Όταν κάποιος βλέπει στη σκηνή τον Γιώργο Κοτσιφάκη να χορεύει, δεν μπορεί παρά να συνδεθεί με το αίσθημα που αποπνέει κάθε κίνησή του, με το πώς την εκφράζει δεξιοτεχνικά, με το πώς αγγίζει ως ερμηνευτής λεπταίσθητες περιοχές της, με τόλμη και αποκαλυπτική αντίληψη.
Με μια βαλίτσα κυριολεκτικά στο χέρι, φτάνει στο στούντιο του Πάρι σε ένα διάλειμμα μεταξύ προβών και παραστάσεων στην Ευρώπη του «Landless», ενός σόλο σε χορογραφία του Χρήστου Παπαδόπουλου, στο οποίο επιδιώκει συνειδητά την απώλεια της αίσθησης βεβαιότητας που προσφέρει η αποκτημένη τέχνη, και του «My fierce ignorant step» που παρουσιάστηκε στη Στέγη τον περασμένο Μάιο και βρίσκεται σε μεγάλη περιοδεία με σταθμούς στο Ρότερνταμ, στη Μαδρίτη και στην Μπριζ μεταξύ άλλων – θα συνεχιστεί και το 2026, με τις παραστάσεις στο Παρίσι τον Μάιο της επόμενης χρονιάς να είναι ήδη sold out.
Ο Γιώργος θεωρείται σήμερα από τους καλύτερους χορευτές της Ευρώπης και ο χορός τού δίνει τη δυνατότητα να μπορεί να θέτει ερωτήματα και να διερευνά μέσα από τις αναζητήσεις του τη δυνατότητα της κίνησης να έχει βλέμμα, ελευθερία και σύνδεση με τον άλλον. Πιστεύει ότι το να θέλει να κάνει κάποιος χορό προκύπτει από μια μεγάλη ανάγκη να πει πραγματικά κάτι.
Αν τον παρατηρήσει κάποιος, ακόμα και όταν περπατά, χορεύει – και αυτή είναι και η πρώτη του ανάμνηση, χορεύει από πάντα, από τότε που θυμάται τον εαυτό του.
«Δεν θα ξεχάσω ποτέ την οντισιόν στον Παπαϊωάννου, το ενδιαφέρον του, αλλά και το δέος που ένιωσα όταν άνοιξε η σκηνή του Παλλάς, που μου φάνηκε σαν να έπρεπε να ανέβω ένα βουνό».
Γεννήθηκε το 1988 στην Κρήτη, σε μια οικογένεια αθλητών. Ο πατέρας του ήταν ποδοσφαιριστής και η μητέρα του αθλήτρια του στίβου.
«Μπορεί να ακούγεται κλισέ ότι ο χορός ήταν μέσα μου από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου, αλλά όντως αυτό συνέβαινε. Η μητέρα μου είχε στο σπίτι χαλιά με σχήματα και θυμάμαι τον εαυτό μου να χορεύει πάνω σε αυτά, να φτιάχνει κόσμους μέσα στα μοτίβα των χαλιών», λέει. «Οι γονείς μου δεν ήξεραν τι να με κάνουν. Ο πατέρας μου με πήρε και πήγαμε στο Λύκειο Ελληνίδων και μια δασκάλα μπαλέτου θέλησε να με δοκιμάσει. “Ντα ίντανε το μπαλέτο;”, ρώτησε ο πατέρας μου στα κρητικά τη δασκάλα, ωστόσο δεν αρνήθηκε να δοκιμάσω, κι έτσι, από σπόντα και από τύχη, άρχισε η ζωή μου στον χορό. Ήμουν πέντε χρονών και αργότερα, στο σχολείο, πέρασα δύσκολα – με λέγανε μπαλαρίνα, με κυνηγούσαν. Το σπίτι με στήριζε πολύ και υπάρχει ένα βίντεο απ’ όταν βγήκα για πρώτη φορά στη σκηνή: η κάμερα έφυγε από τα χέρια του πατέρα μου από συγκίνηση, έτσι χάθηκε η εικόνα, αλλά έμεινε αυτή η ιστορία να αφηγούμαι, γιατί αυτή η αποδοχή δεν ήταν κάτι σύνηθες ούτε δεδομένο για δυο γονείς από ένα χωριό της νότιας Κρήτης».
