Το μεγάλο hangover των social media

Το μεγάλο hangover των social media Facebook Twitter
H Eλληνίδα ινφλουένσερ κ. Ιωάννα Τούνη
0

Ίσως σε λίγα χρόνια να θυμόμαστε το καλοκαίρι του 2025 σαν το σημείο καμπής — τη στιγμή που τα social media σταμάτησαν να είναι το «μέρος όπου πρέπει να βρίσκεσαι» και μετατράπηκαν σε ένα κιτς διαδικτυακό προάστιο, γεμάτο με ανθρώπους που δεν έχουν τίποτα καλύτερο να κάνουν.

Η Meta και η OpenAI μόλις λάνσαραν νέες πλατφόρμες που θα τα πλημμυρίσουν με βίντεο φτιαγμένα από τεχνητή νοημοσύνη. Οι ίδιες εταιρείες υποθέτουν ότι υπάρχει ακόμα  ανάγκη για περισσότερο περιεχόμενο — πιο εύκολο, πιο φανταχτερό, πιο εθιστικό. Το προωθητικό βίντεο της OpenAI, γεμάτο παρανοϊκές ανοησίες και deepfakes, δείχνει τι έρχεται: ένα σύμπαν ψηφιακής υπερεπεξεργασίας. Κάτι σαν «fast food για τον εγκέφαλο» — γεμάτο ντοπαμίνη, αλλά χωρίς πραγματική τροφή.

Το χειρότερο; Υπάρχει κοινό που το ζητά. Ο «ψηφιακός πολτός» των social media —τα ASMR βίντεο, οι παράξενες προκλήσεις, το “food porn” και ό,τι άλλο που έχει την υφή της πορνογραφίας— έχει γίνει πολυεκατομμυριούχος βιομηχανία. Μόνο που, όπως φαίνεται, αυτή η συγχώνευση του «νοσηρού διαδικτύου» με τις μεγάλες πλατφόρμες άρχισε να κουράζει τον κόσμο.

Σύμφωνα με στοιχεία της εταιρείας GWI για τους Financial Times, ο χρόνος που περνούν οι άνθρωποι στα social media κορυφώθηκε το 2022 και από τότε μειώνεται σταθερά. Η ανάλυση, βασισμένη σε 250.000 χρήστες σε 50 χώρες, δείχνει ότι οι ενήλικες ξόδευαν στα τέλη του 2024 δύο ώρες και 20 λεπτά την ημέρα, σχεδόν 10% λιγότερο από ό,τι το 2022. Και η πιο μεγάλη πτώση παρατηρείται στους εφήβους και στους νέους, δηλαδή στους πρώην πιο φανατικούς χρήστες.

Η ειρωνεία είναι πως τα νέα εργαλεία της Meta και της OpenAI έρχονται ακριβώς τη στιγμή που τα social media παύουν να είναι κοινωνικά. Από χώρος επικοινωνίας, έγιναν ένας μηχανισμός απομόνωσης — ένα άπειρο scroll χωρίς πραγματικούς ανθρώπους. Οι περισσότεροι πλέον δεν μοιράζονται στιγμές, απλώς χαζεύουν.

Τα δεδομένα δείχνουν και αυτή τη μετατόπιση: από το 2014, έχουν μειωθεί πάνω από 25% οι χρήστες που λένε πως μπαίνουν στα social για να επικοινωνήσουν ή να εκφραστούν, ενώ αυξάνονται όσοι μπαίνουν «για να περάσει η ώρα». Η συνειδητή χρήση έχει αντικατασταθεί από την μηχανική περιπλάνηση.

Ο συγγραφέας τεχνολογίας Cory Doctorow έχει περιγράψει αυτό το φαινόμενο με τη λέξη enshittification — την προοδευτική «αποσάθρωση» των πλατφορμών, καθώς καταφεύγουν σε όλο και πιο απελπισμένα κόλπα για να κρατήσουν τα βλέμματα κολλημένα στις οθόνες. Στην πραγματικότητα, πολλές από αυτές τις εφαρμογές δεν είναι πια κοινωνικά δίκτυα· είναι χρονοφάγες μηχανές που κυνηγούν κάθε δευτερόλεπτο της προσοχής μας.

Αν πράγματι φτάσαμε στο σημείο κορεσμού των social media —και αν η εμπειρία τους έχει γίνει τόσο υποβαθμισμένη ώστε να ξυπνά τον κόσμο από τον λήθαργό του— τότε ίσως να υπάρχει ελπίδα.

