Η ΕΛΛΑΔΑ ΣΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΗΣ ΜΕΤΑΠΟΛΙΤΕΥΣΗΣ προσπαθούσε, σε γενικές γραμμές, να διατηρεί μια ισορροπημένη στάση και ενίοτε διαμεσολαβητική στη σύγκρουση Ισραήλ - Παλαιστίνης, επικαλούμενη πάντα το διεθνές δίκαιο. Υπήρχαν φορές που οι κυβερνήσεις της μπορεί να έγερναν λίγο προς μία πλευρά και ειδικά την περίοδο του Ανδρέα Παπανδρέου και του Γιάσερ Αραφάτ υπήρχε η εντύπωση της ταύτισης με τους Παλαιστίνιους, αλλά μετά τον θάνατο του ιστορικού ηγέτη της PLO (Οργάνωσης για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης), αυτό άλλαξε. Τα πράγματα έγιναν ακόμα χειρότερα όταν κυριάρχησε πολιτικά στη Γάζα η ισλαμιστική Χαμάς, με την ηγεσία της οποίας διατηρεί στενές σχέσεις ο Ταγίπ Ερντογάν και τη στηρίζει δημόσια.
Τα τελευταία 15 χρόνια όλες οι ελληνικές κυβερνήσεις έχουν αναπτύξει στενές σχέσεις συνεργασίας με την κυβέρνηση του Ισραήλ. Η αρχή της ενίσχυσης των ελληνοϊσραηλινών σχέσεων έγινε με την κυβέρνηση του Γιώργου Παπανδρέου, συνεχίστηκε από τον Αντώνη Σαμαρά και προς έκπληξη πολλών διατηρήθηκε με την ίδια θέρμη και από τον Αλέξη Τσίπρα, ο οποίος μάλιστα σε μια επίσκεψή του στο Ισραήλ το 2015, υπογράφοντας στο βιβλίο επισκεπτών του προεδρικού μεγάρου της χώρας, ανέφερε ως «ιστορική πρωτεύουσα» του Ισραήλ την Ιερουσαλήμ, παρότι η Ελλάδα, όπως και οι περισσότερες χώρες, δεν αναγνωρίζει την Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσα του Ισραήλ.
Παρόλο που όλοι οι πρωθυπουργοί της τελευταίας 15ετίας ανέπτυξαν στενές σχέσεις με την κυβέρνηση του Ισραήλ και τον Μπενιαμίν Νετανιάχου, η σημερινή κυβέρνηση έχει πάει τη σχέση αυτή σε άλλο επίπεδο και δέχεται κριτική γι' αυτό.
Οι επικριτές της κυβέρνησης υποστηρίζουν ότι, παρά τις σχεδόν τυπικές αναφορές της για ανθρωπιστική βοήθεια και λύση δύο κρατών, δεν έχει καταδικάσει με σαφήνεια τους θανάτους αμάχων και την ανθρωπιστική κρίση που έχει προκληθεί στη Γάζα.
Σχεδόν όλα τα κόμματα στην Ελλάδα καταδίκασαν την επίθεση της Χαμάς της 7ης Οκτωβρίου και ζήτησαν την επιστροφή των ομήρων, όμως πλέον στη Γάζα εδώ και καιρό χάνουν τη ζωή τους χιλιάδες αθώοι, άμαχος πληθυσμός και παιδιά, ενώ όσα ζουν κινδυνεύουν τώρα και από την πείνα. Θα περίμενε κανείς από την Ελλάδα, λόγω γεωπολιτικής θέσης αλλά και της σχέσης που διατηρεί, να αναλάβει σημαντικές πρωτοβουλίες για να σταματήσουν οι απώλειες των αθώων και να δοθεί άμεσα ανθρωπιστική βοήθεια με κάθε δυνατό τρόπο. Παρομοίως, σχεδόν κανένα άλλο ελληνικό κόμμα δεν επιδοκιμάζει την επίθεση του Ισραήλ στο Ιράν, που κινδυνεύει να πυροδοτήσει όλη τη Μέση Ανατολή.
Η τελευταία ανακοίνωση του ελληνικού υπουργείου Εξωτερικών ήταν αυτή: «Η Ελλάδα παρακολουθεί στενά τις ανησυχητικές εξελίξεις στην ευρύτερη Μέση Ανατολή και αναγνωρίζει ότι οποιαδήποτε περαιτέρω κλιμάκωση θα μπορούσε να αποτελέσει σημαντική απειλή για την περιφερειακή και παγκόσμια σταθερότητα».
