Στην αίθουσα Σταύρος Νιάρχος της Εθνικής Λυρικής Σκηνής ακούγονται μόνο ψίθυροι. Φορώντας τα κοστούμια τους, πέντε χορεύτριες μιλούν σιγά κατά τη διάρκεια ενός μικρού διαλείμματος από τις πρόβες τους. Το Σάββατο 21 και την Κυριακή 22 Ιουνίου θα χορέψουν μπροστά σε ένα μεγάλο κοινό για πρώτη φορά στην παράσταση της Ανώτερης Επαγγελματικής Σχολής Χορού Εθνικής Λυρικής Σκηνής, EPILOGUE, σε χορογραφίες των Lucas Viallefond, Ερμίρας Γκόρο και Edouard Hue.
Δίπλα στους καταξιωμένους επαγγελματίες θα κάνει το ντεμπούτο του ως χορογράφος και ο σπουδαστής της σχολής Κυριάκος Κοντοζής με τη νέα χορογραφία Πέτρα, ψαλίδι, χαρτί, μια ανάθεση που εντάσσεται στην εκπαιδευτική πολιτική της σχολής, η οποία έχει ως στόχο τη δημιουργία μιας νέας γενιάς χορογράφων στην Ελλάδα.
Ο διευθυντής σπουδών της σχολής Γιώργος Μάτσκαρης μας συστήνει την «οικογένειά του». «Τα λέω παιδιά», εξηγεί, «όχι για να τα υποτιμήσω. Έχουν τη σπουδαστική και μαθητική ιδιότητα, ζούμε μαζί για μεγάλο διάστημα, παρακολουθούμε από κοντά τη ζωή τους ‒ και θέλω να μιλήσω και για όσα κάνουν οι γονείς για να υποστηρίξουν αυτές τις σπουδές, κάτι που δίνει μεγάλη δύναμη και σ’ εμάς. Στο προπαρασκευαστικό όλα τα παιδιά είναι ανήλικα. Έχουμε ένα από την Κρήτη που ζει με τη γιαγιά του, αποχωρίστηκε την οικογένειά του γι’ αυτές τις σπουδές, ένα άλλο που οι γονείς του το φέρνουν από την Κόρινθο πέντε φορές την εβδομάδα για να κάνει μπαλέτο. Είναι αφάνταστα μεγάλη η πρόκληση για τις οικογένειες».
«Αυτό που φέρνει εκατοντάδες παιδιά εδώ, στις εξετάσεις της Ανώτερης Επαγγελματικής Σχολής Χορού της ΕΛΣ, είναι η ανάγκη που αψηφά κάθε εμπόδιο και γίνεται θυσία».
Στην τριετή ανώτερη επαγγελματική σχολής τη Λυρικής μπορούν να φοιτήσουν παιδιά από 15 ετών που στα 18 θα έχουν πτυχίο χορευτή. Αν θέλουν να συνεχίσουν τις σπουδές τους, μπορούν, δίνοντας πάλι εξετάσεις, να κάνουν ένα μέρος των σπουδών του επαγγελματικού τμήματος για χορευτές και χορεύτριες άνω ων 18 ετών. Η σχολή έχει μικρά τμήματα οι αιτήσεις κάθε χρόνο φτάνουν τις 200-250 και είναι απ’ όλη την Ελλάδα και την Κύπρο. Σε μια χώρα όπου ο χορός δεν αποτελεί προτεραιότητα, η προσέλευση μοιάζει εξωπραγματική ή συγκινητική.
«Συνήθως τα παιδιά που έρχονται για εξετάσεις έχουν τελειώσει το λύκειο», λέει ο Γιώργος Μάτσκαρης. «Είμαστε ένα σχολείο που έχουμε ταυτότητα, δεν είμαστε επιχείρηση, μπορούμε να μιλάμε για ένα πρόγραμμα απαιτητικό και ένα επίπεδο υψηλό. Παίρνουμε περίπου 15 παιδιά και μέσα στην τριετία φτάνουν στην αποφοίτηση 10-12. Φέτος είναι 7 τα παιδιά, δεν μπορούν να συνεχίσουν όλα».
