'Αγιος Λουίτζι. Πως απαντάμε στη βία του καπιταλισμού;
Nicholas Framont, Saint Luigi : comment répondre à la violence du capitalisme? Εκδ. Les Liens qui Libèrent - Frustration X LLL, 2025
'Ενα απόσπασμα από το βιβλίο του Γάλλου κοινωνιολόγου Nicholas Framont:
Στις 4 Δεκεμβρίου 2024, ο Μπράιαν Τόμσον δολοφονήθηκε ενώ περπατούσε στο πεζοδρόμιο, κατευθυνόμενος προς το ξενοδοχείο Χίλτον, στη συνοικία Midtown της Νέας Υόρκης. Πήγαινε στην ετήσια γενική συνέλευση των μετόχων της εταιρείας United HealthCare, της οποίας ήταν διευθύνων σύμβουλος, όταν ένας κουκουλοφόρος πυροβόλησε τρεις φορές προς το μέρος του, διαπερνώντας τον με δύο σφαίρες, μία στη δεξιά του γάμπα και μία στην πλάτη. Πιθανότατα η τελευταία σφαίρα ήταν αυτή που προκάλεσε το θάνατο του Μπράιαν Τόμσον λίγα λεπτά αργότερα. Η σκηνή είναι πλέον γνωστή, αλλά μου φάνηκε σημαντικό να ξεκινήσω αυτό το βιβλίο με την αφήγησή της, αφαιρώντας τα πιο ρομαντικά στοιχεία (την καταδίωξη του υπόπτου, τους χαραγμένους κάλυκες που άφησε πίσω του, τη φωτογραφία του με τη μάσκα που διαδόθηκε σε όλη τη χώρα και στα κοινωνικά δίκτυα σε όλο τον κόσμο...). Ο Μπράιαν Τόμσον ήταν 50 ετών όταν πέθανε πάνω σε ένα πεζοδρόμιο, χωρίς να έχει δει τον δολοφόνο του, χωρίς να έχει προλάβει να πει την παραμικρή τελευταία λέξη. Ήταν οικογενειάρχης, είχε ταπεινή καταγωγή, πιθανότατα πήγαινε με ελαφρύ βήμα προς τη συνέλευση των μετόχων και έχασε τη ζωή του, νωρίς το πρωί.
Αλλά είναι πραγματικά έντιμο να σταματήσουμε εδώ; Μπορούμε να μιλήσουμε για αυτή την υπόθεση χωρίς να αναφερθούμε στο πλαίσιο; Ο Μπράιαν Τόμσον δεν ήταν ένας απλός πατέρας που πήγαινε στη δουλειά του. Η γενική συνέλευση της United HealthCare, λίγα μέτρα μακριά από την οποία έχασε τη ζωή του, δεν ήταν μια "απλή" επαγγελματική συνάντηση. Ήταν μια εκδήλωση που θα γιόρταζε τα εξαιρετικά οικονομικά αποτελέσματα της εταιρείας. Και όχι οποιασδήποτε εταιρείας: της πρώτης ιδιωτικής ασφαλιστικής εταιρείας στον τομέα της υγείας των Ηνωμένων Πολιτειών, μιας χώρας όπου είναι αδύνατο να λάβει κανείς ιατρική περίθαλψη χωρίς να συνάψει ασφαλιστήριο συμβόλαιο με ιδιωτικές και (πολύ) κερδοφόρες εταιρείες. 29 εκατομμύρια Αμερικανοί εξαρτώνται από την καλή θέληση της United HealthCare (UHC) για να τους καλύψει η ασφάλεια αυτή, για την οποία πληρώνουν πολύ ακριβά κάθε μήνα, τις ιατρικές τους δαπάνες, συμπεριλαμβανομένων και των πιο ζωτικών. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια, η εταιρεία έχει ειδικευτεί στην άρνηση αποζημίωσης ιατρικών δαπανών, με ποσοστό απόρριψης αιτήσεων που φτάνει το 29% το 2024.
