Με το που με αντίκρισε, με αγκάλιασε με ένα ηχηρό γέλιο. Ένας αγαθός γίγαντας ντυμένος στα μαύρα, που αναβλύζει καλοσύνη, ανεπιτήδευτη παιδικότητα, εκρηκτική χαρά. Τα έργα του, άλλοτε φωτεινά κι άλλοτε σκοτεινά, αναφορές σε διαχρονικά παραμύθια όπως του Πίτερ Παν και της Αλίκης στη Χώρα των Θαυμάτων, αλλά και στον ίδιο και στη μητέρα του, η οποία στα 95 της τον ακολουθεί σε όλες τις εκθέσεις του ανά την Ευρώπη. Μαζί ταξίδευσαν μέσω Ιταλίας και έφτασαν στην Ελλάδα με πλοίο. Ο Τζόναθαν δεν μπαίνει σε αεροπλάνο. Μια εποχή δεν υπήρχε άλλος τρόπος να επισκέπτεται τη Γερμανία, πατρίδα της μητέρας του (ο πατέρας του ήταν Ουαλός), από το Τόκιο, όπου γεννήθηκε και πέρασε τα τρία πρώτα χρόνια της ζωής του.
Ανακάλυψε ότι θέλει να γίνει ζωγράφος την ημέρα των 22ων γενεθλίων του, και έκτοτε τον απασχολεί μόνο η τέχνη. Απεχθάνεται την πολιτική, τη θρησκεία, τις ιδεολογίες, όλα όσα περιορίζουν τους ανθρώπους και τους οδηγούν στο μίσος. Εκείνος αρνείται να ενηλικιωθεί, παραμένει ένα μεγάλο παιδί που σκαρφίζεται οτιδήποτε προσφέρει ομορφιά. Από ζωγραφική μέχρι όπερα, από γλυπτική μέχρι φιλοσοφικές συζητήσεις. Κι επιμένει ότι μόνο η αγάπη και η ελευθερία (την οποία έχουμε ξεχάσει να αγαπάμε) θα μας σώσουν. Βρέθηκε στην Αθήνα για την τρίτη του έκθεση στην γκαλερί Bernier-Eliades. Η κουβέντα έγινε λίγες ώρες πριν τα εγκαίνια, με πολύ γέλιο και γενναιοδωρία. Παρόντες οι βοηθοί του, Γιόνε και Πέτερ.
Χωρίς το παρελθόν δεν υπάρχει μέλλον. Αυτό που πρέπει να κατανοήσουμε είναι ότι το παρελθόν δεν αλλάζει. Το μόνο που μπορούμε να αλλάξουμε είναι το μέλλον. Αν το κάνουμε μέσα από την τέχνη, τότε είμαστε ευφυείς. Η πολιτική δεν αλλάζει τίποτα. Ούτε οι ιδεολογίες. Μόνο δημιουργούν θύματα, ενώ η τέχνη καθόλου.
— Τζόναθαν, ποιο είναι το αγαπημένο σου παραμύθι;
Η «Αλίκη στη Χώρα των Θαυμάτων» και η σειρά των Μούμιν της Φιλανδής συγγραφέως και εικονογράφου Τούβε Γιάνσον. Ένα Μούμιν ήταν το πρώτο λούτρινο ζωάκι που είχα παιδί στην Ιαπωνία. Εννοείται ότι αγαπώ πολύ και τα πανέξυπνα παραμύθια των αδελφών Γκριμ, αλλά και του Άντερσεν και του Χάουφ. Μεγάλωσα μαζί τους, όπως και με πολλά αγγλικά που μου διάβαζε η μητέρα μου στα 8 μου, ακόμα και μεγάλα μυθιστορήματα όπως ο «Άρχοντας των Δαχτυλιδιών» και η Νάρνια, από τα οποία έπαιρνα όλη τη θετική τους ενέργεια.
— Εξακολουθείς να επιστρέφεις σε αυτά μέχρι σήμερα…
Ναι, γιατί ο πραγματικός κόσμος είναι πολύ άσχημος.
