Το μεγάλο hangover των social media

Το μεγάλο hangover των social media Facebook Twitter
H Eλληνίδα ινφλουένσερ κ. Ιωάννα Τούνη
0

Ίσως σε λίγα χρόνια να θυμόμαστε το καλοκαίρι του 2025 σαν το σημείο καμπής — τη στιγμή που τα social media σταμάτησαν να είναι το «μέρος όπου πρέπει να βρίσκεσαι» και μετατράπηκαν σε ένα κιτς διαδικτυακό προάστιο, γεμάτο με ανθρώπους που δεν έχουν τίποτα καλύτερο να κάνουν.

Η Meta και η OpenAI μόλις λάνσαραν νέες πλατφόρμες που θα τα πλημμυρίσουν με βίντεο φτιαγμένα από τεχνητή νοημοσύνη. Οι ίδιες εταιρείες υποθέτουν ότι υπάρχει ακόμα  ανάγκη για περισσότερο περιεχόμενο — πιο εύκολο, πιο φανταχτερό, πιο εθιστικό. Το προωθητικό βίντεο της OpenAI, γεμάτο παρανοϊκές ανοησίες και deepfakes, δείχνει τι έρχεται: ένα σύμπαν ψηφιακής υπερεπεξεργασίας. Κάτι σαν «fast food για τον εγκέφαλο» — γεμάτο ντοπαμίνη, αλλά χωρίς πραγματική τροφή.

Το χειρότερο; Υπάρχει κοινό που το ζητά. Ο «ψηφιακός πολτός» των social media —τα ASMR βίντεο, οι παράξενες προκλήσεις, το “food porn” και ό,τι άλλο που έχει την υφή της πορνογραφίας— έχει γίνει πολυεκατομμυριούχος βιομηχανία. Μόνο που, όπως φαίνεται, αυτή η συγχώνευση του «νοσηρού διαδικτύου» με τις μεγάλες πλατφόρμες άρχισε να κουράζει τον κόσμο.

Σύμφωνα με στοιχεία της εταιρείας GWI για τους Financial Times, ο χρόνος που περνούν οι άνθρωποι στα social media κορυφώθηκε το 2022 και από τότε μειώνεται σταθερά. Η ανάλυση, βασισμένη σε 250.000 χρήστες σε 50 χώρες, δείχνει ότι οι ενήλικες ξόδευαν στα τέλη του 2024 δύο ώρες και 20 λεπτά την ημέρα, σχεδόν 10% λιγότερο από ό,τι το 2022. Και η πιο μεγάλη πτώση παρατηρείται στους εφήβους και στους νέους, δηλαδή στους πρώην πιο φανατικούς χρήστες.

Η ειρωνεία είναι πως τα νέα εργαλεία της Meta και της OpenAI έρχονται ακριβώς τη στιγμή που τα social media παύουν να είναι κοινωνικά. Από χώρος επικοινωνίας, έγιναν ένας μηχανισμός απομόνωσης — ένα άπειρο scroll χωρίς πραγματικούς ανθρώπους. Οι περισσότεροι πλέον δεν μοιράζονται στιγμές, απλώς χαζεύουν.

Τα δεδομένα δείχνουν και αυτή τη μετατόπιση: από το 2014, έχουν μειωθεί πάνω από 25% οι χρήστες που λένε πως μπαίνουν στα social για να επικοινωνήσουν ή να εκφραστούν, ενώ αυξάνονται όσοι μπαίνουν «για να περάσει η ώρα». Η συνειδητή χρήση έχει αντικατασταθεί από την μηχανική περιπλάνηση.

Ο συγγραφέας τεχνολογίας Cory Doctorow έχει περιγράψει αυτό το φαινόμενο με τη λέξη enshittification — την προοδευτική «αποσάθρωση» των πλατφορμών, καθώς καταφεύγουν σε όλο και πιο απελπισμένα κόλπα για να κρατήσουν τα βλέμματα κολλημένα στις οθόνες. Στην πραγματικότητα, πολλές από αυτές τις εφαρμογές δεν είναι πια κοινωνικά δίκτυα· είναι χρονοφάγες μηχανές που κυνηγούν κάθε δευτερόλεπτο της προσοχής μας.

Αν πράγματι φτάσαμε στο σημείο κορεσμού των social media —και αν η εμπειρία τους έχει γίνει τόσο υποβαθμισμένη ώστε να ξυπνά τον κόσμο από τον λήθαργό του— τότε ίσως να υπάρχει ελπίδα.