Τα παιδιά που φοιτούν εδώ προέρχονται από κάθε υπόβαθρο, το εύρος είναι μεγάλο. Κάποια, λίγα, έχουν γονείς που έχουν ασχοληθεί με μια τέχνη ή με τον χορό, αλλά τα περισσότερα προέρχονται από σπίτια που δεν έχουν σχέση με την τέχνη. Αν κάναμε μια λίστα με το τι τα φέρνει εδώ, θα βάζαμε πρώτη τη μεγάλη ανάγκη να κάνουν αυτό που αγαπούν.
«Αυτό που φέρνει εκατοντάδες παιδιά εδώ, στις εξετάσεις, είναι, πρώτον, η ανάγκη, που αψηφά κάθε εμπόδιο και γίνεται θυσία. Υπάρχει και μια μερίδα που δεν γνωρίζει ακριβώς το αντικείμενο και το μαθαίνει εδώ, κι αυτό είναι δύσκολο μάθημα», λέει ο Γιώργος Μάτσκαρης. «Εμείς, επίσης, έχουμε να αντιμετωπίσουμε και ένα άλλο θέμα, πρέπει να αντικαταστήσουμε με μια τεχνική ή εκφραστική πληροφορία που έχουν μάθει λάθος με μια άλλη ‒ αυτό είναι το πιο δύσκολο εγχείρημα για τη σχολή, και είναι κάτι που βλέπουμε συχνά. Όλος ο σύλλογος των καθηγητών, που είναι εξαιρετικός, βάζει ένα στοίχημα, την ομογενοποίηση του πρώτου έτους, για να μπορέσουμε να φτάσουμε στο τρίτο».
Τα παιδιά δοκιμάζονται στη σκηνή από πολύ νωρίς. Και θα δοκιμαστούν πολύ, και αργότερα, γιατί το ταλέντο δεν έχει να κάνει ούτε με των γονιών τους τις φιλοδοξίες ούτε με τις δικές τους. Κάποια από αυτά δεν θα πετύχουν τον στόχο τους. Και είναι σκληρό να πρέπει πει κάποιος σε ένα παιδί, του οποίου έχει και την ευθύνη, ότι δεν μπορεί να συνεχίσει, όταν βλέπει να διακόπτεται το όνειρό του.
«Είναι μεγάλη η ευθύνη και περνάμε από σαράντα κύματα», λέει ο Γιώργος Μάτσκαρης. «Είναι μια στιγμή δύσκολη όταν πρέπει κάποια στιγμή να πούμε ότι το παιδί δεν μπορεί να συνεχίσει. Όταν φτάνουμε σε μια τέτοια απόφαση, χάνουμε τον ύπνο μας. Κάνουμε πολλές κουβέντες μεταξύ μας οι καθηγητές, θα επιμείνουμε, θα δώσουμε ευκαιρίες μέχρι να φτάσουμε στο σημείο να πούμε ότι αν συνεχίσει ένα παιδί στο δικό μας σχολείο θα καταπονηθεί, το σώμα δεν θα αντέξει, δεν θα είναι συντονισμένο με το επίπεδο μιας τέτοιας τάξης όπου πρέπει η επίδοση του ενός μαθητή να είναι κοντά στου άλλου. Αν υπάρχει μεγάλη απόκλιση ανάμεσά τους, δεν μπορείς να κάνεις εύκολα μάθημα. Ούτε να το στήσεις δεν μπορείς, όχι και να το υλοποιήσεις».
Κοιτάζοντας τον διευθυντή σπουδών της σχολής δεν μπορώ παρά να θυμηθώ πως όταν ήταν στο φυτώριο της Κρατικής Σχολής Χορού υπήρχε μια χρονιά που σε όλο το προπαρασκευαστικό τμήμα της σχολής ήταν το μόνο αγόρι. Εξακολουθεί να ισχύει εν μέρει σήμερα, περισσότερο και απ’ ό,τι στις δραματικές σχολές, ότι τα κορίτσια που φτάνουν για να δώσουν εξετάσεις είναι περισσότερα από τα αγόρια. Το ταμπού εξακολουθεί να υπάρχει, ειδικά στις σπουδές κλασικού χορού ‒ τα αγόρια πιο εύκολα θα θελήσουν να σπουδάσουν σύγχρονο χορό. «Τα κορίτσια ενθαρρύνονται περισσότερο από το σπίτι, για τα αγόρια υπήρχε το ταμπού ‒ υπάρχει ακόμα. Στη σχολή τα αγόρια είναι πολύ λιγότερα από τα κορίτσια. Εμείς, εδώ, σε αυτήν τη σχολή προσπαθούμε να έχουμε υψηλό επίπεδο και στο κλασικό και στο σύγχρονο, είναι το μεγάλο μας στοίχημα», λέει.