— Ωστόσο τα παραμύθια δεν κρύβουν και τη φρικτή πραγματικότητα. Οπωσδήποτε είναι διασκεδαστικά και έχουν πολύ χρώμα αν τα δεις σε κινούμενα σχέδια, αλλά δεν ακυρώνουν τα μύχια της ανθρώπινης συμπεριφοράς.
Απολύτως! Είναι ανάγκη όμως να τα προσεγγίσουμε προσεκτικότερα, γιατί παρατηρώντας τις εικόνες και τους χαρακτήρες τους κατανοείς ότι έχουμε να μάθουμε πάρα πολλά από αυτά. Πρέπει να τα ξαναδιαβάσουμε και να εμβαθύνουμε σε αυτά. Στην «Αλίκη στη Χώρα των Θαυμάτων» πρέπει να περάσεις μέσα από τον καθρέφτη σε έναν άλλο κόσμο. Μπορούμε να το κάνουμε, είναι ανάγκη ώστε να επιβιώσουμε, αλλιώς θα συνεχίσουμε να είμαστε θύματα των ιδεολογιών και της πολιτικής. Προσωπικά δεν θέλω να μου συμβεί. Επιλέγω την αγνή τέχνη. Πριν από 10 ή 20 χρόνια η τέχνη μου ήταν σκληρή.
— Εννοείς επιθετική;
Περισσότερο επιθετική, σε σχέση με το σήμερα που η επιθετικότητα είναι θρυμματισμένη και πιο κρυμμένη. Είκοσι χρόνια πριν, ήμουν πιο βίαιος, ακριβώς επειδή οι εποχές ήταν τόσο όμορφες και γλυκερές. Τώρα που όλα γύρω μας είναι βίαια, πώς μπορώ να γίνω εγώ ακόμα πιο βίαιος; Οφείλω να είμαι απαλός σαν να βρίσκομαι στον παράδεισο, σαν να είμαι μέρος του, σε αντίθεση με την κόλαση. Στο παρελθόν συνομιλούσα περισσότερο με την κόλαση, κάτι που θεωρούσα σημαντικό, καθώς έλειπε από τον επίγειο κόσμο.
— Όταν χρησιμοποιείς έννοιες όπως «παράδεισος» και «κόλαση», αυτό έχει να κάνει με τη θρησκευτική σου πίστη; Είσαι θρήσκος;
Όχι, καθόλου! Ούτε θρησκευτικές καταβολές έχω ούτε είμαι θρήσκος. Αντιθέτως, όταν παρατηρώ τον ουρανό, νιώθω σαν τον τρελό πάνω στον λόφο, όπως στο τραγούδι των Beatles («Fool on the Hill»). Βρίσκομαι στην κορυφή του λόφου, βλέπω τα σύννεφα, τον παράδεισο, και νιώθω ότι εκεί κάτω βρίσκονται η πολιτική, η θρησκεία, οι ιδεολογίες. Κάπου κάπου τις επισκέπτομαι, αλλά αμέσως επιστρέφω στα σύννεφα. Γιατί εκεί ακολουθείς ένα μαγικό ταξίδι, δέχεσαι μια πρόσκληση, σαν μια παρακαταθήκη για το μέλλον, το οποίο είναι υπέροχο. Έτσι πρέπει να το βλέπουμε, σαν ένα υπέροχο μαγικό ταξίδι. Να πω ότι λατρεύω τους Beatles, είναι πανέξυπνοι, και μπορεί να ξεκίνησαν με ελαφριά μουσική, υψηλού πάντα επιπέδου, αλλά εξελίχθηκαν σε μια πολύ βαθιά γλυκιά μουσική, θα έλεγα με γεύση καραμέλας. Αυτή η γεύση καραμέλας είναι ο «Πίτερ Παν» και η «Αλίκη στη Χώρα των Θαυμάτων», είμαι εγώ ως ζωάκι, η μητέρα μου ως πίθηκος, είναι η απάντηση σε όλα όσα μου συμβαίνουν αυτήν τη στιγμή. Αλλά δεν είμαι πολιτικός ακτιβιστής, δεν είμαι διακοσμητής της πολιτικής και της θρησκείας. Βρίσκομαι κάπου ενδιάμεσα, αυτό που αποκαλούν στο ποδόσφαιρο «off side». Θα είμαι πάντα off, παίζοντας χωρίς κανόνες.
