Μια νέα εθνική αποτύπωση της σεισμικής τεκτονικής της Ελλάδας παραδίδει στη δημόσια σφαίρα διεθνής επιστημονική ομάδα, η οποία χαρτογράφησε συστηματικά τα ενεργά σεισμικά ρήγματα της χερσαίας επικράτειας.
Η βάση δεδομένων Active Faults Greece (AFG) συγκεντρώνει, για πρώτη φορά, χιλιάδες ίχνη ρηγμάτων σε συνεπή κλίμακα και αποτελεί εργαλείο για τον σχεδιασμό υποδομών και την αξιολόγηση της σεισμικής επικινδυνότητας.
Η έρευνα πραγματοποιήθηκε από επιστήμονες του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών (ΕΑΑ) και συνεργάτες από τη Νέα Ζηλανδία, αξιοποιώντας λεπτομερή Ψηφιακά Μοντέλα Εδάφους (DEMs) που παρείχε το Ελληνικό Κτηματολόγιο. Τα αποτελέσματα δημοσιεύθηκαν στο περιοδικό Scientific Data.
Τι περιλαμβάνει η νέα βάση της AFG
Στη βάση καταγράφονται 3.815 ίχνη ρηγμάτων, τα οποία αντιστοιχούν σε 892 διακριτά ρήγματα, περισσότερα από τα μισά χαρτογραφημένα για πρώτη φορά. Στην AFG συμπεριλαμβάνονται και 35 επιφανειακές διαρρήξεις από ιστορικούς σεισμούς.
Κάθε ρήγμα έχει ταξινομηθεί σε τρεις κατηγορίες:
- Ενεργό: δείχνει πρόσφατη παραμόρφωση στο ανάγλυφο.
- Πιθανώς ενεργό: διακρίνεται, αλλά τα στοιχεία δεν είναι επαρκή.
- Αβέβαιο: απαιτείται περαιτέρω επιβεβαίωση.
Περισσότερα από 2.000 ίχνη χαρακτηρίζονται ενεργά και περίπου 1.600 πιθανώς ενεργά. Η γεωμορφολογική ανάλυση δείχνει ότι πάνω από τα μισά ενεργά ρήγματα επηρεάζουν τη ροή ποταμών, τη συσσώρευση ιζημάτων και τον σχηματισμό κοιλάδων, μία ένδειξη της έκτασης της τεκτονικής δραστηριότητας στη χώρα.
Η χαρτογράφηση βασίστηκε σε DEMs υψηλής ανάλυσης, που επιτρέπουν στους ερευνητές να εντοπίζουν λεπτές μεταβολές στο έδαφος, ακόμη και όπου η βλάστηση, η δόμηση ή η μορφολογία δυσκολεύουν τις παραδοσιακές επιτόπιες παρατηρήσεις.
Σύμφωνα με τους ερευνητές, τα μοντέλα αποδίδουν μια «απογυμνωμένη» εκδοχή του τοπίου, αποκαλύπτοντας δομές αόρατες στο γυμνό μάτι. Η ερμηνεία τους, ωστόσο, απαιτεί γεωλογική εμπειρία, καθώς τα ψηφιακά ίχνη πρέπει να επιβεβαιώνονται με κριτήρια ενεργότητας και πρόσθετες παρατηρήσεις.
Γιατί η χαρτογράφηση έχει πρακτική σημασία
Η ύπαρξη μιας ενιαίας βάσης ενεργών ρηγμάτων θεωρείται κρίσιμη για τον σχεδιασμό υποδομών στην Ελλάδα, μια από τις πιο σεισμικά ενεργές χώρες της Ευρώπης.
Η Δρ Βασιλική Μουσλοπούλου, κύρια ερευνήτρια του Γεωδυναμικού Ινστιτούτου του ΕΑΑ, τονίζει ότι ο χάρτης μπορεί να αξιοποιηθεί στη μελέτη κινδύνου για έργα όπως δρόμοι, γέφυρες, φράγματα και ενεργειακές εγκαταστάσεις. Όπως αναφέρει, «οι πληροφορίες της AFG, όταν συνδυαστούν με σεισμολογικά δεδομένα και μετρήσεις εδαφικής παραμόρφωσης, βελτιώνουν την αξιοπιστία των μοντέλων επικινδυνότητας».
Ο Dr John Begg επισημαίνει ότι η τεχνολογία μόνη της δεν αρκεί χωρίς τεκμηριωμένη γεωλογική ανάλυση, διότι η αξιολόγηση DEMs απαιτεί διάκριση μεταξύ τεκτονικών δομών και μορφών που προκύπτουν από διάβρωση ή ανθρώπινες παρεμβάσεις.
Η ερευνητική ομάδα σημειώνει ότι, παρά την έκταση της βάσης, ορισμένα ενεργά ρήγματα πιθανότατα παραμένουν μη ορατά ή «θαμμένα» κάτω από νεότερα ιζήματα. Η AFG αποτελεί, ωστόσο, τη μέχρι σήμερα πληρέστερη σύνοψη της τεκτονικής δραστηριότητας στη χώρα.
Ελεύθερη πρόσβαση για πολίτες, μηχανικούς και επιστήμονες
Η βάση AFG είναι δημόσια διαθέσιμη και συνοδεύεται από διαδραστικό χάρτη, μέσω του οποίου κάθε χρήστης μπορεί να εντοπίσει τα ενεργά ρήγματα της περιοχής του και να δει βασικά χαρακτηριστικά τους.
Οι επιστήμονες εκτιμούν ότι η πρωτοβουλία μπορεί να λειτουργήσει ως πρότυπο για άλλες σεισμικά ενεργές χώρες και να συμβάλει στη βελτίωση της ετοιμότητας και του σχεδιασμού υποδομών στην Ελλάδα.
Μπορείτε να δείτε τον διαδραστικό χάρτη της AGF εδώ.
