Κλάπηκε το τοπίο του Γκιστάβ Κουρμπέ του βρετανικού μουσείου στην Fitzwilliam του Κέιμπριτζ στην κατεχόμενη από τους Ναζί Γαλλία; Αυτόν τον γρίφο καλούνται να λύσουν οι υπεύθυνοι του μουσείου, ενώ στο μουσείο έχει ήδη υποβληθεί αίτηση επιστροφής του έργου.
Ζωγραφισμένο περίπου το 1863, το La Ronde Enfantine (τα παιδιά που χορεύουν κάτω από τα δέντρα στο Port-Berteau), ή όπως είναι γνωστό Forest Scene, «Σκηνή Δάσους» είναι ένας ατμοσφαιρικός πίνακας που είναι πιθανό να λεηλατήθηκε από τους Ναζί στην κατεχόμενη Γαλλία. Η σκηνή απεικονίζει μια ομάδα παιδιών που χορεύουν, φωτισμένα από τον ήλιο σε ένα σκοτεινό δάσος και ζωγραφίστηκε όταν ο Κουρμπέ έμενε στο Σεντ, στη Δυτική Γαλλία.
Δωρίσθηκε στο μουσείο το 1951. Οι έρευνές δείχνουν ότι μπορεί κάλλιστα να αποκτήθηκε ως λεηλατημένη τέχνη από τον αναπληρωτή του Χίτλερ Χέρμαν Γκέριγκ μετά από μια ανταλλαγή εικόνων με τον υπουργό Εξωτερικών Χοακίμ φον Ρίμπεντροπ.
Ο πρώτος ιδιοκτήτης του πίνακα ήταν ο τοπικός προστάτης του Κουρμπέ, Ετιέν Μποντρί. Αλλά μετά από αυτό, τα ίχνη της προέλευσης χάνονται για πολλές δεκαετίες. Το Fitzwilliam δεν γνώριζε μέχρι πρόσφατα τι είχε συμβεί στον πίνακα κατά τη διάρκεια της ναζιστικής περιόδου 1933-45, αλλά η έρευνα του Μάρτιν Μπέιλι υποδηλώνει ότι μπορεί κάλλιστα να πρόκειται για ένα έργο, με τίτλο τότε "Σκηνή Δάσους", το οποίο περιλαμβάνεται σε μια έκθεση του αμερικανικού στρατού της 15ης Αυγούστου 1945 σχετικά με την τέχνη που λεηλατήθηκε από τους Γερμανούς κατακτητές στη Γαλλία. Το έργο Forest Scene έχει σχεδόν τις ίδιες διαστάσεις με τον πίνακα του Fitzwilliam (67 cm × 53 cm).
Η έκθεση αυτή καταγράφει ότι το Forest Scene κατασχέθηκε το 1941 από τη ναζιστική ομάδα λεηλασίας, γνωστή ως Einsatzstab Reichsleiter Rosenberg, και στη συνέχεια επιλέχθηκε από τον Γκέριγκ για την προσωπική του συλλογή. Ήταν σχεδόν βέβαιο ότι είχε κατασχεθεί από έναν Εβραίο ιδιοκτήτη στη Γαλλία. Η έκθεση αναφέρει στη συνέχεια ότι το 1942 το έργο του Κουρμπέ αποτέλεσε μέρος μιας ανταλλαγής πολλών έργων μεταξύ του Γκέριγκ και του Ρίμπεντροπ που ήταν προπολεμικά πρεσβευτής στο Λονδίνο. Ο Ρίμπεντροπ ήταν ένας από τους σημαντικότερους ναζιστές συλλέκτες λεηλατημένης τέχνης. Είχε μια προτίμηση στους γαλλικούς πίνακες του 19ου αιώνα, έχοντας στην κατοχή του έναν αριθμό έργων του Κουρμπέ.
Η έκθεση που έχει κατατεθεί κατονομάζει επίσης τον προηγούμενο ιδιοκτήτη του έργου τη συλλογή Bing. Δεν είναι σαφές τι συνέβη μετά την απόκτησή της από τον Ρίμπεντροπ, ο οποίος ήταν ο πρώτος Ναζί που απαγχονίστηκε το 1946 μετά τις δίκες της Νυρεμβέργης.
Σύμφωνα με τη νέα έρευνα του Fitzwilliam, ο πίνακας ανήκε στον έμπορο της Ζυρίχης Κουρτ Μάισνερ μετά τον πόλεμο, ο οποίος τον πούλησε στον έμπορο του Λονδίνου Άρθουρ Τουθ το 1951. Στη συνέχεια τον αγόρασε ο Έρικ Μίλνερ Γουάϊτ, ο πρύτανης του Γιορκ. Ο Γουάιτ δώρισε τον πίνακα στο Fitzwilliam αργότερα το 1951.
Το ερώτημα που προκύπτει είναι αρχικά αν το Forest Scene και το La Ronde Enfantine είναι το ίδιο έργο. Το Fitzwilliam, μέρος του Πανεπιστημίου του Κέιμπριτζ, θα ακολουθήσει στη συνέχεια τη συμβουλή της κυβέρνησης σχετικά με το αν ο πίνακας πρέπει να επιστραφεί στον αιτούντα, ο οποίος δεν έχει ακόμη κατονομαστεί, ενώ έχουν απευθύνει έκκληση για πληροφορίες σχετικά με την προέλευσή του.
Ο Κουρμπέ από τις επιβλητικότερες μορφές της Γαλλικής τέχνης του 19ου αιώνα. Θεωρείται από τους πρωτεργάτες του Ρεαλισμού. Συνέβαλε επίσης στη μετέπειτα εξάπλωση του Ιμπρεσιονισμού, καθώς υποστήριξε την δημιουργική ελευθερία του καλλιτέχνη, τάχθηκε υπέρ της αυτονομίας του και προώθησε τις εκθέσεις τους. Έχει υπογράψει ένα από τα πιο προκλητικά έργα στην ιστορία της τέχνης, τον περίφημο πίνακα «L'Origine du Monde» (Η προέλευση του κόσμου) που απεικονίζει ένα αιδοίο, ο οποίος δεν είχε εκτεθεί δημοσίως μέχρι το Γαλλία έως το 1995 και σήμερα βρίσκεται στο μουσείο Ορσέ.
Στους πίνακές του φιλοτέχνησε μια σειρά από εντυπωσιακά έργα, με εικόνες και από την αγροτική ζωή, πράγμα που τον χαρακτήρισε κι ως επαναστατική μορφή, ειδικά όταν πήρε μέρος στη Γαλλική Κομμούνα του 1871. Με το τέλος της Κομμούνας συνελήφθη, δημεύτηκαν οι πίνακές του κι έπειτα εξορίστηκε και πέθανε στην Ελβετία.
σχόλια