— Και πώς επιβίωσες στον χώρο της τέχνης;
Προχωρώντας βήμα βήμα.
— Δεν υπήρχε η απαίτηση να ανήκεις κάπου, να έχεις σαφή ταυτότητα;
Μα, αυτό ακριβώς κάνει η τέχνη. Σου δίνει την ταυτότητα που θέλεις. Μπορείς να είσαι ζώο, εξωγήινος, δεινόσαυρος, μωρό, μεγάλος, μικρός, άντρας, γυναίκα, τα πάντα. Αυτό ήταν ανέκαθεν η τέχνη, κάτι την αίσθηση του οποίου χάσαμε. Η τέχνη σου δίνει μια πραγματικά καλή ταυτότητα, λύνει όλα τα προβλήματα ταυτότητας, δεν χρειάζονται η πολιτική και η θρησκεία, που αποτελούν πάντα παγίδα. Αυτά, αν τα πιστέψεις, σου δίνουν συγκεκριμένη ταυτότητα, ενώ με την τέχνη όλα είναι υπέροχα, όπως πάντα ήταν. Ο Λεονάρντο, ο Βαν Γκογκ, ο Σεζάν ζούσαν σε έναν κόσμο ονειρικό, είναι τα καλύτερα παραδείγματα, γιατί ήταν ό,τι ήθελαν να είναι.
— Αναφέρεσαι σε ιδιοφυείς καλλιτέχνες που δεν είχαν ανάγκη την πεζή πραγματικότητα γιατί είχαν τη δύναμη να αποδρούν από αυτή, ακόμα και να απορρίπτουν ανθρώπους του χρήματος. Σήμερα όμως για να κάνει καριέρα ένας καλλιτέχνης χρειάζεται να συνθηκολογήσει με ένα κατεστημένο που σε ανεβάζει ή σε κατατροπώνει.
Αυτό είναι το θέμα της καθημερινής μας συζήτησης. Βρίσκεται μονίμως στο τραπέζι, αλλά μπορείς να κοροϊδέψεις τους πάντες, την Εκκλησία, τους πολιτικούς, την πραγματικότητα. Οφείλεις να το κάνεις. Μια λύση είναι να τους φορέσεις μάσκα, μια αποκριάτικη μάσκα.
— Έρχεται όμως η στιγμή της αποκάλυψης.
Ναι, αυτό το κάνεις με έναν καθρέφτη, τους καθρεφτίζεις. Κάποιοι από αυτούς θα εξαφανιστούν και κάποιοι άλλοι θα αντικρίσουν την αλήθεια και ίσως καταλάβουν ότι κάτι δεν πάει καλά. Και ίσως το ξανασκεφτούν, είναι παρανοϊκό πόσο πολύ φοβούνται οι πολιτικοί την τέχνη.
— Φαντάζομαι μόνο όταν η τέχνη επηρεάζει πλήθη, όχι αν ανήκει σε μια μικρή ελίτ.
Απαιτεί χρόνο. Ωστόσο υπάρχει πάντα ο ένας εκείνος που κάνει τη δουλειά, πάντα ένα συγκεκριμένο μυαλό που εφευρίσκει τον τρόπο ή την ιδέα, εκείνος που βάζει τον σπόρο, ο οποίος χρειάζεται χρόνο για να μεγαλώσει. Τότε είναι πραγματικά επικίνδυνος για εκείνους, αλλά χρειάζεται χρόνος.
— Εσύ θεωρούν ότι αποτελείς κίνδυνο;
Απολύτως. Στη Γερμανία θεωρούμαι επικίνδυνος κι αυτό είναι καλό σημάδι. Είχα πρόβλημα, δικάστηκα.
