Κριτική σε αδιέξοδο

Κριτική σε αδιέξοδο Facebook Twitter
Η μεγέθυνση των όρων της θεατρικής αγοράς εξελίσσεται σ' ένα παράδοξο... Εικονογράφηση: Aτελιέ / LΙFO
2

Αυτό το ανοικονόμητο που συμβαίνει στη θεατρική αγορά της Αθήνας τα τελευταία χρόνια αρχίζει πλέον να γίνεται τρομακτικό: ο αριθμός των παραστάσεων, που χρόνο με τον χρόνο αυξανόταν, φέτος θα ξεπεράσει κάθε προηγούμενο. Μαζί αυξάνονται οι κάθε λογής θεατρικές διοργανώσεις (αναλόγια νέων έργων, φεστιβάλ νέων καλλιτεχνών, περφόρμανς, stand-up comedy, θεατρικής γραφής κ.ο.κ.) όπως και οι χώροι των παραστάσεων – μέχρι και σε ταβέρνα είδα πέρσι ένα μονόπρακτο, με ήρωες ένα ζευγάρι που, υποτίθεται, έτρωγε σ' ένα τραπέζι ανάμεσα στους πελάτες!


Η χαώδης και εν πλήρει συγχύσει κατάσταση έχει να κάνει με τις εκατοντάδες νέων που αποφοιτούν κάθε χρόνο από τις δραματικές σχολές. Το κράτος αρνείται να βάλει τάξη στη λειτουργία των δραματικών σχολών, κι αν υπολογίσει κανείς και τα τμήματα δραματικών σπουδών διαφόρων ΙΕΚ, οι αριθμοί των επίδοξων ηθοποιών ξεφεύγουν πέρα από κάθε λογικό συσχετισμό. Κι ενώ όλοι οι «φτασμένοι» άνθρωποι του χώρου διαμαρτύρονται για το χαμηλό επίπεδο της εκπαίδευσης που παρέχεται, δεν είναι λίγοι αυτοί που συμμετέχουν σ' αυτή την αθλιότητα, διδάσκοντας την... εμπειρία τους.


(Πώς να χαρακτηρίσει κανείς την τηλεοπτική διαφήμιση δραματικής σχολής στην οποία εμφανίζεται μια σειρά ηθοποιών της νεότερης γενιάς, που σπούδασαν στην εν λόγω σχολή μετά τον θάνατο του ιδρυτή της, Βασίλη Διαμαντόπουλου, και η οποία κλείνει με τη Ζέτα Μακρυπούλια να λέει «Σ' ευχαριστούμε, δάσκαλε»; Η παρακμή έχει πολλές εκφάνσεις.)

Η επιπόλαιη και αυτοαναφορική ανάγκη των πολλών (που γράφουν, σκηνοθετούν και παίζουν) να «εκφραστούν» οδηγεί σ' αυτό το πλήθος μέτριων, ασήμαντων ή χωρίς στόχο παραστάσεων που επιμένει να μεγαλώνει.


Η μεγέθυνση των όρων της θεατρικής αγοράς εξελίσσεται σ' ένα παράδοξο. Γιατί αφορά αύξηση αυτοτροφοδοτούμενη, που δεν έχει να κάνει ούτε με αύξηση της ζήτησης, ούτε με άξια προσοχής, υπερχειλίζουσα καλλιτεχνική δυναμική, ούτε βέβαια με αύξηση του χρήματος που κυκλοφορεί. Πράγματι, μέσα σ' αυτό το (πραγματικό) σκηνικό γενικής κατάρρευσης, μέσα σ' αυτή την εκκωφαντική κρίση, δεν υπάρχει τίποτα ευκολότερο από το να κάνει κανείς θέατρο. Τα ενοίκια έχουν πέσει, δεν υπάρχει απαίτηση για ασφαλιστική κάλυψη και κανονική αμοιβή των εμπλεκομένων σε μια παράσταση και η πλειονότητα βολεύεται σε συμφωνίες τύπου «μοιραζόμαστε ό,τι συγκεντρώσουμε από τα εισιτήρια». Συμβαίνει αυτό που είπε κάποτε η Μάγια Λυμπεροπούλου: «απο-επαγγελματοποίηση» του θεάτρου. Το φαινόμενο έχει μια ευγενική, ρομαντική διάσταση, αυτήν της ανιδιοτελούς προσφοράς χάριν ενός ανώτερου σκοπού, της καλλιτεχνικής πράξης. Είναι, όμως, έτσι;


