ΜΙΑ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ για την αντιμετώπιση του πλημμυρικού κινδύνου, που έχει στο επίκεντρο την οικολογική διαχείριση των υδατικών πόρων, παρουσίασαν ο Σύλλογος Πολιτών υπέρ των Ρεμάτων - Ροή και η Οικολογική Συμμαχία.
Τα πρόσφατα ευρήματα στην κοίτη του Κηφισού από τη Γεωμυθική αλλά και η εφαρμογή του στρατηγικού σχεδίου (master plan) αντιπλημμυρικής προστασίας της Αττικής, στο οποίο ιεραρχούνται οι ανάγκες αντιπλημμυρικής θωράκισης και τα έργα που σχεδιάζονται, ήταν η αφορμή για να φέρουν οι δύο φορείς στη δημόσια συζήτηση το ζήτημα των τεχνικών έργων που προωθούνται από την κεντρική διοίκηση αλλά και από την Περιφέρεια.
«Το νερό έχει μνήμη και τα ρέματα πάντα θα διεκδικούν τον χώρο τους, όπως συνέβη και στη Μάντρα, στην Εύβοια, στη λίμνη Κάρλα και αλλού. Εκείνον που είχαν, τον χώρο που πραγματικά τους αναλογεί. Αν δεν τον βρουν, θα τον ξαναφτιάξουν».
Έργα τα οποία, όπως ισχυρίζονται, βασίζονται στην απαρχαιωμένη αντίληψη της μετατροπής των ρεμάτων σε αγωγούς ομβρίων υδάτων από τσιμέντο ή συμαρτοκιβώτια, μια πρακτική που δεν εξαφανίζει τα ποτάμια: «Το ότι δεν βλέπουμε τα ποτάμια, δεν σημαίνει πως έπαψαν να υπάρχουν», ανέφερε η Χριστίνα Φίλιππα, πρόεδρος της Ροής.
«Το νερό έχει μνήμη και τα ρέματα πάντα θα διεκδικούν τον χώρο τους, όπως συνέβη και στη Μάντρα, στην Εύβοια, στη λίμνη Κάρλα και αλλού. Εκείνον που είχαν, τον χώρο που πραγματικά τους αναλογεί. Αν δεν τον βρουν, θα τον ξαναφτιάξουν».
«Τσιμεντοποίηση και του τελευταίου ψήγματος φυσικού κεφαλαίου»
Οι άνθρωποι της Ροής, οι οποίοι έχουν και σχετική επιστημονική κατάρτιση, υποστήριξαν ότι την ίδια στιγμή που στην Ελλάδα «για δεκαετίες το “κυνήγι” ποταμών και ρεμάτων στην Αττική ήταν θεσμοθετημένο καθεστώς», οι σύγχρονες επιστημονικές πρακτικές αναδεικνύουν το γεγονός ότι η προστασία της φυσικότητας και του τοπίου όχι μόνο δεν έρχεται σε σύγκρουση με την αντιπλημμυρική ασφάλεια αλλά μπορεί να διαφυλάσσεται και να αναβαθμίζεται.
«Ενώ οι μικρές και μεγάλες πόλεις σε όλο τον κόσμο υιοθετούν μια πλατιά σειρά αισιόδοξων παρεμβάσεων για την αντιμετώπιση του πλημμυρικού κινδύνου, βάσει της επαναφυσικοποίησης του αστικού ιστού, η Περιφέρεια Αττικής και οι λοιποί φτωχοί συγγενείς –κλειδωμένοι στο παρωχημένο φαντασιακό τους– μοιάζει να προσπαθούν να ανακαλύψουν και πάλι την ατμομηχανή, μέσω της τσιμεντοποίησης και του τελευταίου ψήγματος φυσικού κεφαλαίου, με πρώτα θύματα ποτάμια και ρέματα, σε βάρος της ανθεκτικότητας της πόλης και, εν τέλει, της ποιότητας ζωής του πολίτη», ανέφερε ο Γιώργος Δημητρίου, δρ., αρχιτέκτονας, επικεφαλής της Οικολογικής Συμμαχίας. Ισχυρίστηκε επίσης πως «από την Κίνα και τη Νέα Ζηλανδία έως το Ρότερνταμ, το Νιου Τζέρζι, το Όκλαντ, την Κοπεγχάγη, τη Βαρκελώνη, τη Σιγκαπούρη, τη Νέα Ορλεάνη και τη Νέα Υόρκη, εδώ και μια 15ετία ο αστικός και ο περιαστικός ιστός υπόκεινται σε δραστικές διαδικασίες παρεμβάσεων “remodeling”, με στόχο την ανθεκτικότητα στον υδρογεωλογικό κίνδυνο και ταυτόχρονα τη διασφάλιση της κυκλικής οικονομίας των υδατικών πόρων, της μείωσης της θερμοκρασίας, της βελτίωσης της ποιότητας του αέρα και της σημαντικής αύξησης της βιοποικιλότητας».