— Αναφέρεσαι στον χιτλερικό χαιρετισμό που ενέταξες σε μια σου performance;
Ακριβώς.
— Γιατί το έκανες;
Το έκανα σε ένα διαφορετικό πλαίσιο. Ήθελα να το απο-περιορίσω, να πω ότι είναι μόνο μια ταμπέλα, μην της δίνετε τόση σημασία, μην της προσθέτετε περιεχόμενο. Για μένα ήταν και αυτό μέρος ενός παραμυθιού. Θύμωσαν πολύ μαζί μου, με πήγαν στο δικαστήριο, το οποίο κέρδισα. Τώρα μπορώ, αν θέλω, να το επαναλάβω στη Γερμανία, μου επιτρέπεται. Φυσικά δεν θα το επαναλάβω, το έκανα μία φορά, τέλειωσε.
— Ωστόσο φέρει μόνο αρνητική σημασία.
Βεβαίως. Αλλά είναι ανάγκη να το ακυρώσουμε ως σύμβολο. Ξέρω περί τίνος πρόκειται, η μητέρα μου είναι γεννημένη το 1929, βασανίστηκε μαζί με την οικογένειά της. Αλλά καταλαβαίνει γιατί το έκανα. Το χρησιμοποίησα στη σκηνή, το έβαλα στην τέχνη, όπου μπορούσα να το διαχειριστώ. Οι πολιτικοί είναι εκείνοι που αδυνατούν να το διαχειριστούν.
— Έχουμε δικαίωμα δηλαδή να χρησιμοποιούμε επικίνδυνα σύμβολα στην τέχνη;
Οπωσδήποτε, επιβάλλεται, ώστε να τα αφανίσεις.
— Εσύ το χλεύασες;
Λίγο, αλλά όχι όπως ο Τσάρλι Τσάπλιν. Αλλά το θέμα δεν είναι να το χλευάσεις. Αυτό είναι απλοϊκό. Αυτό που έκανα ήταν να το βγάλω από το πλαίσιό του και να το τοποθετήσω σε ένα άλλο. Για μένα ήταν μια μεγάλη χειρονομία που μόνο καλλιτέχνες μπορούμε να κάνουμε. Το ενέταξα σε ένα κολάζ όπου ένα σύμβολο, μια φωτογραφία, μια λέξη παύουμε να τα φοβόμαστε. Γιατί να φοβάσαι τη φωτογραφία κάποιου που έχει πεθάνει; Δεν έχει νόημα.
— Υπάρχει ο φόβος της ειδωλοποίησής του.
Δεν κάνω πολιτική.
— Υπάρχει και μια κοινωνία όμως.
Αυτό είναι δικό της πρόβλημα. Ας χρησιμοποιήσουμε το μυαλό μας, οτιδήποτε μπορούμε να μην το μετατρέψουμε σε είδωλο.
— Ποια είναι η θέση σου για την πολιτική ορθότητα, την cancel culture και γενικότερα το woke κίνημα που επιδιώκει την αναθεώρηση όλων των παλιότερων αξιών;
Νιώθω ότι εναντιώνονται στην ίδια τους την ελευθερία και αυτό είναι λυπηρό. Αν συνεχίσουν έτσι, θα γίνουν κι αυτοί πολιτικοί. Δεν θα έπρεπε να ερμηνεύεις την τέχνη και να νομίζεις ότι θα παραμένεις ίδιος. Η τέχνη κάνει τη διαφορά. Τέχνη σημαίνει απόλυτη ελευθερία, να μπορείς να κάνεις ό,τι θέλεις. Η δική τους λογοκρισία σημαίνει ακόμα περισσότερο πολιτική από εκείνη των πολιτικών. Έχετε πέσει σε παγίδα, ενώ θα έπρεπε να μπορείτε να κάνετε οτιδήποτε θέλετε. Εφόσον δεν ζημιώνετε κάποιον.
— Πάντως η τέχνη ιστορικά έχει υπηρετήσει και την προπαγάνδα.