Στον τόπο του εγκλήματος, οι κάλυκες που βρέθηκαν στις 4 Δεκεμβρίου έφεραν τις χαραγμένες λέξεις: "Delay, Deny, Depose". Οι δύο πρώτες λέξεις δεν αποτελούν μυστήριο για τα αμερικανικά μέσα ενημέρωσης: αμέσως τις συνέδεσαν με ένα best-seller ενός ειδικού σε θέματα ασφάλισης, του Jay M. Feinman, με τον εύγλωττο τίτλο: Delay, Deny, Defend: Why Insurance Companies Don’t Pay Claims and What You Can Do About It (Καθυστέρηση, άρνηση, υπεράσπιση: Γιατί οι ασφαλιστικές εταιρείες δεν πληρώνουν τις απαιτήσεις και τι μπορείτε να κάνετε για να το διορθώσετε). Στο βιβλίο του, περιγράφει λεπτομερώς τις στρατηγικές στην ασφάλεια κατοικίας, αυτοκινήτου κ.λπ., όπου χρησιμοποιούνται πολλαπλές τεχνικές με σκοπό τη μη καταβολή αποζημίωσης στους πελάτες τους σε περίπτωση ζημιάς, μειώνοντας έτσι το κύριο έξοδό τους. Δεν ασχολείται αποκλειστικά με τις ασφάλειες υγείας. Ωστόσο, οι στρατηγικές που περιγράφονται είναι γενικά οι ίδιες στον ιατρικό καπιταλισμό: καθυστέρηση της κάλυψης, άρνηση περίθαλψης βάσει αδιαφανών κριτηρίων (ιατρικό ιστορικό, τόπος περίθαλψης εκτός του δικτύου που ορίζει η σύμβαση με την ασφαλιστική εταιρεία, διαδικαστικές πλημμέλειες, κ.λπ.).
Παρά την τεκμηριωμένη διπροσωπία αυτών των ιδιωτικών ασφαλιστικών εταιρειών, είναι αδύνατο να επιβιώσει κανείς χωρίς αυτές. Μόνο οι πλέον άποροι έχουν δικαίωμα σε ένα ασφαλιστικό σύστημα που υποστηρίζεται από το κράτος, αλλά είναι πολύ ανεπαρκές για να εξασφαλίσει ποιοτική περίθαλψη. Το ασφαλιστικό σύστημα είναι δαπανηρό για τους Αμερικανούς, οι οποίοι ξοδεύουν κάθε χρόνο χιλιάδες δολάρια για να ασφαλιστούν, γνωρίζοντας ότι όλες οι ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρείες διαθέτουν ένα σύστημα δικαιόχρησης που επιβάλλει πολύ υψηλά ιατρικά έξοδα στον ίδιο τον ασφαλισμένο. Αναφερόμενος σε αυτό το θανατηφόρο σύστημα και τις πρακτικές του, ο δολοφόνος είχε χαράξει στις σφαίρες του τις λέξεις "Delay" (καθυστερώ) και "Deny" (αρνούμαι), συνοδευόμενες από τη λέξη "Depose", που μπορεί να μεταφραστεί ως "εκθρονίζω" ή "καθαιρώ".
Ήταν το κίνητρο του δολοφόνου του να εκθρονίσει τον διευθύνοντα σύμβουλο της UHC αφαιρώντας του τη ζωή; Κατά τη διάρκεια της θητείας του Μπράιαν Τόμσον, η UHC βελτίωσε ιδιαίτερα τη στρατηγική της όσον αφορά την άρνηση κάλυψης. Ιδίως σε ό,τι αφορά τη μετεγχειρητική φροντίδα: χιλιάδες άτομα που υποβλήθηκαν σε σημαντική χειρουργική επέμβαση ή υπέστησαν καρδιαγγειακό επεισόδιο δεν έλαβαν φροντίδα κατά την έξοδό τους από το νοσοκομείο, μειώνοντας σημαντικά τις πιθανότητες επιβίωσής τους ή ζωής χωρίς σοβαρή αναπηρία. Το ποσοστό άρνησης κάλυψης της μετεγχειρητικής περίθαλψης αυξήθηκε κατακόρυφα υπό την προεδρία του Brian Thompson, από 10,9% το 2020 σε 22,7% το 2022. Τον Νοέμβριο του 2024, δύο εβδομάδες πριν από τη δολοφονία του Τόμσον, το ερευνητικό μέσο ενημέρωσης ProPublica ανέφερε τη χρήση αλγορίθμων για την αποτελεσματική εφαρμογή των οδηγιών της εταιρείας με στόχο τη μείωση της κάλυψης της ψυχιατρικής φροντίδας, θέτοντας σε κίνδυνο την υγεία χιλιάδων ασθενών.
