Το φεγγάρι μάς έκανε ανθρώπους

Το φεγγάρι μας έκανε ανθρώπους Facebook Twitter
Χωρίς τη διαχρονική ισχύ της Σελήνης στην πνευματική μας ζωή, η σύγχρονη επιστήμη μπορεί να έμοιαζε πολύ διαφορετική.
0

ΑΠ' ΟΣΟ ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΟΥΜΕ, μόνο οι άνθρωποι μπορούν να τοποθετούνται στον χρόνο και να κινούνται νοητικά μέσα σ' αυτόν, από το παρελθόν στο παρόν και στο μέλλον. Η παρατήρηση του φεγγαριού ήταν ίσως ο πρώτος τρόπος με τον οποίο οι άνθρωποι αντιλήφθηκαν αυτή την κατεξοχήν ανθρώπινη ιδιότητα.

Καθώς η Λίθινη Εποχή παραχωρούσε τη θέση της στην Εποχή του Χαλκού, η Σελήνη θα γινόταν πολύτιμο εργαλείο για πολύ περισσότερα από την πρόγνωση των εποχών. Χρησιμοποιώντας τις ενδείξεις της, οι άνθρωποι βρήκαν τον τρόπο να καλλιεργούν αρκετή τροφή ώστε να μη να χρειάζεται να κυνηγούν διαρκώς και να μετατραπούν από ομάδες περιπλανώμενων που παρατηρούσαν τον ουρανό σε αγρότες που κατείχαν γη και δημιούργησαν πολιτισμό.

Σύμφωνα με τις αρχαιολογικές καταγραφές, αυτό συνέβη για πρώτη φορά στις νότιες πεδιάδες μεταξύ των ποταμών Τίγρη και Ευφράτη. Το 5800 π.Χ. άνθρωποι ζούσαν μόνιμα ήδη στην καταπράσινη Εδέμ που ήταν η Μεσοποταμία. Η πρώτη μεγάλη πόλη εκεί ήταν η Ουρούκ, η πατρίδα του Γκιλγκαμές, η οποία στην ακμή της γύρω στο 2900 π.Χ. μπορεί να είχε έως και 80.000 κατοίκους.

Κληροδοτώντας μας τη θρησκεία, το φεγγάρι δίδαξε στους ανθρώπους μια νέα μορφή σκέψης. Ορισμένα από τα πρώτα κομμάτια της ανθρώπινης γραφής –στη σφηνοειδή γραφή που συναντάται σε πήλινες πινακίδες των Σουμερίων– οφείλουν την ύπαρξή τους και το περιεχόμενό τους στη σελήνη.

Οι κάτοικοι της Μεσοποταμίας έβλεπαν στην αύξηση και τη μείωση της Σελήνης τους κύκλους της γέννησης, του θανάτου και της αναγέννησης. Ο θεός της Σελήνης (που ονομαζόταν «Νάννα» ή «Σιν», ανάλογα με την περίοδο) ήταν ένας από τους πρώτους θεούς στην καταγεγραμμένη ανθρώπινη ιστορία, αν όχι ο πρώτος. Η ανθρωπότητα άρχισε να τον λατρεύει πριν από περισσότερα από 5.000 χρόνια και για μεγάλο χρονικό διάστημα ήταν η σημαντικότερη θεότητα από όλες.

Οι διάφορες τελετουργικές παραδόσεις των πιστών του –θυσίες ζώων, βωμοί, ναοί όπου οι άνθρωποι συγκεντρώνονταν για να τον λατρέψουν, τοτέμ με την εικόνα του– θα εμφανίζονταν στις οργανωμένες θρησκείες που ακολούθησαν. Κατά τη διάρκεια της εποχής των Σουμερίων, ο θεός της Σελήνης λατρευόταν μαζί με τη σύζυγό του, τη Νίνγκαλ, τη «Μεγάλη Κυρία», και το παιδί τους, τον Ήλιο, και έγινε ο κύριος θεός της πρώτης γνωστής αγίας τριάδας.

Κληροδοτώντας μας τη θρησκεία, το φεγγάρι δίδαξε στους ανθρώπους μια νέα μορφή σκέψης. Ορισμένα από τα πρώτα κομμάτια της ανθρώπινης γραφής –στη σφηνοειδή γραφή που συναντάται σε πήλινες πινακίδες των Σουμερίων– οφείλουν την ύπαρξή τους και το περιεχόμενό τους στη σελήνη. Το ποίημα «Τα κοπάδια του Νάννα», για παράδειγμα, τον εξυμνεί ως «θεό των ζωντανών πλασμάτων, αρχηγό της γης».