Μερικοί καλλιτέχνες έχουν υποστεί πλύση εγκεφάλου, μερικοί φοβούνται, μερικοί πρέπει να το κάνουν και μερικοί το πιστεύουν. Αυτό δεν είναι τέχνη, βρίσκονται στον λάθος δρόμο. Ως καλλιτέχνης, ο μόνος τρόπος να εκφραστείς είναι μέσα από την απόλυτη ελευθερία. Προσωπικά δεν αφήνω τίποτα να με εμποδίσει και αν κάποιος μου πει ότι δεν μπορώ να ζωγραφίσω κάτι, του απαντάω «μόλις το ζωγράφισα». Αν μου πει ότι δεν επιτρέπεται, προχωράω αμέσως και το κάνω. Είμαι ένα παιδί. Αν πεις σε ένα παιδί «δεν πρέπει να φας γλυκό», θα το κάνει αμέσως. Έχω ένα παιδί μέσα στην καρδιά μου που πάντα αντιδράει σε κάθε απαγόρευση. Το γνωρίζω και γι’ αυτό δεν είμαι καν στόχος, το γνωρίζουν και γι’ αυτό δεν είμαι καλός στόχος.
— Στα 22 σου αποφάσισες να αρχίσεις να ζωγραφίζεις χωρίς να έχεις καμία σχέση μέχρι εκείνη τη στιγμή. Θεωρείς ότι ήταν θαμμένο μέσα σου;
Δεν ήξερα ότι ήταν τέχνη. Μέχρι εκείνη τη στιγμή αποδρούσα σε ονειρικούς κόσμους. Αλλά με το που ξεκίνησα να κάνω τις πρώτες μου ζωγραφιές, δεν σταμάτησα να ζωγραφίζω. Και το πρώτο πράγμα που ζωγράφισα ήταν ο πατέρας μου.
— Ζούσε;
Όχι, και δεν μεγάλωσα μαζί του, μας επισκεπτόταν στην Ιαπωνία μια φορά τον χρόνο.
— Άρα ήθελες να διατηρήσεις την ανάμνηση που είχες από αυτόν;
Τον ήθελα πίσω. Όπως θέλω να ζήσει η μητέρα μου καμιά δεκαριά χρόνια ακόμα. Δεν θέλω να πεθάνει.
— Συχνά την εντάσσεις στους πίνακές σου, όπως στην έκθεση εδώ, τώρα.
Βεβαίως. Και στους πίνακές μου τη βάζω και ταξιδεύει μαζί μου όπου πηγαίνω.
— Σαν να μη θέλεις να χάσεις ούτε λεπτό από όσο καιρό απομένει. Έχεις κάνει ψυχανάλυση;
Ναι, για μεγάλο διάστημα. Ξεκίνησα στα 20 γιατί είχα πρόβλημα.
— Θα έλεγε κανείς ότι αυτή η προσκόλληση στη μητέρα σου δείχνει ότι αρνείσαι να ενηλικιωθείς.
Είναι μια δύναμη. Γι’ αυτό και ο τίτλος της έκθεσης είναι «Πίτερ Παν», ο οποίος δεν θέλει να μεγαλώσει. Ειλικρινά, ούτε εγώ θέλω να μεγαλώσω.
— Λόγω του κόσμου που βρίσκεται εκεί έξω;
Τον απεχθάνομαι.
— Αλλά η μητέρα σου, όπως έχεις πει σε συνεντεύξεις σου, είναι ρεαλίστρια.
Ωστόσο, τώρα που μεγαλώνει γίνεται πάλι παιδί κι έτσι επικοινωνούμε με έναν εντελώς διαφορετικό τρόπο. Έχει καταλάβει ότι χρειαζόμαστε την αγάπη, την οικογενειακή συνθήκη, την καλή ενέργεια. Μου έχει δώσει τόσα πολλά, είναι τόσο έξυπνη, παρότι έχει κινητικές δυσκολίες το μυαλό της δουλεύει τέλεια. Σήμερα περάσαμε τη μέρα στο μπαλκόνι, κοιτάζοντας την Ακρόπολη για 3 ώρες. Μου είπε ότι θα μπορούσε να μείνει στην ίδια θέση για 10 ώρες.
