Μυστήρια του σύμπαντος και σύγχρονα έργα τέχνης σε μια έκθεση στο Αστεροσκοπείο Αθηνών

ΕΠΕΞ Μυστήρια του σύμπαντος και σύγχρονα έργα τέχνης σε μια έκθεση στο Αστεροσκοπείο Αθηνών Facebook Twitter
To Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών.
0

Αυτό το καλοκαίρι, από τις 28 Μαΐου, το εμβληματικό Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών μεταμορφώνεται σε ένα πεδίο αστρικής φαντασίας και γήινης ύλης, φιλοξενώντας μια έκθεση με νέα έργα της εικαστικού σύγχρονης τέχνης Λίας Πέτρου. Με τίτλο «Κοσμική Σκόνη/Άγνωστες Γαίες», η έκθεση παρουσιάζει μια σειρά από έργα ειδικά σχεδιασμένα για τον χώρο (site-specific), τα οποία συνδιαλέγονται με τον παλαιότερο επιστημονικό θεσμό της Ελλάδας· σύμβολο του χρόνου, της μνήμης και της παρατήρησης από το 1842.

Tο Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών, από την ίδρυσή του το 1842, μέσα στη σιωπηλή του μεγαλοπρέπεια στην κορυφή του Λόφου των Νυμφών, αποτελεί́ τον πρώτο επιστημονικό θεσμό του ελληνικού κράτους. Είναι ταυτόχρονα παρατηρητής και φορέας μνήμης, εκεί όπου ο ουρανός μετρήθηκε για πρώτη φορά και καταγράφηκε ο παλμός της Γης. Από αυτό το σημείο, η Αθήνα έμαθε να προσανατολίζεται· να αντιλαμβάνεται τις αποστάσεις της, τον χρόνο της, την ίδια της την ύπαρξη μέσα στον κόσμο.

Κεντρική ιδέα της έκθεσης «Κοσμική Σκόνη/Άγνωστες Γαίες» («Cosmic Dust/New Territories») αποτελεί η προσωπικότητα και το επιστημονικό έργο του Γερμανού αστρονόμου του 19ου αιώνα Ιούλιου Σμιτ, ο οποίος διετέλεσε διευθυντής του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών από το 1858 και για είκοσι πέντε έτη.

Χρησιμοποιώντας υλικά όπως ο πηλός, το βαμβακερό νήμα, το μαλλί, το τιτάνιο και το μάρμαρο, η καλλιτέχνιδα υφαίνει έναν μοναδικό διάλογο ανάμεσα στο τότε και στο τώρα, στο γήινο και το συμπαντικό, στη συστηματική ανάλυση και το συγκινησιακό.

Η Λία Πέτρου ανακάλυψε την έκταση του ερευνητικού έργου του Σμιτ, εστίασε συγκεκριμένα στο «Chart of the Mountains of the Moon based on my own Observations in the Years 1840-1874» («Χάρτης των Ορέων της Σελήνης βασισμένος στις δικές μου Παρατηρήσεις κατά τα Έτη 1840-1874») που εκτίθεται στην Αίθουσα του Χρόνου, στο Κέντρο Επισκεπτών του Αστεροσκοπείου, και εμπνεύστηκε την κεραμική εγκατάσταση «Supermoon» που εξέθεσε στην ομαδική έκθεση «wanderlust/all passports» στο μέγαρο Σλίμαν-Μελά, τον Οκτώβριο του 2024.

ΕΠΕΞ Μυστήρια του σύμπαντος και σύγχρονα έργα τέχνης σε μια έκθεση στο Αστεροσκοπείο Αθηνών Facebook Twitter
«Τα έργα δεν αποτίνουν απλώς φόρο τιμής στην επιστημονική παρακαταθήκη του Σμιτ, συνιστούν μια βαθιά προσωπική αναθεώρηση των ορίων μεταξύ παρελθόντος, παρόντος και μέλλοντος». Φωτ.: Λία Πέτρου

«Ο σεληνιακός χάρτης του Σμιτ και το “Supermoon” αποτέλεσαν το σημείο εκκίνησης και την έμπνευση για μια ατομική έκθεση. Ακολούθησε ενδελεχής έρευνα και στη συνέχεια η παραγωγή νέας σειράς έργων που εστιάζουν όχι μόνο στην εξέλιξη της αστρονομίας αλλά και στο επιστημονικό έργο του Σμιτ στους τομείς της ηφαιστειολογίας, της σεισμολογίας, της μετεωρολογίας και της σεληνογραφίας, το οποίο είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με την ανάπτυξη του πρώτου ερευνητικού ιδρύματος του ελληνικού κράτους, του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών. Απώτερος στόχος της έκθεσης είναι η συνομιλία με την ιστορικότητα του Αστεροσκοπείου, τα μουσειακά εκθέματά του και την παρακαταθήκη που άφησε στον τόπο μας ο σπουδαίος αυτός αστρονόμος», λέει η Λία Πέτρου.

