Τα δάση αποτελούν κρίσιμη ασπίδα απέναντι στην κλιματική κρίση, καθώς δεσμεύουν τεράστιες ποσότητες διοξειδίου του άνθρακα (CO₂), συμβάλλοντας στη μείωση του φαινομένου του θερμοκηπίου. Ωστόσο, νέα ερευνητικά δεδομένα δείχνουν ότι τα γηρασμένα δάση, δηλαδή τα οικοσυστήματα με ώριμα και υπερώριμα δέντρα, δεν απορροφούν τον ίδιο όγκο εκπομπών σε σχέση με τα νεότερα.
Στα πρώτα στάδια ανάπτυξής τους, τα δέντρα μεγαλώνουν γρήγορα, δεσμεύοντας περισσότερη ενέργεια και «χτίζοντας» βιομάζα. Αυτό σημαίνει υψηλότερη απορρόφηση CO₂ από την ατμόσφαιρα. Με την πάροδο των δεκαετιών, όμως, ο ρυθμός ανάπτυξης επιβραδύνεται και το ισοζύγιο αλλάζει: τα ώριμα δέντρα απορροφούν λιγότερο άνθρακα, ενώ ταυτόχρονα μέρος των εκπομπών επιστρέφει στην ατμόσφαιρα μέσω της αποσύνθεσης φύλλων, ξύλου και ριζών.
Η ευρωπαϊκή εικόνα
Σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Περιβάλλοντος, οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου στην Ε.Ε. έχουν μειωθεί κατά 37% από το 1990, όμως η ικανότητα των δασών να απορροφούν CO₂ έχει περιοριστεί.
Αυτό αποδίδεται κυρίως στη γήρανση μεγάλου μέρους των δασικών εκτάσεων, αλλά και στις καταστροφές από ακραία καιρικά φαινόμενα, όπως οι παρατεταμένοι καύσωνες και οι πυρκαγιές που γίνονται ολοένα συχνότερες.
Τι σημαίνει αυτό για την κλιματική πολιτική
Η μείωση της «δεξαμενής απορρόφησης» των γηρασμένων δασών δημιουργεί πρόσθετες πιέσεις στους ευρωπαϊκούς και διεθνείς κλιματικούς στόχους. Ειδικοί τονίζουν ότι η λύση δεν είναι να αγνοηθούν τα ώριμα δάση, τα οποία παραμένουν πολύτιμα για τη βιοποικιλότητα και την προστασία του εδάφους, αλλά να υπάρξει συνδυασμός στρατηγικών:
- Αναδασώσεις και αναγεννήσεις με νεαρά δέντρα που απορροφούν περισσότερο CO₂.
- Προστασία των παλαιών δασών ώστε να μη χαθούν πολύτιμα οικοσυστήματα.
- Διαχείριση δασικών πόρων με τρόπους που ενισχύουν την ανθεκτικότητα απέναντι στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής.
Οι επιστήμονες συγκλίνουν ότι χωρίς ένα ισχυρό πρόγραμμα αναδασώσεων και βιώσιμης διαχείρισης, η Ευρώπη και ο κόσμος θα χάσουν ένα από τα πιο αποτελεσματικά «φίλτρα» άνθρακα που διαθέτουν. Τα γηρασμένα δάση παραμένουν πολύτιμα, αλλά χρειάζονται νέα, ενεργά οικοσυστήματα για να διατηρηθεί η ισορροπία στον πλανήτη.