Σε μια ομιλία του για τον Όμιλο των Φίλων του Θεάτρου Τέχνης τον Αύγουστο του 1943, ο Κάρολος Κουν είπε, μεταξύ άλλων: «Χρειάζεται σκληρότητα και πνεύμα αγωνιστή. Για να φτάσουμε να είμαστε καλλιτέχνες άξιοι της αποστολής μας, πρέπει πρώτα να φτιάξουμε τον εσωτερικό μας κόσμο, πρέπει να πλουτίσουμε τους εαυτούς μας και να αποβάλουμε τις φτήνιες που ο καθένας μας σέρνει πίσω του. Αμαρτήματα αταβισμού, αμαρτήματα κακής διαπαιδαγώγησης, αμαρτήματα αμορφωσιάς. Η Τέχνη είναι μεγάλη. Θα την πλησιάσουμε με ευλάβεια και σεβασμό. Δεν έχουμε το δικαίωμα να την κατεβάζουμε στο ανάστημά μας. Αυτή η τάση, ιδίως στο θέατρο, είναι κάτι το συνηθέστατο. Κατά γενικό κανόνα κανένας ηθοποιός δεν θεωρεί κανέναν ρόλο πάνω από τις δυνάμεις του. Έχει σχεδόν μια έμφυτη τόλμη για το καθετί, μια τόλμη που πηγάζει από τη βαθύτερη αμάθεια και τον πιο φθηνό αριβισμό. Το όλο θέατρο, και το λέω με πόνο, χωρίς να επιρρίψω σε κανέναν μομφή, στηρίζεται σε βάσεις σαθρές. Και τo ξέρουμε λίγο-πολύ όλοι μας, όσοι εργαζόμαστε σ' αυτό. Το θέατρο, όπως εμφανίζεται, δεν είναι Τέχνη, δεν έχει σκοπό να ανυψώσει το πνευματικό επίπεδο του λαού μας, δεν επιδιώκει να μορφώσει ολοένα περισσότερους ανθρώπους ψυχικά πλατιά». Είναι λυπηρό να διαπιστώνεις ότι, 70 χρόνια μετά, σαν να μην έχει αλλάξει τίποτα.

Τι σημαίνει θέατρο; Τι αξίζει να παρουσιάζεται στο θέατρο; Καιρός να απαντήσουμε ξανά στα παλιά ερωτήματα.


Ο Κουν πρότεινε το μοντέλο της κλειστής, απολύτως αφοσιωμένης στην τέχνη του θεάτρου ομάδας, κι έγραψε Ιστορία. Εννοείται ότι στον χρόνο που μεσολάβησε οι συνθήκες ζωής και παραγωγής τέχνης άλλαξαν. Δεν ωραιοποιώ το παρελθόν, ούτε υποστηρίζω ότι το ελληνικό θέατρο δεν γνώρισε μια άνευ προηγουμένου άνθηση την εικοσαετία 1985-2005 (χονδρικά). Αλλά τα πισωγυρίσματα στον ιστορικό χρόνο είναι μάλλον συνήθη και καλό είναι να διακρίνουμε πότε η εξέλιξη είναι απλώς μεταβολή. Τώρα που πλέον εξέλιπε ο άλλος μεγάλος αφοσιωμένος που έγραψε Ιστορία, ο Λευτέρης Βογιατζής, και η σύγχυση, η ελαφρότητα και η ευκολία χαρακτηρίζουν την πλειονότητα των παραστάσεων, είναι ανάγκη να ξαναδούμε τα βασικά. Μπορεί η λέξη «αποστολή» που χρησιμοποιούσε ο Κουν να ακούγεται σήμερα ξεπερασμένη, αλλά το «κάνω μια παράσταση» δεν μπορεί να σημαίνει μόνο «έχω ανάγκη να εκφραστώ καλλιτεχνικά». Η επιπόλαιη και αυτοαναφορική ανάγκη των πολλών (που γράφουν, σκηνοθετούν και παίζουν) να «εκφραστούν» οδηγεί σ' αυτό το πλήθος μέτριων, ασήμαντων ή χωρίς στόχο παραστάσεων που επιμένει να μεγαλώνει.


