Η κλιματική κρίση, που οδηγεί στην ταχεία τήξη παγετώνων και πάγων, ενδέχεται να προκαλέσει ένα νέο κύμα εκρηκτικών ηφαιστειακών εκρήξεων, σύμφωνα με πρόσφατη επιστημονική μελέτη.
Η απώλεια πάγου μειώνει την πίεση στους υπόγειους θαλάμους μάγματος, καθιστώντας πιο πιθανές τις ηφαιστειακές εκρήξεις. Αυτό το φαινόμενο έχει ήδη παρατηρηθεί στην Ισλανδία, που βρίσκεται σε τεκτονικό ρήγμα, όμως η νέα έρευνα στη Χιλή είναι από τις πρώτες που τεκμηριώνουν αύξηση της ηφαιστειακής δραστηριότητας σε ηπειρωτική περιοχή μετά το τέλος της τελευταίας εποχής των παγετώνων.
Η παγκόσμια υπερθέρμανση, που προκαλείται από την καύση ορυκτών καυσίμων, λιώνει πλέον παγετώνες και παγοκαλύμματα σε όλο τον κόσμο. Οι επιστήμονες προειδοποιούν ότι ο μεγαλύτερος κίνδυνος αύξησης ηφαιστειακών εκρήξεων εντοπίζεται στη δυτική Ανταρκτική, όπου τουλάχιστον 100 ηφαίστεια βρίσκονται κάτω από παχύ στρώμα πάγου, το οποίο αναμένεται να χαθεί τις επόμενες δεκαετίες και αιώνες λόγω της υπερθέρμανσης.
Οι ηφαιστειακές εκρήξεις μπορούν προσωρινά να ψύξουν τον πλανήτη, εκτοξεύοντας σωματίδια που αντανακλούν την ηλιακή ακτινοβολία. Ωστόσο, παρατεταμένες εκρήξεις απελευθερώνουν μεγάλες ποσότητες αερίων του θερμοκηπίου, όπως διοξείδιο του άνθρακα και μεθάνιο, επιταχύνοντας περαιτέρω την υπερθέρμανση και δημιουργώντας έναν φαύλο κύκλο: η άνοδος της θερμοκρασίας λιώνει πάγους, προκαλώντας περισσότερες εκρήξεις και επιπλέον αύξηση της θερμοκρασίας.
Ο επικεφαλής της έρευνας, Pablo Moreno-Yaeger, από το Πανεπιστήμιο του Wisconsin-Madison, δήλωσε: «Καθώς οι παγετώνες υποχωρούν λόγω της κλιματικής αλλαγής, τα ευρήματά μας δείχνουν ότι τα ηφαίστεια αυτά εκρήγνυνται συχνότερα και με μεγαλύτερη ένταση».
Η μελέτη, που παρουσιάστηκε στο συνέδριο γεωχημείας Goldschmidt στην Πράγα και βρίσκεται στο τελικό στάδιο αξιολόγησης για δημοσίευση, βασίστηκε σε έρευνα στα υψίπεδα των Άνδεων, ανάμεσα σε ενεργά και ανενεργά ηφαίστεια.
Συγκεκριμένα, στο ηφαίστειο Mocho-Choshuenco, χρησιμοποιήθηκε ραδιοϊσοτοπική χρονολόγηση για να εκτιμηθεί η ηλικία των ηφαιστειακών πετρωμάτων πριν, κατά τη διάρκεια και μετά την τελευταία εποχή των παγετώνων, όταν η περιοχή καλυπτόταν από το παγοκάλυμμα της Παταγονίας πάχους 1.500 μέτρων. Η ανάλυση των ορυκτών αποκάλυψε το βάθος και τη θερμοκρασία σχηματισμού των πετρωμάτων.
Τα δεδομένα έδειξαν ότι το παχύ στρώμα πάγου περιόριζε τον όγκο των εκρήξεων μεταξύ 26.000 και 18.000 ετών πριν, επιτρέποντας τη συσσώρευση μεγάλου όγκου μάγματος 10-15 χλμ. κάτω από την επιφάνεια. Μετά την τήξη των πάγων, περίπου 13.000 χρόνια πριν, η πίεση στον θάλαμο μάγματος μειώθηκε, τα αέρια διαστέλλονταν και ακολούθησαν εκρηκτικές εκρήξεις.
«Διαπιστώσαμε ότι μετά την αποπαγοποίηση, το ηφαίστειο εκρήγνυται πολύ συχνότερα και αλλάζει και η σύσταση του μάγματος», εξηγεί ο Moreno-Yaeger. Καθώς οι εκρήξεις καταστέλλονταν, το μάγμα είχε χρόνο να λιώσει περισσότερα πετρώματα του φλοιού, καθιστώντας το πιο ιξώδες και εκρηκτικό.
Η έρευνα υπογραμμίζει ότι το φαινόμενο αυτό δεν περιορίζεται στην Ισλανδία, αλλά μπορεί να επαναληφθεί στην Ανταρκτική, ενώ περιοχές όπως η Βόρεια Αμερική, η Νέα Ζηλανδία και η Ρωσία χρειάζονται επίσης επιστημονική παρακολούθηση.
Προηγούμενες μελέτες έχουν δείξει ότι η ηφαιστειακή δραστηριότητα αυξήθηκε παγκοσμίως κατά 2 έως 6 φορές μετά την τελευταία εποχή των παγετώνων, όμως η νέα χιλιανή έρευνα είναι από τις πρώτες που εξηγεί πώς συνέβη αυτό. Παρόμοιο φαινόμενο είχε καταγραφεί στην ανατολική Καλιφόρνια το 2004.
Τέλος, οι επιστήμονες τονίζουν ότι απαιτείται περισσότερη έρευνα για να κατανοηθεί πώς η κλιματική κρίση επηρεάζει την ηφαιστειακή δραστηριότητα, ώστε να είμαστε καλύτερα προετοιμασμένοι για τις επιπτώσεις τόσο στους ανθρώπους όσο και στο κλίμα. Για παράδειγμα, αναμένεται ότι οι πιο ακραίες βροχοπτώσεις θα ενισχύσουν περαιτέρω τις βίαιες ηφαιστειακές εκρήξεις.
Με πληροφορίες από Guardian