Γιώργος Λούκος
Για το φεστιβάλ του είμαστε περήφανοι. Και ευγνώμονες.
Από τη Μαρίνα Ηλιάδη.
Με τον Γιώργο Λούκο γνωριστήκαμε στην Επίδαυρο την πρώτη χρονιά που ανέλαβε ως διευθυντής το Φεστιβάλ Αθηνών και έκτοτε παραμένουμε στενοί φίλοι. Από την πρώτη κιόλας χρονιά ο Γιώργος Λούκος προσπάθησε να δώσει στο έως τότε αποδυναμωμένο και κάπως υποβαθμισμένο φεστιβάλ μια πιο διεθνή ταυτότητα. Μια άλλη πνοή. Οι διεθνείς επαφές του στον χώρο της μουσικής, του χορού και του θεάτρου του επέτρεψαν να δημιουργήσει ένα φεστιβάλ πολιτιστικά και ποιοτικά ισάξιο εκείνων του εξωτερικού. Δεν έκανε συμβιβασμούς στις επιλογές του, κι έτσι κατάφερε το Φεστιβάλ Αθηνών & Επιδαύρου να καταταγεί ισότιμα πλέον στον παγκόσμιο χάρτη των καλλιτεχνικών γεγονότων. Οι γνώσεις του Γιώργου Λούκου του επιτρέπουν να επιλέγει με εξαιρετική διαύγεια και κρίση καλλιτέχνες (Έλληνες και ξένους) με σύγχρονο και πρωτοποριακό έργο, με αποτέλεσμα οι περισσότερες παραστάσεις να είναι επαγγελματικά και καλλιτεχνικά άρτιες. Ο Γιώργος Λούκος είναι ένας άνθρωπος απλός, σεμνός, επικοινωνιακός και προσβάσιμος. Ένας χαρακτήρας χωρίς καμία έπαρση. Αυτό που πιστεύει το πραγματοποιεί αθόρυβα και τολμηρά. Το φεστιβάλ, μετά από 4 χρόνια λειτουργίας με διευθυντή τον Γιώργο Λούκο, κατάφερε να γίνει κοινός τόπος διαλόγου και επικοινωνίας πολλών νέων ανθρώπων και όχι μόνο κάποιου ελιτίστικου αθηναϊκού κοινού. O Γιώργος Λούκος κατάφερε να τους κάνει να νιώσουν το φεστιβάλ και δικό τους. Συμμετέχουν και ανταλλάσσουν απόψεις. Η παρουσία αυτών των νέων είναι πολύτιμη και απαραίτητη. Αυτό πιστεύω πως οφείλεται στο γεγονός ότι ο Γιώργος Λούκος έχει το χάρισμα της επικοινωνίας. Ο χώρος, λοιπόν, της Πειραιώς 260 στη διάρκεια του καλοκαιριού ζωντανεύει και προσφέρει σε όλους μας, μεγάλους και μικρούς, πολιτιστική συνείδηση, γνώση και παιδεία. Άλλος ένας λόγος της επιτυχίας αυτής είναι το γεγονός ότι οι παραστάσεις είναι οικονομικά προσιτές σε όλους. Η Πειραιώς 260 από ένα εγκαταλελειμμένο και αφιλόξενο εργοστάσιο, με τους υπέροχους χώρους που διαθέτει, έχει γίνει σήμερα τόπος αναφοράς για την πνευματική ζώη της πόλης. Τούτο πιστεύω πως είναι προσωπική επιτυχία του Γιώργου Λούκου. Ο πολιτισμός μιας χώρας σε περίοδο κρίση είναι το μόνο πράγμα που μπορεί να κρατήσει τους ανθρώπους «ανθρώπινους». Ειδικά σε αυτήν τη δύσκολη εποχή που περνά η Ελλάδα, είναι γεγονός ότι το φεστιβάλ πρέπει να υποστηριχτεί δυναμικά και να βοηθηθεί όχι μόνο από την πολιτεία αλλά οπωσδήποτε και από τον ιδιωτικό τομέα. Το έχουμε όλοι ανάγκη, γιατί μας ανοίγει τα μάτια σε νέα θεάματα, μας κρατά ενήμερους όσον αφορά την παγκόσμια σκηνή του θεάτρου, της μουσικής, του χορού και των εικαστικών, μα, πάνω απ'όλα, μας προσφέρει την ευκαιρία να καλλιεργήσουμε τη δική μας κριτική άποψη.