Το τι σημαίνει να κάνεις χορό σήμερα στην Ελλάδα, αν δεν το γνωρίζει κάποιος, μπορεί να το φανταστεί. Επαγγελματικά, καλλιτεχνικά, μετά το τέλος των σπουδών, σημαίνει μεγάλο αγώνα και λίγες ευκαιρίες. Κάποια από αυτά τα παιδιά, με τα εφόδια της σχολής, αν μπορέσουν, θα ταξιδέψουν, θα απευθυνθούν και θα δοκιμαστούν στην παγκόσμια αγορά. Το στοίχημα όλης της χρονιάς και αυτών των παραστάσεων είναι να μπορέσουν όλα τα παιδιά να τα δουν οι άνθρωποι του χορού που έχουν προσκληθεί από την Ελλάδα και το εξωτερικό, κι αυτή είναι μια ευκαιρία που μπορεί να μην έχουν κάποια για πολλούς λόγους, είτε γιατί δεν το αντέχουν οικονομικά ή δεν έχουν την ευκαιρία να τα δουν σε μια ακρόαση. «Είναι ένα δώρο αυτές οι παραστάσεις και θα ήθελα να το έχουν κάνει και σ’ εμένα», λέει ο Γιώργος Μάτσκαρης που έχει σπουδάσει στη Νέα Υόρκη κερδίζοντας τις υποτροφίες του ΙΚΥ, του Ιδρύματος Ωνάση, της Πράτσικα και της Γουλανδρή. «Υπήρξα υπότροφος και έτσι κατάφερα να κάνω σπουδές για μεγάλο διάστημα στη Νέα Υόρκη. Αλλιώς δεν θα μπορούσε, και θα είμαι ευγνώμων για πάντα. Εδώ ο Γιώργος Κουμεντάκης έχει καταφέρει να δίνουμε μία ή δυο υποτροφίες τον χρόνο, ώστε να μπορέσουν κάποια ταλαντούχα παιδιά να συνεχίσουν στο εξωτερικό».
Κοιτάζω αυτόν τον μικρόκοσμο μπροστά μου· από την ηλικία των 14 ετών ζουν με αφάνταστες στερήσεις και θυσίες σε σχέση με άλλα παιδιά της ηλικίας τους. Πηγαίνουν σε νυχτερινό σχολείο για να αντεπεξέλθουν στο πρόγραμμα της σχολής, που είναι ημερήσιο, και δοκιμάζονται καθημερινά, έχοντας αλλάξει όλη τους τη ζωή.
«Είναι εντυπωσιακό το πόσο έχουν επίγνωση της κατάστασης», λέει ο Γιώργος Μάτσκαρης. «Είναι τέτοιο το πρόγραμμα και το αντικείμενο που για να το φέρεις σε πέρας πρέπει να περάσεις από αυτές τις περιοχές, να προσέξεις πού θα βγεις το βράδυ, τη διατροφή, το σώμα σου, το όλο πρόγραμμά σου. Μπαίνουν στη σχολή σαν μονάδες, αλλά δοκιμάζονται στο σύνολο, το παιχνίδι της ομάδας και της μονάδας είναι καθημερινότητα. Μέσα από επιτυχίες και αποτυχίες, όπως βιώνω τη σπουδή τους, αποκτούν ένα εφόδιο που ό,τι και να επιλέξουν να κάνουν στη συνέχεια θα τους ακολουθεί. Αν εύχομαι κάτι είναι αυτή η εμπειρία να τους φανεί χρήσιμη στο επίπεδο της εσωτερικής καλλιέργειας και ποιότητάς τους, να ωριμάσουν και να συνεχίσουν ως ολοκληρωμένες προσωπικότητες».