Διάβασα τις κριτικές για την παράσταση Ρωμαίος και Ιουλιέτα για 2 (μεταξύ άλλων υπερβολών ότι είναι «ο καλύτερος Ρωμαίος και Ιουλιέτα που έχει παιχτεί τα τελευταία σαράντα χρόνια στο ελληνικό θέατρο») και πήγα στο θέατρο Θησείον με αυξημένες προσδοκίες. Δεν επρόκειτο για το έργο του Σαίξπηρ αλλά για μια διασκευή της ιστορίας από τον (σκηνοθέτη και μουσικό) Κώστα Γάκη και δύο νέους ηθοποιούς, την Αθηνά Μουστάκα και τον Κωνσταντίνο Μπιμπή. Η σκηνική αφήγηση (με αποσπάσματα από το αυθεντικό σαιξπηρικό κείμενο) αφορούσε το «στοίχημα» των ταλαντούχων ερμηνευτών να αποδώσουν όλους τους ρόλους με αυτοσχεδιαστική ελευθερία και ελάχιστα σκηνικά αντικείμενα. Αναμφισβήτητες υποκριτικές δυνατότητες, πολλή ζωντάνια και χιούμορ, καθόλου ποίηση, καμία συγκίνηση. Άρα;


Στο Υπόγειο του Θεάτρου Τέχνης, πάλι, παίζονται δύο ωριαία έργα: το Αλμανάκ της Μαριάννας Κάλμπαρη και το Ασκήσεις για γερά γόνατα του Ανδρέα Φλουράκη. Και τα δύο αναφέρονται στην Ελλάδα της κρίσης. Το πρώτο είναι μια μικρή, καλογραμμένη και με ενδιαφέρουσα δομή επιθεώρηση που ερμήνευσαν θαυμάσια, σκηνοθετημένοι από τον Παντελή Δεντάκη, ο Σπύρος Γραμμένος (έπαιζε και μπάσο), η Ανθή Ευστρατιάδου, η Αριάδνη Καβαλιέρου, ο Νέστωρ Κοψιδάς, η Κατερίνα Λυπηρίδου και ο Ορέστης Τζιόβας. Βέβαια, όπως ανέκαθεν συμβαίνει με τα επιθεωρησιακά έργα, η σκηνική τους αξία είναι συνδεδεμένη με την εποχή στην οποία αναφέρονται. Αύριο μόνο θεατρολογικά θα ενδιαφέρει το Αλμανάκ.


Το δεύτερο, του Ανδρέα Φλουράκη, που σκηνοθέτησε ο Γιάννης Μόσχος, εκθέτει τον εξευτελισμό που υφίστανται δύο εργαζόμενοι από τη συναισθηματικώς ανάπηρη εργοδότριά τους – υπό τον φόβο της απόλυσης, υποκύπτουν σε κάθε ταπεινωτική απαίτησή της. Επιπλέον στοιχείο σύνδεσης του έργου με την επικαιρότητα ο γιος της εργοδότριας, που μεγάλωσε με νταντάδες και ηλεκτρονικά παιχνίδια και τώρα έχει υιοθετήσει τις απόψεις της Χρυσής Αυγής. Αναρωτιέμαι τι θα έλεγε ο συγγραφέας στην παρέα του αν αυτό το έργο το είχε γράψει άλλος και ο ίδιος το παρακολουθούσε ως θεατής. Κατά τη δική μου γνώμη, πρόκειται για έργο που δεν έχει να πει κάτι, που δεν υπήρχε κάποιος λόγος για να ανεβεί.