Η Μαρίνα Ηλιάδη είναι ιδιοκτήτρια της Τhe Βernier / Εliades Gallery.
Larry Gus
Έβγαλε ένα από τα πιο πρωτότυπα άλμπουμ της χρονιάς και έκανε τον παραγωγό του να θυμηθεί μια βροχερή ιστορία στη Βέροια.
Από τον Blend Mishkin.
Γνώρισα τον Larry Gus στη Βέροια, αμέσως μετά τον σεισμό του '81 στην Αθήνα, σε ένα γραφείο του ΟΤΕ, πολύ πριν το ίντερνετ και την Cosmote! Λένε πως η πρώτη εντύπωση είναι η σημαντική, αλλά έχουν άδικο! Πώς να εμπιστευτείς κάποιον με ροζ ρούχα; Ήμασταν, θυμάμαι, στον πρώτο όροφο, στον μικρό χώρο έξω από το γραφείο του κ. Μουζή, περιμένοντας έγκριση για επανασύνδεση. Εκείνο το πρωινό έβρεχε καταρρακτωδώς και το κτίριο του ΟΤΕ έμπαζε από παντού. Στην ουρά για το γραφείο του υπεύθυνου, εκτός από τον Larry κι εμένα, περίμενε μια εβραϊκή οικογένεια από το Βράτσλο, μια ευτραφής νοικοκυρά και δυο φοιτητές από την Αθήνα. Έκανε κρύο!
Ο Larry έμοιαζε ανήσυχος, κρατούσε στο χέρι του τον λογαριασμό και κουνούσε το πόδι του νευρικά σε πολύ γρήγορο ρυθμό, ενώ, παράλληλα, χτύπαγε με τον αντίχειρά του τον λογαριασμό και τσαλάκωνε το χαρτί στο χέρι του ρυθμικά, καθώς σιγομουρμούριζε την μπασογραμμή. Όλα τα στοιχεία έδεναν τέλεια μεταξύ τους. Η αμηχανία του Larry, ο ήχος του χαρτιού, η καρέκλα της χοντρής που έτριζε σε συνδυασμό με το άμπιανς του χώρου από το ψηλοτάβανο δωμάτιο λειτουργούσαν μαγικά... σαν ένα ιντερλούδιο. Όλοι οι μεγάλοι χεβμεταλλάδες τώρα χρησιμοποιούν παρόμοια μέθοδο για τα ριφ τους!
Εκείνες ήταν οι καλές εποχές! Μια επανασύνδεση σου κόστιζε μόλις 3.000 δραχμές, το σινεμά 80, το μονό LP 5.000, και αν ήξερες τον δισκά, σου έγραφε ενενηντάρα κασέτα επιλογής σου με το μισό μαγαζί μέσα, αλλά έπρεπε να γράψεις εσύ τους τίτλους στο χαρτάκι! Λένε για την πειρατεία, αλλά στον δρόμο για το σπίτι ένιωθες πολύ καλύτερα που δεν έσκασες 5.000 για να ακούς μόνο 2 από τα 8 κομμάτια του δίσκου!
Ο Blend Mishkin είναι DJ και υπεύθυνος του label Cast-A-Blast.
Γιάννης Καρλόπουλος
Επειδή οι τρεις εκδοτικές προσφορές του «Βήματος» ήταν εκδοτικά αριστουργήματα.
Από την Τζούλια Τσιακίρη.