Έξι νέοι χορευτές/χορεύτριες, έξι διαφορετικές ιστορίες, το ίδιο όνειρο
Πάτρα Χριστοδούλου
19 ετών, δεύτερο έτος
Δεν δυσκολεύτηκα καθόλου να σπουδάσω χορό, ήξερα ποιο είναι το πάθος μου και πόσο πολύ ήθελα να προσπαθήσω για να πετύχω τους στόχους μου. Χωρίς κανέναν δισταγμό, αποφάσισα να ακολουθήσω το ένστικτό μου και να παλέψω γι’ αυτό που αγαπώ, όσο δύσκολος κι αν είναι ο δρόμος, όσες δυσκολίες κι αν χρειαστεί να αντιμετωπίσω. Στην πράξη άρχισα να αντιλαμβάνομαι πιο ουσιαστικά τη σκληρή πλευρά του χορού από τη στιγμή που μπήκα στη σχολή. Η καθημερινότητα εδώ μοιάζει περισσότερο με την πραγματική φύση του επαγγέλματος και με βοήθησε να συνειδητοποιήσω πόση δουλειά, επιμονή και αντοχή χρειάζεται.
Η οικογένειά μου στήριζε πάντα το όνειρό μου και κάθε απόφασή μου στο έπακρο. Το άγνωστο και η δυσκολία του χώρου με φοβίζουν, αλλά την ίδια στιγμή με κάνουν να θέλω να προσπαθήσω και να ανακαλύψω τι είναι πραγματικά αυτό που μου ταιριάζει. Ομολογώ πως φαντάζομαι τον εαυτό μου και στη θέση της δασκάλας, θα ήθελα κάποια στιγμή να ζήσω την εμπειρία τού να καθοδηγώ, να εμπνέω και να μεταδίδω την αγάπη για τον χορό σε παιδιά. Τίποτα δεν είναι πραγματικά αποτυχία, παρά να κάνω αυτό που αγαπάω, να σταματήσω να προσπαθώ και να κάνω τον εαυτό μου περήφανο για το πείσμα και την επιμονή μου. Δεν θεωρώ την απόρριψη αποτυχία, είναι κομμάτι της δουλειάς μας και πάντα κάτι έχει να μας διδάξει.
Κυριάκος Κοντοζής
21 ετών, δεύτερο έτος
Αποφάσισα να σπουδάσω χορό γιατί με συναρπάζει το πώς μπορεί κάποιος να εκφραστεί χωρίς λόγια, μόνο με την κίνηση. Ο χορός για μένα είναι τρόπος έκφρασης, ελευθερίας και επικοινωνίας. Δεν ήταν μια απόφαση που πήρα ξαφνικά, με κέρδιζε σταδιακά όσο καταλάβαινα πόσο βαθιά και ουσιαστική τέχνη είναι. Ο δρόμος του χορού έχει πολλές απαιτήσεις, τόσο σε σωματικό όσο και σε ψυχολογικό επίπεδο. Μένω μακριά από το σπίτι μου, κάτι που κάνει τα πράγματα πιο δύσκολα, γιατί χρειάζεται να φροντίζω τον εαυτό μου σε όλα τα επίπεδα, πρακτικά και συναισθηματικά. Η στήριξη της οικογένειας μού δίνει δύναμη, με κάνει να νιώθω πιο σίγουρος για τον δρόμο που έχω επιλέξει και μου υπενθυμίζει πως, ακόμα και στις δύσκολες στιγμές, δεν είμαι μόνος.
Η συνεχής εξάσκηση, η πειθαρχία, οι τραυματισμοί, η πίεση για εξέλιξη και η αβεβαιότητα της επαγγελματικής πορείας είναι πράγματα που πρέπει να αντιμετωπίζουμε καθημερινά. Μαθαίνεις να αντέχεις, να στέκεσαι στα πόδια σου και να ωριμάζεις ως άνθρωπος. Όσο δύσκολο κι αν είναι, όλη αυτή η πορεία δεν σε αλλάζει μόνο σαν χορευτή αλλά και σαν άνθρωπο. Στο μέλλον θα ήθελα πάρα πολύ να ασχοληθώ με τον τομέα της χορογραφίας. Κάτι που με συγκινεί επίσης βαθιά είναι ο χορός με παιδιά με ειδικές ανάγκες. Η δημιουργία στον χορό δεν έχει όρια, και αυτό με συναρπάζει.
