Μισέλ Φάις

1. ΒίκτορΖερζ. ΥπόθεσηΤουλάγιεφ. Μτφρ.: Τιτίκα Δημητρούλια, Scripta, σελ. 521

ΟΒίκτoρΛβόβιτςΚίμπαλτσιτς(το πραγματικό όνομα του συγγραφέα) μετους «δέκα αλληλοσυμπληρούμενουςπίνακες» -όπωςχαρακτηρίζει τα ισάριθμα κεφάλαια τουβιβλίου- πασχίζεινα φωτίσει ολόπλευρα το ιστορικόυποκείμενο στο βρασμό της στιγμής: ενπροκειμένω το άτομο σ'όλες τις αποχρώσεις του θύτη-θύματοςστη δίνη του Μεγάλου(σταλινικού)Τρόμου.Ο Σερζ, αν καιολοκλήρωσε τομυθιστόρημά του τηνίδια χρονιά που τελείωνε το αντισταλινικήςεπίσης πνοής βιβλίο του ο Άρθουρ Καίστλερ(Μηδένκαι Άπειρο,1940), εντούτοις αυτότυπώθηκεμεταθανάτια(πέθανε το 1947, κυκλοφόρησε είκοσι χρόνιαμετά). Πρόκειται για ένα πολυφωνικό καιεικονοκλαστικά απολαυστικό μυθιστόρημαπου σμιλεύει τους χαρακτήρες και τηνεποχή τους απο την πλευρά της κοινοτοπίαςτου κακού,εξού και αντιμετωπίζει με τσεχοφικήλεπτότητα το σιδερένιο βηματισμό τηςκόκκινηςουτοπίας (κι όχι με στοχαστική βαρυθυμίαή πικρό σαρκασμό όπως ένας αντεστραμμένοςσταλινιστής -ευθύβολοςχαρακτηρισμός του Καίστλερ από τονΡεζίς Ντεμπρέ).

2. ΓιώργοςΧρονάς,Ταποιήματα.1973-2008.Οδός Πανός, 2008, σελ. 278

Στονπαρόντα τόμο συγκεντρώνεται σχεδόν τοάπαν της παραγωγής του ποιητή. Ο Χρονάςεπιβεβαιώνει πως απο το 1973 το ίδιο ποίημαγράφει, το ίδιο ποίημα σμιλεύει και τονσμιλεύει. Άλλοτε ελλειπτικός κι άλλοτεπεζογραφικός, άλλοτε είρων κι άλλοτεελεγειακός. Σεπρώτο επίπεδο ο αναγνώστης διολισθαίνεισε μιασυνθήκη λαϊκής σκηνογραφίας (ιδεολογικόχνάρι των επιγόνων της γενιάς του '30:Χατζιδάκις, Τσαρούχης, Κουν), ωστόσο τοποιητικό υποκείμενο αναζητά τη συνοχήτου κόσμου σ' έναν κρυπτικό λυρισμό,σε μια αισθησιακή επιτυμβιογραφία, σεμια αντεστραμμένη πολιτική ηθική. Οποιητής μπορεί να σαγηνεύεται από τησκοτεινή λάμψη της σπαταλημένης σάρκαςστη μεθόριο των αστικών κέντρων, τοβλέμμα του όμως εκφραστικά γαληνεύειμόνον όταν ο ίλιγγος του σαρκικούρεαλισμού υποχωρεί ή μεταμορφώνεταισε κάτι απόμακρο ή μύχιο, σε κάτιαντιφατικά ιερό.

3. ΚορμάκΜακ Κάρθυ,ΟΔρόμος.Μτφρ.Αύγουστος Κορτώ,Καστανιώτης 2007,σελ.253

ΟΑμερικανοϊρλανδόςσυγγραφέας (Βραβείο Πούλιτζερ 2007) στήνειένα μεταεσχατολογικό αφηγηματικόσύμπαν, όπου ένας πατέρας κι ένας γιοςπεριπλανώνται σε μια κατεστραμμένηχώρα με τελικό προορισμό τη θάλασσα. Σεμια ατμόσφαιρα μεταφυσικού ή πολιτικούθρίλερ ο Μακκάρθυ, εναλλάσσονταςάκρως λιτά και δραστικά αφηγηματικάκαι διαλογικά μέρη, μας αιχμαλωτίζεισε απνευστί ανάγνωση. Στο μυθιστόρημααυτό,που έρχεται από την αρχαιολογία τουμέλλοντόςμας,αισθήματα, ιδέες και λέξεις τελειώνουνόπως το νερό, το φως, ο αέρας.

4. ΧάγκενΦλάισερ,Οιπόλεμοι της μνήμης. Ο Β'Παγκόσμιοςπόλεμος στη Δημόσια Ιστορία.Νεφέλη,σελ.626

Το«σύνδρομο» Ρεμπούση και Ορθοκωστά(μυθιστόρημα του Βαλτινού) αποδεικνύειότι ο απόηχος της νεότερης ιστορίας μαςκαθορίζει ακόμη εν θερμώ το δημόσιοβίο. Μάλλον έπρεπε να εμπλακεί έναςΑυστριακόςστην καθ' ημάς ιστορία (διδάσκει Ιστορίαστο Καποδιστριακό) για να μιλήσει νηφάλιακαι αδέσμευτα για την Κατοχή, τον Εμφύλιοαλλά και γενικότερα για τους ιδεολογικούςεμφύλιους και τα χαρακαμώματα της μνήμηςείκοσι χρόνια μετά την Πτώση του Τείχους(κάτι ανάλογο συνέβηκαι με τον Αγγλοεβραίο Μαρκ Μαζάουερκαι την «πολυπολιτισμική»Θεσσαλονίκη). Έναβιβλίο χρηστικό για να μάθουμε χωρίςδογματικές ή αναθεωρητικές συσκοτίσειςότι ιστορικός δεν είναι ένας απλόςδιαχειριστής του κοινής μνήμης, αλλάκάποιος που αναστατώνει το παρελθόνκαι, κυρίως, αναμετράται με τις αδράνειεςτου καιρού του.