Είναι προφανές ότι η κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη δεν θέλει να αποδοκιμάσει τις ενέργειες του Μπενιαμίν Νετανιάχου, ούτε να δυσαρεστήσει την κυβέρνηση του Ισραήλ.
Σε σχετική ερώτηση, στέλεχος της κυβέρνησης απάντησε ότι «οι σχέσεις με το Ισραήλ είναι στρατηγικές, ειδικά στον τομέα της ενέργειας και της άμυνας, λόγω των κοινών συμφερόντων των δύο χωρών στην ανατολική Μεσόγειο και απέναντι στην τουρκική πολιτική». Υποστήριξε ότι το Ισραήλ είναι ο μοναδικός σύμμαχος της Ελλάδας στην περιοχή απέναντι στην τουρκική απειλή και ότι η κυβέρνηση «υποστηρίζει το δικαίωμα του Ισραήλ να αμυνθεί, αλλά πάντα με σεβασμό στο διεθνές δίκαιο και την αρχή της αναλογικότητας», αναφέροντας ότι έχει ζητήσει τη δημιουργία ανθρωπιστικών διαδρόμων στη Γάζα και ότι έχει στείλει και η ίδια ανθρωπιστική βοήθεια.
Οι επικριτές της κυβέρνησης υποστηρίζουν όμως ότι, παρά τις σχεδόν τυπικές αναφορές της για ανθρωπιστική βοήθεια και λύση δύο κρατών, δεν έχει καταδικάσει με σαφήνεια τους θανάτους αμάχων και την ανθρωπιστική κρίση που έχει προκληθεί στη Γάζα. Ορισμένα κόμματα, της αριστεράς κυρίως αλλά όχι μόνο, την καταγγέλλουν υποστηρίζοντας πως οι στρατιωτικές συνεργασίες και η ανταλλαγή πληροφοριών καθιστούν την Ελλάδα σχεδόν συνένοχη στις ενέργειες του Ισραήλ που αντιβαίνουν στις αρχές του διεθνούς δικαίου. Καταγγελίες έχει δεχθεί και για την αποχή της σε ορισμένες ψηφοφορίες στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ για το παλαιστινιακό ζήτημα που ζητούσαν την καταδίκη ενεργειών του Ισραήλ. Στο ευρωκοινοβούλιο οι ευρωβουλευτές του κυβερνώντος κόμματος ακολουθούν την πολιτική γραμμή της πολιτικής ομάδας τους, του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος (ΕΛΚ), η οποία καθορίζεται σε μεγάλο βαθμό από τη γερμανική στάση. Ο καγκελάριος Μερτς είναι και αυτός από τους Ευρωπαίους ηγέτες που υποστηρίζουν το Ισραήλ, με μια μάλλον απολογητική στάση, για ιστορικούς λόγους.
Ωστόσο, όλο και περισσότεροι Ευρωπαίοι ηγέτες εκφράζουν αποδοκιμασία για τον πόλεμο του Ισραήλ στη Γάζα. Η Ισπανία και η Ιρλανδία είχαν ζητήσει από πέρσι με επιστολή τους από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να προβεί σε επείγουσα εξέταση της συμφωνίας σύνδεσης Ε.Ε. - Ισραήλ, «λαμβάνοντας υπόψη τις παραβιάσεις του ανθρωπιστικού δικαίου από τον ισραηλινό στρατό στη Λωρίδα της Γάζας», όπως ανέφεραν, καθώς στο άρθρο 2 της συμφωνίας αυτής ορίζεται ότι οφείλουν να σέβονται τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις δημοκρατικές αρχές. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είχε αγνοήσει τότε το αίτημα των δύο χωρών. Πριν από λίγες μέρες όμως, τον προηγούμενο μήνα, στις Βρυξέλλες, κι ενώ η Γάζα βρισκόταν σε αποκλεισμό πολλών μηνών, η Κάγια Κάλλας ανακοίνωσε ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα εξετάσει τελικά το αίτημα εκείνο, το οποίο επανήλθε με πρωτοβουλία της Ολλανδίας, αναφέροντας ότι υπάρχει πλέον ισχυρή πλειοψηφία των υπουργών των κρατών-μελών υπέρ της αναθεώρησης της συμφωνίας με το Ισραήλ, λόγω της καταστροφής στη Γάζα. Η πλειοψηφία των κρατών-μελών της Ε.Ε. εντείνει πλέον την πίεση προς το Ισραήλ, λόγω της ανθρωπιστικής κατάστασης στη Γάζα και των κλιμακούμενων ισραηλινών στρατιωτικών επιχειρήσεων, αλλά η ελληνική κυβέρνηση είναι μεταξύ αυτών που δεν συντάχθηκαν με την πλειοψηφία.
Ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ Νίκος Ανδρουλάκης σε χθεσινή συνέντευξή του μίλησε «για εθνοκάθαρση που συντελείται στη Γάζα» και υποστήριξε ότι «η ταύτιση της κυβέρνησης με τον Νετανιάχου μας έχει κάνει ζημιά, διότι μπορεί να έχουμε στρατηγικές σχέσεις εδώ και αρκετά χρόνια με το Ισραήλ, με πολλές και διαφορετικές κυβερνήσεις –αν θυμάστε, αυτήν τη σχέση την άνοιξε και την υπηρέτησε σωστά το ΠΑΣΟΚ πολύ νωρίς– δεν σημαίνει όμως αυτό ότι πρέπει να ταυτίζεσαι με μια πολιτική που αποσταθεροποιεί την ευρύτερη περιοχή».
«Το προληπτικό χτύπημα του Ισραήλ είναι ενάντια στο διεθνές δίκαιο και αφού η Ελλάδα επικαλείται διαρκώς το διεθνές δίκαιο για τις δικές της υποθέσεις, θα έπρεπε να το έχει καταδικάσει», αναφέρει ο καθηγητής Διεθνών Σχέσεων, Σωτήρης Ρούσος.
Παλαιστίνιος διπλωμάτης, μετριοπαθής και κοσμικός και όχι από τους ισλαμιστές της Χαμάς, δεν κρύβει την απογοήτευσή του από τη στάση της ελληνικής και της κυπριακής κυβέρνησης, ειδικά απέναντι στην ολλανδική πρόταση, αν και θεωρεί ότι η κυβέρνηση Χριστοδουλίδη κρατάει λίγο περισσότερες ισορροπίες σε σχέση με την κυβέρνηση Μητσοτάκη. «Περιμέναμε από την Ελλάδα να πρωτοστατεί στις ευρωπαϊκές προτάσεις για κυρώσεις στο Ισραήλ και όχι να διαφωνεί με αυτές» λέει και εκφράζει την έντονη διαμαρτυρία του για ορισμένους υπουργούς, αναφέροντας ονομαστικά τον Άδωνι Γεωργιάδη, τον οποίο κατηγορεί ότι «προσπαθώντας να ξεφύγει από το αντισημιτικό παρελθόν του, γίνεται αντι-Παλαιστίνιος». «Πρόκειται για μέλος της κυβέρνησης και από τη στιγμή που ο πρωθυπουργός δεν τον εγκαλεί, εμείς το εκλαμβάνουμε ως αποδοχή αυτών που λέει».
«Η στάση της Ελλάδας απέναντι στο Ισραήλ από το 2010 και μετά διαμορφώθηκε ως μια σαφής "εθνική στρατηγική", την οποία έχουν υπηρετήσει όλες οι ελληνικές κυβερνήσεις ανεξαρτήτως πολιτικής τοποθέτησης», αναφέρει η εκπρόσωπος της ΝΔ, Αλεξάνδρα Σδούκου, υποστηρίζοντας ότι η στρατηγική αυτή βασίζεται «στη διατήρηση και ενίσχυση των διμερών σχέσεων στους τομείς της ασφάλειας, της ενέργειας και της περιφερειακής σταθερότητας, με στόχο την προώθηση των εθνικών συμφερόντων στην περιοχή και την εξισορρόπηση του τουρκικού αναθεωρητισμού».
«Όλα αυτά όμως δεν σημαίνουν ότι η χώρα μας ταυτίζεται με το Ισραήλ, ούτε εμποδίζουν τη χώρα μας να προβάλλει τη δέσμευσή της στις αρχές του διεθνούς δικαίου και της προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων», αναφέρουν στην Νέα Δημοκρατία, υποστηρίζοντας ότι έχουν τονίσει «την ανάγκη άμεσης εκεχειρίας, την ανάγκη να απελευθερωθούν οι όμηροι και να υπάρξει απρόσκοπτη ροή της ανθρωπιστικής βοήθειας» και ότι έχουν αναλάβει και πρωτοβουλίες στον ΟΗΕ, όπου η χώρα αυτή την περίοδο είναι μη μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας.
