Η μείωση του πληθυσμού αποτελεί ένα από τα πιο κρίσιμα ζητήματα για την Ελλάδα, με προβλέψεις να δείχνουν ότι μέχρι το 2050 ο πληθυσμός της χώρας θα μειωθεί κατά το ένα τέταρτο, ενώ τα τελευταία χρόνια χιλιάδες νέοι έχουν εγκαταλείψει τη χώρα.
Στην εκπομπή BBC World Questions, με παρουσιαστή τον Jonny Dymond, συζητήθηκαν οι τρόποι αντιμετώπισης αυτού του φαινομένου από την κυβέρνηση, με τη συμμετοχή της υπουργού Παιδείας Σοφίας Ζαχαράκη, του βουλευτή του ΠΑΣΟΚ Παύλου Γερουλάνου, της δημοσιογράφου Ξένιας Κουνάλακη και του αναλυτή Ευρωπαϊκών Υποθέσεων Γιάννη Κουτσομύτη.
Οι καλεσμένοι τόνισαν τη σημασία της οικονομικής ενίσχυσης των νέων οικογενειών, της δημιουργίας καλά αμειβόμενων θέσεων εργασίας, της διευκόλυνσης απόκτησης πρώτης κατοικίας, καθώς και της βελτίωσης της φροντίδας παιδιών και της άδειας μητρότητας. Παράλληλα, υπογραμμίστηκε η ανάγκη διαφοροποίησης του τουρισμού και αξιοποίησης εναλλακτικών μορφών, όπως ο αγροτουρισμός, για την ανάπτυξη της υπαίθρου και τη στήριξη περιοχών που ερημώνουν.
Έμφαση δόθηκε επίσης στη σημασία της μετανάστευσης, η οποία χαρακτηρίζεται όχι ως πρόβλημα αλλά ως φαινόμενο που η Ελλάδα πρέπει να διαχειριστεί μέσω ένταξης των μεταναστών και εκπαίδευσής τους, ώστε να υποστηριχθεί το εργατικό δυναμικό και να διασφαλιστεί η κοινωνική συνοχή.
«Ο πληθυσμός προβλέπεται να μειωθεί κατά το ένα τέταρτο μέχρι το 2050, κάτι που έχει χαρακτηριστεί από τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη ως υπαρξιακή πρόκληση. Ο ίδιος ανακοίνωσε πρόσφατα έναν νέο γύρο φορολογικών ελαφρύνσεων και μπόνους για όσους αποκτούν παιδιά. Την τελευταία δεκαετία περίπου 600.000 άνθρωποι έχουν φύγει και πολλοί νέοι εξακολουθούν να σκέφτονται να φύγουν», ανέφερε αρχικά ο Dymond.
Η Σοφία Ζαχαράκη σχολίασε ότι η μείωση του πληθυσμού δεν έγινε από τη μια μέρα στην άλλη και τόνισε τη σημασία της δημιουργίας νέων, καλά αμειβόμενων θέσεων εργασίας, της αύξησης του κατώτατου μισθού και της διευκόλυνσης της απόκτησης πρώτης κατοικίας. Επίσης, υπογράμμισε τη σημασία της βελτίωσης της φροντίδας παιδιών και της αύξησης της άδειας μητρότητας, καθώς και την ανάγκη ενίσχυσης της ελληνικής υπαίθρου με φορολογικές ελαφρύνσεις και κίνητρα για αγορά σπιτιού.
Η Ξένια Κουνάλακη τόνισε ότι, αν δεν συνεχιστεί η υποδοχή μεταναστών με τον ίδιο ρυθμό, ο πληθυσμός της χώρας θα μπορούσε να μειωθεί κατά το ήμισυ έως το 2100. Η Ελλάδα πρέπει να είναι φιλόξενη προς τους μετανάστες και να τους εντάσσει, διαφορετικά θα υποβαθμιστεί το συνταξιοδοτικό σύστημα, το σύστημα υγείας και το εργατικό δυναμικό θα μειωθεί.
