Η Σαρδηνία είναι ένα από τα πιο όμορφα νησιά του κόσμου, γεγονός που γεννά ένα ερώτημα: Πού είναι όλοι;
Όχι οι τουρίστες, υπάρχουν αρκετοί, αλλά οι ντόπιοι. Ο πληθυσμός του νησιού είναι 1,57 εκατομμύρια, μειωμένος από 1,64 εκατομμύρια πριν από τρεις δεκαετίες, αλλά οι μισοί ζουν στις δύο μεγαλύτερες αστικές περιοχές, ενώ μικρότερες πόλεις και χωριά αργοπεθαίνουν. Το μεγάλο πρόβλημα είναι ότι οι άνθρωποι δεν κάνουν παιδιά.
Με μέσο όρο 1,18 παιδιά ανά γυναίκα, η Ιταλία έχει ένα από τα χαμηλότερα ποσοστά γονιμότητας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η Σαρδηνία κατέγραψε το χαμηλότερο ποσοστό στην Ιταλία, 0,91 παιδιά ανά γυναίκα. Για να παραμείνει ο πληθυσμός σταθερός, οι γυναίκες θα έπρεπε να κάνουν κατά μέσο όρο 2,1 παιδιά.
Η υψηλή ανεργία στο νησί και οι καλύτερες προοπτικές απασχόλησης αλλού αδειάζουν δεκάδες χωριά από τους νέους τους. «Το τελευταίο παιδί γεννήθηκε εδώ πριν από 10 χρόνια», λέει η Μαρία Άννα Καμέδα, δήμαρχος του Baradili, του μικρότερου χωριού της Σαρδηνίας με πληθυσμό 76 κατοίκων.
Το μέρος είναι μικρό, λιγότερα από 500 μέτρα χωρίζουν την πινακίδα «Καλώς ήρθατε στο Baradili» από αυτή που σηματοδοτεί το τέλος του χωριού, το οποίο είναι καλά συντηρημένο και στολισμένο με φωτογραφίες, σαν ένα μεγάλο οικογενειακό σπίτι.
Ο κίνδυνος να μετατραπούν χωριά όπως το Baradili σε χωριά φαντάσματα οδηγεί το νησί να προσπαθεί να προσελκύσει νέους κατοίκους.
Ζευγάρι που μετακομίζει σε χωριό της Σαρδηνίας με λιγότερους από 3.000 κατοίκους μπορεί να λάβει:
- Έως 15.000€ για αγορά ή ανακαίνιση κατοικίας
- Έως 20.000€ για επιχειρηματική δραστηριότητα που δημιουργεί τοπικές θέσεις εργασίας
- Μηνιαίο επίδομα 600€ για το πρώτο παιδί και 400€ για κάθε επόμενο μέχρι τα 5 τους χρόνια
Αυτά τα κίνητρα αποτελούν μέρος ενός πακέτου κατά της ερημοποίησης. Υπάρχουν και άλλες τοπικές πρωτοβουλίες, όπως η προσφορά σπιτιών 1€ στο Ollolai για νέους κατοίκους.
Παρά τα κίνητρα, οι μετανάστες αποφεύγουν το νησί. Ρουμανία, Σενεγάλη, Μαρόκο, Κίνα και Ουκρανία είναι οι χώρες προέλευσης περίπου του μισού από τους 52.000 αλλοδαπούς που ζουν στη Σαρδηνία, δηλαδή το 3,3% του πληθυσμού (ο εθνικός μέσος όρος είναι 8,9%). Το 2022, οι ξένοι που μετακόμισαν στη Σαρδηνία δεν κάλυψαν ούτε το 1/4 της μείωσης του πληθυσμού που καταγράφηκε εκείνη τη χρονιά. Η ιταλική δημογραφική κρίση, που είναι ακόμη πιο έντονη στη Σαρδηνία, ανάγκασε πρόσφατα την κυβέρνηση της Giorgia Meloni να επιτρέψει την είσοδο 500.000 ξένων εργαζομένων μέσα στα επόμενα τρία χρόνια.
