ΦΩΤΙΕΣ

Κριτική σε αδιέξοδο

Κριτική σε αδιέξοδο Facebook Twitter
Η μεγέθυνση των όρων της θεατρικής αγοράς εξελίσσεται σ' ένα παράδοξο... Εικονογράφηση: Aτελιέ / LΙFO
2

Αυτό το ανοικονόμητο που συμβαίνει στη θεατρική αγορά της Αθήνας τα τελευταία χρόνια αρχίζει πλέον να γίνεται τρομακτικό: ο αριθμός των παραστάσεων, που χρόνο με τον χρόνο αυξανόταν, φέτος θα ξεπεράσει κάθε προηγούμενο. Μαζί αυξάνονται οι κάθε λογής θεατρικές διοργανώσεις (αναλόγια νέων έργων, φεστιβάλ νέων καλλιτεχνών, περφόρμανς, stand-up comedy, θεατρικής γραφής κ.ο.κ.) όπως και οι χώροι των παραστάσεων – μέχρι και σε ταβέρνα είδα πέρσι ένα μονόπρακτο, με ήρωες ένα ζευγάρι που, υποτίθεται, έτρωγε σ' ένα τραπέζι ανάμεσα στους πελάτες!


Η χαώδης και εν πλήρει συγχύσει κατάσταση έχει να κάνει με τις εκατοντάδες νέων που αποφοιτούν κάθε χρόνο από τις δραματικές σχολές. Το κράτος αρνείται να βάλει τάξη στη λειτουργία των δραματικών σχολών, κι αν υπολογίσει κανείς και τα τμήματα δραματικών σπουδών διαφόρων ΙΕΚ, οι αριθμοί των επίδοξων ηθοποιών ξεφεύγουν πέρα από κάθε λογικό συσχετισμό. Κι ενώ όλοι οι «φτασμένοι» άνθρωποι του χώρου διαμαρτύρονται για το χαμηλό επίπεδο της εκπαίδευσης που παρέχεται, δεν είναι λίγοι αυτοί που συμμετέχουν σ' αυτή την αθλιότητα, διδάσκοντας την... εμπειρία τους.


(Πώς να χαρακτηρίσει κανείς την τηλεοπτική διαφήμιση δραματικής σχολής στην οποία εμφανίζεται μια σειρά ηθοποιών της νεότερης γενιάς, που σπούδασαν στην εν λόγω σχολή μετά τον θάνατο του ιδρυτή της, Βασίλη Διαμαντόπουλου, και η οποία κλείνει με τη Ζέτα Μακρυπούλια να λέει «Σ' ευχαριστούμε, δάσκαλε»; Η παρακμή έχει πολλές εκφάνσεις.)

Η επιπόλαιη και αυτοαναφορική ανάγκη των πολλών (που γράφουν, σκηνοθετούν και παίζουν) να «εκφραστούν» οδηγεί σ' αυτό το πλήθος μέτριων, ασήμαντων ή χωρίς στόχο παραστάσεων που επιμένει να μεγαλώνει.


Η μεγέθυνση των όρων της θεατρικής αγοράς εξελίσσεται σ' ένα παράδοξο. Γιατί αφορά αύξηση αυτοτροφοδοτούμενη, που δεν έχει να κάνει ούτε με αύξηση της ζήτησης, ούτε με άξια προσοχής, υπερχειλίζουσα καλλιτεχνική δυναμική, ούτε βέβαια με αύξηση του χρήματος που κυκλοφορεί. Πράγματι, μέσα σ' αυτό το (πραγματικό) σκηνικό γενικής κατάρρευσης, μέσα σ' αυτή την εκκωφαντική κρίση, δεν υπάρχει τίποτα ευκολότερο από το να κάνει κανείς θέατρο. Τα ενοίκια έχουν πέσει, δεν υπάρχει απαίτηση για ασφαλιστική κάλυψη και κανονική αμοιβή των εμπλεκομένων σε μια παράσταση και η πλειονότητα βολεύεται σε συμφωνίες τύπου «μοιραζόμαστε ό,τι συγκεντρώσουμε από τα εισιτήρια». Συμβαίνει αυτό που είπε κάποτε η Μάγια Λυμπεροπούλου: «απο-επαγγελματοποίηση» του θεάτρου. Το φαινόμενο έχει μια ευγενική, ρομαντική διάσταση, αυτήν της ανιδιοτελούς προσφοράς χάριν ενός ανώτερου σκοπού, της καλλιτεχνικής πράξης. Είναι, όμως, έτσι;


