Έντονες αντιδράσεις έχει προκαλέσει η πολυαναμενόμενη πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά 90% έως το 2040, σε σχέση με τα επίπεδα του 1990.
Παρά τον υψηλό στόχο, περιβαλλοντικές οργανώσεις και επιστημονικές ομάδες εκφράζουν οργή, υποστηρίζοντας ότι η πρόταση υπονομεύεται από την πρόβλεψη χρήσης «ξένων» πιστώσεων άνθρακα - όπως η φύτευση δέντρων και η διάσωση δασών - που θεωρούνται ευρέως αναποτελεσματικές.
Ο στόχος εντάσσεται στο ευρύτερο σχέδιο της ΕΕ για κλιματική ουδετερότητα έως το 2050 και προτείνεται ως αναθεώρηση της ευρωπαϊκής νομοθεσίας για το κλίμα. Ωστόσο, όπως σημειώνουν οι επικριτές, έρχεται σε απόκλιση από τις επίσημες συστάσεις των ίδιων των επιστημονικών συμβούλων της ΕΕ, οι οποίοι ζητούσαν βαθύτερες περικοπές, αποκλειστικά μέσω «εγχώριας δράσης».
Σχέδιο ΕΕ για τον άνθρακα: Αντιδράσεις για τις «αντισταθμίσεις junk» και τη «λογιστική δημιουργικότητα»
Η ανακοίνωση καθυστέρησε μήνες, καθώς αρκετά κράτη-μέλη θεώρησαν ότι το ποσοστό μείωσης κατά 90% είναι υπερβολικά φιλόδοξο. Ο Επίτροπος Κλίματος της ΕΕ, Βόπκε Χούκστρα, δήλωσε ότι η πρόταση ήταν «πολιτικά ευαίσθητη», αλλά υπερασπίστηκε τις παραχωρήσεις που έγιναν για να εξασφαλιστεί η στήριξη των εθνικών πρωτευουσών.
Το νέο πλαίσιο επιτρέπει τη χρήση εγχώριων μηχανισμών απορρόφησης άνθρακα μέσω του ευρωπαϊκού Συστήματος Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών (ETS), ενώ δίνει μεγαλύτερη ευελιξία σε διάφορους οικονομικούς τομείς. Παράλληλα, ανοίγει τον δρόμο για περιορισμένη χρήση διεθνών αντισταθμίσεων άνθρακα από το 2036 και μετά.
Οι επιστήμονες προειδοποιούν ότι οι λεγόμενες «αντισταθμίσεις junk» - που είναι δύσκολο να επαληθευτούν και βασίζονται σε έργα που πιθανώς θα υλοποιούνταν ούτως ή άλλως - εγείρουν σοβαρά ερωτήματα ως προς την αποτελεσματικότητά τους. Ο Χούκστρα παραδέχθηκε τον κίνδυνο: «Αν δεν καταφέρουμε να το κάνουμε με τρόπο που να είναι επαληθεύσιμος, πιστοποιήσιμος και πρόσθετος, τότε θα μπορούσαμε να θέσουμε ερωτήματα σχετικά με το εάν είναι πραγματικά αποτελεσματικό», είπε. «Αλλά η ανθρωπότητα έχει κάνει πιο δύσκολα πράγματα από αυτό και είμαι απόλυτα πεπεισμένος ότι θα τα καταφέρουμε».
ΕΕ: Σύσταση για περικοπές έως και 95% - μόνο μέσω εγχώριας δράσης
Η Ευρωπαϊκή Επιστημονική Συμβουλευτική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή είχε προτείνει στόχο μείωσης 90–95%, με την επισήμανση ότι αυτό πρέπει να επιτευχθεί χωρίς τη χρήση αντισταθμίσεων. Υποστήριξε ότι ο στόχος είναι τεχνικά και οικονομικά εφικτός και συνιστά τη «δίκαιη συμβολή» της ΕΕ στην παγκόσμια προσπάθεια για το κλίμα.
Ο Ολλανδός ευρωβουλευτής Μοχάμεντ Τσαχίμ, επικεφαλής για θέματα κλίματος στην κεντροαριστερή Ομάδα των Σοσιαλιστών και Δημοκρατών (S&D), αποκάλεσε την πρόταση «βιτρίνα» και υπογράμμισε πως υπονομεύει την έννοια της κλιματικής δικαιοσύνης. «Η Ευρώπη κινδυνεύει να αποφύγει τις ευθύνες της – ρυπαίνοντας στο εσωτερικό της ενώ φυτεύει δέντρα στο εξωτερικό για να αγοράσει μια καθαρή συνείδηση», δήλωσε.
Ένας αξιωματούχος της ΕΕ υπερασπίστηκε την πρόβλεψη για χρήση διεθνών πιστώσεων, χαρακτηρίζοντάς την «πολιτικά ρεαλιστική και οικονομικά ορθολογική». Σύμφωνα με τη γερμανική πρόταση, οι πιστώσεις άνθρακα θα μπορούσαν να καλύψουν έως και το 3% του συνολικού στόχου, αλλά μόνο από το δεύτερο μισό της δεκαετίας του 2030.