Ο Γιάννης Κουτσομύτης επεσήμανε ότι το οικονομικό ζήτημα είναι σημαντικό για τα νέα ζευγάρια όταν αποφασίζουν να κάνουν παιδιά και ότι τα μέτρα της κυβέρνησης είναι προς τη σωστή κατεύθυνση. Ωστόσο, τόνισε ότι κύριο ζήτημα είναι η νοοτροπία των νέων, οι οποίοι νιώθουν ανασφάλεια για το μέλλον και φοβούνται να δημιουργήσουν οικογένεια.
Ο Παύλος Γερουλάνος επισήμανε ότι τα τρία μεγάλα προβλήματα της δεκαετίας – οικονομική κρίση, μετανάστευση και δημογραφική αλλαγή – έχουν αποδυναμώσει την κοινότητα και τον κοινωνικό ιστό, δυσκολεύοντας την ανατροφή παιδιών. Η εκπαίδευση, η γραφειοκρατία και οι δυσκολίες στη δημιουργία βιώσιμων επιχειρήσεων κρατούν πολλούς νέους μακριά από την Ελλάδα.
«Η Ελλάδα δεν μπορεί να ζήσει χωρίς τουρισμό»
Στη συνέχεια η συζήτηση επεκτάθηκε στον τουρισμό - που θεωρείται η «βαριά βιομηχανία» της χώρας μας - στις πιέσεις που ασκεί στις υποδομές και στις εναλλακτικές που υπάρχουν για ανάπτυξη της χώρας.
Αρχικά να σημειωθεί πως πέρυσι η Ελλάδα υποδέχτηκε συνολικά περίπου 40 εκατομμύρια τουρίστες, συμβάλλοντας στην οικονομία κατά 25 δισεκατομμύρια δολάρια.
Ο Γιάννης Κουτσομύτης επεσήμανε ότι η Ελλάδα δεν μπορεί να ζήσει χωρίς τουρισμό, αλλά η κυβέρνηση δεν επενδύει αρκετά στις υποδομές, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται προβλήματα σε νησιά που «υπερφορτώνονται».
Ο Παύλος Γερουλάνος τόνισε ότι υπάρχουν πολλές ανεκμετάλλευτες δυνατότητες, κυρίως στον αγροτικό τομέα, και ότι η ανάπτυξη εναλλακτικών μορφών τουρισμού, όπως αγροτουρισμός, τουρισμός υγείας και αθλητισμός, θα μπορούσε να αναζωογονήσει περιοχές που ερημώνουν.
Η Ξένια Κουνάλακη τόνισε την ανάγκη προστασίας του χαρακτήρα των ελληνικών νησιών, αλλά και ότι οι Έλληνες δυσκολεύονται πλέον να επισκεφθούν τα νησιά λόγω του υπερτουρισμού.
Η Σοφία Ζαχαράκη κλήθηκε να απαντήσει στο κατά πόσο ο τουρισμός είναι ακόμη χρήσιμος για την Ελλάδα και εάν υπάρχουν άλλοι τρόποι ανάπτυξης της χώρας.
«Χρειάζεται να διαφοροποιηθούμε. Έχουμε τεράστιο αριθμό ανθρώπων που συγκεντρώνονται μόνο σε λίγα μέρη... θαύμαζα πραγματικά την κατάσταση και τις ευκαιρίες που δίνει η βόρεια Ελλάδα με τον οινοτουρισμό, με τη βιομηχανία τροφίμων, και με οτιδήποτε σχετίζεται με τον αθλητικό τουρισμό. Επειδή οι νεότεροι ήθελαν μια αλλαγή, αποφάσισαν να επιστρέψουν και να ξεκινήσουν την επιχείρηση αγροτουρισμού τους. Και νομίζω ότι αυτά είναι «φάροι» ελπίδας που μπορούμε να έχουμε για να διαφοροποιηθούμε και να μην μιλάμε μόνο για το βάρος που προκαλεί ο υπερτουρισμός», είπε η υπουργός.
«Η μετανάστευση δεν είναι πρόβλημα, είναι ένα φαινόμενο»
Η Ελλάδα βρίσκεται για πολλά, πολλά χρόνια στην πρώτη γραμμή με εντυπωσιακά επίπεδα μετανάστευσης. Μέχρι στιγμής φέτος έχει δεχθεί περίπου 25.000 μετανάστες, 10.000 μόνο στο νησί της Κρήτης.