Σε επιμέλεια και εννοιολογική προσέγγιση του Κώστα Πράπογλου, η έκθεση αντλεί έμπνευση από τις λεπτομερείς χαρτογραφήσεις της Σελήνης και τις επιστημονικές αναζητήσεις του Σμιτ, που λειτουργούν ως θεμέλιο της ανατρεπτικής επανερμηνείας της Πέτρου. Χρησιμοποιώντας υλικά όπως ο πηλός, το βαμβακερό νήμα, το μαλλί, το τιτάνιο και το μάρμαρο, η καλλιτέχνιδα υφαίνει έναν μοναδικό διάλογο ανάμεσα στο τότε και στο τώρα, στο γήινο και το συμπαντικό, στη συστηματική ανάλυση και το συγκινησιακό.

«Η βικτοριανή εποχή στην οποία έζησε ο Σμιτ ήταν περίοδος ριζικών πνευματικών ζυμώσεων, με μια ακόρεστη επιθυμία για εξερεύνηση και χαρτογράφηση νέων ανεξερεύνητων εδαφών, στη Γη και πέρα από αυτή. Η περίοδος αυτή σηματοδότησε τη διεύρυνση της ανθρώπινης γνώσης μέσω της καταγραφής και της μέτρησης, αλλά και μέσα από την τόλμη για διείσδυση σε άγνωστα έως τότε πεδία: στα βάθη των ωκεανών, στους πιο απομακρυσμένους πλανήτες, ακόμη και στις αόρατες δυνάμεις της Γης. Τα βιβλία του Ιούλιου Βερν αντικατοπτρίζουν το ίδιο πνεύμα περιπέτειας και πάθους για το άγνωστο.

Το έργο της Πέτρου αντλεί από αυτές τις αναζητήσεις, όχι μόνο για να αναπαραγάγει την πειραματική αυστηρότητα του παρελθόντος, αλλά και για να τις επανασυνθέσει με καλλιτεχνική δεξιοτεχνία μέσω σύγχρονων μέσων και μεθόδων. Συνδυάζει το γήινο και το ουράνιο στοιχείο σε έναν απτό διάλογο που εκτείνεται στο μέλλον, δημιουργώντας νέες μορφές και καινούργιους δρόμους για σκέψη και ενδοσκόπηση», λέει ο Κώστας Πράπογλου.

Μυστήρια του σύμπαντος και σύγχρονα έργα τέχνης σε μια έκθεση στο Αστεροσκοπείο Αθηνών Facebook Twitter
Φωτ.: Λία Πέτρου
Μυστήρια του σύμπαντος και σύγχρονα έργα τέχνης σε μια έκθεση στο Αστεροσκοπείο Αθηνών Facebook Twitter
Φωτ.: Λία Πέτρου

Στους χώρους του Αστεροσκοπείου, εξωτερικούς και εσωτερικούς, η καλλιτέχνις τοποθετεί μια σειρά έργων από βαμβακερό νήμα, μαλλί, πηλό, μάρμαρο και τιτάνιο. Τα υλικά αυτά δεν αποτελούν διακοσμητικές αναφορές, αλλά ενέργειες παρέμβασης, επανερμηνείας και αναδημιουργίας. Στα κεραμικά, όπως ο ανάγλυφος χάρτης μεγάλης κλίμακας της σεληνιακής τοπογραφίας του Σμιτ, το έργο διασπάται σε 25 ενότητες που επανατοποθετούνται ως αισθητηριακά αντικείμενα, καθεμιά ως αποτύπωμα της διαρκώς μεταβαλλόμενης σεληνιακής επιφάνειας. Εκτεθειμένα στα στοιχεία της φύσης, αλληλεπιδρούν με τον χρόνο και τις καιρικές συνθήκες, όπως οι βράχοι της Σελήνης που κουβαλούν κοσμική σκόνη αιώνων. Τα γλυπτά αυτά μοιάζουν να αποκτούν δέρμα, μετατρέπονται σε ζωντανά σώματα που ενεργοποιούν σιωπηλά έναν διάλογο με τους ιερούς βράχους του Λόφου των Νυμφών.

Στο εσωτερικό των ιστορικών αιθουσών του Αστεροσκοπείου παρουσιάζονται μικρότερες κεραμικές δημιουργίες, κεντήματα, χαλιά και ένα μοναδικό κόσμημα, τα οποία μεταπλάθουν τα σχέδια του Σμιτ σε υφασμένες αφηγήσεις. Τα κεντήματα λειτουργούν ως πύλες, όπου οι αυστηρές γραμμές της επιστημονικής παρατήρησης μετασχηματίζονται σε προσωπικές χειρονομίες διασύνδεσης. Μέσα από αυτήν την τεχνική, η Πέτρου μετατοπίζει με παιγνιώδη και χιουμοριστική διάθεση την προσοχή μας από τους ακριβείς υπολογισμούς των αποστάσεων στην εγγύτητα της ανάλυσης, στρέφοντας το βλέμμα μας από την ψυχρή ακρίβεια της αστρονομίας στη ζεστασιά της ανθρώπινης επαφής.