— Θεωρείς ότι έχεις φτάσει στο ζενίθ της καλλιτεχνικής σου πορείας ή έχεις νέους στόχους;
Αυτήν τη στιγμή μου ανοίγονται όλο και πιο πολλές πόρτες. Νομίζω ότι βρίσκομαι στο επόμενο βήμα της εξέλιξής μου. Δεν έχει να κάνει με λεφτά, ούτε με δόξα. Νέα σχέδια, νέες προσεγγίσεις, με πλησιάζουν από τον χώρο της μουσικής, του θεάτρου, της φιλοσοφίας.
— Έχεις ήδη συνδεθεί και με την όπερα.
Βέβαια, σχεδιάζω σκηνικά και κοστούμια, αλλά και σκηνοθετώ. Ήταν να κάνω το «Πάρσιφαλ» στο Μπαϊρόιτ, αλλά με κόψανε λόγω πολιτικής. Πήγα και έκανα τη δική μου εκδοχή, «Moon Parsifal», στη Βιέννη και στο Βερολίνο.
— Ήταν εύκολο να ασχοληθείς με τη σκηνοθεσία;
Έκανα ανέκαθεν performance οπότε ξέρω τη σκηνή κι άλλωστε κατάλαβα ότι είμαι πολύ καλός όταν έχω πολλούς ανθρώπους γύρω μου. Παρόλο που είμαι ερημίτης ως τύπος.
— Αλήθεια, εσύ ερημίτης;
Θέλω να απομονώνομαι. Να βρίσκω την ηρεμία μου μόνος στο σπίτι.
— Τι είδους performance κάνεις;
Ξεκινάω από μια ιδέα χωρίς κείμενο και αυτοσχεδιάζω. Άλλοτε μόνος κι άλλοτε με ηθοποιούς. Έδωσα μερικές παραστάσεις στη Φολκσμπίνε στο Βερολίνο.
— Σύντομες σε διάρκεια;
Όχι, μερικές κρατάνε μέχρι 5 ώρες. Βάζω και τίτλους, όπως «Λολίτα», «Πίτερ Παν», «Mr. Spoke».
— Από το «Star Trek»;
Ναι, μου αρέσει πολύ. Είναι αυτός που είπε: «Θα έρθει το μέλλον και θα είναι συναρπαστικό».
— Πιστεύεις ότι θα είναι συναρπαστικό;
Συναρπαστικό αλλά και επικίνδυνο, όπως όλα τα υπέροχα πράγματα. Αλλά πρέπει να τα αντιμετωπίζουμε.
— Τι γνώμη έχεις για την τεχνητή νοημοσύνη;
Τη βλέπω πολύ θετικά. Αν την αντιμετωπίσουμε με γέλιο, θα πάνε όλα καλά.
— Υπάρχουν πολλοί που δεν σκάνε ούτε ένα χαμόγελο.
Δεν θα πρέπει να οργανώσουν το μέλλον, να τους το πάρουμε από τα χέρια. Αυτοί οι άθλιοι τύποι θέλουν να ζήσουν στο παρελθόν. Να τους ξεκαθαρίσουμε ότι δεν επιτρέπεται να βάλουν κανόνες. Ότι δεν έχουν την ευθύνη για το μέλλον.
— Αν αποτελούν την πλειοψηφία;
Τότε η πλειοψηφία κάνει λάθος και πρέπει να τους το πούμε.
— Να λοιπόν που συμφωνείς με το woke κίνημα!