Life's not a paragraph / and death I think is no parenthesis κηρύχνει ο Αμερικανός ποιητής που, για να τιμωρήσει όλους τους επιμελητές εκδόσεων του κόσμου, αποφάσισε να γράφει το όνομά του δίχως κεφαλαία: e. e. cummings, όπως το βλέπετε. Για μας τους τυπογράφους -εγώ είμαι παλιά, ο Καρλόπουλος καινούργιος- ζωή είναι μια παράγραφος και θάνατος είναι να λείπει μια παρένθεση. Λίγοι γνωρίζουν τ' όνομά του κι ας στρώνει κάθε μέρα το χαλί στο οπτικό πεδίο εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων. Κατάγεται από μια καλοσχεδιασμένη πόλη, τη Θεσσαλονίκη, και συμπλήρωσε τις σπουδές του στη Μέκκα της τυπογραφίας, την École Estienne του Παρισιού. Τροχίστηκε στη σκληρή πειθαρχία των περιοδικών («01», «(symbol)», «Vogue», «Ταχυδρόμος») και ζυμώθηκε σε λόγιους εκδοτικούς οίκους (Τροχαλία, Κανάκη). Υπερκινητικό μυαλό, απληστία για κάθε μορφή, για κάθε νέο σχήμα, σεβαστική αγάπη για τα παλιά. Και φέτος από τη θέση-κλειδί που κατέχει (επικεφαλής σχεδιασμού στον Δημοσιογραφικό Οργανισμό Λαμπράκη για την εφημερίδα «Το Βήμα», τα ένθετα περιοδικά του και τις εκδοτικές προσφορές του) μας ξεφούρνισε, μαζί με τους συνεργάτες του, τρία + ένα κατορθώματα:
1) Είκοσι σκληρόδετοι τόμοι με τα ωραιότερα βιβλία της ρώσικης λογοτεχνίας, ευανάγνωστα, σε καλές μεταφράσεις, τυλιγμένα στα μεταξωτά polaroids της Αναστασίας Βουτυροπούλου.
2) Είκοσι τόμοι με συναρπαστικά κείμενα ξένων περιηγητών (1850-1950) για την Ελλάδα, εντός και εκτός των συνόρων της, με εξώφυλλα από σύγχρονες φωτογραφίες του πρακτορείου Magnum.
3) Δεκαοκτώ βιβλία με αυθεντικές μαρτυρίες από τον Εμφύλιο, με επιλογή κειμένων από τον Παντελή Βούλγαρη. Για να ψηλαφίσει ο νέος και να μην ξεχνά ο παλιός τη χτεσινή πληγή που γέννησε τη σημερινή ομορφιά.
+ 1) Είκοσι διπλά διαμάντια με τίτλο Τα Ρεμπέτικα. Ένα ταξίδι στο λαϊκό αστικό τραγούδι των Ελλήνων (1850-1960), με έρευνα και κείμενα του Παναγιώτη Κουνάδη στον οποίο, αν ήμουν Ακαδημία Αθηνών, θα έδινα Μεγάλο Βραβείο για την προσφορά του στον νεοελληνικό πολιτισμό.
Γυαλιά-καρφιά για τους εκδότες και τα βιβλιοπωλεία όταν ο φανατικός ρέκτης του καλού ξεροσταλιάζει στα περίπτερα να αρπάξει το νέο αντίτυπο της σειράς κάθε βδομάδα πριν εξαντληθεί. Άσε που διάβασα εξονυχιστικά τις 1.500 περίπου σελίδες των Ρεμπέτικων με την απολαυστική εικονογράφηση και δεν βρήκα κανένα λάθος.
Kisses are a better fate / than wisdom συνεχίζει στο ίδιο ποίημα ο e. e. cummings, ότι δηλαδή «τα φιλιά είναι καλύτερο ριζικό απ' τη σοφία». Όταν όμως ένας αγαπάει αυτό που δουλεύει, το δίνει φιλημένο στους άλλους κι ας είναι σοφός.
Η Τζούλια Τσιακίρη είναι υπεύθυνη των εκδόσεων Το Ροδακιό.
Γιάννης Φετφατζίδης
Ο «μικρός» του Ολυμπιακού μας έδειξε ότι υπάρχουν Έλληνες παίκτες που ξέρουν να ντριμπλάρουν.
Από τον Αντώνη Καρπετόπουλο.
Έχει μια κλειστή ντρίπλα που είχαμε χρόνια να δούμε στα ελληνικά γήπεδα. Τον βοηθά πολύ το χαμηλό κέντρο βάρος του, το χάρισμα όμως της ντρίπλας δεν έχει να κάνει με το κορμί, αλλά με το μυαλό: ο Φετφατζίδης γουστάρει να παίζει ποδόσφαιρο, δηλαδή να παίρνει μια μπάλα στα πόδια του και να τη βγάζει γκόμενα. Την ίδια στιγμή δεν είναι ντριπλομανής, δεν διαφημίζει δηλαδή το βίτσιο του ούτε και το κάνει σημαία της ποδοσφαιρικής του ύπαρξης. Άλλος θα ξεφτίλιζε κόσμο ή θα χρησιμοποιούσε την επίκτητη αρετή του για μόστρα, σαν νεόπλουτος που χαίρεται τον θαυμασμό που δημιουργεί η επίδειξη. Ο Φετφατζίφης είναι ταπεινός και αν μέσα στη χρονιά που φεύγει διακρίθηκε, είναι γιατί ξεχώρισε: ο κόσμος βλέπει σε αυτό τον μικροκαμωμένο μπαλαδόρο ένα παιδί άλλης εποχής, ένα από αυτά που δεν γνώρισαν τη χρυσόσκονη του lifestyle της τελευταίας εικοσαετίας και μπορεί να χαμογελά παίζοντας. Κυρίως, ο μικρός έπεισε τον κόσμο ότι η όποια ποδοσφαιρική αρετή του δεν θα σταθεί αιτία να πάρουν τα μυαλά του αέρα, όπως με τόσους και τόσους έχει συμβεί.