Η εφηβεία για τον Γιώργο κύλησε δύσκολα και λίγο έλειψε να τα παρατήσει. Από τα δώδεκα είχε αρχίσει να κάνει σύγχρονο χορό και στα δεκαεπτά η δασκάλα του τού είπε «θα γίνεις χορευτής». «Δεν κατάλαβα τι εννοούσε, ότι αυτό είναι ένα επάγγελμα από το οποίο θα μπορούσα να ζήσω μια μέρα». Όταν τον ζήτησαν από μια Ακαδημία στη Ρωσία, οι γονείς του αρνήθηκαν να φύγει τόσο μικρός στο εξωτερικό, αλλά χάρη στην επιμονή της δασκάλας του, στα δεκαεπτά του ήρθε στην Αθήνα για έναν διαγωνισμό χορού και χόρεψε ένα σόλο από τον «Δον Κιχώτη». «Πήρα έπαινο, αλλά ήρθε ένας Αυστριακός χορευτής που ήταν στην επιτροπή και μου είπε “Δεν θα γίνεις χορευτής με τίποτα”. Έφυγα πολύ απογοητευμένος και έφτασα στο σπίτι που με φιλοξενούσαν κλαίγοντας. Τότε πείσμωσα, είπα “τόσα χρόνια κάνω χορό, μου αρέσει, το έχω πιστέψει, δεν θα με σταματήσει κανένας”». Από τότε έκανε διπλά και τριπλά μαθήματα, δούλευε ασταμάτητα, έκανε ραγάδες από την απότομη αλλαγή των μυών του, έπαθε υπερκόπωση, αλλά πέρασε με υποτροφία στη σχολή της Ραλλούς Μάνου και στο ΠΑ.ΠΕΙ. στο τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών. Οι γονείς του είχαν ξεκαθαρίσει ότι θα τον στήριζαν αν παρακολουθούσε και το πανεπιστήμιο. Για τον Γιώργο αυτή ήταν μια απογοητευτική εμπειρία που τον αποκαρδίωνε. «Μετά τα μαθήματα στη Μάνου πήγαινα στη σχολή μου, που πότε ήταν σε κατάληψη, πότε τους έβρισκα να παίζουν τάβλι. Ήταν μια ατμόσφαιρα διαλυμένη, που δεν με ενέπνεε καθόλου, και σε μεγάλη αντίθεση με τη σχολή χορού που δουλεύαμε υπέροχα – υπήρχε πρόγραμμα, πειθαρχία, ενδιαφέροντα μαθήματα και καταπληκτικές δασκάλες».
Μία από τις έντονες αναμνήσεις της εφηβείας είναι να βρίσκεται το καλοκαίρι στον Κερατόκαμπο, στο χωριό του, στο σπίτι της γιαγιάς του και να βλέπουν τις τελετές έναρξης και λήξης των Ολυμπιακών Αγώνων σε μια μικρή ασπρόμαυρη τηλεόραση πάνω στο ψυγείο. «Μαγεύτηκα, είπα “αυτό θέλω να κάνω στη ζωή μου”. Δυο χρόνια αργότερα, ενώ είμαι στο πρώτο έτος, διαφημίζεται το “2” του Δημήτρη Παπαϊωάννου στο Παλλάς και κλείνω εισιτήρια για να το δω στις 6 Νοεμβρίου. Μια μέρα καθόμασταν με τον αδερφό μου, που είναι ένας πολύ ταλαντούχος κομίστας, ανήσυχη φύση και διαρκής έμπνευση για μένα. Χτυπάει το τηλέφωνο και ήταν ο Δημήτρης Παπαϊωάννου που ήθελε να κάνω οντισιόν για μια αντικατάσταση που χρειαζόταν στο “2”, ενός χορευτή που είχε τραυματιστεί. Ήθελε να ξυρίσω τα μαλλιά μου και να παίξω σε μια σκηνή