Έκτοτε, οι έρευνες σχετικά με τις πρακτικές της United Healthcare έχουν πολλαπλασιαστεί και έχουν φανερώσει τον σκόπιμο χαρακτήρα αυτής της πολιτικής. Τον Μάιο του 2025, μια πρώην υπάλληλος της εταιρείας, απογοητευμένη από αυτές τις πρακτικές, δήλωσε στην εκπομπή Envoyé Spécial: "Έχουμε λάβει εκπαίδευση για να αρνούμαστε την παροχή φροντίδας στους πελάτες. Και όταν τελικά εγκρίνονταν η κάλυψη, είχαμε οδηγίες να κερδίζουμε χρόνο και να καθυστερούμε τις πληρωμές. Υπήρχαν τυποποιημένες φράσεις για να προσπαθήσουμε να ικανοποιήσουμε τους πελάτες. Ο κανόνας ήταν: να μην ξεπερνάμε ποτέ τα 7 λεπτά με τον ίδιο συνομιλητή. Μετά από 7 λεπτά, ένα κόκκινο φως άρχιζε να αναβοσβήνει. Και μετά από 15 λεπτά, η συνομιλία διακόπτονταν αυτόματα". Τον ίδιο μήνα Μάιο, η εφημερίδα The Guardian αποκάλυψε ότι η UHC είχε ασκήσει πιέσεις στο προσωπικό των οίκων ευγηρίας για να υπογράψουν οι ασφαλισμένοι της εταιρείας ρήτρες μη αναζωογόνησης σε περίπτωση νοσηλείας, προκειμένου να μειωθεί η καταβολή αποζημίωσης από την ασφάλεια... και έτσι να πεθάνουν οι ασφαλισμένοι της.
Αυτή η πολιτική κάλυψης των ιατρικών εξόδων επέτρεψε στην εταιρεία να αυξήσει σημαντικά τα κέρδη της, τα οποία από 12 δισεκατομμύρια δολάρια το 2021 έφτασαν τα 16 δισεκατομμύρια δύο χρόνια αργότερα. Ο Μπράιαν Τόμσον, ο αρχιτέκτονας αυτής της οικονομικής επιτυχίας και υπεύθυνος για αυτή την ανθρώπινη καταστροφή, ανταμείφθηκε με μπόνους 10,2 εκατομμυρίων δολαρίων το 2023. Οι ιστορίες πλουσίων που θέλουν να γίνουν πλούσιοι, πάμπλουτοι, που διακινούν ποσά που έχουν γίνει εντελώς αφηρημένα για τους κοινούς θνητούς, προκαλούν αδιαφορία. Αλλά από τη στιγμή που αυτός ο πλούτος, αυτή η επιτυχία, αυτή η δόξα συνδέονται με τις αιτίες των δεινών μας, τότε η ανεκτικότητα εξανεμίζεται. Ο Μπράιαν Τόμσον δεν έγινε πλούσιος και ισχυρός απλώς μέσω της χρηματιστηριακής κερδοσκοπίας ή του επιχειρηματικού ρίσκου. Αύξησε κατακόρυφα τα κέρδη της εταιρείας του κάνοντας ακριβώς το αντίθετο από αυτό που υποτίθεται ότι έπρεπε να κάνει: να παρέχει ασφαλιστική κάλυψη στους ασφαλισμένους της. Η χρηματιστική συσσώρευση του Μπράιαν Τόμσον γίνεται άμεσα δυνατή χάρη στις μόνιμες αναπηρίες, τις χαμένες ευκαιρίες επιβίωσης και τους θανάτους χιλιάδων ασθενών στους οποίους αρνήθηκαν τη μετεγχειρητική φροντίδα. Μεταξύ των εγγράφων που συμβουλεύτηκα σχετικά με τις δραστηριότητες της United Healthcare, το ζήτημα της μετεγχειρητικής φροντίδας με αγγίζει ιδιαίτερα, διότι η ύπαρξή της και η κάλυψή της από την γαλλική κοινωνική ασφάλιση μου επέτρεψαν να περάσω δέκα επιπλέον χρόνια με τη γιαγιά μου.