Σε μια ομιλία του για τον Όμιλο των Φίλων του Θεάτρου Τέχνης τον Αύγουστο του 1943, ο Κάρολος Κουν είπε, μεταξύ άλλων: «Χρειάζεται σκληρότητα και πνεύμα αγωνιστή. Για να φτάσουμε να είμαστε καλλιτέχνες άξιοι της αποστολής μας, πρέπει πρώτα να φτιάξουμε τον εσωτερικό μας κόσμο, πρέπει να πλουτίσουμε τους εαυτούς μας και να αποβάλουμε τις φτήνιες που ο καθένας μας σέρνει πίσω του. Αμαρτήματα αταβισμού, αμαρτήματα κακής διαπαιδαγώγησης, αμαρτήματα αμορφωσιάς. Η Τέχνη είναι μεγάλη. Θα την πλησιάσουμε με ευλάβεια και σεβασμό. Δεν έχουμε το δικαίωμα να την κατεβάζουμε στο ανάστημά μας. Αυτή η τάση, ιδίως στο θέατρο, είναι κάτι το συνηθέστατο. Κατά γενικό κανόνα κανένας ηθοποιός δεν θεωρεί κανέναν ρόλο πάνω από τις δυνάμεις του. Έχει σχεδόν μια έμφυτη τόλμη για το καθετί, μια τόλμη που πηγάζει από τη βαθύτερη αμάθεια και τον πιο φθηνό αριβισμό. Το όλο θέατρο, και το λέω με πόνο, χωρίς να επιρρίψω σε κανέναν μομφή, στηρίζεται σε βάσεις σαθρές. Και τo ξέρουμε λίγο-πολύ όλοι μας, όσοι εργαζόμαστε σ' αυτό. Το θέατρο, όπως εμφανίζεται, δεν είναι Τέχνη, δεν έχει σκοπό να ανυψώσει το πνευματικό επίπεδο του λαού μας, δεν επιδιώκει να μορφώσει ολοένα περισσότερους ανθρώπους ψυχικά πλατιά». Είναι λυπηρό να διαπιστώνεις ότι, 70 χρόνια μετά, σαν να μην έχει αλλάξει τίποτα.

Τι σημαίνει θέατρο; Τι αξίζει να παρουσιάζεται στο θέατρο; Καιρός να απαντήσουμε ξανά στα παλιά ερωτήματα.


Ο Κουν πρότεινε το μοντέλο της κλειστής, απολύτως αφοσιωμένης στην τέχνη του θεάτρου ομάδας, κι έγραψε Ιστορία. Εννοείται ότι στον χρόνο που μεσολάβησε οι συνθήκες ζωής και παραγωγής τέχνης άλλαξαν. Δεν ωραιοποιώ το παρελθόν, ούτε υποστηρίζω ότι το ελληνικό θέατρο δεν γνώρισε μια άνευ προηγουμένου άνθηση την εικοσαετία 1985-2005 (χονδρικά). Αλλά τα πισωγυρίσματα στον ιστορικό χρόνο είναι μάλλον συνήθη και καλό είναι να διακρίνουμε πότε η εξέλιξη είναι απλώς μεταβολή. Τώρα που πλέον εξέλιπε ο άλλος μεγάλος αφοσιωμένος που έγραψε Ιστορία, ο Λευτέρης Βογιατζής, και η σύγχυση, η ελαφρότητα και η ευκολία χαρακτηρίζουν την πλειονότητα των παραστάσεων, είναι ανάγκη να ξαναδούμε τα βασικά. Μπορεί η λέξη «αποστολή» που χρησιμοποιούσε ο Κουν να ακούγεται σήμερα ξεπερασμένη, αλλά το «κάνω μια παράσταση» δεν μπορεί να σημαίνει μόνο «έχω ανάγκη να εκφραστώ καλλιτεχνικά». Η επιπόλαιη και αυτοαναφορική ανάγκη των πολλών (που γράφουν, σκηνοθετούν και παίζουν) να «εκφραστούν» οδηγεί σ' αυτό το πλήθος μέτριων, ασήμαντων ή χωρίς στόχο παραστάσεων που επιμένει να μεγαλώνει.


