Βραζιλία: Καρναβάλι με πρόστιμα για όσους ουρούν δημοσίως

Σάββατο στο Ρίο ντε Τζανέιρο. Η πλατεία είναι γεμάτη καρναβαλιστές. Κάποιοι είναι πολύ μεθυσμένοι αλλά ο Guilherme Gitsen ξέρει ότι δεν θα βρει εδώ αυτό που ψάχνει. Το σημείο παραείναι πολυσύχναστο και ανοικτό. Θα πρέπει να απομακρυνθεί από τους κεντρικούς δρόμους, να περπατήσει στα σκοτάδια και να σκεφτεί σαν αυτούς. Αν υπέφερε και δεν μπορούσε να περιμένει, πού θα διάλεγε να ουρήσει κρυφά;

Ο Gitsen εργάζεται για τον δήμο του Ρίο και είναι επιφορτισμένος με περιπολίες και επιβολή προστίμων ύψους 140 δολαρίων, σε όσους ουρούν δημοσίως στην πόλη, όπου αυτή την εβδομάδα κορυφώνεται το πιο δημοφιλές καρναβάλι παγκοσμίως. Ο Gitsen μπαίνει σε ένα σκοτεινό δρομάκι και εκεί, λίγα μέτρα πιο κάτω, εντοπίζει τον στόχο του: έναν άνδρα που ουρεί δημοσίως. 

Ο «δράστης» είχε πιει τουλάχιστον δέκα μπύρες. Απολογείται και ανασηκώνει τους ώμους του. «Έπρεπε να κατουρήσω». Είναι μια πολύ συνηθισμένη εικόνα σε μια χώρα που πολλοί άνθρωποι συνηθίζουν να πίνουν πολύ αλκοόλ και διασκεδάζοντας σε δημόσιους χώρους με ελάχιστες δημόσιες τουαλέτες. 

Ο δημοτικός υπάλληλος του Ρίο Ντε Τζανέιρο Guilherme Gitsen έχει πολύ συγκεκριμένα καθήκοντα σε αυτό το καρναβάλι (Φωτό Evgeny Makarov/The Washington Post)

Ο Guilherme Gitsen επί το έργον: κόβει πρόστιμο σε κάποιον παραβάτη που ούρησε δημοσίως (Φωτό Evgeny Makarov/The Washington Post)

Πλέον οι μεγαλύτερες πόλεις αντιδρούν και επανδρώνουν κλιμάκια ελεγκτών, που κόβουν χιλιάδες πρόστιμα στους παραβάτες. Στο Σάο Πάολο, το κυνήγι έχει όνομα: «Ο νόμος των ούρων».Πέρυσι τέτοια εποχή, ο πρόεδρος Ζαΐχ Μπολσονάρου είχε αναρτήσει στο Twitter ένα βίντεο που έδειχνε έναν άνδρα να ουρεί πάνω σε έναν άλλον, κατά τη διάρκεια των εορτασμών. Τα χιουμοριστικά και αποδοκιμαστικά σχόλια ανέβασαν τον όρο «χρυσή βροχή» στα κορυφαία trends του Twitter.

Στο Ρίο Ντε Τζανέιρο, μέσα σε δέκα χρόνια, οι φορητές χημικές τουαλέτες αυξήθηκαν από 9.000 στις 34.000. Υπό τον φόβο των προστίμων, αρκετοί πολίτες να προτιμούν να «υποφέρουν» μέχρι να φτάσουν σε κάποια τουαλέτα από το να κληθούν να πληρώσουν χρηματική ποινή για να ανακουφιστούν σε μέρος που δεν προβλέπεται. «Μαθαίνουν να συμπεριφέρονται σωστά», λέει ο Ρενάτο Ροντρίγκεζ, αξιωματούχος του αρμόδιου τμήματος και επικεφαλής της προσπάθειας. «Η κουλτούρα αλλάζει».

Χημικές τουαλέτες στην πόλη (Φωτό Evgeny Makarov/The Washington Post)

Σοβαρότατες καταστροφές από... ούρα

Δεν είναι όμως μόνο ζήτημα καθαριότητας και συμπεριφοράς. Ο καθηγητής Daniel Véras Ribeiro του ομοσπονδιακού πανεπιστημίου της Μπάχια, ερευνά τα λειτουργικά προβλήματα. Τα ούρα περιέχουν αμμωνία που όταν πέσει επανειλημμένα πάνω στο τσιμέντο, το διαβρώνει. Στα γήπεδα ποδοσφαίρου φίλαθλοι που δεν θέλουν να χάσουν ούτε μία φάση του αγώνα, αντί να αναζητήσουν τις τουαλέτες, ουρούν πίσω από καθίσματα και στις ράμπες. Σε βάθος χρόνου αυτό προκαλεί τεράστια φθορά. 