Ακόμα και τα πρώτα σπαράγματα της επιστήμης ξεκίνησαν ως εκχύσεις θρησκευτικής αφοσίωσης στο φεγγάρι. Ο Βαβυλώνιος βασιλιάς Ναβονίδης λάτρευε τον θεό της Σελήνης αφιερώνοντας πολύ χρόνο στην κατανόηση των μηνυμάτων του ουρανού κατά τη διάρκεια της βασιλείας του. Υπήρξε επίσης πρώιμος αρχαιολόγος, επιβλέποντας την αποκατάσταση πολλών ναών.

Στους ναούς αυτούς, οι μελετητές των άστρων παρατηρούσαν τη σελήνη για να προβλέπουν καλύτερα τις εκλείψεις, οι οποίες αντιμετωπίζονταν με μεγάλη δεισιδαιμονία. Η πρόβλεψη της επόμενης έκλειψης με μαθηματική ακρίβεια επέτρεπε στους βασιλείς να αρχίσουν να προετοιμάζουν τις απαραίτητες προστατευτικές τελετουργίες, εξασφαλίζοντας ότι είχαν αρκετά θηρία για να σφάξουν, αρκετά λιβάνια για να κάψουν.

Αν οι ιερείς του ουρανού προέβλεπαν το χειρότερο είδος σεληνιακής έκλειψης –για παράδειγμα, αν ο Δίας θα ήταν αόρατος ενώ το φεγγάρι θα ήταν «ποτισμένο στο αίμα»–, ο βασιλιάς μεταμφιεζόταν σε αγρότη και κρυβόταν μέχρι να περάσει η επίδραση. Στη θέση του επιλεγόταν ένας βασιλικός σωσίας ο οποίος στη συνέχεια θυσιαζόταν τελετουργικά.

Οι καταγραφές των ιερέων του ουρανού ξεκίνησαν ως απλοί κατάλογοι αστέρων και εξελίχθηκαν σε ανάλυση των σχέσεων μεταξύ ουράνιων και γήινων συμβάντων. Αυτοί οι πρώτοι αστρολόγοι δεν θεωρούσαν τους εαυτούς τους επιστήμονες – σίγουρα όχι με τη σύγχρονη έννοια της λέξης. Όμως το αποτέλεσμα της αφοσίωσής τους ήταν ένα  επιστημονικό εγχείρημα.

Αυτή η πρώιμη επιστημονική μέθοδος ήταν η απαρχή της αναζήτησης της αστρονομικής γνώσης που θα τροφοδοτούσε τα μυαλά ορισμένων από τους πιο σημαντικούς επιστήμονες που θα ακολουθούσαν είκοσι αιώνες αργότερα: Κοπέρνικος, Κέπλερ, Γαλιλαίος. Οι πρωτοποριακές ανακαλύψεις τους μάς έφεραν στη σύγχρονη εποχή, όταν συναντήσαμε για πρώτη φορά από κοντά το φεγγάρι με την αποστολή του Apollo 11. Χωρίς τη διαχρονική ισχύ της Σελήνης στην πνευματική μας ζωή, η σύγχρονη επιστήμη μπορεί να έμοιαζε πολύ διαφορετική.

Με στοιχεία από The Atlantic

Οπτική Γωνία
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

σιούτη

Οπτική Γωνία / ΟΠΕΚΕΠΕ, μεταναστευτικό και Τέμπη ζορίζουν ξανά την κυβέρνηση

Το σκάνδαλο των αγροτικών επιδοτήσεων και η πιθανή επιστροφή προσφύγων από τη Γερμανία στην Ελλάδα έρχονται να προστεθούν στα προβλήματα που έχει να αντιμετωπίσει η κυβέρνηση. 
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Ο ντετέκτιβ της Σεβίλλης και οι πλαστοί πίνακες του Ελ Γκρέκο

Ρεπορτάζ / Ο ντετέκτιβ της Σεβίλλης και οι πλαστοί πίνακες του Ελ Γκρέκο

Στο βιβλίο του «Ο πλαστογράφος του Φράνκο», ένας ντετέκτιβ από τη Σεβίλλη ισχυρίζεται πως μεγάλα μουσεία, μεταξύ των οποίων και η ελληνική Εθνική Πινακοθήκη, έχουν αγοράσει πιστά αντίγραφα έργων του Ελ Γκρέκο.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Σήμερα, όταν δεν είσαι σίγουρος τι ακριβώς επαγγέλλεσαι, πιθανότατα λες πως είσαι creative director

Κοκέτα / Σήμερα, όταν δεν είσαι σίγουρος τι ακριβώς επαγγέλλεσαι, πιθανότατα λες πως είσαι creative director

Ένας σιωπηλός ιός, μια πανδημία για την οποία δεν μιλά κανείς: μανάδες, κρύψτε τα παιδιά σας από τη μάχη του creative direction. Η Δανάη Ιωάννου σε μια επιτόπια έρευνα για το επάγγελμα που σαρώνει γύρω μας τους ανθρώπους σαν κρυφή πανδημία.
ΔΑΝΑΗ ΙΩΑΝΝΟΥ
Μεταναστευτικό: Η ισπανική απάντηση

