Η επιμονή του Ντόναλντ Τραμπ να αναγνωρίσει επισήμως η Ουκρανία την προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία, στο πλαίσιο μιας ειρηνευτικής συμφωνίας, φέρνει σε δύσκολη θέση τις πρωτεύουσες της Ευρώπης: να παραμείνουν στο πλευρό του Κιέβου ή να ευθυγραμμιστούν με την Ουάσινγκτον;
Ορισμένοι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι ανησυχούν ότι οι διαφωνίες με την αμερικανική πρόταση μπορεί να δοκιμάσουν τις σχέσεις με το Βερολίνο, το Λονδίνο και άλλες πρωτεύουσες, να υπονομεύσουν τη διατλαντική ασφάλεια και να εκτροχιάσουν τη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ στα τέλη Ιουνίου.
«Η Ευρώπη πάντοτε βρισκόταν σε αδύναμη θέση απέναντι στις ΗΠΑ», δήλωσε ο Τζέρεμι Σαπίρο, διευθυντής του προγράμματος ΗΠΑ στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Διεθνών Σχέσεων. «Και το αποφεύγουν για αυτόν τον λόγο».
Η ελπίδα των Ευρωπαίων να συμμετάσχουν στις συνομιλίες υπό την ηγεσία των ΗΠΑ καταρρίφθηκε την Τετάρτη, όταν ο ΥΠΕΞ Μάρκο Ρούμπιο ακύρωσε συνάντηση στο Λονδίνο με Ουκρανούς και Ευρωπαίους αξιωματούχους, ενώ ο ειδικός απεσταλμένος του Τραμπ, Στιβ Γουίτκοφ, επισκέφθηκε για τέταρτη φορά το Κρεμλίνο.
Η αμερικανική πρόταση προς την Ουκρανία παρουσιάστηκε ως «πάρε-ή-άφησε», ιδιαίτερα ευνοϊκή προς τη Μόσχα, καθώς περιλαμβάνει αναγνώριση της ρωσικής κυριαρχίας στην Κριμαία, έντεκα χρόνια μετά την προσάρτησή της κατά παράβαση του διεθνούς δικαίου.
Ο Πρόεδρος της Ουκρανίας, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, απέρριψε και πάλι την Τρίτη την αναγνώριση της ρωσικής κυριαρχίας σε οποιοδήποτε κατεχόμενο έδαφος. Το Κίεβο δηλώνει όμως διατεθειμένο να αποδεχτεί de facto ρωσικό έλεγχο, υπό την προϋπόθεση ισχυρών δυτικών εγγυήσεων ασφαλείας. Ο Τραμπ απάντησε με έντονη κριτική, αποκαλώντας τη στάση Ζελένσκι «πολύ επιβλαβή» για την ειρηνευτική του προσπάθεια. «Ή θα έχει ειρήνη ή θα πολεμά για άλλα τρία χρόνια πριν χάσει ολόκληρη τη χώρα», έγραψε στο Truth Social.
Η ανατροπή της επίσημης γραμμής του ΝΑΤΟ από την Ουάσινγκτον είναι η μεγαλύτερη παραχώρηση προς τη Ρωσία τους τελευταίους μήνες. Παράλληλα, η κυβέρνηση Τραμπ απέκλεισε κάθε ενδεχόμενο ένταξης της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ, ικανοποιώντας έναν από τους βασικότερους όρους της Μόσχας. Καθώς η Ρωσία δέχεται παραχωρήσεις, η Ουκρανία αντιμετωπίζει πιέσεις. Δεν της προσφέρεται σχεδόν τίποτα για να εγκαταλείψει εδάφη της. «Το χειρότερο σενάριο είναι να μην υπάρξει συμφωνία και όλη η πίεση να πέσει στην Ουκρανία. Τότε η Ευρώπη θα πρέπει να διαλέξει πλευρά», δήλωσε ανώτερος διπλωμάτης της ΕΕ.
Η αναπληρώτρια πρωθυπουργός της Ουκρανίας, Γιούλια Σβιριντένκο, δήλωσε: «Η Ουκρανία είναι έτοιμη να διαπραγματευτεί — όχι να παραδοθεί. Δεν θα υπάρξει συμφωνία που να δίνει στη Ρωσία τη βάση για να επιστρέψει με μεγαλύτερη βία».
Δυτικοί αξιωματούχοι διαβεβαίωσαν ότι οι ευρωπαϊκές πρωτεύουσες δεν πρόκειται να αποδεχθούν αναγνώριση της Κριμαίας από τις ΗΠΑ ούτε να πιέσουν το Κίεβο προς αυτό. «Η Κριμαία είναι Ουκρανία», δήλωσε η επικεφαλής εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ, Κάγια Κάλας. Για τους Ευρωπαίους, η αναγνώριση της προσάρτησης ισοδυναμεί με την κατάρρευση της διεθνούς τάξης που διατηρεί την ειρήνη στην Ευρώπη από το 1945. «Η Κριμαία και η ένταξη στο ΝΑΤΟ είναι κόκκινες γραμμές», είπε δεύτερος υψηλόβαθμος διπλωμάτης της ΕΕ.
Ακόμα και αν οι ΗΠΑ ενεργήσουν μονομερώς, κάτι τέτοιο θα επιβράβευε τη ρωσική επιθετικότητα και θα ενθάρρυνε τη Μόσχα να συνεχίσει με τις αξιώσεις της σε Γεωργία και Μολδαβία, απειλώντας χώρες της Βαλτικής που είναι μέλη της ΕΕ και του ΝΑΤΟ.
Η προσέγγιση Τραμπ προκαλεί ήδη σοβαρό διπλωματικό ρήγμα εντός του ΝΑΤΟ, το οποίο μέχρι πρότινος προσπαθούσε να επικεντρωθεί στην αμυντική δαπάνη στη Σύνοδο της Χάγης, αφήνοντας το ουκρανικό στο περιθώριο.
Ωστόσο, η αμερικανική πρόταση και το ενδεχόμενο αποχώρησης από τις διαπραγματεύσεις, μπορεί να οδηγήσουν σε ρήξη.
«Ο πυρήνας της συνόδου είναι το πού βρισκόμαστε στο θέμα της Ουκρανίας», ανέφερε δυτικός αξιωματούχος. Παράλληλα, οι εντάσεις ενδέχεται να διευρυνθούν και εντός της ΕΕ, ειδικά αν η Ουάσινγκτον άρει τις κυρώσεις κατά της Μόσχας, πυροδοτώντας οικονομική και πολιτική κρίση στην Ένωση. «Τα πράγματα δεν φαίνονται καθόλου καλά», δήλωσε Ευρωπαίος αξιωματούχος. Μια τέτοια κίνηση από τις ΗΠΑ θα «διέλυε την ενότητα της ΕΕ».
Οι 23 χώρες της Ευρώπης που ανήκουν τόσο στο ΝΑΤΟ όσο και στην ΕΕ προσπαθούν να βρουν συμβιβασμούς με τις ΗΠΑ για θέματα ασφαλείας και εμπορίου, φοβούμενες πως το ζήτημα της Ουκρανίας μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως διαπραγματευτικός μοχλός.
Ο Σαπίρο του ECFR ήταν απαισιόδοξος για την ενότητα της ΕΕ: «Αν οι ΗΠΑ αποχωρήσουν, η Ευρώπη δεν θα μπορέσει να παραμείνει ενωμένη στο θέμα της Ουκρανίας. Η αμερικανική στήριξη ήταν αυτή που κράτησε την Ευρώπη ενωμένη».
Με πληροφορίες από Financial Times