Ωστόσο, η κατάρρευση του πληθυσμού παραμένει έντονη σε μικρές κοινότητες όπως το Baradili. Πριν από 30 χρόνια, το χωριό έκλεισε το μονόκλινο δημοτικό σχολείο του, όπου όλα τα 15 παιδιά της περιοχής μάθαιναν μαζί. Το Baradili και τα κοντινά χωριά επέλεξαν ένα συμβολικό σύστημα εναλλαγής σχολείων, όπου τα παιδιά παρακολουθούν μαθήματα σε τρία διαφορετικά χωριά κατά τη διάρκεια της χρονιάς, με δωρεάν λεωφορείο κάθε πρωί. Η προσέλευση στο λύκειο ή σε νοσοκομείο είναι πολύ πιο δύσκολη, καθώς και οι δύο υπηρεσίες βρίσκονται πάνω από 30 χιλιόμετρα μακριά.
Η κυβέρνηση Meloni αναγνώρισε στο Εθνικό Στρατηγικό Σχέδιο για τις Εσωτερικές Περιοχές ότι κάποια μέρη δεν μπορούν να θέσουν στόχους για την αναστροφή της τάσης της αποψίλωσης, αλλά δεν μπορούν ούτε να αφεθούν στην τύχη τους.
Σαρδηνία: Η ζωή στα χωριά δεν έχει πεθάνει
Το Baradili κάνει ό,τι μπορεί για να επιβιώσει. Έχει εισαγάγει επίδομα 10.000€ επιπλέον των περιφερειακών κινήτρων και διαθέτει πισίνα, ποδοσφαιρικό γήπεδο, γήπεδα τένις και padel, ακόμη και χώρο για τροχόσπιτα. Το 2022, το χωριό γιόρτασε την άφιξη τεσσάρων οικογενειών, που έφεραν εννέα νέους κατοίκους.
Παράλληλα, πολλοί ξένοι αποφασίζουν να εγκατασταθούν αντίθετα με την τάση των ντόπιων να φεύγουν. Ο Ιβο Ροβίρα, Ισπανός φωτογράφος, βρήκε κατά τύχη το χωριό Armungia και αγόρασε ένα παλιό σπίτι, το οποίο ανακαίνισε και με τη γυναίκα του άνοιξαν εστιατόριο. Η Μπιάνκα Φοντάνα, Αυστραλή με ιταλικές ρίζες, αγόρασε σπίτι στο Nulvi μέσα σε δύο εβδομάδες και μετακόμισε έξι μήνες αργότερα. Οι ντόπιοι όπως ο Μαρσέλο Κόντου επιστρέφουν επίσης για να δημιουργήσουν βιοτεχνίες και επιχειρήσεις που στηρίζουν την τοπική οικονομία.
Η γεωγραφική απομόνωση και η έλλειψη υπηρεσιών σημαίνουν πρακτικές δυσκολίες, αλλά όπως λέει ο Κόντου, τα μικρά χωριά είναι «ιδανικά για δημιουργικές και βιώσιμες δραστηριότητες», προσφέροντας χρόνο, αυθεντικές σχέσεις και επαφή με τη φύση.
Το Ollolai έγινε διάσημο για τα σπίτια των 1€, αλλά η πρωτοβουλία δεν κατάφερε να φέρει ουσιαστικά οικονομικά οφέλη. Οι νέοι ιδιοκτήτες συχνά μεταπωλούν τις κατοικίες ή δεν μπορούν να ανακαινίσουν λόγω κόστους. Παρά τα εμπόδια, ο δήμαρχος Φραντσέσκο Κολούμπου δηλώνει: «Το Ollolai δεν θα πεθάνει εύκολα. Τα εσωτερικά χωριά της Σαρδηνίας έχουν δει κρίσεις, αλλά επιβιώνουν». «Έχουμε καλύτερη ποιότητα ζωής και είμαστε μία ώρα από μερικές από τις πιο όμορφες παραλίες του κόσμου. Τα όμορφα πράγματα δεν θα πεθάνουν ποτέ», καταλήγει.
Με πληροφορίες από Politico
