδοση για μακροπρόθεσμη στήριξη της Ουκρανίας, ειδικά όσο καθυστερούν οι ειρηνευτικές συνομιλίες με τη Μόσχα.
Ένα πρόσθετο όφελος θα μπορούσε να είναι η προστασία από το ενδεχόμενο η Ουγγαρία να ασκήσει βέτο στην ανανέωση των κυρώσεων. Το καθεστώς των κυρώσεων της ΕΕ ανανεώνεται κάθε έξι μήνες με ομοφωνία — και η ουγγρική κυβέρνηση έχει επανειλημμένα απειλήσει με βέτο, προσεγγίζοντας τη Ρωσία.
Τις τελευταίες εβδομάδες, η Επιτροπή είχε ανεπίσημες διαβουλεύσεις με Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία και Εσθονία για την εύρεση νομικού τρόπου ώστε να διατηρηθούν τα περιουσιακά στοιχεία παγωμένα ακόμη κι αν η Ουγγαρία μπλοκάρει την ανανέωση. Ωστόσο, μέχρι στιγμής δεν έχει βρεθεί λειτουργική λύση.
Δύσκολοι δημοσιονομικοί υπολογισμοί
Οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι εξετάζουν το ενδεχόμενο δημιουργίας του νέου ταμείου με απλή πλειοψηφία (αντί για ομοφωνία), για να παρακάμψουν τις αντιδράσεις του Βίκτορ Όρμπαν. Ωστόσο, οι επικριτές του σχεδίου προειδοποιούν πως οι φορολογούμενοι ενδέχεται να επωμιστούν ζημιές από ενδεχόμενες αποτυχημένες επενδύσεις.
Η ΕΕ βρίσκεται υπό οικονομική πίεση, καθώς το κεντρικό ταμείο ύψους 1,2 τρισ. ευρώ που καλύπτει τις δημόσιες δαπάνες έχει εξαντληθεί, ενώ ο νέος προϋπολογισμός δεν αναμένεται πριν το 2028. «Δύσκολα θα βρούμε νέα χρήματα με βάση το ισχύον Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο (ΠΔΠ)», παραδέχθηκε Ευρωπαίος διπλωμάτης.
Το πακέτο των 50 δισ. ευρώ προς την Ουκρανία, που συμφωνήθηκε το 2023 και προοριζόταν να καλύψει ανάγκες έως το 2027, έχει ήδη σε μεγάλο βαθμό δαπανηθεί. Πέρα από τις οικονομικές πιέσεις, υπάρχει και πολιτική δυσπιστία απέναντι στην ιδέα ενίσχυσης του προϋπολογισμού της ΕΕ, καθώς απαιτεί ομοφωνία — την οποία η Ουγγαρία ενδέχεται να μπλοκάρει.
Με πληροφορίες από Politico
