Η τροπολογία που ψηφίστηκε για το Μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτη άνοιξε νέο κύκλο αντιπαράθεσης ανάμεσα στο Υπουργείο Εθνικής Άμυνας και τον Δήμο Αθηναίων.
Στον πυρήνα της διαφωνίας βρίσκεται μία λέξη: «φροντίδα». Περιλαμβάνει ή όχι την καθαριότητα; Μέχρι να απαντηθεί θεσμικά, η κυβέρνηση προχωρά μεταβατικά σε ανάθεση σε ιδιώτη, ενώ ο Δήμος προσφεύγει στη Δικαιοσύνη.
Η συζήτηση αναθερμάνθηκε αμέσως μετά την ψήφιση της τροπολογίας και τις συναντήσεις του υπουργού Εθνικής Άμυνας Νίκου Δένδια με τον δήμαρχο Αθηναίων Χάρη Δούκα. Ο δήμαρχος, με ανάρτησή του, υποστήριξε ότι από τη στιγμή που η τροπολογία μιλά για «φροντίδα» του μνημείου και του περιβάλλοντος χώρου, η ευθύνη περνά αποκλειστικά στην κυβέρνηση. «Καλή τους τύχη», σχολίασε αιχμηρά, σηματοδοτώντας τη ρήξη.
Η απάντηση του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας ήταν άμεση: δεν θα επιτραπεί καμία υποβάθμιση του μνημείου και, «για όσο χρόνο απαιτηθεί», η καθαριότητα θα ανατεθεί σε ιδιώτη ώστε ο χώρος να διατηρείται αντάξιος του συμβολισμού του. Παράλληλα, το υπουργείο ξεκαθάρισε πως άλλο η συνταγματική αποστολή των Ενόπλων Δυνάμεων και άλλο η καθαριότητα, αφήνοντας να εννοηθεί ότι, κανονικά, πρόκειται για τοπική υπόθεση.
Εδώ βρίσκεται και το θεσμικό κλειδί. Το άρθρο 102 του Συντάγματος προβλέπει ότι οι τοπικές υποθέσεις ανήκουν στην Τοπική Αυτοδιοίκηση, υπέρ της οποίας μάλιστα υπάρχει τεκμήριο αρμοδιότητας. Με αυτή τη βάση, το Υπουργείο υποστηρίζει ότι η τροπολογία αναφέρεται κυρίως στη συντήρηση, τη μέριμνα και την ανάδειξη του μνημείου, όχι αυτομάτως στην καθαριότητα. Αντίθετα, ο Δήμος Αθηναίων επιμένει ότι «φροντίδα» σημαίνει και καθαριότητα· άρα η ευθύνη βαραίνει πλέον το ΥΠΕΘΑ. Για να κριθεί αυτό, ο Χάρης Δούκας ανακοίνωσε προσφυγή στα αρμόδια δικαστήρια.
Πρακτικά, μέχρι να ξεκαθαρίσει το τοπίο, το Υπουργείο εφαρμόζει μια μεταβατική λύση με εργολαβία καθαριότητας, ώστε να μην υπάρξει κενό. Θεσμικά, το ζήτημα θα λυθεί όταν αποσαφηνιστεί –νομοθετικά ή δικαστικά– αν η «φροντίδα» που ορίζει ο νέος νόμος περιλαμβάνει ρητά την καθαριότητα ή αν αυτή παραμένει τοπική αρμοδιότητα.
Στο μεταξύ, η υπόθεση έχει και άμεση επιχειρησιακή διάσταση. Η 28η Οκτωβρίου λειτουργεί ως πρώτο μεγάλο τεστ εφαρμογής της νέας ρύθμισης, με την ΕΛ.ΑΣ. να σχεδιάζει μέτρα στο Σύνταγμα και την κυβέρνηση να θέλει να αποδείξει ότι το σχήμα λειτουργεί χωρίς τριβές. Η εικόνα του μνημείου –καθαριότητα, πρόσβαση, τάξη– γίνεται πεδίο όπου η πολιτική και η διαχείριση συναντιούνται.
Το «γιατί τόση πληροφορία» έχει απλή απάντηση: επειδή η τροπολογία εισάγει έναν γενικό όρο («φροντίδα») για έναν χώρο ύψιστου συμβολισμού και αφήνει χώρο για αντίθετες ερμηνείες. Από τη μία, η κυβέρνηση και το ΥΠΕΘΑ μιλούν για συντήρηση/ανάδειξη και προσωρινή ανάθεση καθαριότητας ώστε να μη μείνει ακάλυπτο το μνημείο. Από την άλλη, ο Δήμος Αθηναίων θεωρεί ότι η κυβέρνηση πήρε συνολικά την ευθύνη και δεν μπορεί να την επαναμεταβιβάζει επικαλούμενη το Σύνταγμα.