Τι σημαίνει θέατρο; Τι αξίζει να παρουσιάζεται στο θέατρο; Καιρός να απαντήσουμε ξανά στα παλιά ερωτήματα.

2

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Όλα όσα ζήσαμε στο 79ο Φεστιβάλ της Αβινιόν: από το «La Distance» του Ροντρίγκες έως τη μεγάλη επιτυχία του Μπανούσι

Θέατρο / Όλα όσα ζήσαμε στο 79ο Φεστιβάλ της Αβινιόν

Οι θερμές κριτικές της «Liberation» και της «Le Monde» για το «ΜΑΜΙ» του Μπανούσι σε παραγωγή της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση είναι απλώς μια λεπτομέρεια μέσα στις απανωτές εκπλήξεις που έκρυβε το πιο γνωστό θεατρικό φεστιβάλ στον κόσμο.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Κωνσταντίνος Ζωγράφος: Ο «Ορέστης» του Τερζόπουλου

Θέατρο / Κωνσταντίνος Ζωγράφος: «Ο Τερζόπουλος σου βγάζει τον καλύτερό σου εαυτό»

Ο νεαρός ηθοποιός που πέρυσι ενσάρκωσε τον Πυλάδη επιστρέφει φέτος ως Ορέστης. Με μια ήδη πλούσια διαδρομή στο θέατρο δίπλα σε σημαντικούς δημιουργούς, ετοιμάζει ένα νέο έργο εμπνευσμένο από το Νεκρομαντείο του Αχέροντα.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
«Μάλιστα κύριε Ζαμπέτα»: Αξίζει η παράσταση για τον «μάγκα» του ελληνικού πενταγράμμου;

The Review / «Μάλιστα κύριε Ζαμπέτα»: Αξίζει η παράσταση για τον «μάγκα» του ελληνικού πενταγράμμου;

Με αφορμή την παράσταση γι’ αυτόν τον αυθεντικό δημιουργό που τις δεκαετίες του 1950 και του 1960 μεσουρανούσε, ο Χρήστος Παρίδης και η Βένα Γεωργακοπούλου σχολιάζουν τον αντίκτυπό του στο κοινό σήμερα.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
«Οιδίπους Τύραννος» και «Οιδίπους επί Κολωνώ» του Σοφοκλή: Η άνοδος, πτώση και η αποθέωση

Αρχαίο Δράμα Explained / «Οιδίπους Τύραννος» και «Οιδίπους επί Κολωνώ» του Σοφοκλή: Η άνοδος, η πτώση και η αποθέωση

Τι μας μαθαίνει η ιστορία του Οιδίποδα, ενός ανθρώπου που έχει τα πάντα και τα χάνει εν ριπή οφθαλμού; Η κριτικός θεάτρου Λουίζα Αρκουμανέα επιχειρεί μια θεωρητική ανάλυση του έργου του Σοφοκλή.
ΛΟΥΙΖΑ ΑΡΚΟΥΜΑΝΕΑ
Αλίκη Βουγιουκλάκη: Στη ζωή έσπαγε τα ταμπού, στο θέατρο τα ταμεία

Θέατρο / Αλίκη Βουγιουκλάκη: Πώς έσπαγε τα ταμεία στο θέατρο επί 35 χρόνια

Για δεκαετίες έχτισε, με το αλάνθαστο επιχειρηματικό της ένστικτο, μια σχέση με το θεατρικό κοινό που ακολουθούσε υπνωτισμένο τον μύθο της εθνικής σταρ. Η πορεία της ως θιασάρχισσας μέσα από παραστάσεις-σταθμούς και τις μαρτυρίες συνεργατών της.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Νίκος Καραθάνος: «Εμείς είμαστε οι χώρες, τα κείμενα, οι πόλεις, εμείς είμαστε οι μύθοι»

Θέατρο / Νίκος Καραθάνος: «Εμείς είμαστε οι χώρες, τα κείμενα, οι πόλεις, εμείς είμαστε οι μύθοι»