όπου κάνω έρωτα γυμνός. Ήμουνα δεκαοκτώ χρονών, από τη μια φοβόμουνα, από την άλλη ήθελα να αρπάξω την ευκαιρία. Δεν θα ξεχάσω ποτέ την οντισιόν στον Παπαϊωάννου, το ενδιαφέρον του αλλά και το δέος που ένιωσα όταν άνοιξε η σκηνή του Παλλάς, που μου φάνηκε σαν να έπρεπε να ανέβω ένα βουνό. Εκτέθηκα ολοκληρωτικά στον Παπαϊωάννου, με έκανε να νιώσω σιγουριά. Όλες οι αναστολές μου εξανεμίστηκαν και κολύμπησα στα βαθιά. Και στις 6 Νοεμβρίου, τη μέρα που θα έβλεπα την παράσταση με εισιτήριο, ανέβηκα στη σκηνή και χόρεψα. Τα εισιτήρια τα χάρισα στη δασκάλα μου, στην οποία χρωστάω πολλά. Αυτό ήταν ένα όνειρο, μια εμπειρία που δεν είχα ξαναζήσει και άλλαξε τη ζωή μου. Νομίζω ότι εκεί πρώτη φορά φαντάστηκα πώς θα ήθελα να είναι η ζωή μου στο μέλλον, την πορεία μου, με τρόμο και με τρομερή επιθυμία, ένιωσα ότι είμαι φτιαγμένος γι’ αυτό. Σκέφτηκα ότι μπορώ να το κάνω, πίστεψα στα χρόνια που σπατάλησα κάνοντας αυτή την τέχνη. Δεν φανταζόμουν ποτέ ότι θα χορέψω στο Παλλάς με τον Δημήτρη Παπαϊωάννου, δεν τολμούσα να φανταστώ κάτι τόσο μεγάλο και ήταν κάτι που με καθόρισε και στη συνέχεια».
Ο Γιώργος συνέχισε τις σπουδές του στη σχολή της Ραλλούς Μάνου, δεν πήραν τα μυαλά του αέρα, του άρεσε η σχολή και είχε πολλά να μάθει από τις δασκάλες του, που μνημονεύει με αγάπη και σήμερα. Τελειώνοντας τη σχολή πήγε στη Θεσσαλονίκη για να δουλέψει με τον Αντώνη Φωνιαδάκη· στέκεται σε αυτή την εμπειρία των δύο χρόνων που έμεινε εκεί, λέγοντας ότι σε μια περίοδο που ο χορός ήταν στο pick του, «άνοιξε ένας κόσμος αλλιώτικος, ήθελα να κάνω κάτι physical, είναι το όνειρο κάθε χορευτή να ιδρώνεις, να νιώθεις το σώμα σου. Ο κόσμος που άνοιξε μπροστά μου, το λεξιλόγιο που ανέπτυξα με τον Αντώνη ήταν μοναδικό και του οφείλω πολλά για το τι χορευτής είμαι σήμερα».
Γιώργος Κοτσιφάκης, «Look at me» («Το σόλο του Νάρκισσου»), Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου, 2011
Με την υποτροφία του ΙΚΥ, φεύγει στο εξωτερικό, περνάει για λίγο από το PARTS στις Βρυξέλλες, που δεν του άρεσε, και με περισσότερο τσαγανό πια φτάνει στο Άμστερνταμ και διεκδικεί να μην ξαναρχίσει σε ό,τι κάνει από το μηδέν. Κάνει οντισιόν για τον Γιαν Φαμπρ και εκεί καταλαβαίνει ότι ο καλλιτέχνης αυτός με τις ανορθόδοξες μεθόδους μπορεί να είναι παράλληλα και μια αστείρευτη πηγή έμπνευσης για έναν χορευτή 22 χρονών. Ακολουθούν τα Μπαλέτα της Φλάνδρας και η συνεργασία με τον Σίντι Λάρμπι Τσερκάουι.