Το 2010 ήταν για τον μικρό η χρονιά της αναγνώρισης - η καταξίωση, δηλαδή η απόλυτη παραδοχή της καθοριστικής συμβολής του στο παιχνίδι (και όχι της ικανότητάς του, για την οποία δεν υπάρχει αμφιβολία) ακόμα αργεί. Ήδη βρίσκεται στο κέντρο της προσοχής του ποδοσφαιρικού μας τσίρκου που εύκολα θεοποιεί και πανεύκολα απορρίπτει. Ήδη, όποιος μιλάει για τον Έλληνα Μέσι κ.λπ. του σκάβει τον λάκκο. Γιατί η καταξίωση του Φετφατζίδη δεν θα 'ρθει διά της σύγκρισης, αλλά χάρη στην απόδειξη της αυθεντικότητάς του. Με απλά λόγια, ο Φετφατζίδης, για να ανταποκριθεί στις προσδοκίες μας, πρέπει να είναι αληθινός...
Ο Αντώνης Καρπετόπουλος είναι δημοσιογράφος.
Η ομάδα του Athens Pride
Περηφάνια, τόλμη, αισιοδοξία! Μία από τις πιο σημαντικές ακτιβιστικές κινήσεις στην Αθήνα.
Απο τον Πάνο Χ. Κούτρα
Ιούνιος 2005. Πλατεία Κλαυθμώνος. Λίγες ώρες πριν ξεκινήσει το πρώτο Pride που διοργανώθηκε ποτέ στην Ελλάδα (είχαν προηγηθεί μόνο τα «πάρτι περηφάνιας» που διοργάνωσε σε ακόμη δυσκολότερους καιρούς η θρυλική Πάολα τη δεκαετία του '90), γύρω στους δέκα εθελοντές στήνουν τις τέντες και την εξέδρα, κάνοντας πραγματικότητα ένα όνειρο χρόνων.
Την ίδια στιγμή η πλατεία είναι γεμάτη από εκατοντάδες φέιγ-βολάν
με το σύνθημα «Εξω πούστη από την Αθήνα», που έχουν σκορπίσει το προηγούμενο βράδυ ακροδεξιές ομάδες. Πολλοί εθελοντές το καρφιτσώνουν στην μπλούζα τους. Όλοι αναρωτιούνται πόσοι θα έρθουν στην πρώτη παρέλαση υπερηφάνειας, αν τελικά θα επιτεθούν οι Ακροδεξιοί, τι στάση θα κρατήσει η αστυνομία. Κανείς δεν πιστεύει πως θα πραγματοποιηθεί η παρέλαση, είναι όλοι σίγουροι πως κανείς δεν θα τολμούσε να περπατήσει ανοιχτά ως γκέι ή λεσβία μπροστά στις κάμερες των καναλιών. Να όμως που γύρω στις έξι το απόγευμα, κρατώντας την πολύχρωμη σημαία, ξεκίνησε μια πορεία, η πρώτη στην Ελλάδα, πεντακοσίων ατόμων μέχρι τη Βουλή και πάλι πίσω. Όλοι ξέραμε πως ζήσαμε κάτι ιστορικό, οι περισσότεροι ήταν δακρυσμένοι και η μέρα τέλειωσε μ' ένα ξέφρενο πάρτι και την αίσθηση πως κάτι άλλαξε αλλά και πως χρειάζεται ακόμα πολύς δρόμος.
Ιούνιος 2010 και ο κόσμος στην παρέλαση είναι πάνω από 7.000, η εθελοντική ομάδα που διοργανώνει το Pride έχει πια πολλή πείρα, καλλιτέχνες από όλες τις μουσικές «σκηνές» της πόλης (από τις Berlin Brides μέχρι την Έλενα Παπαρίζου και την Τάμτα, υπό τις σκηνοθετικές οδηγίες του Κωνσταντίνου Ρήγου) αναλαμβάνουν το ξέφρενο -μετά την πορεία- πάρτι.