Διάβασα τις κριτικές για την παράσταση Ρωμαίος και Ιουλιέτα για 2 (μεταξύ άλλων υπερβολών ότι είναι «ο καλύτερος Ρωμαίος και Ιουλιέτα που έχει παιχτεί τα τελευταία σαράντα χρόνια στο ελληνικό θέατρο») και πήγα στο θέατρο Θησείον με αυξημένες προσδοκίες. Δεν επρόκειτο για το έργο του Σαίξπηρ αλλά για μια διασκευή της ιστορίας από τον (σκηνοθέτη και μουσικό) Κώστα Γάκη και δύο νέους ηθοποιούς, την Αθηνά Μουστάκα και τον Κωνσταντίνο Μπιμπή. Η σκηνική αφήγηση (με αποσπάσματα από το αυθεντικό σαιξπηρικό κείμενο) αφορούσε το «στοίχημα» των ταλαντούχων ερμηνευτών να αποδώσουν όλους τους ρόλους με αυτοσχεδιαστική ελευθερία και ελάχιστα σκηνικά αντικείμενα. Αναμφισβήτητες υποκριτικές δυνατότητες, πολλή ζωντάνια και χιούμορ, καθόλου ποίηση, καμία συγκίνηση. Άρα;


Στο Υπόγειο του Θεάτρου Τέχνης, πάλι, παίζονται δύο ωριαία έργα: το Αλμανάκ της Μαριάννας Κάλμπαρη και το Ασκήσεις για γερά γόνατα του Ανδρέα Φλουράκη. Και τα δύο αναφέρονται στην Ελλάδα της κρίσης. Το πρώτο είναι μια μικρή, καλογραμμένη και με ενδιαφέρουσα δομή επιθεώρηση που ερμήνευσαν θαυμάσια, σκηνοθετημένοι από τον Παντελή Δεντάκη, ο Σπύρος Γραμμένος (έπαιζε και μπάσο), η Ανθή Ευστρατιάδου, η Αριάδνη Καβαλιέρου, ο Νέστωρ Κοψιδάς, η Κατερίνα Λυπηρίδου και ο Ορέστης Τζιόβας. Βέβαια, όπως ανέκαθεν συμβαίνει με τα επιθεωρησιακά έργα, η σκηνική τους αξία είναι συνδεδεμένη με την εποχή στην οποία αναφέρονται. Αύριο μόνο θεατρολογικά θα ενδιαφέρει το Αλμανάκ.


Το δεύτερο, του Ανδρέα Φλουράκη, που σκηνοθέτησε ο Γιάννης Μόσχος, εκθέτει τον εξευτελισμό που υφίστανται δύο εργαζόμενοι από τη συναισθηματικώς ανάπηρη εργοδότριά τους – υπό τον φόβο της απόλυσης, υποκύπτουν σε κάθε ταπεινωτική απαίτησή της. Επιπλέον στοιχείο σύνδεσης του έργου με την επικαιρότητα ο γιος της εργοδότριας, που μεγάλωσε με νταντάδες και ηλεκτρονικά παιχνίδια και τώρα έχει υιοθετήσει τις απόψεις της Χρυσής Αυγής. Αναρωτιέμαι τι θα έλεγε ο συγγραφέας στην παρέα του αν αυτό το έργο το είχε γράψει άλλος και ο ίδιος το παρακολουθούσε ως θεατής. Κατά τη δική μου γνώμη, πρόκειται για έργο που δεν έχει να πει κάτι, που δεν υπήρχε κάποιος λόγος για να ανεβεί.