Η εξαίρεση, βέβαια, είναι η Βόρεια Αμερική, όπου η κατανάλωση του «ψηφιακού πολτού» συνεχίζει να αυξάνεται. Το 2024, οι Αμερικανοί περνούσαν στα social 15% περισσότερο χρόνο από τους Ευρωπαίους, βουτηγμένοι σε έναν ατελείωτο χυλό από υπερβολή, πόλωση και engagement bait.

Κι όμως, όσο κι αν συζητιέται ότι τα social media προκαλούν ψυχική φθορά, ένα είναι βέβαιο: κάθε λεπτό που ξοδεύεται στο scrolling είναι ένα λεπτό λιγότερο από πραγματική ανθρώπινη επαφή. Αν αυτή η τάση αρχίζει να αντιστρέφεται, ίσως να σημαίνει ότι κάτι μέσα μας ξαναθυμήθηκε πώς είναι να είσαι παρών με σάρκα και οστά.

Με στοιχεία από τους FT

Οπτική Γωνία
0

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Κοινωνική κατοικία: Μπορεί το παράδειγμα της La Borda να εφαρμοστεί στην Αθήνα;

Συνεταιριστική κατοικία / Μπορούμε να αντιγράψουμε τη Βαρκελώνη και να λύσουμε το στεγαστικό;

Ενώ στην Ευρώπη παρατηρείται αναζωπύρωση των συνεταιριστικών στεγαστικών κινημάτων, στην Ελλάδα, ειδικά στην Αθήνα, η στεγαστική κρίση οξύνεται. Το παράδειγμα της La Borda στη Βαρκελώνη θα μπορούσε να δώσει τη λύση, χρειάζεται όμως πολιτική βούληση.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
«Ο Άγνωστος Στρατιώτης στη μάχη της πολιτικής εικόνας»

Βασιλική Σιούτη / Ο Άγνωστος Στρατιώτης στη μάχη της πολιτικής εικόνας

Η κυβέρνηση αξιοποίησε τη ρύθμιση για τη φύλαξη του Μνημείου του Άγνωστου Στρατιώτη για να αλλάξει την πολιτική ατζέντα και να ενισχύσει την απήχησή της στο συντηρητικό κοινό, παρά τις διαφοροποιήσεις ακόμη και μέσα στην κυβερνητική παράταξη.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Λίγες λέξεις για τον Διονύση Σαββόπουλο

Οπτική Γωνία / Λίγες λέξεις για τον Διονύση Σαββόπουλο

«Ό,τι όμως και αν υπήρξε ο Διονύσης Σαββόπουλος, είχε τη δόνηση, τον λοξό τόνο, μια διάθεση μεταμόρφωσης και γιορτής. Επέστρεφε σε μια πάμφωτη αυλή, περιμένοντας τους φίλους, το νόημα της συνάθροισης».
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ
ΕΠΕΞ Στην εποχή του Οφθαλμού

Ιλεκτρίσιτυ / Στην εποχή του Οφθαλμού

Οι κρίσεις ευνοούν την εξουσία, διατηρώντας ένα επίπεδο φόβου μες στην κοινωνία, νομιμοποιώντας μέτρα που ανακουφίζουν τον φόβο αυξάνοντας τον έλεγχο, και δημιουργώντας ευκαιρίες για τη διοχέτευση του κεφαλαίου.
ΧΑΡΗΣ ΚΑΛΑΪΤΖΙΔΗΣ
Μετά τα ερείπια της Γάζας: ποιος μπορεί να χτίσει ξανά την ελπίδα;;

Οπτική Γωνία / Η Γάζα μετά τον πόλεμο: Υπάρχει ελπίδα;

Η καθηγήτρια της Νομικής Σχολής του ΕΚΠΑ και μέλος του Κέντρου Ερευνών για το Δημόσιο Διεθνές Δίκαιο, Μαρία Γαβουνέλη, αναλύει τις προκλήσεις της ανοικοδόμησης, τον ρόλο της Ευρώπης και της Ελλάδας και το αβέβαιο μέλλον μιας λύσης δύο κρατών.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Πόσοι ηλικιωμένοι ζουν μόνοι και κανείς δεν τους αναζητά;

Ακροβατώντας / Πόσοι ηλικιωμένοι ζουν μόνοι και κανείς δεν τους αναζητά;

