ΜΕΣΑ ΣΤΙΣ ΕΠΟΜΕΝΕΣ ΕΒΔΟΜΑΔΕΣ, ένα διαστημικό σκάφος με την ονομασία Nova-C αναμένεται να προσεγγίσει το νότιο πόλο της σελήνης. Αν όλα πάνε σύμφωνα με το σχέδιο, το Nova-C, κατασκευασμένο από την ιδιωτική εταιρεία Intuitive Machines, στο πλαίσιο του προγράμματος Commercial Lunar Payload Services της NASA, θα προσγειωθεί στο φεγγάρι περίπου επτά ημέρες αργότερα, μεταφέροντας μια σειρά από επιστημονικά όργανα.
Θα μεταφέρει επίσης μια συλλογή γήινων αφηγήσεων αποθηκευμένων σε δίσκους microfiche, αρκετές φωτογραφικές μηχανές και μια σειρά από μικρά γλυπτά του γνωστού καλλιτέχνη Jeff Koons, τα οποία θα εγκλωβιστούν σε έναν κύβο και θα παραμείνουν στο φεγγάρι επ’ άπειρο.
Οι άνθρωποι δεν έχουν αγγίξει το φεγγάρι από το τέλος του προγράμματος Απόλλων το 1972 και τα ρομπότ το αγγίζουν μόνο σποραδικά, μέσω δαπανηρών (χρηματοδοτούμενων από την αμερικανική κυβέρνηση) προσπαθειών, που συχνά αποτυγχάνουν.
Αλλά αυτό που είναι πιθανό να συμβεί τον Φεβρουάριο είναι καινούργιο. Για πρώτη φορά, το φεγγάρι θα καταληφθεί από ιδιωτικά κεφάλαια, συμπεριλαμβανομένων μικρών νεοφυών επιχειρήσεων των οποίων οι στόχοι ξεπερνούν την επιστήμη και την εξερεύνηση. Αυτές οι αποστολές εξακολουθούν να επιδοτούνται σε μεγάλο βαθμό από τη NASA και άλλες διαστημικές υπηρεσίες που επιδιώκουν την οριστική επιστροφή στο φεγγάρι, κυρίως μέσω του προγράμματος «Άρτεμις» της NASA, το οποίο τώρα στοχεύει στην προσεδάφιση της πρώτης γυναίκας αστροναύτη στο φεγγάρι μέχρι το 2026.
Το φεγγάρι όμως είναι κάτι περισσότερο από έναν οδηγό φυσικών φαινομένων. Οι άνθρωποι ανέκαθεν κοιτούσαν τον κοντινότερο ουράνιο γείτονά μας για να κατανοήσουν τη θέση μας κάτω από αυτόν.
Στο βιβλίο της με τίτλο «Το Φεγγάρι Μας» (OUR MOON: How Earth’s Celestial Companion Transformed the Planet, Guided Evolution, and Made Us Who We Are, δηλ. «Πώς ο ουράνιος σύντροφος της Γης μεταμόρφωσε τον πλανήτη μας, καθοδήγησε την εξέλιξη και μας έκανε αυτό που είμαστε») η δημοσιογράφος Rebecca Boyle ξεναγεί τον αναγνώστη στην ιστορία της Γης όσο και της ανθρωπότητας, από τον σχηματισμό του πλανήτη μας και την εξέλιξη της ζωής μέχρι την ανάπτυξη του πολιτισμού, της θρησκείας, της φιλοσοφίας και, τελικά, της επιστήμης. Και μέσα από όλα αυτά, υποστηρίζει, το φεγγάρι έπαιξε πρωταγωνιστικό ρόλο στο πώς φτάσαμε να είμαστε αυτοί που είμαστε.
«Το φεγγάρι είναι περισσότερο συγγενής πρώτου βαθμού παρά υφιστάμενός μας», γράφει η Boyle, εξηγώντας ότι η σελήνη σχηματίστηκε από το ίδιο συμπαντικό νέφος θραυσμάτων που δημιούργησε τη Γη. Η βαρύτητά του όχι μόνο σταθεροποιεί το κλίμα μας –καθιστώντας το φεγγάρι «καπετάνιο των εποχών μας»– αλλά ήταν εκείνη που πρωτοστάτησε στην ύπαρξη ζωής. Ως κυρίαρχος των παλιρροιών, το φεγγάρι τράβηξε πρωτόγονους οργανισμούς στις πλούσιες σε θρεπτικά συστατικά θάλασσες της πρώιμης Γης και στη συνέχεια τους έσπρωξε πίσω στην ακτή, όπου «τα ψάρια περπάτησαν έξω από το νερό».
Το φεγγάρι όμως είναι κάτι περισσότερο από έναν οδηγό φυσικών φαινομένων. Οι άνθρωποι ανέκαθεν κοιτούσαν τον κοντινότερο ουράνιο γείτονά μας για να κατανοήσουν τη θέση μας κάτω από αυτόν. «Ακριβώς όπως το φεγγάρι ανέκαθεν αντανακλά το φως της Γης», γράφει η Boyle, «ο πρωταρχικός του ρόλος στη σύγχρονη επιστήμη είναι να αφηγείται την ιστορία μας πίσω σ’ εμάς». Μας οδηγεί πέρα από την εποχή της εξερεύνησης, όταν η μετάβαση στο φεγγάρι έγινε αλληγορία για τον αποικισμό νέων εδαφών, στην εποχή των διαστημικών προγραμμάτων Apollo, όταν το φεγγάρι έγινε δείκτης πολιτικής υπεροχής.
Το βιβλίο της αποτελεί έναν επίκαιρο προβληματισμό εν μέσω μιας αναζωπυρωμένης διαστημικής κούρσας. Μόνο φέτος, η Ινδία έγινε η τέταρτη χώρα που προσεδαφίστηκε στο φεγγάρι, λίγες ημέρες μετά τη συντριβή στην επιφάνειά της σελήνης ενός ρωσικού διαστημικού σκάφους που στόχευε το νότιο πόλο του. Η Ιαπωνία εκτόξευσε τη δική της αποστολή τον Σεπτέμβριο και η NASA έχει υποστηρίξει ότι άνθρωποι θα πατήσουν και πάλι το σεληνιακό έδαφος μέχρι το 2025. Υπήρξε χρονομέτρης, υπήρξε θεότητα, σύντομα όμως το φεγγάρι, όπως λέει η Boyle, μπορεί να καταλάβει έναν νέο ρόλο για την ανθρωπότητα: αυτόν του φυσικού εργαστηρίου, ενός πεδίου εξόρυξης πόρων – και ίσως, κάποια μέρα, ενός νέου σπιτιού.
Σήμερα δεν χρειάζεται πλέον να φανταζόμαστε πώς μπορεί να είναι το φεγγάρι. Ο αέρας του μυστηρίου έχει χαθεί προ πολλού. Γιατί, λοιπόν, εξακολουθεί να μας προκαλεί τέτοιο δέος; Ίσως επειδή είναι το μοναδικό κομμάτι ενός τεράστιου σύμπαντος που οι περισσότεροι από εμάς θα μπορέσουμε ποτέ να δούμε. Το μόνο που έχουμε να κάνουμε είναι να κοιτάξουμε ψηλά.
Με στοιχεία από The New York Times
