Οδός Μητροπόλεως 21, Ιωάννινα- η διεύθυνση ενός γωνιακού μικρού μαγαζιού, που οι παλιές βιτρίνες του σε προσκαλούν σε εικόνες περασμένων δεκαετιών. Η ταμπέλα γράφει: «Τσαγκάρικο Κώστας Αρλέτος», ο τελευταίος παραδοσιακός τσαγκάρης στην πόλη.
Εργαλεία απαραίτητα, όπως σφυριά, ψαλίδια, κόφτες, φαλτσέτες, ακόνια, τανάλιες, ξύλινα παλιά καλαπόδια σε όλα τα νούμερα, μπότες και παπούτσια χειροποίητα, τσαρούχια και φωτογραφίες, ενθύμια μιας άλλης εποχής, είναι κρεμασμένα στους τοίχους, ενώ μπαίνοντας μέσα, αναδύεται άρωμα από δέρματα και βενζινόκολλα. Είναι ένα μικρό μουσείο αφιερωμένο σε μια τέχνη που σβήνει, λόγω της τεχνολογίας.
Ανοίγοντας την πόρτα, ο Κώστας Αρλέτος καθισμένος πίσω από τον πάγκο του να «παιδεύει» ένα τσαρούχι και να ακούει από το ραδιοφωνάκι εκκλησιαστική ακολουθία. «Τα εργαλεία που βλέπετε είναι όλα παλιά. Τα περισσότερα φτιαγμένα στο χέρι», λέει.
Όπως εξηγεί, μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, ο πατέρας του ήταν τσαρουχάς. «Έφτιαχνε χειροποίητα παπούτσια για τους τσοπαναραίους, τους Βλάχους, τους κτηνοτρόφους, αλλά και τα κλασικά τα παλιά, για όλες τις ηλικίες», αναφέρει.
Γύρω από τον πάγκο του, κρεμασμένα όλα τα ξύλινα καλαπόδια, το καθένα σε διαφορετικό μέγεθος και νούμερο, ενώ υπάρχουν και πολύ μικρά, με το νούμερο 3. Όπως λέει, όλα αυτά, ανήκουν σε μία άλλη εποχή. Τα καλαπόδια, τα έφτιαχναν οι «σκαλισταίοι» και τα εμπορεύονταν στους τσαγκάρηδες. Σήμερα, δεν υπάρχουν ξύλινα καλαπόδια, αντικαταστάθηκαν από τα πλαστικά.
Το χειροποίητο υπόδημα πλέον σπανίζει. Δύσκολα, όπως λέει, ζητάει κάποιος χειροποίητα υποδήματα, ενώ επισημαίνει, ότι είναι κοπιαστικό να φτιαχτούν παιδικά παπούτσια.
Το μοναδικό που εξακολουθεί να έχει ζήτηση σήμερα, κυρίως από πολιτιστικούς συλλόγους είναι τα τσαρούχια. «Για να φτιάξεις ένα ζευγάρι τσαρούχι, χρειάζεσαι μια εβδομάδα. Απαιτείται ειδική επεξεργασία που κοστίζει, γι' αυτό δεν τα κάνω μεμονωμένα, αλλά αναλαμβάνω παραγγελίες για πολλά ζευγάρια», εξηγεί δείχνοντας ένα ζευγάρι χειροποίητο μαύρο μποτάκι, που είχε φτιάξει ο πατέρας του.
«Αυτά τα φόραγαν στα ορεινά χωριά οι Βλάχοι, οι κτηνοτρόφοι. Είναι από δέρμα, βακέτα, με σόλα από ρόδα για τρακτέρ, πελεκημένη με φαλτσέτα στο χέρι. Δεν κάνει άλλο υλικό, γιατί το τρώει η πέτρα, ενώ αυτό δεν έχει ανάγκη. Κανένα άλλο υλικό, δεν άντεχε στα βουνά, εκεί δηλαδή, που περπάταγαν οι Βλάχοι. Μόνο έτσι, ζούσαν τα παπούτσια. Σήμερα τα πράγματα άλλαξαν, γι' αυτό χάνεται το επάγγελμα», σημειώνει.
Κάθε τέχνη έχει το μυστικά της και για να τα γνωρίσει κανείς, «πρέπει να καθίσει στο εργαστήριο να τα μάθει». «Δεν μεταδίδονται προφορικά. Είναι δύσκολη η τσαγκαρική», λέει χαμογελώντας και συνεχίζει: «Πρέπει να ξέρεις και γεωμετρία για να βγάλεις το νούμερο, να βάλεις το δέρμα πάνω στο καλαπόδι, να το εφαρμόσεις, έχει φασαρία και τεχνική».
Κρατώντας στα χέρια ένα παλιό υπόδημα από την συλλογή του, εξηγεί πως τα χειροποίητα δεν χάλαγαν ποτέ, απλά επιδιορθώνονταν, προσθέτοντας ότι «πολλές φορές τα παπούτσια εκείνα τα χρόνια, είχαν καρφιά από κάτω. Δεν υπήρχε άσφαλτος. Μόνο καλντερίμια».
Στην συνέχεια δείχνει ένα ζευγάρι μπότες, ενθύμιο από εκείνες που έφτιαχνε άλλοτε ο πατέρας του για την Αστυνομία και την Πυροσβεστική.
Ο Κώστας Άρλέτος κατάγεται από τους Καλλαρύτες, όπου αρχικά είχε το τσαγκάρικο ο πατέρας του. Έμαθε την τέχνη από 12 χρόνων παιδί στα Γιάννενα, γιατί η οικογένεια του άφησε το χωριό και ήρθε το 1947 στην πόλη. Μετά το Δημοτικό Σχολείο, μπήκε στο τσαγκάρικο του πατέρα του, ενώ τσαγκάρης ήταν και ο θείος του. Οι φωτογραφίες τους δεσπόζουν ψηλά στους τοίχους του μαγαζιού.
Σήμερα, ο τσαγκάρης στην Μητροπόλεως 21, είναι 61 ετών και συνεχίζει «ευλαβικά» την παράδοση της οικογένειας, με την πικρία όμως, πως δεν υπάρχει κάποιος να συνεχίσει το παραδοσιακό επάγγελμα.