Τι σημαίνει θέατρο; Τι αξίζει να παρουσιάζεται στο θέατρο; Καιρός να απαντήσουμε ξανά στα παλιά ερωτήματα.

2

ΦΩΤΙΕΣ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Ο Ούρλιχ Ράσε και το παρασκήνιο της ιστορίας της Ισμήνης

Θέατρο / Η σκηνή του Ούρλιχ Ράσε στριφογύριζε - και πέταξε έξω την Ισμήνη

Στην παράσταση που άνοιξε την Επίδαυρο, ο Γερμανός σκηνοθέτης επέλεξε να ανεβάσει μια Αντιγόνη χωρίς Ισμήνη. Η απομάκρυνση της Κίττυς Παϊταζόγλου φωτίζει τις λεπτές –και άνισες– ισορροπίες εξουσίας στον χώρο του θεάτρου.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο Θάνος Παπακωνσταντίνου μέσα στη γοητεία και στον τρόμο του Δράκουλα

Πρώτες Εικόνες / Dracula: Η υπερπαραγωγή που έρχεται το φθινόπωρο στην Αθήνα

Ο Θάνος Παπακωνσταντίνου μιλά αποκλειστικά στη LiFO για την πιο αναμενόμενη παράσταση της επερχόμενης σεζόν, για τη διαχρονική γοητεία του μύθου που φαντάστηκε ο Μπραμ Στόκερ στα τέλη του 19ου αιώνα, για το απόλυτο και το αιώνιο μιας ιστορίας που, όπως λέει, τον «διαλύει».
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ερωτευμένος με τον Κρέοντα

Θέατρο / Ο Rasche αγάπησε τον Κρέοντα περισσότερο από την Αντιγόνη

«Η εκφορά του λόγου παραδίδεται αμαχητί σε μια άκρατη δραματικότητα, σε ένα υπερπαίξιμο, σε μια βεβιασμένη εμφατικότητα, σε έναν στόμφο παλιακό που θα νόμιζε κανείς πως έχει εξαλειφθεί πλέον. Η σοβαροφάνεια σε όλο το (γοερό) μεγαλείο της». Έτσι ξεκίνησε φέτος η Επίδαυρος.
ΛΟΥΙΖΑ ΑΡΚΟΥΜΑΝΕΑ
Πολεμικοί Ανταποκριτές: Ψάχνοντας την αλήθεια μέσα στο ζόφο του πολέμου

Θέατρο / Πολεμικοί Ανταποκριτές: Ψάχνοντας την αλήθεια μέσα στον ζόφο του πολέμου

Σε μια περίοδο που ο πόλεμος αποτελεί βασικό συστατικό της καθημερινότητάς μας, μια παράσταση εξετάζει όσα μεσολαβούν μεταξύ γεγονότος και πληροφορίας και πώς διαμορφώνουν την τελική καταγραφή και την ιστορική μνήμη.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Η τραγική ιστορία και η άγρια δολοφονία μιας θαρραλέας περφόρμερ

Θέατρο / Η τραγική ιστορία και η άγρια δολοφονία μιας θαρραλέας περφόρμερ

Όταν η Πίπα Μπάκα ξεκίνησε να κάνει oτοστόπ από την Ιταλία για να φτάσει στην Ιερουσαλήμ δεν φαντάστηκε ότι αυτό το ταξίδι-μήνυμα ειρήνης θα κατέληγε στον βιασμό και τη δολοφονία της. Mια παράσταση που θα δούμε στο Φεστιβάλ Αθηνών αναφέρεται στην ιστορία της.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο Σίμος Κακάλας ξορκίζει τα χάλια μας με μια κωμωδία γέλιου και αίματος