Ωστόσο, πολλοί γκέι, λεσβίες και αμφί ακόμα φοβούνται να εμφανιστούν, οι Ακροδεξιοί ακόμα απειλούν, ο απερχόμενος δήμαρχος συνεχίζει να αρνείται πεισματικά να δώσει την αιγίδα του στην εκδήλωση, πολλοί στην κοινότητα θεωρούν πως το Athens Pride έχει γίνει εμπορικό και η Ελλάδα συνεχίζει να είναι από τις πιο ομοφοβικές χώρες της Ευρώπης!
Παραμένει ακόμη αδιανόητο ο δήμαρχος της πόλης να ηγηθεί της παρέλασης του Pride, όπως γίνεται στο Παρίσι ή το Βερολίνο. Υπουργοί, αθλητές και καλλιτέχνες αρνούνται να δηλώσουν τον σεξουαλικό τους προσανατολισμό, πόσο μάλλον να πολεμήσουν για ίσα δικαιώματα. Όλοι κρύβονται! Κανείς δεν μιλάει. Κανείς δεν φαίνεται.
Τη στιγμή που η Ελλάδα κατέχει το ρεκόρ του μεγαλύτερο ποσοστού αυτοκτονιών ανάμεσα στους εφήβους που είναι γκέι και λεσβίες, είμαστε ακόμα πολύ μακριά από το να έχουμε ίδια δικαιώματα με όλους τους υπόλοιπους πολίτες. Επιπλέον, στην τηλεόραση συνεχίζουν να ακούγονται τερατώδη ομοφοβικά σχόλια από τηλεοπτικές περσόνες και ανθρώπους της Εκκλησίας που περνάνε ατιμώρητα, ενώ λογοκρίνεται οτιδήποτε εκφράζει την ομοφυλοφιλική επιθυμία. Τέλος, λίγες μέρες πριν το 2011, ένας παίκτης εκβιάζεται σε παραίτηση από το «Master Chef» επειδή είναι οροθετικός, κι αυτό από το μεγαλύτερο κανάλι της ελληνικής τηλεόρασης.
Τι μένει, λοιπόν, 5 χρόνια μετά; Ακόμα πολύς δρόμος... και φυσικά η ημέρα του Pride. Για να θυμόμαστε πού ήμασταν πριν τριάντα χρόνια, πού βρισκόμαστε τώρα και πώς θα πάμε ακόμα πιο μακριά.
Εμείς εδώ, αλλά και όλοι αυτοί που βρίσκονται σε άλλες χώρες και λόγω σεξουαλικού προσανατολισμού βασανίζονται, φυλακίζονται και θανατώνονται. Mας χρειάζονται για να έχουν κάτι να ελπίζουν.
Ο Πάνος Χ. Κούτρας είναι σκηνοθέτης. Η τελευταία του ταινία «Στρέλλα» απέσπασε 4 βραβεία από την Ελληνική Ακαδημία Κινηματογράφου.
Ελένη Κοκκίδου
Η σπουδαία γυναικεία ερμηνεία.
Από τον Γιώργο Χρονά.
Την είχα δει δυο φορές πριν στο θέατρο να παίζει. Τη γνώρισα σ' ένα πάρτι. Καθίσαμε δίπλα δίπλα. Άρχισε να μου μιλάει για τη Γυναίκα της Πάτρας. Την Πανωραία. Ένα από τα επίθετα που αποδίδονται στην Αφροδίτη. Συνεχίσαμε σε καφενεία, σε μαγειρεία. Στην παρέα μας προστέθηκε η Λένα Κιτσοπούλου. Σκηνοθετούσε στο μυαλό της την έκρηξη πάνω στη σκηνή. Το πάθος που τελειώνει καθαρίζοντας ένα πορτοκάλι, φορώντας κόκκινα τακούνια. Το βιβλίο μου μεταφερόταν στο θέατρο.