Όπως άλλα 150.000 άτομα κάθε χρόνο στη χώρα μας, η γιαγιά μου υπέστη εγκεφαλικό επεισόδιο, το οποίο οφειλόταν σε ιατρικό λάθος και στην έλλειψη προσοχής των γιατρών της ιδιωτικής κλινικής όπου νοσηλευόταν. Χάρη στη σύγχρονη ιατρική – η οποία είναι διαθέσιμη και στις Ηνωμένες Πολιτείες – αλλά κυρίως χάρη στο δημόσιο σύστημα υγείας μας, μπόρεσε να περάσει δέκα ακόμη χρόνια μαζί μας, δέκα χρόνια διαβάζοντας τα αγαπημένα της μυθιστορήματα και ανακαλύπτοντας νέα, δέκα χρόνια φροντίζοντας εγκαταλελειμμένες γάτες, δέκα χρόνια μαζί με τα εγγόνια και τα δισέγγονά της. Εκατοντάδες χιλιάδες Αμερικανοί που αντιμετωπίζουν προβλήματα υγείας βλέπουν τις πιθανότητές τους να ζήσουν δέκα, είκοσι ή τριάντα χρόνια ακόμα να μειώνονται σημαντικά λόγω των πολιτικών που επιλέγουν οι ασφαλιστικές εταιρείες υγείας όπως η United HealthCare, για τον απλούστατο λόγο ότι, χάρη στις προσπάθειες διευθυντών σαν τον Μπράιαν Τόμσον, ακολουθούν πολιτικές που στοχεύουν κατά προτεραιότητα και κατεξοχήν στην αμοιβή των μετόχων και των διευθυντών τους.
Επομένως, μόνο αν αγνοεί κάποιος αυτή τη μακάβρια και μαζική πραγματικότητα γίνεται να εκπλήσσεται από την τεράστια δημοτικότητα του φερόμενου ως δολοφόνου του... η οποία ξεκινά λίγες ώρες μετά το θάνατο του Τόμσον. Γιατί η ιστορία συνεχίζεται ως εξής: αποσπάσματα από κάμερες παρακολούθησης διαδίδονται από την αστυνομία και τα κοινωνικά δίκτυα λίγες ώρες μετά το θάνατο του Μπράιαν Τόμσον. Σε αυτά φαίνεται ο δολοφόνος του να φοράει ένα σκούρο μπουφάν, να κουβαλάει ένα ανοιχτόχρωμο σακίδιο και να κρύβει το πρόσωπό του με μια κουκούλα και μια μάσκα.
Ήδη από τη δημοσίευση αυτών των πρώτων εικόνων – μια αμυδρή σιλουέτα – ο άνδρας έγινε αντικείμενο εκατοντάδων memes, αυτών των χιουμοριστικών εικόνων που εμφανίζουν μία ατελείωτη αναπαραγωγή του περιεχομένού τους από ενθουσιώδεις χρήστες. "Είναι μόνος, φυγάς και θα μπορούσε να βρίσκεται ΟΠΟΥΔΗΠΟΤΕ στην Αμερική αυτή τη στιγμή. Οπότε απόψε, σκεφτείτε να αφήσετε μερικά μπουκάλια με νερό και σνακ στην πίσω βεράντα σας, για κάθε ενδεχόμενο": αυτό το κείμενο συνοδεύει τη φωτογραφία που χρησιμοποιήθηκε για την αναζήτηση του φερόμενου ως δολοφόνου και μοιράστηκε στο Facebook, στο X (πρώην Twitter) ή στο Instagram από εκατομμύρια ανθρώπους. Στη φωτογραφία τον βλέπουμε να χαμογελάει πλατιά στο γκισέ ενός Youth Hostel. Αυτό το χαμόγελο έγινε από μόνο του θρυλικό. Η χαλαρότητα του υπόπτου ήδη εκθειάζεται, ενώ στη Νέα Υόρκη διοργανώνεται διαγωνισμός σωσιών μόλις 4 ημέρες μετά το φόνο.