Ο Γ. Δημητρίου μίλησε για ένα «κατ’ ευφημισμό master plan αντιπλημμυρικών έργων», το οποίο «δεν επιχειρεί να μετατοπίσει ούτε κατά το ελάχιστο την παρωχημένη άποψη για τον τρόπο μετριασμού του αντιπλημμυρικού κινδύνου και για τα αντιπλημμυρικά έργα».
Επιπλέον ανέφερε ότι «οι ίδιοι που ομολογούν ότι 370.000 χλμ.2 –το 70% της επιφάνειας του Λεκανοπεδίου– αποτελούν σφραγισμένο έδαφος, οι ίδιοι πιστεύουν ότι ένα λειψό αποχετευτικό σύστημα και οι 3 ή 4 οχετοποιημένοι κορμοί των αττικών ρεμάτων –Κηφισός, Ιλισός και η Πικροδάφνη, για παράδειγμα– θα είναι σε θέση να διασφαλίσουν την τελική απορροή του νερού σε περίπτωση έντονης βροχόπτωσης».
«Ό,τι έχουμε, το φτιάχνουμε»
Ο Νίκος Στάππας, γεωλόγος - μηχανικός Περιβάλλοντος, μέλος Δ.Σ. του σωματείου Ροή, υποστήριξε πως παρόλο που υπάρχει ένας μεγάλος αριθμός εναλλακτικών δυνατοτήτων και ειδικών σχεδιασμών, ειδικά για τις περιπτώσεις περιβαλλοντικά ευαίσθητων χώρων, ουσιαστικά η διοίκηση αγνοεί αυτές τις παραμέτρους και προωθεί έργα τα οποία έχουν μεγάλο βαθμό ωριμότητας. Υπάρχουν δηλαδή έτοιμες μελέτες: «Ό,τι έχουμε, το φτιάχνουμε», είπε χαρακτηριστικά. Μια λογική που ακολουθείται και από την πολιτική πίεση που ασκείται «να γίνουν έργα».
Χαρακτηριστικό παράδειγμα του σχεδιασμού που ενεργοποιείται από τη διοίκηση είναι το αντιπλημμυρικό έργο που εκτελείται στον Ερασίνο ποταμό: «Το έργο, όπως έχει μελετηθεί, καταστρέφει ένα από τα ελάχιστα υδατορεύματα της Αττικής με μόνιμη παρουσία νερού». Το άκρως παράλογο είναι ότι «η μελέτη σκοπιμότητας έγινε μετά την ολοκλήρωση μελετών και αδειοδοτήσεων», όπως εξήγησε.