Το σταθερό επιχείρημα όλων των κυβερνητικών στελεχών, πάντως, είναι ότι η συμμαχία με το Ισραήλ είναι πολύτιμη, καθώς λόγω της τουρκικής απειλής είναι το μόνο κράτος στην περιοχή στο οποίο μπορεί να στηρίζεται η Ελλάδα. Και αυτό όμως αρκετοί το αμφισβητούν, υποστηρίζοντας ότι δεν υπάρχει καμία δέσμευση ή εγγύηση ότι το Ισραήλ θα συνδράμει την Ελλάδα αν η Τουρκία της επιτεθεί και αναφέρουν το παράδειγμα του έργου της ηλεκτρικής διασύνδεσης, το οποίο στην επέκτασή του αφορά και το Ισραήλ, για το οποίο ισχυρίζονται ότι η κυβέρνηση Νετανιάχου δεν έκανε τίποτα για να βγάλει από τη μέση τα εμπόδια που βάζει η Τουρκία. Ο Νετανιάχου είχε αναφερθεί παλαιότερα και στη δέσμευση του Ισραήλ για τον αγωγό EastMed, ο οποίος όμως δεν προχώρησε και ούτε η κυβέρνησή του στην πορεία έδειξε πραγματικό ενδιαφέρον.
«Πότε έριξε το Ισραήλ το βάρος του για να σταματήσει η τουρκική επιθετικότητα και ο αναθεωρητισμός;» διερωτάται πολιτικός αναλυτής, ο οποίος αμφισβητεί το βασικό επιχείρημα όσων υπερασπίζονται το Ισραήλ.
Στο ίδιο περίπου κλίμα, βετεράνος της ελληνικής διπλωματίας αναφέρει ότι «συμμαχία έχεις όταν κάθε πλευρά αναλαμβάνει την υποχρέωση να συνδράμει την άλλη σε πολύ συγκεκριμένες περιπτώσεις και με πολύ συγκεκριμένους τρόπους. Μερικά κοινά πρότζεκτ, συνεργασίες και ενημερώσεις δεν υποκαθιστούν την έννοια της συμμαχίας. Άλλο οι επιθυμίες, άλλο η πραγματικότητα», λέει. Αναφέρει επίσης ότι αμφιβάλλει ακόμα και για το αν η Αθήνα θα ήθελε κάτι τέτοιο, καθώς αυτό προϋποθέτει αμοιβαία συνδρομή, ενώ αποδοκιμάζει και όσους επικροτούν τα περί αλλαγής καθεστώτος στο Ιράν. «Η κυβέρνηση Μητσοτάκη έχει αποφασίσει να στηρίζει όλες τις ενέργειες Νετανιάχου, με προσωπική επιλογή του πρωθυπουργού, και απλώς λέει και καμία κουβέντα περί ανθρωπιστικής βοήθειας στη Γάζα, σαν από υποχρέωση».
Από την πλευρά του, ο Νετανιάχου έχει εκφραστεί πολλές φορές με θερμά λόγια για την Ελλάδα και τον Κυριάκο Μητσοτάκη. Τον περασμένο Μάρτιο ο πρωθυπουργός συναντήθηκε στο Ισραήλ μαζί του αρχικά ιδιωτικά, μόνο οι δυο τους, και στη συνέχεια έγινε πιο διευρυμένη η συνάντηση. Ο Νετανιάχου τον καλωσόρισε ως εξής: «Καλώς ήρθατε, πρωθυπουργέ, καλέ μου φίλε Κυριάκο. Εδώ συναντιούνται δύο μπλε και λευκές σημαίες. Είμαστε δύο αρχαίοι λαοί. Οι ελεύθεροι πολιτισμοί μας ξεκίνησαν από την Αθήνα και την Ιερουσαλήμ. Έχουμε κοινές αξίες και μοιραζόμαστε σήμερα ένα κοινό συμφέρον, αλλά και κοινές προκλήσεις. Πιστεύω ότι πολλές ευκαιρίες βρίσκονται ενώπιόν μας… Οι δεσμοί μας ενισχύονται διαρκώς. Γνωρίζω πολλούς Ισραηλινούς που πηγαίνουν στην Ελλάδα, που επενδύουν στην Ελλάδα, κάτι που αποτελεί ψήφο εμπιστοσύνης. Ανυπομονώ για την ευκαιρία να συζητήσουμε τις προκλήσεις για την ασφάλεια, τις οικονομικές ευκαιρίες και τους τρόπους με τους οποίους μπορούμε να αυξήσουμε τις πιθανότητες για μια διαρκή ειρήνη στην περιοχή μας, κάτι που ξέρω ότι επιθυμείτε. Από μία δημοκρατία στην ανατολική Μεσόγειο προς μια άλλη δημοκρατία στην ανατολική Μεσόγειο, καλώς ήρθες, φίλε».