Θέατρο / Ο Σίμος Κακάλας ξορκίζει τα χάλια μας με μια κωμωδία γέλιου και αίματος

Τα «Κακά σκηνικά» είναι «μια κωμική κόλαση» αφιερωμένη στη ζοφερή ελληνική πραγματικότητα, μια απόδραση από τα χάλια της χώρας, του θεάτρου, του παγκόσμιου γεωπολιτικού γίγνεσθαι, ένα ξόρκι στην κατάθλιψη.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Χρήστος Παπαδόπουλος: «Κάθε μορφή τέχνης χρειάζεται το εσωτερικό βάθος»

Θέατρο / Χρήστος Παπαδόπουλος: «Mε αφορά πολύ το "μαζί"»

Το «τρομερό παιδί» από τη Νεμέα που συμπληρώνει φέτος δέκα χρόνια στη χορογραφία ανοίγει το φετινό 31ο Διεθνές Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας με τους Dance On Ensemble και το «Mellowing», μια παράσταση για τη χάρη και το σθένος της ωριμότητας.  
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Κάνεις χορό γιατί αυτή είναι η μεγάλη σου ανάγκη

Χορός / «Κάνουμε χορό γιατί αυτή είναι η μεγάλη μας ανάγκη»

Με αφορμή την παράσταση EPILOGUE, ο διευθυντής σπουδών της σχολής της Λυρικής Σκηνής Γιώργος Μάτσκαρης και έξι χορευτές/χορεύτριες μιλούν για το δύσκολο στοίχημα τού να ασχολείται κανείς με τον χορό στην Ελλάδα σήμερα.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Μαρία Κωνσταντάρου: «Ερωτεύτηκα αληθινά στα 58»

Οι Αθηναίοι / Μαρία Κωνσταντάρου: «Δεν παίζω πια γιατί δεν υπάρχουν ρόλοι για την ηλικία μου»

Μεγάλωσε χωρίς τη μάνα της, φώναζε «μαμά» μια θεία της, θυμάται ακόμα τις παιδικές της βόλτες στον βασιλικό κήπο. Όταν είπε πως θέλει να γίνει ηθοποιός, ο πατέρας της είπε «θα σε σφάξω». Η αγαπημένη ηθοποιός που έπαιξε σε μερικές από τις σημαντικότερες θεατρικές παραστάσεις αλλά και ταινίες της εποχής της είναι η Αθηναία της εβδομάδας.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο Γιάννος Περλέγκας ανεβάζει τον «Κατσούρμπο» του Χορτάτση

Θέατρο / Γιάννος Περλέγκας: «Ο Κατσούρμπος μας είναι μια απόπειρα να γίνουμε πιο αθώοι»

Ο Γιάννος Περλέγκας σκηνοθετεί το έργο του Χορτάτση στο πλαίσιο του στο πλαίσιο του Κύκλου Ρίζες του Φεστιβάλ Αθηνών. Τον συναντήσαμε στις πρόβες όπου μας μίλησε για την αξία του Κρητικού συγγραφέα και του έργου του και την ανάγκη για περισσότερη λαϊκότητα στο θέατρο. Κάτι που φιλοδοξεί να μας δώσει με αυτό το ανέβασμα.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Βασίλης Παπαβασιλείου

Απώλειες / Βασίλης Παπαβασιλείου (1949-2025): Ένας σπουδαίος διανοητής του ελληνικού θεάτρου

«Αυτό, λοιπόν, το οφείλω στο θέατρο: τη σωτηρία από την κακομοιριά μου»: Ο σκηνοθέτης, μεταφραστής, ηθοποιός και δάσκαλος Βασίλης Παπαβασιλείου πέθανε σε ηλικία 76 ετών.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
ΕΠΕΞ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΓΚΟΤΣΟΠΟΥΛΟΣ

Θέατρο / Δημήτρης Γκοτσόπουλος: «Ήμουν ένα αγρίμι που είχε κατέβει από τα βουνά»