Η σύγχρονη αντίληψη της αντιπλημμυρικής προστασίας
Στην αναγκαιότητα να ενσωματωθούν οι πράσινες και μπλε υποδομές στη σύγχρονη αντίληψη της αντιπλημμυρικής προστασίας αναφέρθηκε ο Δημήτρης Ζαρρής, πολιτικός μηχανικός, δρ. Υδρολογίας, αναλύοντας τις σύγχρονες τάσεις στον τομέα αυτόν, και εξήγησε πώς μπορεί να μειωθεί ο πλημμυρικός κίνδυνος με τη χρήση μόνο φυσικών υλικών και των Φυσικών Μέτρων Κατακράτησης του νερού, αναδεικνύοντας καλές διεθνείς πρακτικές. Όπως εξήγησε, «τα Φυσικά Μέτρα Κατακράτησης Νερού (NWRM) είναι πολυλειτουργικά μέτρα που στοχεύουν στην προστασία και διαχείριση των υδατικών πόρων και στην αντιμετώπιση των προκλήσεων που σχετίζονται με το νερό, με την αποκατάσταση ή τη διατήρηση οικοσυστημάτων καθώς και φυσικών χαρακτηριστικών των υδάτινων σωμάτων, χρησιμοποιώντας φυσικά μέσα και διαδικασίες».
Ανέφερε ότι «η κύρια εστίασή τους είναι η ενίσχυση καθώς και η διατήρηση της ικανότητας συγκράτησης νερού των υδροφορέων, του εδάφους και των οικοσυστημάτων, με σκοπό τη βελτίωση της κατάστασής τους». Υποστήριξε ότι «τα NWRM έχουν τη δυνατότητα να παρέχουν πολλαπλά οφέλη, συμπεριλαμβανομένης της μείωσης του κινδύνου πλημμύρας και ξηρασίας, της βελτίωσης της ποιότητας του νερού, της αναπλήρωσης των υπόγειων υδάτων και της βελτίωσης των οικοτόπων».
Μια φυσική λύση για την εναπομείνασα ανοικτή κοίτη του Κηφισού
Τον ρωτήσαμε αν θα μπορούσε να εφαρμοστεί μια τέτοια λύση στον Κηφισό. Υποστηρίζει ότι είναι εφικτή μια τέτοια αντιπλημμυρική προσέγγιση: «Στο ανάντη τμήμα, το ανοιχτό, θα μπορούσαν να κατασκευαστούν λεκάνες κατακράτησης, με φθηνά φυσικά υλικά, στα οποία να συγκεντρώνεται η απορροή και μεγάλο κομμάτι από αυτό είτε να κατεισδύει στον υπόγειο υδροφόρο είτε να εξατμίζεται και το υπόλοιπο να εκρέει σε έναν πιο χαμηλό ρυθμό προς τα κατάντη. Κι αυτό μπορούμε να το συνδυάσουμε με κάποια εγκατάσταση αναψυχής. Να επενδυθεί με κάποια φυσικά υλικά που, όταν δεν βρέχει ή όταν έχει μικρή παροχή το ποτάμι, να δημιουργείται ένας μικρός χώρος περιπάτου και αναψυχής. Κι όταν έρχεται πλέον μια μεγάλη πλημμύρα, τότε αυτή η εγκατάσταση να μπορεί να λειτουργήσει μ' αυτό τον σκοπό: να κρατάει ένα κομμάτι της απορροής, να μην το στέλνει προς τα κάτω αμέσως, αλλά να το στέλνει με σταθερό ρυθμό στο διηνεκές, αφού περάσει η πλημμύρα».
«Λεωφόρος και όχι ποτάμι για τις επόμενες γενιές»
Για την πρόεδρο της Ροής Χριστίνα Φίλιππα, «η μείωση του θορύβου και της ατμοσφαιρικής ρύπανσης μπορεί να επιτευχθεί μέσω της πράσινης ανάπλασης και της αξιοποίησης του υγρού στοιχείου. Οι χώροι πρασίνου και υγρού στοιχείου βοηθούν στη χαλάρωση, στην ηρεμία. Το νερό, ειδικά το τρεχούμενο, προκαλεί διανοητική, ψυχική, σωματική ευεξία και χαλάρωση». Εάν τίποτα όμως δεν αλλάξει στη λογική των έργων, «στο εγγύς μέλλον τα περισσότερα από τα μέρη που γνωρίσαμε δεν θα υπάρχουν. Τα παιδιά μας και τα εγγόνια μας θα νομίζουν ότι ο Κηφισός είναι εθνική λεωφόρος».