Η εξαίρεση, βέβαια, είναι η Βόρεια Αμερική, όπου η κατανάλωση του «ψηφιακού πολτού» συνεχίζει να αυξάνεται. Το 2024, οι Αμερικανοί περνούσαν στα social 15% περισσότερο χρόνο από τους Ευρωπαίους, βουτηγμένοι σε έναν ατελείωτο χυλό από υπερβολή, πόλωση και engagement bait.

Κι όμως, όσο κι αν συζητιέται ότι τα social media προκαλούν ψυχική φθορά, ένα είναι βέβαιο: κάθε λεπτό που ξοδεύεται στο scrolling είναι ένα λεπτό λιγότερο από πραγματική ανθρώπινη επαφή. Αν αυτή η τάση αρχίζει να αντιστρέφεται, ίσως να σημαίνει ότι κάτι μέσα μας ξαναθυμήθηκε πώς είναι να είσαι παρών με σάρκα και οστά.

Με στοιχεία από τους FT

Οπτική Γωνία
0

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Ένας άλλος «Μεσοπόλεμος»: Το μένος για τα θύματα (που γίνονται φωνή)

Οπτική Γωνία / Ένας άλλος «Μεσοπόλεμος»: Το μένος για τα θύματα (που γίνονται φωνή)

Έχουμε ένα καινούργιο συναίσθημα, όχι το κλασικό της εποχής των φασισμών, δηλαδή τον φόβο μη βρεθεί κανείς στη θέση των κατώτερων, όσων έμειναν πίσω ή «από κάτω». Πλέον βλέπει κανείς μένος για τα θύματα που μιλάνε.
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ
Μποτιλιαρισμένοι στην Αθήνα: Δαπανούμε έναν μισθό στον δρόμο κάθε έτος

Οπτική Γωνία / Κάθε χρόνο χάνουμε 110 ώρες από τη ζωή μας κολλημένοι στο τιμόνι

Πώς μπορεί να μειωθεί άμεσα το μποτιλιάρισμα στους δρόμους της πρωτεύουσας; Γιατί η λεωφόρος Κηφισού δεν θα αδειάσει ποτέ; Ο συγκοινωνιολόγος και καθηγητής του ΕΜΠ, Κωνσταντίνος Κεπαπτσόγλου, εξηγεί.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Ο Ερντογάν που (δεν) τα πήρε όλα και οι αποκαλύψεις πίσω από τις εντυπώσεις

Βασιλική Σιούτη / Ο Ερντογάν που (δεν) τα πήρε όλα και οι αποκαλύψεις πίσω από τις εντυπώσεις

Οι εκ των υστέρων αποκαλύψεις για τη συνάντηση Τραμπ - Ερντογάν κατέδειξαν τις πραγματικές ισορροπίες στο πεδίο των διεθνών σχέσεων: καμία πλευρά δεν κερδίζει άνευ ανταλλαγμάτων και οι διεθνείς σχέσεις δεν καθορίζονται από προσωπικές συμπάθειες.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Η στρατηγική του Νίκου Δένδια και η λεπτή ισορροπία με τον Κυριάκο Μητσοτάκη

Βασιλική Σιούτη / Η στρατηγική του Νίκου Δένδια και η λεπτή ισορροπία με τον Κυριάκο Μητσοτάκη

Την ώρα που η κυβέρνηση βρίσκεται αντιμέτωπη με το σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ, με τα Τέμπη και με την ακρίβεια, που προκαλεί κοινωνική δυσφορία, ο Νίκος Δένδιας εμφανίζεται ως μεταρρυθμιστής που θα οδηγήσει τις Ένοπλες Δυνάμεις στη νέα εποχή.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Χθες ο Μαζωνάκης, σήμερα ο Μπισμπίκης: Ποιο θα είναι το επόμενο «μεγάλο θέμα»;

Ακροβατώντας / Χθες ο Μαζωνάκης, σήμερα ο Μπισμπίκης: Ποιο θα είναι το επόμενο «μεγάλο θέμα»;

Αξιολογώντας ως πιο σημαντικό ένα τροχαίο από τη συνάντηση Τραμπ - Νετανιάχου, τα κυρίαρχα μέσα αναδεικνύουν το ασήμαντο χάριν τηλεθέασης, εξυπηρετώντας συγκεκριμένες σκοπιμότητες που θα μετατοπίσουν το ενδιαφέρον της κοινωνίας από τα σημαντικά.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΕΛΑΚΗΣ
Joe Coughlin: «Η τρίτη ηλικία δεν είναι κρουαζιέρες ή πατερίτσες»

Οπτική Γωνία / Joe Coughlin: «Γηρατειά δεν είναι μόνο κρουαζιέρες, πατερίτσες και να είσαι με το ένα πόδι στον τάφο»

