Στην καρδιά της σαβάνας της Κένυας, ανάμεσα σε πυλώνες ρεύματος και σιδηροδρομικές γραμμές, ένας από τους τελευταίους «υπερ-ελέφαντες» της Αφρικής προσπαθεί να επιβιώσει. Ο Γκόσι, ένας τεράστιος ελέφαντας ύψους 3,5 μέτρων, είναι ένα από τα περίπου 30 εναπομείναντα άτομα του είδους του. Όμως η ζωή του και η ζωή χιλιάδων άλλων ελεφάντων απειλείται πλέον όχι από λαθροθήρες, αλλά από τον ίδιο τον άνθρωπο.
Οι ελέφαντες της περιοχής Τσάβο, περίπου 17.000 συνολικά, έχουν ακολουθήσει τα ίδια μονοπάτια για χιλιετίες, μετακινούμενοι με τις εποχικές βροχές. Σήμερα, όμως, αυτά τα αρχαία μονοπάτια κόβονται από δρόμους, σιδηροδρομικές γραμμές και νέους οικισμούς. Η κατασκευή του αυτοκινητόδρομου Μομπάσα–Ναϊρόμπι και η σχεδιαζόμενη τετραπλή επέκτασή του απειλούν να απομονώσουν ολόκληρους πληθυσμούς.
Οι επιστήμονες προειδοποιούν πως οι «διάδρομοι μετανάστευσης» των ελεφάντων στην Κένυα μετατρέπονται σε παγίδες θανάτου. Ορισμένα ζώα διστάζουν να περάσουν κάτω από τις γραμμές του τρένου λόγω θορύβου, ενώ άλλα συγκεντρώνονται σε επικίνδυνα στενά περάσματα. Η απώλεια πρόσβασης σε τροφή και νερό έχει οδηγήσει πολλούς ελέφαντες σε σύγκρουση με τις τοπικές κοινότητες.
Kένυα: Όταν οι γίγαντες συναντούν τους ανθρώπους
Στο βόρειο χωριό Ολονγίριο, οι κάτοικοι ζουν δίπλα στα μεταναστευτικά περάσματα των ελεφάντων. Τα παιδιά παίζουν ανάμεσα σε σωρούς κοπριάς, ενώ τη νύχτα ολόκληρα κοπάδια περνούν σιωπηλά μέσα από τα σπίτια. Πριν λίγους μήνες, ένας 19χρονος βοσκός τραυματίστηκε σοβαρά όταν ένας ελέφαντας όρμησε πάνω του. «Μπορούν να σκοτώσουν, αλλά ζούμε μαζί τους. Δεν υπάρχει κάτι που να μπορώ να κάνω», είπε ο πατέρας του.
Οι συγκρούσεις ανθρώπων και ελεφάντων αυξάνονται ραγδαία σε όλη την υποσαχάρια Αφρική. Αν και η λαθροθηρία έχει μειωθεί χάρη στην απαγόρευση του εμπορίου ελεφαντόδοντου στην Κίνα το 2018, ο αριθμός των ανθρώπων που σκοτώνονται ή τραυματίζονται από ελέφαντες αυξάνεται. Οι απελπισμένες τοπικές κοινότητες ανταποδίδουν, οδηγώντας σε έναν φαύλο κύκλο βίας.
Οι 415.000 εναπομείναντες αφρικανικοί ελέφαντες θεωρούνται πλέον απειλούμενοι με εξαφάνιση. Οι ελέφαντες του δάσους έχουν χάσει το 86% του πληθυσμού τους μέσα σε τρεις δεκαετίες. Οι επιστήμονες προειδοποιούν ότι αν δεν διασφαλιστούν οι φυσικοί τους διάδρομοι, οι επιπτώσεις θα είναι μη αναστρέψιμες.
Στο Τσάβο, κάποιοι αγρότες μαθαίνουν να ζουν ειρηνικά με τους γίγαντες της σαβάνας. Ο 68χρονος αγρότης Ρίτσαρντ Σίκα περιγράφει πώς οι ελέφαντες κατέστρεψαν τις καλλιέργειές του. Σήμερα, όμως, έχει υιοθετήσει μια πρωτοποριακή λύση: τους λεγόμενους «φράχτες μελισσών», κυψέλες συνδεδεμένες με σχοινιά γύρω από τα χωράφια, που αποτρέπουν τις επιδρομές.
Η μέθοδος, που ανέπτυξε η Δρ Λούσι Κινγκ της οργάνωσης Save the Elephants, βασίζεται στον φυσικό φόβο των ελεφάντων για τα τσιμπήματα. Οι φράχτες αυτοί μειώνουν τις ζημιές έως και 86% σε καλές χρονιές, ενώ οι μέλισσες βοηθούν και στην επικονίαση των φυτών, προσφέροντας παράλληλα εισόδημα από το μέλι.
Η 54χρονη Μουανατζούμα Κιμπούλα, γειτόνισσα του Σίκα, λέει ότι έχει μάθει να περιμένει τα πάντα. «Όταν έρθουν οι βροχές, δεν θα κοιμόμαστε. Οι ελέφαντες θα επιστρέψουν. Αλλά χωρίς αυτούς, η ζωή μας θα ήταν πιο άδεια», λέει συγκινημένη. Η ιστορία των ελεφάντων της Κένυας δεν είναι μόνο μια ιστορία για την άγρια φύση – είναι και μια ιστορία για την ισορροπία ανάμεσα στην ανάπτυξη και τη ζωή. Ενώ η Αφρική προχωρά, το μέλλον των ελεφάντων θα εξαρτηθεί από το αν ο άνθρωπος θα καταφέρει να βρει τρόπο να συμβιώσει με τους τελευταίους πραγματικούς γίγαντες της γης.
Με πληροφορίες από Guardian