Συχνά τα βράδια, όταν μένω μόνος, παίρνω τον δρόμο για το θέατρο Βασιλάκου. Δίπλα στις γραμμές του τρένου. Φτάνω κάτω από τα φώτα της οδού Προφήτη Δανιήλ. Και μπαίνω στη σάλα. Μια αμόρφωτη. Μια φτωχή (sic) πόρνη κάνει μάθημα θεολογίας, ηθικής, ζωής. Μιάμιση ώρα οργώνει τη σκηνή. Ένας μπάτλερ, ο Στέλιος Χατζηαδαμίδης, στο έρημο μπορντέλο, τη βοηθά να θυμηθεί. Αρχίζει να διηγείται τη ζωή της σ' έναν δημοσιογράφο. Και μετά οργισμένη στρέφεται στο κοινό. Θέλει να τα πει, να ξεθυμάνει ν' αγαπηθεί. Ξεκινούν οι πράξεις του έργου. Η φωνή της Πόλυς Πάνου κομβικά την αποθεώνει. Οι εκτρώσεις, τα λαϊκά μαγαζιά, οι καθρέφτες, πάλι το ίδιο έργο και απόψε με την Αλίκη στην τηλεόραση, οι ταξιτζήδες, τα παιδιά, ο Ζακυνθινός, οι παπάδες, τα αγόρια που αγαπούν αγόρια. Η λογοκρισία του λόγου της. Τα τσιπς... Την κάνουν «άγαλμα» που πρέπει να αποκαλυφθεί. Τέλος.
Τέτοιο πράγμα, τέτοιο γεγονός δεν έχει ξαναγίνει! Το φαινόμενο Ελένη Κοκκίδου σαρώνει τη σκηνή. Το ρεύμα του Γκολφ Στριμ υποχωρεί. Η Μάμα Ρόμα, η Λούλου, η Σαρακίνα, η Καμπίρια, ο Γαλάζιος Άγγελος της ζητούν να δειπνήσουν. Ο Παζολίνι, ο Μπονουέλ του Λος Ολβιδάδος θέλουν να της μιλήσουν.
Οι Μούσες κατεβαίνουν από τον Κιθαιρώνα για να τη δουν. Κάθονται στο πρώτο κάθισμα.
O Γιώργος Χρονάς είναι ποιητής και υπεύθυνος των εκδόσεων Οδός Πανός.
Νίκος Σταμπολίδης
Οι ανασκαφές στην Ελεύθερνα θεωρούνται από τις πιο σημαντικές του 2010. Και η έκθεση «Έρως» ήταν ένα συγκινητικό επίτευγμα.
Από τον Βασίλη Κάλφα.
Mε τον Νίκο Σταμπολίδη γνωριστήκαμε στο Ρέθυμνο, στα πρώτα χρόνια της πανεπιστημιακής μας καριέρας, όταν ακόμη ήταν τύχη και τιμή να υπηρετεί κανείς στο Πανεπιστήμιο Κρήτης. Δεν έχει νόημα να μιλήσω για τη σπουδαία επιστημονική του κατάρτιση - καλοί επιστήμονες είναι, άλλωστε, και άλλοι. Το μεγάλο ταλέντο του Νίκου, το ιδιαίτερο χάρισμά του, είναι η ικανότητα να συνεγείρει τους ανθρώπους με τους οποίους συνεργάζεται, να μετασχηματίζει τον ενθουσιασμό τους σε δημιουργικότητα. Γι' αυτό είναι ένας καταπληκτικός δάσκαλος. Γιατί ξέρει να κρατάει τη σωστή ισορροπία που διατηρεί ζωντανή την αγάπη των φοιτητών του, ενώ ενεργοποιεί τις δυνατότητές τους. Τον έζησα από κοντά σε δυο εκπαιδευτικές εκδρομές, στη Μικρά Ασία και τη Σικελία, και είδα πώς η αρχαιολογία μπορεί να γεμίσει την ψυχή ενός νέου ανθρώπου χωρίς να αποξηράνει το κέφι του. Και ζήλεψα την εικόνα των φοιτητών του, που χρόνια τώρα δουλεύουν μαζί του στην ανασκαφή της Ελεύθερνας, όταν το σούρουπο, μετά από δεκάωρη έκθεση στον καυτό καλοκαιρινό ήλιο της Κρήτης, τελείωναν την καθημερινή γραπτή τους αναφορά και μαζεύονταν, κατάκοποι αλλά και λαμπεροί, γύρω από το κοινό βραδινό τραπέζι. Είναι σίγουρο ότι κάποια ανάλογη μαγική συνταγή έχει εφαρμόσει ο Νίκος Σταμπολίδης και στη διοίκηση του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης, αφού κατάφερε να βάλει το μουσείο στη ζωή μας τα τελευταία χρόνια.