Μιλώντας σήμερα για το πώς ήταν ο χορός σε προηγούμενες δεκαετίες, μου λέει ότι οι χορευτές μεγαλώνουν με την αντίληψη ότι «ο πόνος είναι αδερφός», είναι μέρος της εκπαίδευσής τους. «Σε προηγούμενες δεκαετίες ήταν εντελώς διαφορετικός ο τρόπος επιβολής ανδρών και γυναικών χορογράφων, αυταρχικός, κι εμείς δεν είχαμε γνώμη, άποψη και αντίληψη να βάζουμε όριο», λέει.
«Οι χορευτές και οι χορεύτριες έχουμε μεγαλώσει με αυτόν τον τρόπο, να υπομένουμε ακραία πράγματα που ήταν μέρος της εκπαίδευσής μας, να μη μιλάμε, και αυτή είναι η αρχή του κακού. Το “κάνε με ό,τι θες” έχει αλλάξει. Η συζήτηση που έχει αρχίσει εδώ και λίγα χρόνια σχετικά με το τι κάνεις την εξουσία που σου δίνεται έπρεπε να γίνει, είναι χρήσιμη και μπορεί να έχουμε φτάσει στο άλλο άκρο, αλλά αυτά τα extremes χρειάζονται για να βρεθεί τελικά η ισορροπία. Το να βγάλεις τον καλύτερο εαυτό του άλλου μπορεί να συμβεί εμπνέοντάς τον με άλλον τρόπο που δεν θα τον ταπεινώνει αλλά θα τον εξυψώνει».
Δεν ένιωσε ποτέ ξένος αλλά νομάδας, όπως συμβαίνει στις διεθνείς ομάδες στο εξωτερικό, δεν επαναπαύτηκε, δεν έμεινε σε κάποια από αυτές, και κλείνοντας κάθε κύκλο ένιωθε ότι δεν του έφευγε ποτέ η περιέργεια, η λαχτάρα και η φιλοδοξία να μάθει νέα πράγματα, να πάρει νέα ερεθίσματα και να αποκτήσει νέα εργαλεία. Αυτή η αναζήτηση τον έφερε σε μια οντισιόν των DV8, την οποία θεωρεί εμπειρία εξοντωτική και εξαντλητική, εντελώς διαφορετική από κάθε προηγούμενη. «Εκεί o Λόιντ Νιούσον ενδιαφερόταν να δει από το πώς ανοιγοκλείνεις τα μάτια σου μέχρι τι πιστεύεις και τι θέλεις να προσφέρεις στον κόσμο ως καλλιτέχνης – δεν τον ενδιέφερε μόνο η τεχνική αλλά και η προσωπικότητα κάθε χορευτή. Έπρεπε να αναμετρηθώ με ρόλους, με διαλέκτους, δυσκολεύτηκα γιατί δεν είχα κάνει σπουδές υποκριτικής, αλλά ήθελα να το ζήσω‧ τα χρόνια στο Λονδίνο ήταν δύσκολα, αλλά πολύ ωραία».
Για τον Γιώργο η έννοια της δημιουργίας εμπεριέχει και την έννοια του επείγοντος, όταν προσπαθείς να γεννήσεις κάτι μέσα σε λίγους μήνες, που θα λάμπει, θα έχει υπόσταση και θα είναι βαθύ. «Αυτή η διαδικασία σού γίνεται δεύτερη φύση. Πρέπει να βάλεις στην άκρη το εγώ σου, να τα αφήσεις όλα στην άκρη και να προσηλωθείς στο ζητούμενο. Θα τσαλακωθείς και θα σπάσεις τον εαυτό σου, αλλιώς δεν γίνεται, γιατί αν αυτοσκοπός σου είναι μόνο η ομορφιά, το έχεις χάσει το παιχνίδι. Η ομορφιά είναι κάτι που αναβλύζει από αυτό με το οποίο συνδέεσαι, που είναι καθαρό και λάμπει και σε συνδέει με το κοινό. Πρέπει να βάλεις μυαλό και καρδιά και ο άλλος το βλέπει αμέσως αυτό που κάνεις. Αν προσπαθείς να εντυπωσιάσεις, θα το χάσεις. Η απόλυτη ομορφιά είναι στην απλότητα, στην αμεσότητα, η δουλειά μας είναι να ακουμπάμε την αλήθεια».