Ελένη Νικοδήμου
20 ετών, τρίτο έτος
Μεγάλωσα μέσα στη σχολή χορού της νονάς μου, έτσι από μικρή, ανά διαστήματα, έλεγα ότι ήθελα να σπουδάσω χορό. Όμως στη ζωή μου μπήκε πιο σοβαρά και η μουσική στα 13 μου, όταν ξεκίνησα να φοιτώ στο Μουσικό Σχολείο Πάφου. Εκεί συνειδητοποίησα, όμως, πως η έκφραση μέσα από την κίνηση είναι αυτό που πραγματικά με γεμίζει, η ικανοποίηση που παίρνω από τον χορό δεν συγκρίνεται με τίποτε άλλο. Στον χορό δοκιμάζεται και το σώμα αλλά και η ψυχολογία. Πάντα θα υπάρχουν στιγμές που θα αισθάνομαι μειονεκτικά και θα αναρωτιέμαι αν μπορώ να αντεπεξέλθω. Όταν με δέχτηκαν σε μια επαγγελματική σχολή χορού στην Ολλανδία, περάσαμε μια δύσκολη περίοδο με την αναζήτηση διαμονής.
Οι λύσεις που βρίσκαμε ήταν πρακτικά και οικονομικά ανέφικτες για μια πολύτεκνη οικογένεια. Η μητέρα μου, ενώ στενοχωρήθηκε, ήταν το μεγαλύτερό μου στήριγμα. Τελικά, έδωσα εξετάσεις στη σχολή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, όπου έχω την ευκαιρία να φοιτώ σήμερα. Θαυμάζω ανθρώπους που δουλεύουν με πάθος και αυθεντικότητα. Με εμπνέουν καθημερινά οι καθηγητές μου, οι συμφοιτητές μου και άνθρωποι γύρω μου που βρίσκουν τρόπους να αγαπούν πραγματικά αυτό που κάνουν. Δεν πιστεύω στην αποτυχία, πιστεύω πως ό,τι κι αν έρθει, για κάποιον λόγο θα έρθει. Αν κάποτε νιώσω ότι θέλω, ή χρειαστεί, να σταματήσω πια να χορεύω, θα αναζητήσω τρόπους να παραμείνω μέσα στην τέχνη.
Γιώργος Τσίγγος
21 ετών, δεύτερο έτος
Η απόφαση αυτή ήρθε απότομα στη ζωή μου. Ενώ ήμουν στο πρώτο έτος σπουδών μιας πανεπιστημιακής σχολής που είχα επιλέξει, συνειδητοποίησα ότι ο χορός είναι κάτι που θέλω να έχω στη ζωή μου, και μάλιστα περισσότερο από αυτό που είχα, γι’ αυτό επέλεξα να τον σπουδάσω. Η αλήθεια είναι ότι το ταξίδι μας στον χορό ξεκινάει με πολύ ενθουσιασμό, αλλά δεν είμαστε πλήρως συνειδητοποιημένοι όσον αφορά το τι θα αντιμετωπίσουμε. Σαν αγόρι που ασχολείται με τον χορό, δεν μπορώ να πω ότι είχα τη στήριξη των δικών μου στον βαθμό που χρειαζόταν, καθώς ο χορός δεν αποτελεί το αντικείμενο με το οποίο θα ήθελαν να ασχοληθώ, κι αυτό όριζε και τη συμπεριφορά τους.
Παρ’ όλα αυτά, δεν έφεραν ποτέ εμπόδιο σε ό,τι αποφάσισα να κάνω, όπως το ότι επέλεξα αυτήν τη σχολή, και αυτό είναι αρκετό. Δεν ξέρω πού θα με οδηγήσει το μέλλον, και είμαι ανοιχτός σε αυτό, αλλά ιδανικά θα ήθελα να ενταχθώ σε μια ομάδα χορού με παραγωγές μπαλέτου ή σύγχρονες, όπου κάθε παράσταση να είναι κάτι συναρπαστικό για το κοινό. Αν για οποιονδήποτε λόγο δεν βγει επαγγελματικά το κομμάτι του χορού με τον ίδιο επαγγελματισμό και το ίδιο μεράκι, που μου έμαθε ο χορός να έχω και να δίνω σε ότι κάνω.