Είναι παρήγορο ότι, μέσα στο γενικό κλίμα απαξίωσης της σημερινής Ελλάδας, άνθρωποι ικανοί και ταλαντούχοι σαν τον Νίκο Σταμπολίδη μπορούν να συνεχίζουν, χωρίς εκπτώσεις, το δημιουργικό τους έργο.
Ο Βασίλης Κάλφας είναι καθηγητής Φιλοσοφίας στο Παν/μιο Θεσσαλονίκης.
Γιώργος Παπανδρέου
Επειδή οι αποφάσεις του άλλαξαν την καθημερινότητα των περισσότερων Ελλήνων.
Από τον Πέτρο Μάρκαρη.
Ανήκω σ' εκείνους που, λόγω ηλικίας, έζησαν από κοντά και τους τρεις σταθμούς της οικογένειας Παπανδρέου στην ελληνική πολιτική ζωή. Ο πρώτος σταθμός ήταν ο Ανένδοτος Αγώνας που είχε κηρύξει ο Γεώργιος Παπανδρέου μετά τις εκλογές βίας και νοθείας του 1961. Ο δεύτερος πολιτικός της δυναστείας, ο Ανδρέας Παπανδρέου, ήταν ο πρωθυπουργός, που ηγήθηκε της πρώτης σοσιαλιστικής κυβέρνησης στην ελληνική πολιτική ιστορία. Ο τρίτος γόνος της οικογένειας, ο σημερινός πρωθυπουργός, ταυτίζει το όνομά του με τη μεγαλύτερη οικονομική κρίση που περνάει μεταπολεμικά η χώρα. Αν κανείς κοιτάξει, ωστόσο, λίγο προσεκτικά τους ηγέτες των τριών γενεών, θα διαπιστώσει ότι ελάχιστα κοινά έχουν μεταξύ τους. Το μόνο που συνέδεε τον Παπανδρέου πρεσβύτερο με τον γιο του Ανδρέα ήταν η ευφράδειά τους μπροστά στα μικρόφωνα και τον ελληνικό λαό. Ο σημερινός πρωθυπουργός δεν διαθέτει την ευφράδεια ούτε του ρήτορα παππού του ούτε του λαοπλάνου πατέρα του. Αυτό δεν είναι κατ' ανάγκην αρνητικό, γιατί η δυστοκία πείθει ενίοτε, λόγω ειλικρίνειας. Τα αρνητικά αρχίζουν όταν ο Γιώργος Παπανδρέου επιχειρεί να εφαρμόσει το μοντέλο του πατέρα του. Ένα παράδειγμα: ο Γιώργος Παπανδρέου κυβερνάει μέσω ενός κύκλου εμπίστων, όπως και ο πατέρας του. Ο Ανδρέας Παπανδρέου όμως χειριζόταν τον κύκλο αυτό με πυγμή. Αντίθετα, ο Γιώργος Παπανδρέου τον αφήνει ελεύθερο να κάνει παιχνίδι και εξαφανίζεται πίσω του, εντός ή εκτός Ελλάδος. Άλλο παράδειγμα. Όταν ο Ανδρέας Παπανδρέου έλεγε ότι «οι βάσεις φεύγουν», εκείνες έμεναν. Ο Γιώργος Παπανδρέου λέει ότι δεν θα προσφύγουμε στο ΔΝΤ και σε δυο εβδομάδες το ΔΝΤ είναι στην Ελλάδα. Λέει, επίσης, παραμονές των δημοτικών εκλογών, ότι δε θα υπάρξουν άλλα βάρη και σε λιγότερο από έναν μήνα εμφανίζεται το πολυνομοσχέδιο. Ο πρώτος έπειθε, ο δεύτερος αντιμετωπίζεται τουλάχιστον με δυσπιστία. Αυτή η διαφορά δεν έχει να κάνει, ωστόσο, μόνο με την πειθώ, αλλά και με το γεγονός ότι ο πατέρας κυβέρνησε σε μια περίοδο ευφορίας, ενώ ο γιος κυβερνάει σε καιρούς εξαιρετικά δύσκολους. Για να το πω αλλιώς: ο Ανδρέας Παπανδρέου ήταν τυχερός, ο Γιώργος Παπανδρέου είναι άτυχος.
Ο Πέτρος Μάρκαρης είναι συγγραφέας. Το τελευταίο του βιβλίο «Ληξιπρόθεσμα Δάνεια» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Γαβριηλίδη.