Από το 2013 ο Γιώργος δουλεύει σταθερά με τον χορογράφο Χρήστο Παπαδόπουλο. Συνεργάτες και σύντροφοι, μοιράζονται τη ζωή τους ανάμεσα σε προγράμματα ιδιαίτερα απαιτητικά, από την πρώτη κιόλας χορογραφική δημιουργία του Χρήστου, το «Elvedon». Μιλώντας για τη συνεργασία τους, λέει ότι ο Χρήστος συνδυάζει τις αρετές που αναζητούσε πάντα σε έναν χορογράφο, τη συλλογικότητα και την ορμή, την προσπάθεια να δημιουργήσουν κάτι όλοι μαζί, και αυτό συνοψίζεται στην τελευταία του χορογραφική δουλειά, «Μy fierce ignorant step», μια εξαντλητική παράσταση συντονισμού όλων των αισθήσεων. «Αυτή η δουλειά είναι από αυτές που θέλω να χορεύω για πολύ καιρό», λέει ο Γιώργος, και υπογραμμίζει τον ρόλο της Στέγης για το βήμα που δίνεται στον χορό, στηρίζοντας παραγωγές που δεν θα μπορούσαν να γίνουν από ομάδες με την επιχορήγηση που παίρνουν από το κράτος, αλλά και διεθνείς περιοδείες.
Ο Γιώργος είναι αυστηρός κριτής του εαυτού του, αλλά έχει συνειδητοποιήσει ότι πρέπει να επιτρέπει στον εαυτό του να πίνει ένα ποτό ή να τρώει μια πίτσα, όπως και να ζητά από τους άλλους να του εκφράζουν τα συναισθήματά τους.
«Θέλω και στη ζωή να κάνω όσα συμβαίνουν στη σκηνή», λέει. «Εκεί είμαι με άλλους, δίνω και μου δίνουν χώρο, νιώθω ελεύθερος, κάτι που θέλω να μεταφέρω και στην καθημερινότητά μου. Με τον τρόπο που κινούμαι στο στούντιο, σε μια παράσταση, νιώθω ότι είμαι ελεύθερος, επικοινωνιακός, άτρωτος μέσα σε μια συνθήκη, νιώθω μια άνεση που θα ήθελα να βάλω και στη ζωή μου. Ο χορός είναι η ζωή μου, αλλά πρέπει να μάθω να παίρνω από αυτό, να μη με κάνει να νιώθω άδειος όταν τελειώνει».
Είναι ευγνώμων που κατάφερε να μπορεί να ζει από πολύ νωρίς κάνοντας αυτό που αγαπά και δεν έχει αναγκαστεί να κάνει άλλες δουλειές. Από τις πιο συγκινητικές στιγμές είναι όταν χορεύει στο εξωτερικό και ακούει «Αh, the Greeks!», κάτι που του δίνει πολύ θάρρος για τη συνέχεια. «Στο εξωτερικό μάς θαυμάζουν και τα τελευταία χρόνια βλέπουν όλο και περισσότερο χορό από την Ελλάδα. Στη χώρα μας υπάρχουν πολύ λίγες ευκαιρίες για νέους χορευτές και πολλοί αποφασίζουν να φύγουν στο εξωτερικό. Οι δημιουργίες και τα έργα θέλουν χρόνο, δεν είναι αρχιτεκτονικά σχέδια που βάζεις στο χαρτί. Θέλουν σκέψη, επικοινωνία και αξίζει ο χορός να μην είναι μια παραμελημένη τέχνη αλλά να του δοθούν τα κεφάλαια ώστε να ανθήσουν δημιουργοί και ομάδες».
Ο Γιώργος Κοτσιφάκης είναι σε διεθνή περιοδεία με το «My fierce ignorant step» του Χρήστου Παπαδόπουλου.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.
