Δύο νέες επιστημονικές μελέτες φέρνουν στο φως νέα στοιχεία για την εξημέρωση της γάτας, η οποία πιθανότατα ξεκίνησε στην Αίγυπτο. Όμως, τα ευρήματα υποδεικνύουν ότι οι πρώτες οικόσιτες γάτες δεν υιοθετήθηκαν ως σύντροφοι, αλλά εκτρέφονταν μαζικά για θυσία.
Η παραδοσιακή θεωρία ήθελε τις πρώτες γάτες να πλησιάζουν τους ανθρώπους πριν από περίπου 9.000 χρόνια, όταν τα πρώτα γεωργικά χωριά προσέλκυαν τρωκτικά. Οι αφρικανικές αγριόγατες (Felis lybica) άρχισαν να κυνηγούν τα τρωκτικά και, σταδιακά, διαμορφώθηκε μια αμοιβαία σχέση που οδήγησε στην εξημέρωση.
Ωστόσο, η νέα μελέτη με επικεφαλής τον αρχαιοζωολόγο Dr Sean Doherty από το Πανεπιστήμιο του Έξετερ υποστηρίζει ότι η εξημέρωση ξεκίνησε στην Αίγυπτο, μεταξύ 2ης και 1ης χιλιετίας π.Χ. Η ομάδα του Doherty ανέλυσε οστά, γενετικά δεδομένα και εικονογραφικά στοιχεία από αρχαιολογικούς χώρους σε Ευρώπη και Βόρεια Αφρική. Κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι αρκετά από τα παλαιότερα ευρήματα είχαν χρονολογηθεί λανθασμένα, είτε επειδή τα οστά είχαν μετακινηθεί μεταξύ στρωμάτων εδάφους είτε λόγω της δυσκολίας αναγνώρισής τους. Η ραδιοχρονολόγηση έδειξε ότι αρκετά από αυτά τα οστά ήταν στην πραγματικότητα μεταγενέστερα.
Οι ερευνητές υποστηρίζουν ότι, παρότι η ανάγκη ελέγχου των τρωκτικών πιθανώς συνέβαλε στην εξημέρωση, ο σημαντικότερος παράγοντας ήταν η θρησκεία. Οι γάτες συνδέθηκαν στενά με τη θεά Μπαστέτ και λατρεύονταν μαζικά στην 1η χιλιετία π.Χ. Εκατομμύρια γάτες μουμιοποιήθηκαν και θυσιάστηκαν σε ναούς αφιερωμένους στη θεά, σε τέτοιο βαθμό που τον 19ο αιώνα φορτία από μούμιες γάτας μεταφέρθηκαν στη Βρετανία για να χρησιμοποιηθούν ως λίπασμα.
Μέσα από αυτή τη διαδικασία εκτροφής, επιλέχθηκαν ασυνείδητα χαρακτηριστικά που έκαναν τις γάτες πιο ήρεμες και διαχειρίσιμες και κάπως έτσι γεννήθηκε η οικόσιτη γάτα.
Μια δεύτερη γενετική μελέτη, στην οποία επίσης συμμετείχε ο Doherty, ανέλυσε 87 αρχαία και σύγχρονα γονιδιώματα γατών και διαπίστωσε ότι οι γάτες δεν εισήλθαν στην Ευρώπη κατά τη Νεολιθική Εποχή, αλλά μόλις τα τελευταία 2.000 χρόνια, πιθανότατα από τη Βόρεια Αφρική.
«Σε αντίθεση με τους σκύλους, η εγγύτητα των ανθρώπων με τις γάτες δεν οφείλεται στη μακροχρόνια σχέση τους, αλλά σε άλλες κοινωνικοθρησκευτικές παραμέτρους», σημείωσε ο Doherty.
Οι δύο μελέτες βρίσκονται ακόμη σε φάση προδημοσίευσης και αναμένεται να περάσουν από τη διαδικασία της αξιολόγησης από ομότιμους επιστήμονες.
Με πληροφορίες από BBC Science Focus