Στον πολυαναμενόμενο «Οιδίποδα» του Γιάννη Χουβαρδά, ο Νίκος Καραθάνος επιστρέφει, 23 χρόνια μετά, στον ομώνυμο ρόλο, ακολουθώντας την ιστορία από το τέλος προς την αρχή και φωτίζοντας το ανθρώπινο βάθος μιας τραγωδίας πιο οικείας απ’ όσο νομίζουμε.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ένα δώρο που άργησε να φτάσει

Θέατρο / «Κοιτάξτε πώς φέρονταν οι αρχαίοι στους ξένους! Έτσι πρέπει να κάνουμε κι εμείς»

Ένα δώρο που έφτασε καθυστερημένα, μόλις είκοσι λεπτά πριν το τέλος της παράστασης - Κριτική της Λουίζας Αρκουμανέα για το «ζ-η-θ, ο Ξένος» σε σκηνοθεσία Μιχαήλ Μαρμαρινού.
ΛΟΥΙΖΑ ΑΡΚΟΥΜΑΝΕΑ
Η Κασσάνδρα της Έβελυν Ασουάντ σημάδεψε το φετινό καλοκαίρι

Θέατρο / Η Κασσάνδρα της Έβελυν Ασουάντ σημάδεψε την «Ορέστεια»

Η «Ορέστεια» του Θεόδωρου Τερζόπουλου συζητήθηκε όσο λίγες παραστάσεις: ενθουσίασε, προκάλεσε ποικίλα σχόλια και ανέδειξε ερμηνείες υψηλής έντασης και ακρίβειας. Ξεχώρισε εκείνη της Έβελυν Ασουάντ, η οποία, ως Κασσάνδρα, ερμήνευσε ένα αραβικό μοιρολόι που έκανε πολλούς να αναζητήσουν το όνομά της. Το φετινό καλοκαίρι, η παράσταση επιστρέφει στη Θεσσαλονίκη, στους Δελφούς και στο αρχαίο θέατρο Φιλίππων.
M. HULOT
Η Λίνα Νικολακοπούλου υπογράφει και σκηνοθετεί τη μουσικοθεατρική παράσταση «Χορικά Ύδατα»

Θέατρο / «Χορικά Ύδατα»: Ο έμμετρος κόσμος της Λίνας Νικολακοπούλου επιστρέφει στη σκηνή

Τραγούδια που αποσπάστηκαν από το θεατρικό τους περιβάλλον επιστρέφουν στην πηγή τους, σε μια σκηνική τελετουργία γεμάτη εκπλήξεις που φωτίζει την τεράστια καλλιτεχνική παρακαταθήκη της στιχουργού.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
«Το ημέρωμα της στρίγγλας»: Ήταν ο Σαίξπηρ μισογύνης;

The Review / «Το ημέρωμα της στρίγγλας»: Ήταν ο Σαίξπηρ μισογύνης;

Γιατί εξακολουθεί να κερδίζει το σύγχρονο κοινό η διάσημη κωμωδία του Άγγλου βάρδου κάθε φορά που ανεβαίνει στη σκηνή; Ο Χρήστος Παρίδης και η Βένα Γεωργακοπούλου συζητούν με αφορμή την παράσταση που σκηνοθετεί η Εύα Βλασσοπούλου.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
«Darkest White»: Ένα σύμπαν που εξερευνά την ανθεκτικότητα και τη δύναμη της γυναίκας 

Θέατρο / «Darkest White»: Ο εμφύλιος από την πλευρά των χαμένων

Το έργο της Δαφίν Αντωνιάδου που θα δούμε στο Φεστιβάλ Αθηνών, εξερευνά μέσω προσωπικών και ιστορικών αναμνήσεων και μέσα από την ανθεκτικότητα και τη δύναμη της γυναικείας παρουσίας, ιστορίες εκτοπισμού και επιβίωσης. 
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Beytna: Μια παράσταση χορού που είναι στην ουσια ένα τραπέζι με φίλους

Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας / Beytna: Μια παράσταση χορού που είναι στην ουσία ένα τραπέζι με φίλους

Ο σπουδαίος λιβανέζος χορευτής και χορογράφος Omar Rajeh, επιστρέφει με την «Beytna», μια ιδιαίτερη περφόρμανς με κοινωνικό όσο και γαστριμαργικό αποτύπωμα, που θα παρουσιαστεί στο πλαίσιο του φετινού 31ου Διεθνούς Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Η νύφη και το «Καληνύχτα, Σταχτοπούτα»

Θέατρο / Η Καρολίνα Μπιάνκι παίρνει το ναρκωτικό του βιασμού επί σκηνής. Τι γίνεται μετά;

Μια παράσταση-περφόρμανς που μέσα από έναν εξαιρετικά πυκνό και γοητευτικό λόγο, ένα κολάζ από εικόνες, αναφορές, εξομολογήσεις, όνειρα και εφιάλτες μάς κάνει κοινωνούς μιας ακραίας εμπειρίας, χωρίς να σοκάρει.
ΛΟΥΙΖΑ ΑΡΚΟΥΜΑΝΕΑ
Ακούγεσαι Λυδία, Ακούγεσαι ίσαμε το στάδιο

Επίδαυρος / «Ακούγεσαι, Λυδία, ίσαμε το στάδιο ακούγεσαι»

Κορυφαίο πρόσωπο του αρχαίου δράματος, συνδεδεμένη με εμβληματικές παραστάσεις, ανατρέχει σε δεκαπέντε σταθμούς της καλλιτεχνικής της ζωής στην Επίδαυρο και αφηγείται προσωπικές ιστορίες, επιτυχίες και ματαιώσεις, εξαιρετικές συναντήσεις και συνεργασίες, σε μια πορεία που αγγίζει τις πέντε δεκαετίες.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο Ούρλιχ Ράσε και το παρασκήνιο της ιστορίας της Ισμήνης

Θέατρο / Η σκηνή του Ούρλιχ Ράσε στριφογύριζε - και πέταξε έξω την Ισμήνη

Στην παράσταση που άνοιξε την Επίδαυρο, ο Γερμανός σκηνοθέτης επέλεξε να ανεβάσει μια Αντιγόνη χωρίς Ισμήνη. Η απομάκρυνση της Κίττυς Παϊταζόγλου φωτίζει τις λεπτές –και άνισες– ισορροπίες εξουσίας στον χώρο του θεάτρου.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο Θάνος Παπακωνσταντίνου μέσα στη γοητεία και στον τρόμο του Δράκουλα

Πρώτες Εικόνες / Dracula: Η υπερπαραγωγή που έρχεται το φθινόπωρο στην Αθήνα

Ο Θάνος Παπακωνσταντίνου μιλά αποκλειστικά στη LiFO για την πιο αναμενόμενη παράσταση της επερχόμενης σεζόν, για τη διαχρονική γοητεία του μύθου που φαντάστηκε ο Μπραμ Στόκερ στα τέλη του 19ου αιώνα, για το απόλυτο και το αιώνιο μιας ιστορίας που, όπως λέει, τον «διαλύει».
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ερωτευμένος με τον Κρέοντα

Θέατρο / Ο Rasche αγάπησε τον Κρέοντα περισσότερο από την Αντιγόνη

«Η εκφορά του λόγου παραδίδεται αμαχητί σε μια άκρατη δραματικότητα, σε ένα υπερπαίξιμο, σε μια βεβιασμένη εμφατικότητα, σε έναν στόμφο παλιακό που θα νόμιζε κανείς πως έχει εξαλειφθεί πλέον. Η σοβαροφάνεια σε όλο το (γοερό) μεγαλείο της». Έτσι ξεκίνησε φέτος η Επίδαυρος.
ΛΟΥΙΖΑ ΑΡΚΟΥΜΑΝΕΑ