Ο ταλαντούχος ηθοποιός φέτος ερμηνεύει τον Νεοπτόλεμο στον «Φιλοκτήτη» του Σοφοκλή. Πώς κατάφερε από ένα αγροτικό περιβάλλον να πρωταγωνιστήσει σε μεγάλες τηλεοπτικές επιτυχίες και γιατί πέρασε ένα ολόκληρο καλοκαίρι στην Πολύαιγο, διαβάζοντας «Βάκχες»;
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Γιάννης Χουβαρδάς: «Το κοινό που έρχεται να σε δει είναι ο καθρέφτης σου»

Θέατρο / Γιάννης Χουβαρδάς: «Το κοινό που έρχεται να σε δει είναι ο καθρέφτης σου»

Ο κορυφαίος Έλληνας σκηνοθέτης διασκευάζει φέτος τις τραγωδίες του Οιδίποδα σε ένα ενιαίο έργο και μιλά στη LiFO, για το πώς η μοίρα είναι μια παρεξηγημένη έννοια, ενώ σχολιάζει το αφήγημα περί «καθαρότητας» της Επιδαύρου, καθώς και τις ακραίες αντιδράσεις που έχει δεχθεί από το κοινό.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
ΓΙΑ 28 ΜΑΙΟΥ Elena Souliotis: Η Ελληνίδα που θα γινόταν η επόμενη Κάλλας 

Θέατρο / Elena Souliotis: Η Ελληνίδα που θα γινόταν η επόμενη Κάλλας 

Σαν σήμερα, το 1943, γεννήθηκε η Ελληνίδα σοπράνο που διέπρεψε για μια ολόκληρη δεκαετία στην Ευρώπη και την Αμερική, αλλά κάηκε εξαιτίας μιας σειράς ιδιαίτερα απαιτητικών ρόλων, τους οποίους ερμήνευσε πολύ νωρίς. Ο κόντρα τενόρος Άρης Χριστοφέλλης, ένας από τους λίγους στην Ελλάδα που γνωρίζουν σε βάθος την πορεία της, περιγράφει την άνοδο και την πτώση της.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Δημήτρης Καπουράνης: «Το αόρατο νήμα που ενώνει τα παιδιά μεταναστών είναι το πένθος»

Θέατρο / Δημήτρης Καπουράνης: «Το αόρατο νήμα που ενώνει τα παιδιά μεταναστών είναι το πένθος»

Από τους Αγίους Σαράντα της Αλβανίας μέχρι τη σκηνή του Εθνικού Θεάτρου, η ζωή του βραβευμένου ηθοποιού, τραγουδιστή και σεναριογράφου είναι μια διαρκής προσπάθεια συμφιλίωσης με την απώλεια. Η παράσταση «Μια άλλη Θήβα» τον καθόρισε, ενώ ο ρόλος του στο «Brokeback Mountain» τού έσβησε κάθε ομοφοβικό κατάλοιπο. Δηλώνει πως αυτό που τον ενοχλεί βαθιά είναι η αδράνεια απέναντι σε όσα συμβαίνουν γύρω μας.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Μιχαήλ Μαρμαρινός: Το έπος μάς έμαθε να αναπνέουμε ΟΙ ΥΠΟΛΟΙΠΟΙ ΑΡΚΕΤΟΙ ΤΙΤΛΟΙ ΣΤΟ ΤΕΛΟΣ

Θέατρο / Μιχαήλ Μαρμαρινός: «Από μια κοινωνία της αιδούς, γίναμε μια κοινωνία της ξεδιαντροπιάς»

Με τη νέα του παράσταση, ο Μιχαήλ Μαρμαρινός επιστρέφει στην Οδύσσεια και στον Όμηρο και διερευνά την έννοια της φιλοξενίας. Αναλογίζεται το «απύθμενο θράσος» της εποχής μας, εξηγεί τη στενή σχέση του έπους με το βίωμα και το θαύμα που χάσαμε και παραμένει σχεδόν σιωπηλός για τη νέα του θέση ως καλλιτεχνικός διευθυντής του Φεστιβάλ Αθηνών.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ

σχόλια

2 σχόλια
Συμφωνώ για τα σχόλια περί πολλών και ανούσιων παραστάσεων… θα ήθελα να κάνω κάποιες ερωτήσεις στη γεμάτη βεβαιότητες αρθρογράφο: Γιατί είναι τόσο κακό τελικά να γίνονται πολλές παραστάσεις; Γιατί είναι τόσο κακό τελικά να γίνεται μια παράσταση σε μια ταβέρνα; Η τέχνη θέλει πράξη, ο κάθε καλλιτέχνης χρειάζεται να τολμάει, να δοκιμάζει, να αποτυγχάνει. Εκτός και αν όλοι οι καλλιτέχνες θα πρέπει να περιμένουν να κάνουν τέχνη μέσα από τα μεγάλα θέατρα και τους ελληνικούς θεσμούς που μόνο κάποιοι έχουν πρόσβαση. Τι σας ενοχλεί να γράφει ο κόσμος; Να παίζει; Να σκηνοθετεί; Πού είναι το κακό; Σας υποχρεώνει κανείς να πάτε να δείτε αυτό που ετοιμάσανε; Δεν αμφισβητώ ότι υπάρχει πολύ πράγμα εκεί έξω που δεν έχει λόγο ύπαρξης. Πώς αλλιώς όμως νομίζετε δημιουργείται η τέχνη; Μόνο με καταξιωμένα έργα και σημαντικές παραστάσεις; Ποιος σας λέει ότι μέσα σε αυτούς τους καλλιτέχνες που τόσο εύκολα απαξιώσατε με αυτό το άρθρο δεν υπάρχουν και κάποιοι που έχουν πραγματικά κάτι να πουν αλλά δεν μπορούν ούτε μέσα από το εθνικό ούτε μέσα από τη στέγη. Μην βαράτε τους καλλιτέχνες. Ήδη τρώμε αρκετό ξύλο… Αφήστε μας να προσπαθούμε. Δεν ενοχλούμε κανέναν.
Δεν θα μπορούσα να συμφωνήσω περισσότερο με το πρώτο μέρος του κειμένου σας. Τις συγκεκριμένες παραστάσεις δεν τις έχω δει ακόμα, οπότε δεν μπορώ να εκφέρω άποψη. Ωστόσο, η πλειοψηφία των παραστάσεων κινείται από μέτριες και κάτω. Ακόμα και γνωστοί και καταξιωμένοι καλλιτέχνες καταφεύγουν σε εύκολες λύσεις. Και αν υπάρχει πρόβλημα μια φορά για τους ηθοποιούς, για τους σκηνοθέτες το πρόβλημα, δυστυχώς, πολλαπλασιάζεται.Θα προσθέσω ότι η κρίση δεν μπορεί να είναι δικαιολογία για κάθε προχειρότητα. Ο Κουν ίδρυσε το Θέατρο Τέχνης μέσα στην Κατοχή. Δεν νομίζω ότι είχε περισσότερα μέσα απ' ό,τι οι σημερινοί δημιουργοί. Κακά τα ψέματα. Όσα όνειρα κι αν έχουν οι απόφοιτοι των δραματικών σχολών, έγκριτων και μη, κάποια στιγμή θα πρέπει να πάρουν απόφαση το αυτονόητο: δεν μπορούν να κάνουν όλοι καλλιτεχνική καριέρα, γιατί πολύ απλά δεν έχουν όλοι το ταλέντο να την κάνουν. Ο δρόμος στην καλλιτεχνική πληρότητα - και δεν λέω επιτυχία - είναι στενός και γεμάτος κακουχίες. Φυσικά και υπάρχουν κάποιοι που σημείωσαν επιτυχίες με "πλάγιους τρόπους". Αλλά δεν είναι η πλειοψηφία - τουλάχιστον στο θέατρο - και δεν έχουν διάρκεια. Η καλλιτεχνική επάρκεια απαιτεί διαρκή δοκιμασία του εαυτού, διάβασμα και πολλή, πολλή, πολλή δουλειά, κάποιες φορές με αναπόφευκτη ταλαιπωρία για να κερδίσει κανείς τα προς το ζην, αφού τέχνη και βιοπορισμός δεν ταυτίζονται πάντα.