Αλλά η δημοτικότητά του εκτοξεύεται ακόμη περισσότερο όταν ένας 26χρονος άνδρας συλλαμβάνεται σε ένα McDonald's της Πενσυλβανίας. Πρόκειται για τον Luigi Mangione, ο οποίος εμφανίζεται στα μάτια του κόσμου ως ο κύριος ύποπτος για τη δολοφονία του Μπράιαν Τόμσον, αλλά και ως ο μασκοφόρος εκδικητής για εκατοντάδες χιλιάδες Αμερικάνους θύματα της απληστίας των ασφαλιστικών εταιρειών υγείας. Τα κοινωνικά δίκτυα του Λουίτζι Μαντζιόνε, Αμερικανού ιταλικής καταγωγής, απόφοιτου ενός διάσημου πανεπιστημίου, αμέσως ξεψαχνίζονται από τους μελλοντικούς πραγματικούς fans του υπόπτου. Είναι ένας νεαρός άνδρας που δεν έχει το προφίλ που θα περίμενε κανείς από κάποιον ικανό να πυροβολήσει δύο φορές έναν διευθύνοντα σύμβουλο. Είναι πλούσιος, γυμνασμένος, αμέριμνος και αυτό που δείχνει για τον εαυτό του και τη ζωή του αποπνέει μια μορφή αφέλειας και ηδονισμού. Δεν μπορεί να γίνει καμία σύνδεση μεταξύ αυτού του υπόπτου και οποιασδήποτε ακτιβιστικής οργάνωσης. Είναι ο μοναχικός λύκος, η κοινωνιολογική ανωμαλία, το bug στη μήτρα.
Στην τσάντα του, η αστυνομία φαίνεται πως βρήκε ένα σύντομο μανιφέστο (η γνησιότητα του οποίου αμφισβητείται σήμερα από την υπεράσπιση του Λουίτζι Μαντζιόνε). Σε αυτό υπάρχει μια καυστική περιγραφή του συστήματος υγείας και η φράση: "Ειλικρινά, αυτά τα παράσιτα πήγαιναν γυρεύοντας". Στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, η δημοτικότητα του Μαντζιόνε είναι αδιαμφισβήτητη: παρά τη βιαιότητα της υποτιθέμενης πράξης του, λαμβάνει σαφώς περισσότερη υποστήριξη από τον Μπράιαν Τόμσον. Μεταξύ 30% και 50% των Αμερικανών πολιτών που ερωτήθηκαν τις επόμενες εβδομάδες δικαιολογούν την πράξη του. Ένα ευρύ κίνημα απελευθέρωσης του λόγου και μαρτυριών κατέλαβε τα κοινωνικά δίκτυα και τον αμερικανικό Τύπο, όπως αυτό το tweet που δημοσιεύτηκε στις 6 Δεκεμβρίου 2024: "Στείλτε μου τις φρικτές ιστορίες σας από τον κλάδο της υγείας και θα τις μεταδώσω. Αρχίζω: ο αδελφός μου αυτοκτόνησε δύο ημέρες μετά την έξοδο του από το τμήμα επειγόντων περιστατικών μιας ψυχιατρικής κλινικής. Μια εβδομάδα μετά, η κλινική έστειλε λογαριασμό 7.000 δολαρίων στη χήρα του". Στο διαδίκτυο, όπως και στις καθημερινές συνομιλίες, η προσωπικότητα του Λουίτζι Μαντζιόνε αναλύεται με συμπάθεια. Λογαριασμοί στο Instagram και στο X είναι εξ ολοκλήρου αφιερωμένοι στη δημοσίευση φωτογραφιών του υπόπτου, με ενθαρρυντικά μηνύματα, και οι κάποιες εμφανίσεις του στο δικαστήριο κινητοποίησαν ένα πλήθος ανώνυμων που πήγαν να τον τιμήσουν.
Μέσα σε λίγες εβδομάδες, οι δωρεές για την υποστήριξη του Μαντζιόνε συγκέντρωσαν εκατοντάδες χιλιάδες δολάρια για να τον βοηθήσουν να εξασφαλίσει την υπεράσπισή του, προς μεγάλη δυσαρέσκεια των αρχών. Από την πλευρά της αμερικανικής αστικής τάξης, η ανησυχία αυξήθηκε μέσα σε λίγες μέρες: οι ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρείες υγείας αποφάσισαν να οργανώσουν τις συνελεύσεις των μετόχων τους εξ αποστάσεως, ενίσχυσαν την ασφάλεια των στελεχών τους και αφαίρεσαν τις φωτογραφίες ορισμένων από αυτούς από τις ιστοσελίδες τους. [...]
