Η ΑΘΗΝΑ ΠΑΡΑΜΕΝΕΙ μια από τις πιο μποτιλιαρισμένες ευρωπαϊκές πόλεις, με τους κατοίκους της να χάνουν κάθε χρόνο πάνω από 110 ώρες εγκλωβισμένοι στο αυτοκίνητο. Οι λύσεις προφανώς δεν είναι εύκολες. Απαιτούν ρεαλισμό, εφαρμογή των κανόνων και μακροχρόνιο σχεδιασμό. Σε μια συζήτηση για τα αδιέξοδα και τις προοπτικές της κυκλοφορίας στην πρωτεύουσα o συγκοινωνιολόγος και καθηγητής του ΕΜΠ, Κωνσταντίνος Κεπαπτσόγλου, μας εξηγεί γιατί η λεωφόρος Κηφισού δεν πρόκειται ποτέ να αδειάσει, ποια μέτρα μπορούν να εφαρμοστούν άμεσα και πώς το μετρό μπορεί να αλλάξει τον χάρτη των μετακινήσεων την επόμενη δεκαετία.
― Ποιες βραχυπρόθεσμες παρεμβάσεις θα μπορούσαν να εφαρμοστούν άμεσα ώστε να μειωθεί το μποτιλιάρισμα στην Αθήνα; Διάβασα μια έρευνα που έλεγε ότι χάνουμε 110 ώρες τον χρόνο κολλημένοι στον δρόμο.
Ο σεβασμός στους νόμους και τους κανόνες. Με λίγα λόγια, η απλούστερη και προφανέστερη βραχυπρόθεσμη παρέμβαση είναι να επιβληθεί κάποτε η εφαρμογή των κανόνων του Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας, ακόμη και σε παραβάσεις που θεωρούνται από τους περισσότερους από εμάς «αθώες». Για παράδειγμα, η παράνομη στάθμευση. Αν αποφασίσουμε να τηρούμε τους κανόνες συστηματικά, χωρίς αστερίσκους και βολικές αυτοεξαιρέσεις, οι συνθήκες κυκλοφορίας θα είναι καλύτερες.
― Πόσα χρήματα δαπανούμε μένοντας τόση ώρα μέσα στο αυτοκίνητό μας;
Λαμβάνοντας υπόψη ότι ο χρόνος μας αξίζει περίπου €10 την ώρα, δαπανούμε περίπου έναν μισθό στον δρόμο κάθε έτος (€1.100). Αυτόν τον χρόνο θα μπορούσαμε να τον αξιοποιήσουμε πολύ διαφορετικά… Άλλωστε, το λέει και ο γνωστός στίχος, «η ζωή περνά και χάνεται».
«Το να αδειάσει ο Κηφισός από αυτοκίνητα είναι ουτοπία. Στα κυκλοφοριακά προβλήματα δεν υπάρχουν μαγικές λύσεις. Χρειάζεται σχεδιασμός και ρεαλισμός. Είμαστε πολλοί στην Αθήνα, με πολύ περισσότερα αυτοκίνητα».
― Μπορεί να λυθεί το θέμα της λεωφόρου Κηφισού;
Ο Κηφισός είναι ο βασικός μεταφορικός άξονας της πόλης από τον βορρά προς τον νότο, ο οποίος πρέπει να εξυπηρετήσει πάνω από 8.000 οχήματα ανά κατεύθυνση κατά τις ώρες αιχμής. Ο αριθμός αυτός ξεπερνά τη λεγόμενη μεταφορική ικανότητα του δρόμου, η οποία ικανότητα συχνά περιορίζεται ακόμη περισσότερο λόγω τροχαίων ατυχημάτων, βλαβών σε οχήματα κ.λπ. Η προσθήκη λωρίδων κυκλοφορίας στη λεωφόρο Κηφισού είναι τεχνικά και οικονομικά σχεδόν αδύνατη και αμφίβολης αποτελεσματικότητας, καθώς δεν υπάρχει διαθέσιμος χώρος δεξιά και αριστερά του άξονα. Η δε κατασκευή ενός flyover πάνω από τον υφιστάμενο αυτοκινητόδρομο θα αποτελούσε ένα «φαραωνικό» έργο. Το σημαντικότερο όμως είναι ότι, ακόμη και αν αποκτούσε επιπλέον λωρίδες, αυτές θα γέμιζαν με οχήματα σε σύντομο χρονικό διάστημα, αφού ο άξονας θα προσέλκυε επιπλέον οχήματα και τελικά θα καταλήγαμε πάλι στα ίδια. Κοινώς, μια τρύπα στο νερό…

συγκοινωνιολόγος και καθηγητής του ΕΜΠ
Δεν μπορούμε να περιμένουμε θαύματα στον Κηφισό, αλλά μπορούμε να βελτιώσουμε κάπως τις συνθήκες κυκλοφορίας, συνδυάζοντας κάποια μέτρα και παρεμβάσεις. Βελτιώσεις της γεωμετρίας και περιορισμοί στην κυκλοφορία ή ανακατεύθυνση των φορτηγών αποτελούν τέτοια παραδείγματα. Κρίσιμο είναι επίσης να υπάρξει επιτέλους ένα ελκυστικό μέσο σταθερής τροχιάς στον άξονα βορρά - νότου, παράλληλα προς τον Κηφισό. Σε κάθε περίπτωση, όμως, το να αδειάσει ο Κηφισός από αυτοκίνητα είναι ουτοπία. Στα κυκλοφοριακά προβλήματα δεν υπάρχουν μαγικές λύσεις. Χρειάζεται σχεδιασμός και ρεαλισμός. Είμαστε πολλοί στην Αθήνα, με πολύ περισσότερα αυτοκίνητα.