Οι μοναχικοί θάνατοι ηλικιωμένων ανθρώπων είναι ένα φαινόμενο που ολοένα εντείνεται και στη χώρα μας, όπως και σε ολόκληρο τον κόσμο. Ας μπει στον δημόσιο διάλογο, μήπως πειστούν οι αρμόδιοι ότι πρόκειται για ένα σοβαρό θέμα.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΕΛΑΚΗΣ
Πελοπόννησος: Σιδηρόδρομος ή ποδηλατόδρομος;

Ρεπορτάζ / Πελοπόννησος: Σιδηρόδρομος ή ποδηλατόδρομος;

Η προκήρυξη διαγωνισμών για την εκπόνηση μελετών που αφορούν τη χρήση της ιστορικής σιδηροδρομικής γραμμής Πελοποννήσου ως ποδηλατοδρόμου έχει προκαλέσει έντονες αντιδράσεις. Διατυπώνονται σοβαρές επιφυλάξεις για την οριστική απώλεια μιας εμβληματικής υποδομής με υψηλή ιστορική, τουριστική και συγκοινωνιακή αξία.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Πολιτική κινητικότητα που δεν αλλάζει τίποτα 

Οπτική Γωνία / Πολιτική κινητικότητα που δεν αλλάζει τίποτα 

Οι δημοσκοπήσεις αποτυπώνουν ξανά τη φθορά εμπιστοσύνης προς το πολιτικό σύστημα, με κυβέρνηση και αντιπολίτευση να δείχνουν ανήμπορες να ανατρέψουν το κλίμα απαξίωσης, όπως και οι νέοι παίκτες – που είναι παλιοί. 
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
«Ο Ρόμπερτ Κένεντι Τζ. κάνει επίθεση στη δημόσια υγεία»

Υγεία / «Ο Ρόμπερτ Κένεντι Τζ. κάνει επίθεση στη δημόσια υγεία»

Δημήτρης Δασκαλάκης: Ο διακεκριμένος ελληνικής καταγωγής λοιμωξιολόγος, που παραιτήθηκε πρόσφατα από επιτελική θέση  καταγγέλλοντας το υπουργείο Υγείας των ΗΠΑ για εξωθεσμικές πιέσεις και αντιεπιστημονικές πρακτικές, μιλά για την απόφασή του, τη δημόσια υγεία στην Αμερική, τον Covid, τον HIV αλλά και την αφύπνιση του επικίνδυνου «ιού» του φασισμού.   
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Γιατί η Ελλάδα κινδυνεύει να χάσει τη «φέτα ΠΟΠ»;

Ρεπορτάζ / Γιατί η Ελλάδα κινδυνεύει να χάσει τη «φέτα ΠΟΠ»;

Πάνω από 312.000 θανατώσεις ζώων, φόβοι για lockdown και απειλή για μείωση των εξαγωγών του εθνικού προϊόντος μας εξαιτίας της ευλογιάς των προβάτων. Εμβολιασμός ή εκρίζωση του ιού; Ειδικοί μιλούν στη LiFO για το τι διακυβεύεται πραγματικά.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Yπήρξε έστω και μία μέρα τα τελευταία 15 χρόνια που δεν μπήκες Instagram; Δεν υπήρξε. Δεν είσαι ο μόνος.

Social Media / Yπήρξε έστω και μία μέρα τα τελευταία 15 χρόνια που δεν μπήκες Instagram; Δεν υπήρξε. Δεν είσαι ο μόνος.

Kαθορίζει την εικόνα μας, τη διάθεσή μας, τα οικονομικά μας, καθορίζει τον τρόπο που ζούμε. Θα έλεγε κανείς πως, μετά την έλευσή του, μια πετυχημένη selfie, σαν την περίφημη selfie των Oscar του 2014, αλλάζει τον μικρόκοσμο που ζούμε. Ο Χαράλαμπος Τσέκερης, κύριος ερευνητής ΕΚΚΕ και πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής Βιοηθικής & Τεχνοηθικής, αναλύει το φαινόμενο Instagram.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Αυτό που πραγματικά συνδέει τα κινήματα διαμαρτυρίας της Γενιάς Ζ ανά τον πλανήτη

Οπτική Γωνία / Αυτό που πραγματικά συνδέει τα κινήματα διαμαρτυρίας της Γενιάς Ζ ανά τον πλανήτη

Το κόστος ζωής, η ανισότητα, η διαφθορά, ο νεποτισμός, η βιαιότητα των δυνάμεων καταστολής: αυτά είναι τα ζητήματα που απασχολούν τα κινήματα της Γενιάς Ζ και όχι τόσο τα memes ή τα καρτούν.
THE LIFO TEAM