Πώς μπορεί να ισορροπήσει η κατάσταση;
Ο Παύλος Γερουλάνος ανέφερε: «Αντίθετα με τις εικόνες που έχουν ταξιδέψει στο εξωτερικό, η Ελλάδα έχει καταφέρει πραγματικά πολύ καλά να φέρει μετανάστες και να τους μεταχειριστεί σωστά. Αν σκεφτεί κανείς τον πληθυσμό της Ελλάδας και πόσοι άνθρωποι ήρθαν τα τελευταία 10 ή 20 χρόνια, είναι πραγματικά εντυπωσιακό το πώς αυξήθηκε ο πληθυσμός και τι συνέπειες είχε αυτό στις τοπικές κοινότητες, όπως τα σχολεία όπου η πλειοψηφία των μαθητών είναι μετανάστες. Ήταν μια πρόκληση, αλλά στο μεγαλύτερο μέρος είχαμε πολύ λίγα κοινωνικά προβλήματα. Ωστόσο, υπάρχουν κάποιες γρήγορες λύσεις στις οποίες θα πρέπει οπωσδήποτε να επενδύσουμε. Δεν νιώθω ανασφάλεια για τον ελληνικό πολιτισμό καθόλου.
Κατάφεραμε με τον χρόνο, με τις αξίες μας, με τον τρόπο σκέψης μας, με την αγάπη μας για τους άλλους ανθρώπους, να εμπνεύσουμε ανθρώπους να μείνουν στην Ελλάδα και να γίνουν Έλληνες.
Η Ξένια Κουνάλακη με τη σειρά της δήλωσε πως δεν συμφωνεί με το «πάγωμα» της διαδικασίας ασύλου, χαρακτηρίζοντάς το «διεθνώς παράνομο».
«Δεν συμφωνώ ότι η εισροή αποτελεί πρόκληση για τον ελληνικό πολιτισμό ή τις ελληνικές αρχές. Πρέπει να επεξεργαστούν πολλούς αιτούντες άσυλο, και αυτό είναι πρόκληση.
Η μετανάστευση δεν είναι πρόβλημα, είναι ένα φαινόμενο. Δεν μπορείς να το σταματήσεις. Υπάρχει εδώ πάντα, οπότε πρέπει να το αποδεχτούμε και να βρούμε διαδικασίες για να το διαχειριστούμε», είπε η δημοσιογράφος.
Η Σοφία Ζαχαράκη σχολίασε: «Η Ελλάδα έχει βρεθεί στην πρώτη γραμμή αντιμετωπίζοντας τεράστιες πιέσεις. Στο σχολικό σύστημα αποφασίσαμε να ενισχύσουμε τις τάξεις υποδοχής με ψυχολόγο και επιπλέον δάσκαλο γλώσσας. Ταυτόχρονα, οι νεότεροι γύρω στα 15 χρόνια που πηγαίνουν σε σχολεία δεύτερης ευκαιρίας ή επαγγελματικά σχολεία θα γίνονται δεκτοί ακόμα και χωρίς πλήρη έγγραφα. Νομίζω ότι η εκπαίδευση μπορεί να παίξει καθοριστικό ρόλο στο να αλλάξει αρνητικές αντιλήψεις.
Ο Γιάννης Κουτσομύτης είπε: «Υπάρχουν αναφορές ότι η ελληνική οικονομία χρειάζεται περίπου 300.000 νέους ανθρώπους για να στηρίξουν την ανάπτυξη, τις νέες θέσεις εργασίας και τις επιχειρήσεις. Το ερώτημα είναι από πού πρέπει να έρθουν αυτοί οι άνθρωποι.
Πρέπει να είναι απελπισμένοι νέοι από Σομαλία ή Σουδάν, που δεν γνωρίζουν γλώσσα ή πολιτισμό της Ευρώπης και ενίοτε δεν σέβονται τον νόμο ή τον ευρωπαϊκό πολιτισμό;
Χρειαζόμαστε φίλτρο και η Ευρώπη πρέπει να δημιουργήσει κάποιους καταυλισμούς στη Βόρεια Αφρική για έλεγχο εισερχόμενων ανθρώπων. Χρειαζόμαστε ανθρώπους να έρχονται, αλλά δεν μπορούμε να δεχτούμε όλους».