― Πόσο ρεαλιστική θεωρείτε τη μετατόπιση σημαντικού μέρους των μετακινήσεων από το Ι.Χ. στα μέσα μαζικής μεταφοράς, δεδομένου ότι σήμερα η αξιοπιστία τους συχνά αμφισβητείται;
Η λέξη «αξιοπιστία» είναι το κλειδί για να βελτιώσουμε το μερίδιο των μετακινήσεων που έχουν τα μέσα μαζικής μεταφοράς. Αυτό επιτυγχάνεται με επαρκή αριθμό οχημάτων και οδηγών και με προνομιακή μεταχείριση (προτεραιότητα στην κυκλοφορία) των μέσων μαζικής μεταφοράς. Πλέον έχουμε περισσότερα οχήματα και οδηγούς, αλλά η προνομιακή μεταχείριση πάσχει. Και πάσχει κυρίως γιατί κάποιοι συμπολίτες μας αδιαφορούν για τους πολλούς που χρησιμοποιούν τα μέσα μαζικής μεταφοράς και παρεμποδίζουν την κυκλοφορία τους. Αν καταφέρουμε να σεβαστούμε με πραγματικούς όρους την προτεραιότητα στα μέσα και πετύχουμε την ομαλή και απρόσκοπτη λειτουργία τους, είναι σίγουρο ότι αυτά θα κερδίσουν ένα ικανό μέρος των μετακινούμενων στην πόλη μας.
― Ποιες διεθνείς καλές πρακτικές (π.χ. πράσινος δακτύλιος) θα μπορούσαν να εφαρμοστούν αποτελεσματικά και στην ελληνική πραγματικότητα;
Δεν είναι οι καλές πρακτικές το ζητούμενο, αλλά η αποτελεσματική εφαρμογή τους. Υπάρχει πληθώρα μέτρων, τα οποία έχουν αποδειχθεί περισσότερο ή λιγότερο επιτυχημένα ανά την υφήλιο. Η επιτυχία ή η αποτυχία τους οφείλεται στην κοινωνική αποδοχή και στη δυνατότητα επιβολής τους. Η λεγόμενη «ελληνική πραγματικότητα» είναι λοιπόν το εμπόδιο για την οποιαδήποτε καλή πρακτική. Αν αποφασίσουμε (με πειθώ ή με το ζόρι) ότι αυτή θα αλλάξει προς το λογικότερο, τότε θα μπορούμε να υιοθετήσουμε ένα σωρό καλές πρακτικές, χωρίς να σπαταλήσουμε άσκοπα τα χρήματα του ελληνικού λαού. Αν πάντως διάλεγα κάποια πρακτική, θα ήταν αυτή του εκτενούς και συστηματικού ελέγχου, διαχείρισης και τιμολόγησης της στάθμευσης.
― Πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί η συνεχής αύξηση του στόλου των Ι.Χ. σε συνδυασμό με την περιορισμένη χωρητικότητα του οδικού δικτύου;
Σε μια δημοκρατική κοινωνία, η αύξηση του στόλου των Ι.Χ. δεν πιστεύω ότι μπορεί να περιοριστεί εύκολα, ειδικά όταν η οικονομία αναπτύσσεται. Η θέσπιση αντικινήτρων για την κατοχή Ι.Χ. είναι σίγουρο ότι θα έχει πολύ μικρή κοινωνική αποδοχή, ενώ τίθενται και θέματα άνισης μεταχείρισης των οικονομικά αδύναμων. Ως εκ τούτου, στόχος θα πρέπει να είναι η λελογισμένη χρήση των Ι.Χ. και η εφαρμογή αυστηρών μέτρων περιορισμού ή απαγόρευσης της κυκλοφορίας τους σε περιοχές και διαδρομές στις οποίες υπάρχουν εναλλακτικές μετακίνησης με άλλα μέσα.
― Ποια είναι η εκτίμησή σας για το πώς θα επηρεάσει η λειτουργία της γραμμής 4 του μετρό τις μετακινήσεις στην Αθήνα μέσα στην επόμενη δεκαετία;
Προφανώς και η γραμμή 4 του μετρό θα προσφέρει σημαντική ανάσα σε βασικούς μεταφορικούς άξονες, αφού θα εξυπηρετεί ιδιαίτερα πυκνοκατοικημένες περιοχές και σημαντικούς προορισμούς δημοφιλών μετακινήσεων. Κυρίως, όμως, το μελλοντικό τμήμα της που θα είναι παράλληλο στον άξονα της λεωφόρου Κηφισίας είναι κρίσιμο, καθώς η Κηφισίας αποτελεί βασικό μεταφορικό διάδρομο της πόλης, με πολλές δραστηριότητες κατά μήκος του, ο οποίος σήμερα υποφέρει.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.
Το νέο τεύχος της LiFO δωρεάν στην πόρτα σας με ένα κλικ.