Ο ίδιος αξιωματούχος τόνισε πως οι Βρυξέλλες «θα συμβουλεύσουν έντονα» τα κράτη-μέλη να αποφύγουν τις αγορές στην υφιστάμενη εθελοντική αγορά άνθρακα. Πρόσθεσε ότι το νέο πλαίσιο που διαμορφώθηκε στη Διάσκεψη COP29 στο Μπακού παρέχει «εντελώς διαφορετική βάση», αλλά «χρειάζεται πολλή δουλειά για να γίνουν όλα αυτά σωστά».
Το σχέδιο για την COP30 και περιβαλλοντική οπισθοχώρηση
Ο προτεινόμενος στόχος θα πρέπει να εγκριθεί από τα κράτη-μέλη και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, ώστε να αποτελέσει επίσημο ενδιάμεσο στόχο για το 2035 στο πλαίσιο των υποχρεώσεων της ΕΕ βάσει των συμφωνιών του ΟΗΕ. Η ΕΕ πρέπει να καταθέσει νέο εθνικό σχέδιο για το κλίμα πριν από τη διάσκεψη COP30, που θα πραγματοποιηθεί στη Βραζιλία τον Νοέμβριο.
Η Τερέσα Ριμπέρα, επικεφαλής της ΕΕ για την πράσινη μετάβαση, αναφέρθηκε στις πολιτικές πιέσεις, τη δυσπιστία απέναντι στην επιστήμη και την πόλωση ως αιτίες για την «επιπλέον ευελιξία» που ζήτησαν κάποια κράτη.
«Ο κόσμος στις αρχές του 2024 δεν είναι ο ίδιος με τον σημερινό», είπε. «Είχαμε ακόμη μια τεράστια πλειοψηφία – συμπεριλαμβανομένης μιας από τις μεγαλύτερες χώρες – να υποστηρίζει την πολυμέρεια. Αυτό δεν ισχύει πλέον».
Ο νέος στόχος εντάσσεται σε μια ευρύτερη τάση αποδυνάμωσης της περιβαλλοντικής νομοθεσίας στην ΕΕ. Όπως επισημαίνουν ακτιβιστές, η προσπάθεια απορρύθμισης εξελίσσεται με ανησυχητική ταχύτητα και έκταση.
Αντιδράσεις για το σχέδιο της ΕΕ από τον βιομηχανικό τομέα και τις περιβαλλοντικές οργανώσεις
Αν και ορισμένοι κλάδοι υποστηρίζουν τη δέσμευση της ΕΕ για ουδετερότητα έως το 2050, διατυπώνουν επιφυλάξεις για τον ρυθμό των περικοπών. Η Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Βιομηχανικών Καταναλωτών Ενέργειας (IFIEC) χαρακτήρισε τον στόχο «δυσανάλογο και μη ρεαλιστικό».
«Μια υπερβολικά απότομη καμπύλη μείωσης αγνοεί αυτήν την πραγματικότητα και διατρέχει τον κίνδυνο επιτάχυνσης της αποβιομηχάνισης στην Ευρώπη και μαζικής εισαγωγής εκπομπών CO₂», δήλωσε ο Χανς Γκρύνφελντ, πρόεδρος της IFIEC.
Από την άλλη πλευρά, οι πράσινες οργανώσεις επιμένουν ότι η πρόταση υπολείπεται των ιστορικών ευθυνών της ΕΕ ως μιας από τις μεγαλύτερες πηγές εκπομπών παγκοσμίως. «Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα προσπαθήσει να το παρουσιάσει ως ένα φιλόδοξο βήμα προς τα εμπρός, αλλά η πραγματικότητα είναι ότι εξαντλούνται τα περιθώρια για την επίτευξη της Συμφωνίας του Παρισιού», δήλωσε ο Κόλιν Ρος, συντονιστής για την κλιματική δικαιοσύνη στους Φίλους της Γης Ευρώπης.
«Αυτός ο στόχος δεν συνάδει ούτε με την επιστήμη του κλίματος, ούτε με τις αρχές της κλιματικής δικαιοσύνης».
Ο Τόμας Γκέλιν, εκστρατευτής της Greenpeace στην ΕΕ, τόνισε ότι η Ένωση έχει «ιστορική υποχρέωση» να μειώσει τις εκπομπές εντός των συνόρων της. «Οι κλιματικοί στόχοι της ΕΕ για το 2040 θα πρέπει να οδηγούν σε ριζική στροφή από τα ορυκτά καύσιμα – με άμεση απαγόρευση νέων σχεδίων εξόρυξης και επενδύσεις στις ανανεώσιμες πηγές και την ενεργειακή εξοικονόμηση, ώστε να μειωθούν οι λογαριασμοί των πολιτών, να θερμαίνονται και να δροσίζονται ευκολότερα τα σπίτια και να καθαρίσει ο αέρας που αναπνέουμε», είπε. «Αντί γι’ αυτό, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στηρίζεται σε αμφίβολες λογιστικές πρακτικές και υπεράκτιες αντισταθμίσεις άνθρακα για να προσποιηθεί ότι πλησιάζει το κατώτατο όριο όσων της ζητούν οι ίδιοι οι επιστήμονές της».
Με πληροφορίες από Guardian