Ο φιλέλληνας καθηγητής εξετάζει τις όψεις της μακροζωίας, πιστεύει πως στην Ελλάδα αυτό το φαινόμενο μπορεί να συνδυαστεί άνετα με το lifestyle και μιλάει με τρόπο ασυνήθιστο για το γήρας.
ΝΙΚΟΣ ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ
Κοσμάς Μαρινάκης: «Σε ποιον θα πουλήσει ο καπιταλιστής αν ο κόσμος δεν έχει να το αγοράσει;»

Οπτική Γωνία / Κοσμάς Μαρινάκης: «Σε ποιον θα πουλήσει ο καπιταλιστής αν ο κόσμος δεν έχει να το αγοράσει;»

Ο δημιουργός του Greekonomics μιλά στη LiFO για την επιτυχία αυτού του εγχειρήματος αλλά και τις επιθέσεις που δέχτηκε πρόσφατα για κάποιες «άβολες αλήθειες» που επισήμανε αναφορικά με τα διαπλεκόμενα συμφέροντα πολιτικών, οικονομικών «καρτέλ» και ΜΜΕ στην Ελλάδα.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Γιατί οι διεθνείς συγκυρίες δεν ευνοούν την Ελλάδα;

Οπτική Γωνία / Γιατί οι διεθνείς συγκυρίες δεν ευνοούν την Ελλάδα;

Από την Ουκρανία και την κρίση στη Γαλλία μέχρι τις αποφάσεις Τραμπ, η Ευρώπη περνάει κρίση ταυτότητας. Πώς επηρεάζεται η χώρα μας; Μιλά στη LiFO ο Σωτήρης Ντάλης, καθηγητής Διεθνών Σχέσεων και Ευρωπαϊκής Ενοποίησης του τμήματος Μεσογειακών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αιγαίου. 
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Κάποτε στην Αμερική…

Ακροβατώντας / Η αμερικανική δημοκρατία οδεύει προς το τέλος της

Η κυβέρνηση Τραμπ έχει επιδοθεί σε ανελέητο κυνηγητό όσων αμφισβητούν την αλήθεια της. Κυνηγάει δημοσιογράφους, παρουσιαστές, ακτιβιστές, αντιφρονούντες, δικαστές, όποιον τολμήσει να την αμφισβητήσει.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΕΛΑΚΗΣ
Χωρίς αναισθητικό, χωρίς δικαιώματα: Τι συμβαίνει με τις θρησκευτικές σφαγές στην Ελλάδα;

Ρεπορτάζ / Χωρίς αναισθητικό: Τι συμβαίνει με τις θρησκευτικές σφαγές για halal και kosher στην Ελλάδα;

Παρά τις προσπάθειες νομιμοποίησης του εβραϊκού και ισλαμικού τρόπου σφαγής των ζώων χωρίς αναισθητοποίηση, το νομικό πλαίσιο στην Ελλάδα δεν έχει αλλάξει. Η σχεδιαζόμενη Εθνική Στρατηγική Halal επαναφέρει το θέμα.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
H εξέγερση της «κανονικότητας»

Οπτική Γωνία / H εξέγερση της «κανονικότητας»

Μια τάση που θέλει να προσελκύσει μετριοπαθή ακροατήρια, αντλώντας από μια ψευδή εκδοχή της Ιστορίας, η οποία θέλει τον δυτικό πολιτισμό να υποφέρει ή να παρακμάζει γιατί τάχα έπεσε θύμα του ανθρωπισμού του.
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ
EPEJERGAS HIV/AIDS: Σύντομα θα αποτελεί παρελθόν;

Οπτική Γωνία / HIV/AIDS: Σύντομα θα αποτελεί παρελθόν;

Οι κρίσιμοι σταθμοί μιας δύσκολης πορείας που ξεκίνησε το 1981, οπότε πιστοποιήθηκαν τα πρώτα κρούσματα HIV, μέχρι σήμερα, που στόχος πια είναι η πλήρης ύφεση της νόσου, με ορίζοντα την επίτευξη της ίασης.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Πάνος Ρούτσι: Ο απεργός πείνας που συγκλονίζει την Ελλάδα

Οπτική Γωνία / Πάνος Ρούτσι: Ο απεργός πείνας που συγκλονίζει την Ελλάδα

Επιστρατεύοντας το ύστατο μέσο πίεσης, ο Πάνος Ρούτσι ζητά δικαιοσύνη για τα Τέμπη και άδεια για να ξεθάψει το παιδί που έχασε στο μοιραίο τρένο, ώστε να ταυτοποιηθεί και να γίνουν τοξικολογικές εξετάσεις.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