«Αν δεν κάνουμε κάτι για αυτό τώρα, το ίδιο το Μαρακανά θα μπορούσε τελικά να καταστραφεί», έλεγε χαρακτηριστικά ένας μηχανικός το 2000. Τότε ακουγόταν υπερβολικός, αλλά το 2007 η άνω κερκίδα ενός ποδοσφαιρικού γηπέδου στο Σαλβαδόρ κατέρρευσε σκοτώνοντας 7 ανθρώπους. Οι αξιωματούχοι απέδωσαν το δυστύχημα στη συχνότατη ούρηση που κατέστρεψε δομικά το σημείο. 

Ο Ribeiro προειδοποιεί ότι μια παρόμοια τραγωδία θα μπορούσε να προκληθεί στις κακοσυντηρημένες κολώνες που συγκρατούν τις γέφυρες των εθνικών οδών, οι οποίες συχνά χρησιμοποιούνται ως υπαίθριες τουαλέτες από τους άστεγους. «Η συνήθεια της δημόσιας ούρησης έχει ιστορικούς λόγους. Αλλά κυρίως είναι αποτέλεσμα της φρικτής δημόσιας υποδομής στην Βραζιλία, που πρακτικά είναι ανύπαρκτη και τόσο ανεπαρκώς συντηρημένη, ώστε είναι πρακτικά αδύνατο αυτοί οι χώροι να χρησιμοποιηθούν», λέει. 

Ενδεικτικό της κακής κατάστασης είναι το δίλημμα που έθεσε την περασμένη εβδομάδα το BuzzFeed της Βραζιλίας στους επισκέπτες του site: «Θα προτιμούσατε να ουρήσετε στον δρόμο ή σε κάποια βρώμικη χημική τουαλέτα;» Παρά τα πρόστιμα, λίγο περισσότεροι από τους 21.000 που απάντησαν, παραδέχθηκαν ότι θα επέλεγαν τον δρόμο. 

Εξίσου διχαστικό πάντως παραμένει και το πιο κρίσιμο ερώτημα για το κατά πόσο θα έπρεπε να επιβάλλονται πρόστιμα για μια τέτοια πράξη. Ο νομικός Ricardo Antonio Andreucci που έγραψε για το ζήτημα, θεωρει πως οι πολίτες δεν θα πρέπει να πληρώνουν, επιρρίπτοντας την ευθύνη στις δημοτικές αρχές που δεν φροντίζουν για σωστή υποδομή. «Είναι κατάχρηση εξουσίας από πλευράς της αστυνομίας. Δεν μπορείς να κόβεις πρόστιμο για κάτι τόσο φυσιολογικό». 

Παρά τις ενστάσεις πάντως, δημοτικοί υπάλληλοι όπως ο Gitsen κάνουν περιπολίες στους δρόμους. «Υπάρχουν παιδιά εκεί έξω», λέει. «Οικογένειες που δεν θα έπρεπε να είναι υποχρεωμένες να βλέπουν ανθρώπους να ουρούν». Το πρόστιμο των 140 δολαρίων διασφαλίζει τη δημόσια ευπρέπεια. Κάνει αυτή την αφόρητη πόλη, λιγότερο ρυπαρή. Ωστόσο δεν τρέφει αυταπάτες για τις δυσκολίες του εγχειρήματος: «Προσπαθούμε να αλλάξουμε την κουλτούρα. Για γενιές και γενιές ουρούσαν σε σπίτια, σε αυτοκίνητα, όπου μπορούσαν». 

Το απόγευμα του Σαββάτου, ένας άνδρας στην γειτονιά της Ipanema πέρασε μπροστά από τις τουαλέτες και, αντ' αυτών, επέλεξε ένα δέντρο στη μέση του πεζοδρομίου. Αμέσως κλιμάκιο του δήμου τον περικύκλωσε. Ο παραβάτης δέχτηκε να μιλήσει στην Washington Post ανώνυμα, από φόβο για συνέπειες στην δουλειά του. «Οι Βραζιλιάνοι προτιμούν να ουρούν στους δρόμους. Δεν έχουμε αρκετές τουαλέτες για όλους».

Λίγο πιο κάτω, μια γυναίκα ανακουφιζόταν δίπλα ακριβώς σε μία είσοδο πολυκατοικίας. Αναγκάστηκε να φύγει όταν ο θυρωρός, Clever Santos Chavez, την έδιωξε. Έφερε από μέσα έναν κουβά με νερό και σαπούνι, φανερά παραιτημένος. «Είναι πάντα έτσι. Εδώ είναι η "τουαλέτα"». Ρίχνει το νερό και το κοιτάζει να απομακρύνεται μαζί με τα ούρα της γυναίκας. 

Με πληροφορίες από Washington Post