Ναι, αλλά με χιούμορ. Όταν σε ένα πιάτο υπάρχει κάτι χαλασμένο, το αφαιρούμε. Αν, γνωρίζοντας όλους τους πολέμους που διεξάγονται αυτή την ώρα, αποφασίσουμε ότι πρέπει να λήξουν, πρέπει συγχρόνως να προετοιμαστούμε για την ειρήνη ξανά. Για να κατανοήσουμε την ειρήνη, πρέπει να δεχτούμε την ελευθερία. Έχουμε αρχίσει να προτιμούμε να μην έχουμε ελευθερία. Οι καλλιτέχνες πρέπει να ξαναρχίσουν να αγαπούν την ελευθερία, γιατί έχουν πάψει να την αγαπούν. Τέχνη σημαίνει ελευθερία, αγάπη, σεβασμός, δύναμη, θετική ενέργεια. Και όχι μίσος, αρνητική ενέργεια, όρια. Αν οι άνθρωποι αρχίσουν να γελάνε, όλα θα πάνε καλά.
— Αλλά προτιμάνε τα μηνύματα αντί της δημιουργίας.
Ακριβώς! Πολύ καλή παρατήρηση. Αυτό είναι πολύ σημαντικό για μένα. Πρέπει να τοποθετήσουμε το δραματικό στοιχείο στην τέχνη κι όχι στην πραγματικότητα. Η οποία είναι δραματική έτσι κι αλλιώς. Πολλοί καλλιτέχνες ούτε πιστεύουν, ούτε εμπιστεύονται την τέχνη, επιλέγουν την πραγματικότητα. Και το κάνουν ανώνυμα και συλλογικά. Πρέπει να είσαι ο εαυτός σου, να έχεις τη δική σου προσωπικότητα. Να φτιάξεις το δικό σου υπέροχο σπίτι, να είσαι καλός με τους γονείς σου, την οικογένειά σου, τους φίλους σου. Τότε μόνο όλα θα πάνε καλά. Αν είσαι πικρόχολος και τρέχει δηλητήριο στον οργανισμό σου, είσαι ανίκανος να δημιουργήσεις τέχνη.
— Σου αρέσει η κλασική τέχνη της αρχαίας Ελλάδας;
Τη λατρεύω. Αποτελεί για εμένα υλικό για κολάζ. Θέλω να την πάρω, να την αντιγράψω και μετά να τη συνδυάσω με κάτι ώστε να δημιουργήσω ένα νέο έργο. Είμαστε όλοι μέρος ενός κολάζ, χρησιμοποιούμε το παρελθόν για να εισβάλουμε στο μέλλον. Χωρίς το παρελθόν δεν υπάρχει μέλλον. Αυτό που πρέπει να κατανοήσουμε είναι ότι το παρελθόν δεν αλλάζει. Το μόνο που μπορούμε να αλλάξουμε είναι το μέλλον. Αν το κάνουμε μέσα από την τέχνη, τότε είμαστε ευφυείς. Η πολιτική δεν αλλάζει τίποτα. Ούτε οι ιδεολογίες. Μόνο δημιουργούν θύματα, ενώ η τέχνη καθόλου.
— Στα 22 σου ήξερες μόνο τον Πικάσο και τον Νταλί. Σήμερα ποιους θαυμάζεις;
Καταρχάς εγώ δεν πιστεύω στην υψηλή και στη χαμηλή τέχνη. Θαυμάζω όλους τους φίλους μου, με τους οποίους έχω συνεργαστεί, όπως η Tala Hunt, αγαπώ τον καθηγητή μου, σήμερα 84 χρονών και κάτοχο Χρυσού Λέοντα στη Βενετία, Franz Erhard Walther, όλους τους σπουδαίους του παρελθόντος, Σεζάν, Βαν Γκογκ, Μπαλτίς, που μας πρόσφεραν τόση ομορφιά και μάθαμε τόσο πολλά από αυτούς. Αγαπώ τον Ντισάν, τον Πικάσο, τον Πικάμπια, τον Γουόρχολ που φορούσε μάσκα καλοσύνης. Όλοι τους μας πρόσφεραν τόση δύναμη εντελώς δωρεάν. Κάντε την ακόμα πιο δωρεάν, χρησιμοποιήστε την ελευθερία δωρεάν. Ελευθερία, ελευθερία, ελευθερία, αναζητούμε την ελευθερία.
Βρείτε περισσότερες πληροφορίες για την έκθεση «Peter Pan Alarm! Kunstlove de large!» εδώ.