Ένα μεμονωμένο μαρμάρινο γλυπτό, τοποθετημένο σε ένα από τα σκιερά μονοπάτια του Αστεροσκοπείου, παραπέμπει στο αρχέγονο θαλάσσιο φυτό Posidonia australis. Οι ρίζες του, που φτάνουν βαθιά στον πυθμένα της Μεσογείου, υπαινίσσονται τον άρρητο σύνδεσμο μεταξύ Γης και σύμπαντος. Το μάρμαρο, υλικό που παραδοσιακά συνδέεται με τη μνημειακή, αμετάβλητη διαχρονικότητα, μετατρέπεται εδώ σε μια ζωντανή, σχεδόν παλλόμενη μορφή, που αντανακλά την εύθραυστη και διαρκώς μεταβαλλόμενη σχέση ανάμεσα στην ανθρωπότητα και το σύμπαν. Το γλυπτό φαίνεται να ανασαίνει, υπενθυμίζοντάς μας ότι ακόμη και μέσα στη στέρεη ύλη φωλιάζουν η φαντασία και η ελπίδα, ως δυνάμεις μεταμόρφωσης και αλλαγής.

«Τα έργα δεν αποτίνουν απλώς φόρο τιμής στην επιστημονική παρακαταθήκη του Σμιτ, συνιστούν μια βαθιά προσωπική αναθεώρηση των ορίων μεταξύ παρελθόντος, παρόντος και μέλλοντος. Όλα τα υλικά που χρησιμοποιούνται φέρουν τις ίδιες ενέργειες που τροφοδότησαν τα πρώτα τηλεσκόπια των αστρονόμων, ενώ ταυτόχρονα παραπέμπουν προς ένα μέλλον όπου το σύμπαν δεν είναι πια απλώς αντικείμενο παρατήρησης, αλλά ένας ζωντανός ορίζοντας που μετασχηματίζεται σε χώρο δυνατοτήτων. Το έργο της Πέτρου αντηχεί έναν σύγχρονο στοχασμό πάνω στην εξερεύνηση του διαστήματος: από τις αποστολές στη Σελήνη που στηρίχτηκαν στους χάρτες του Σμιτ έως τις σημερινές ρομποτικές αποστολές σε μακρινούς πλανήτες. Η οδύσσεια της γνώσης συνεχίζεται σε άγνωστους τόπους, εξωτερικούς και εσωτερικούς» λέει ο Κώστας Πράπογλου.

Μυστήρια του σύμπαντος και σύγχρονα έργα τέχνης σε μια έκθεση στο Αστεροσκοπείο Αθηνών Facebook Twitter
Φωτ.: Λία Πέτρου

Η αναζήτηση της γνώσης είναι μια ατέρμονη οδύσσεια, που διεκδικεί το άγνωστο, τόσο στον έξω κόσμο όσο και στα άδυτα της ψυχής. «Η έκθεση δεν επιδιώκει να προσφέρει σαφείς απαντήσεις. Αντιθέτως, ανοίγει έναν ορίζοντα δυνατοτήτων· έναν χώρο όπου το παλαιό και το νέο, η επιστημονική γνώση και η προσωπική εμπειρία μπορούν να συνυπάρχουν, να αναμειγνύονται και να αναδομούνται. Εδώ, στο ίδιο σημείο που πραγματοποιήθηκαν οι πρώτες μετρήσεις του χρόνου και η σύλληψη της δομής της ύπαρξης, προσπαθούμε να χαράξουμε νέους τρόπους σκέψης, νέες προσεγγίσεις για την ύπαρξή μας μέσα στο άπειρο» προσθέτει ο επιμελητής της έκθεσης.

Βρείτε περισσότερες πληροφορίες για την έκθεση «Κοσμική Σκόνη/Άγνωστες Γαίες» εδώ.