Θανάσης Μωραΐτης
Επειδή είναι ο πρώτος Έλληνας μέτα από περισσότερα από 20 χρόνια που κυκλοφορεί δίσκο στην EMI Classics.
Από τον Αλέξανδρο Μυράτ.
Ήλθε. Δεν τον γνώριζα. Μιλήσαμε. «Θέλω να ηχογραφήσετε τη μουσική μου», είπε. Ανοίγοντας τις παρτιτούρες, είχα την εντύπωση ότι μου ανέθετε μονάκριβα παιδιά του. Δεν ήταν μπροστά μου ένας άλλος συνθέτης, όπως πάντα έχω την περιέργεια να συναντώ, αλλά λίγο σαν ένας συνθέτης «άλλος». Με την παραλαβή στα χέρια μου του τυπωμένου με νότες χαρτιού, και πριν το ανοίξω, πέρασε αστραπιαία, ταυτόχρονα, μέσα μου η αίσθηση οτι αυτός ο άνθρωπος, με το αγνό και καθαρό βλέμμα του, όπως με κοίταζε, δεν συνθέτει απλά για να περνάει τον χρόνο του. Αυτά, αν τα γράφω τώρα και μου παίρνει κάποιο φυσικό χρόνο για να τα διατυπώσω, είναι τα ακαριαία συναισθήματα που συμβαίνουν σχεδόν πάντα τα πρώτα δευτερόλεπτα μιας νέας γνωριμίας. Η συνέχεια; Άνοιξα όπως κάνω πάντα, τουλάχιστον τα τριάντα τελευταία χρόνια, την πρώτη σελίδα, μετά την τελευταία, και κατόπιν αυτού μία τυχαία στη μέση. Και όπως συμβαίνει πάντα, τουλάχιστον τα τριάντα τελευταία χρόνια, η πρώτη αυτή εντύπωση που αποκομίζω απο τη φαινομενικά επιπόλαια εκτίμηση δεν με διέψευσε. Ο άνθρωπος που είχα μπροστά μου δεν συνθέτει για χόμπι, δεν συνθέτει γιατί είναι «επαγγελματίας του επαγγέλματος» - όπως θα έλεγε ο μεγάλος μου «δάσκαλος» Jean-Luc Godard- αλλά απο επιτακτική αναγκαιότητα. Το τυπωμένο χαρτί πρέπει να πάρει ζωή. Θα γίνουν κινήσεις, θα βγουν ήχοι. Θα πρέπει να τους καταΛΑΒΟΥΜΕ, να τους καταΝΟΗΣΟΥΜΕ. Στη διαδικασία αυτή κάνει -ίσως- την εμφάνισή της η αγάπη. Χωρίς την παρουσία της είμαστε καταδικασμένοι να μείνουμε κολλημένοι στην ύλη, τον ήχο στην προκειμένη περίπτωση. Αν όμως τύχει και αγαπήσουμε, έχουμε μία πιθανότητα να φύγουμε απο την ύλη και να αγγίξουμε την ουσία της μουσικής. Αυτό συνέβη, όσο με αφορά, ήδη απο τη μελέτη στο τραπέζι. Στην επόμενη φάση, όμως, πρέπει να μπορώ να καταφέρω να το μεταδώσω στους μουσικούς μου. Η Καμεράτα, ορχήστρα με ήθος και αρχές, στην πιο άχαρη φάση της εικοσάχρονης ιστορίας της λόγω της βαρβαρότητας του περιβάλλοντος μέσα στο οποίο ζει και εξελίσσεται όλα αυτά τα χρόνια (εννοώ το περιβόητο L.A.), αγκάλιασε αμέσως τα έργα αυτά και έκανε την υπέρβαση. Δεν θα μιλήσω για τη Μουσική, διότι δεν είμαι μουσικολόγος. Το άγγιγμα στις ψυχές όλων μας θα ακούγεται, θέλω να ελπίζω, στην ηχογράφηση των έργων σου. Ευχαριστώ εσένα, τον συνθέτη, για την ευκαιρία και πρόκληση που μας έδωσες να κάνουμε ίσως μία υπέρβαση. Σ' ευχαριστώ, Θανάση Μωραΐτη.
Ο Αλέξανδρος Μυράτ είναι μόνιμος μαέστρος της Καμεράτας - Ορχήστρας των Φίλων της Μουσικής.
σχόλια