σχόλια

2 σχόλια
Συμφωνώ για τα σχόλια περί πολλών και ανούσιων παραστάσεων… θα ήθελα να κάνω κάποιες ερωτήσεις στη γεμάτη βεβαιότητες αρθρογράφο: Γιατί είναι τόσο κακό τελικά να γίνονται πολλές παραστάσεις; Γιατί είναι τόσο κακό τελικά να γίνεται μια παράσταση σε μια ταβέρνα; Η τέχνη θέλει πράξη, ο κάθε καλλιτέχνης χρειάζεται να τολμάει, να δοκιμάζει, να αποτυγχάνει. Εκτός και αν όλοι οι καλλιτέχνες θα πρέπει να περιμένουν να κάνουν τέχνη μέσα από τα μεγάλα θέατρα και τους ελληνικούς θεσμούς που μόνο κάποιοι έχουν πρόσβαση. Τι σας ενοχλεί να γράφει ο κόσμος; Να παίζει; Να σκηνοθετεί; Πού είναι το κακό; Σας υποχρεώνει κανείς να πάτε να δείτε αυτό που ετοιμάσανε; Δεν αμφισβητώ ότι υπάρχει πολύ πράγμα εκεί έξω που δεν έχει λόγο ύπαρξης. Πώς αλλιώς όμως νομίζετε δημιουργείται η τέχνη; Μόνο με καταξιωμένα έργα και σημαντικές παραστάσεις; Ποιος σας λέει ότι μέσα σε αυτούς τους καλλιτέχνες που τόσο εύκολα απαξιώσατε με αυτό το άρθρο δεν υπάρχουν και κάποιοι που έχουν πραγματικά κάτι να πουν αλλά δεν μπορούν ούτε μέσα από το εθνικό ούτε μέσα από τη στέγη. Μην βαράτε τους καλλιτέχνες. Ήδη τρώμε αρκετό ξύλο… Αφήστε μας να προσπαθούμε. Δεν ενοχλούμε κανέναν.
Δεν θα μπορούσα να συμφωνήσω περισσότερο με το πρώτο μέρος του κειμένου σας. Τις συγκεκριμένες παραστάσεις δεν τις έχω δει ακόμα, οπότε δεν μπορώ να εκφέρω άποψη. Ωστόσο, η πλειοψηφία των παραστάσεων κινείται από μέτριες και κάτω. Ακόμα και γνωστοί και καταξιωμένοι καλλιτέχνες καταφεύγουν σε εύκολες λύσεις. Και αν υπάρχει πρόβλημα μια φορά για τους ηθοποιούς, για τους σκηνοθέτες το πρόβλημα, δυστυχώς, πολλαπλασιάζεται.Θα προσθέσω ότι η κρίση δεν μπορεί να είναι δικαιολογία για κάθε προχειρότητα. Ο Κουν ίδρυσε το Θέατρο Τέχνης μέσα στην Κατοχή. Δεν νομίζω ότι είχε περισσότερα μέσα απ' ό,τι οι σημερινοί δημιουργοί. Κακά τα ψέματα. Όσα όνειρα κι αν έχουν οι απόφοιτοι των δραματικών σχολών, έγκριτων και μη, κάποια στιγμή θα πρέπει να πάρουν απόφαση το αυτονόητο: δεν μπορούν να κάνουν όλοι καλλιτεχνική καριέρα, γιατί πολύ απλά δεν έχουν όλοι το ταλέντο να την κάνουν. Ο δρόμος στην καλλιτεχνική πληρότητα - και δεν λέω επιτυχία - είναι στενός και γεμάτος κακουχίες. Φυσικά και υπάρχουν κάποιοι που σημείωσαν επιτυχίες με "πλάγιους τρόπους". Αλλά δεν είναι η πλειοψηφία - τουλάχιστον στο θέατρο - και δεν έχουν διάρκεια. Η καλλιτεχνική επάρκεια απαιτεί διαρκή δοκιμασία του εαυτού, διάβασμα και πολλή, πολλή, πολλή δουλειά, κάποιες φορές με αναπόφευκτη ταλαιπωρία για να κερδίσει κανείς τα προς το ζην, αφού τέχνη και βιοπορισμός δεν ταυτίζονται πάντα.