Εικαστικά
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Από τον Περικλή Βυζάντιο και τον Jean Tinguely μέχρι τον Robert McCabe

Εικαστικά / «Νήματα επιλογής»: Μια αθηναϊκή έκθεση δένει φωνές και γενιές

Μια ομαδική έκθεση στην Αίθουσα Τέχνης Αθηνών, με έργα των Περικλή Βυζάντιου, Robert McCabe και Jean Tinguely, μεταξύ άλλων, φέρνει σε διάλογο Έλληνες και ξένους καλλιτέχνες διαφορετικών αναφορών.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο «Ένοικος» του Παντελή Μάκκα: Μια γιορταστική βιντεοεγκατάσταση

Εικαστικά / Ο «Ένοικος» του Παντελή Μάκκα: Μια γιορταστική βιντεοεγκατάσταση

Μια ρετροσπεκτίβα δεκαπέντε χρόνων η οποία αποτελείται από έναν καταιγισμό εικόνων που δημιούργησε με την κάμερά του ο γνωστός video artist για μια σειρά σημαντικών παραστάσεων, οι οποίες παρουσιάζονται αποδεσμευμένες από τη θεατρική τους υπόσταση.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Ξεκινάει το Back to Athens 2025

Εικαστικά / Back to Athens: Ο ετήσιος εικαστικός θεσμός επιστρέφει στο Μέγαρο Ησαΐα

Με κεντρική θεματική «Η διαίρεση της ζωής», το Back to Athens 2025 παρουσιάζει 30 εκθέσεις, εγκαταστάσεις, performance και προβολές από καλλιτέχνες και επιμελητές από την Ελλάδα και το εξωτερικό.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Takis: Αρχαϊκός καλλιτέχνης, προφήτης, μάντης, μάγος. Σίγουρα μοναδικός

Εικαστικά / Takis: Αρχαϊκός καλλιτέχνης, προφήτης, μάντης, μάγος. Σίγουρα μοναδικός

Με μια μεγάλη έκθεση σε δύο μέρη, στην Αθήνα και στην Άνδρο, το Ίδρυμα Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή γιορτάζει τα εκατό χρόνια του Takis, μίας από τις σημαντικότερες σημαντικότερες προσωπικότητες της ελληνικής αλλά και της παγκόσμιας εικαστικής σκηνής.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Μια νέα τοιχογραφία με τη ζωή των σεξεργατριών σε έναν δρόμο του Μεταξουργείου

Εικαστικά / Μια νέα τοιχογραφία για την αόρατη ζωή των σεξεργατριών στην οδό Ιάσωνος

Η διεθνής εικαστικός Paulina Olowska δημιουργεί μια τοιχογραφία στον πεζόδρομο του Μεταξουργείου για τις γυναίκες και γειτόνισσές της με τις οποίες καλημερίζεται και πίνει καφέ.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο ζωοπλάστης γλύπτης Ευριπίδης Βαβούρης (1911-1987) 

Εικαστικά / Ευριπίδης Βαβούρης: Πέρα από το «Λαγωνικό» της Φωκίωνος Νέγρη

Ο δημιουργός του γνωστού αγάλματος της Κυψέλης υπήρξε ένας στοχαστικός γλύπτης της Αθήνας με αξιόλογη πορεία, που απέδιδε πειστικά και με μεγάλη ευαισθησία τα κατοικίδια ζώα. Μια επίσκεψη στο ατελιέ του, που έχει διατηρηθεί σε άψογη κατάσταση, αποτέλεσε το ερέθισμα για να τον ανακαλύψουμε και να τον επανεκτιμήσουμε. 
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Ένας Ιούνιος γεμάτος τέχνη: 28 εκθέσεις που αξίζει να δείτε

Εικαστικά / Ένας Ιούνιος γεμάτος τέχνη: 28 εκθέσεις που αξίζει να δείτε

Μια σειρά από εκθέσεις σημαντικών καλλιτεχνών χαρακτηρίζουν την έναρξη του καλοκαιριού. Από τα Plásmata 3 της Στεγης έως την αναδρομική έκθεση του Takis κι από τη Marlene Dumas έως την Charline von Heyl.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Μαρλέν

Εικαστικά / Marlene Dumas: «Η τέχνη είναι πάντοτε μια πράξη εναντίον της βίας»

Η κορυφαία Νοτιοαφρικανή ζωγράφος παρουσιάζει την πρώτη ατομική της έκθεση στην Ελλάδα, στην οποία τα έργα της διαλέγονται με αρχαιότητες από τις μόνιμες συλλογές του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Πρόδρομος Τσιαβός: «Στην παρουσία μας στον δημόσιο χώρο ο στόχος μας δεν είναι απλά να κάνουμε μια έκθεση αλλά να ακούσουμε, να συζητήσουμε, να αφήσουμε κάτι πίσω μας»

Plāsmata 3 / Πρόδρομος Τσιαβός: «Στόχος μας δεν είναι απλά να κάνουμε μια έκθεση, αλλά να αφήσουμε κάτι πίσω μας»

Ο επικεφαλής Ψηφιακής Ανάπτυξης και Καινοτομίας του Ιδρύματος Ωνάση μιλά με υπόκρουση τα ασταμάτητα τιτιβίσματα των πουλιών που έρχονται από τα σκιερά δέντρα του Πεδίου του Άρεως.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