Γεωργία Δήμου
22 ετών, δεύτερο έτος
Είμαι παιδί επαρχίας, προέρχομαι από ένα μικρό χωριό κοντά στα Ιωάννινα και παρόλο που οι ευκαιρίες ήταν περιορισμένες σε σχέση με τα αστικά κέντρα ‒στο μέρος όπου έμενα δεν υπήρχε καν σχολείο‒, πάντα είχα μέσα μου μια βαθιά αγάπη και αφοσίωση για τον χορό. Από μικρό παιδί θυμάμαι στο άκουσμα της Εθνικής Λυρικής Σκηνής να λάμπω σαν να άκουγα κάτι ακατόρθωτο. Η απόφασή μου να δώσω εξετάσεις ήταν συνειδητή και βασίστηκε στην επιθυμία μου να ξεπεράσω τα όριά μου και τα στερεότυπα του τόπου στον οποίο μεγάλωσα.
Παρόλο που μεγάλωσα σε χωριό, σε ένα περιβάλλον που δεν είχε άμεση επαφή με τον χορό, θυμάμαι τη μητέρα μου να κάθεται με τις ώρες και να διαβάζει στο αμάξι, ενώ έκανα πρόβες στη σχολή χορού όπου πήγαινα ‒ ήταν 30 λεπτά απόσταση με το αμάξι από εκεί που μέναμε. Έκανε αυτή την διαδρομή όλο τον χρόνο τέσσερις φορές την εβδομάδα. Θέλω να γίνω χορεύτρια και ύστερα δασκάλα. Θέλω να χτίσω εμπειρίες μέσα από την ίδια την πράξη του χορού, να ζήσω τον ρόλο του ερμηνευτή. Αν αποτύχω, σίγουρα δεν θα ξαφνιαστώ, γιατί σε όλους μας έχει περάσει η σκέψη αυτή. Θα αλλάξω πορεία χωρίς να ισοπεδώσω την αγάπη και την αφοσίωσή μου στην τέχνη και στον χορό συγκεκριμένα.
Αλεξάνδρα Σπανού
23 ετών, δεύτερο έτος
Ασχολούμαι με τον χορό από 4 ετών, είναι κάτι το οποίο αγαπώ, το κάνω όλη μου τη ζωή και ήθελα να το ακολουθήσω επαγγελματικά. Η δασκάλα μου του χορού προσπαθούσε από μικρή ηλικία να μας κατευθύνει ώστε να δούμε τον χορό επαγγελματικά, επομένως ακολούθησα μια πορεία που ως στόχο είχε τη σπουδή. Είναι ένα επάγγελμα που έχει μεγάλη σωματική αλλά και διανοητική κούραση. Ακόμα και σε μέρες που υπάρχει μεγάλη κούραση, πρέπει να προσπαθήσεις να δώσεις το 100% για να υπάρξει απόδοση και να έλθει ένα επιθυμητό αποτέλεσμα. Επομένως, απαιτείται μεγάλη πειθαρχία, συγκέντρωση και καθημερινή δουλειά.
Και οι δυο μου οι γονείς αναγνωρίζουν την αγάπη μου για τον χορό, με ωθούν και με υποστηρίζουν, τους είμαι ευγνώμων. Όνειρό μου είναι να γίνω χορεύτρια. Θα ήθελα, για όσο μπορώ, να είμαι σε μια ομάδα είτε μπαλέτου είτε σύγχρονου χορού. Ωστόσο, θα ήθελα να γίνω και δασκάλα, ώστε να μπορέσω να μεταφέρω τη γνώση και την αγάπη μου σε επόμενους χορευτές. Σε περίπτωση αποτυχίας, νομίζω ότι και πάλι θα προσπαθούσα να εντάξω με κάποιον τρόπο το χορό στη ζωή μου. Άρα θα προσπαθούσα να ασχοληθώ με κάτι παραπλήσιο, όπως η γυμναστική, το pilates, η αεροβική γυμναστική κ.λπ. Δεν νομίζω ότι θα άφηνα αυτό το κομμάτι της ζωής μου.
Βρείτε περισσότερες πληροφορίες για την παράσταση χορού «EPILOGUE» εδώ