Οπτική Γωνία / Μεταναστευτικό: Η ισπανική απάντηση

Χώρες που υποδέχτηκαν σχετικά φιλικά μετανάστες είχαν οφέλη σε οικονομικό επίπεδο. Μια από αυτές είναι η Ισπανία, που τα τελευταία χρόνια έχει προχωρήσει σε θετικές μεταρρυθμίσεις που αφορούν τους τρόπους ένταξής τους.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΕΛΑΚΗΣ
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ Γαϊδούρια : Ζώα εργασίας ή σιωπηλά θύματα;/ Ιπποειδή: Ζώα εργασίας ή σιωπηλά θύματα;

Ρεπορτάζ / Γαϊδούρια: Ζώα εργασίας ή θύματα κακοποίησης;

Είναι τα ιπποειδή στην Ελλάδα εργάτες χωρίς δικαιώματα; Ποιες είναι οι συνθήκες διαβίωσής τους, ποια μέριμνα υπάρχει για τη φροντίδα τους και γιατί η νομοθετική προστασία τους βρίσκεται σε μια γκρίζα ζώνη; Μιλούν στη LiFO εκπρόσωποι φιλοζωικών οργανώσεων και τοπικοί φορείς.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Η ανάγκη μιας σκαλωσιάς: Μεταμορφώσεις και φεμινισμοί

Guest Editors / Η ανάγκη μιας σκαλωσιάς: Μεταμορφώσεις και φεμινισμοί

Η πατριαρχία είναι παντού: στην οικονομία, στην κοινωνία, στην ψυχολογία, στην αισθητική, στον πολιτισμό, σε ολόκληρη την ανθρώπινη κατάσταση. Όταν σκεφτόμαστε το πολιτικό, δεν γίνεται να μη σκεφτόμαστε το φεμινιστικό.
ΝΙΚΟΣ ΔΑΣΚΑΛΟΠΟΥΛΟΣ
«Ζούμε στην εποχή της ισορροπίας του ισχυρού»

Οπτική Γωνία / «Ζούμε στην εποχή της ισορροπίας του ισχυρού»

Οι παγκόσμιες και περιφερειακές επιπτώσεις της σύγκρουσης στη Γάζα και τα αδιέξοδα του Παλαιστινιακού. Μιλά στη LiFO ο δρ. Ευρωπαϊκής Ασφάλειας και Νέων Απειλών και κύριος ερευνητής του ΕΛΙΑΜΕΠ, Τριαντάφυλλος Καρατράντος.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Μια ομάδα μαθητών κατασκεύασε ρομπότ που καθαρίζει τις θάλασσες

Περιβάλλον / Πώς μια ομάδα μαθητών από τον Άλιμο έφτιαξε ρομπότ που καθαρίζει τον βυθό;

Το Greek Seabot είναι το υποβρύχιο ρομπότ που δημιούργησε μια μαθητική ομάδα από το ΕΠΑΛ Αλίμου για να βοηθήσει στον καθαρισμό των βυθών από πλαστικά και απορρίμματα. Μιλούν στη LIFO οι μαθητές για τα κίνητρά τους και το όραμά τους για ένα πιο καθαρό περιβάλλον.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Οι αλλαγές που φέρνουν στο μεταναστευτικό η πρόσφατη απόφαση της Λειψίας και η νέα πολιτική του Μερτς/ Μεταναστευτικό: Από τη Μέρκελ στον Μερτς και η αλλαγή που φέρνει η απόφαση της Λειψίας

Βασιλική Σιούτη / Μεταναστευτικό: Πώς επηρεάζει την Ελλάδα η αλλαγή πολιτικής της Γερμανίας;

Μετά την εκλογή του Φρίντριχ Μερτς, η Γερμανία αυστηροποιεί τη μεταναστευτική πολιτική της και αναζητά τρόπους για να εξαιρεθεί από την υποχρέωση εφαρμογής της ευρωπαϊκής νομοθεσίας, ώστε να μην κάνει δεκτά νέα αιτήματα ασύλου.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Becca Bloom: Γιατί θεοποιούμε τις ζάπλουτες; 

Οπτική Γωνία / Becca Bloom: Γιατί θεοποιούμε τις ζάπλουτες ενώ δεν έχουμε να φάμε;

Αν νομίζετε ότι η επίδειξη πλούτου προκαλεί σήμερα κοινωνική κατακραυγή, πλανάστε. Άνθρωποι που δυσκολεύονται οικονομικά, αντί να βιώσουν ταξική αφύπνιση, βλέποντας πώς ζει η δισεκατομμυριούχος σταρ του TikTok, θέλουν να μάθουν τα πάντα γι' αυτήν.
ΛΑΣΚΑΡΙΝΑ ΛΙΑΚΑΚΟΥ
Ανήλικοι στην πρώτη γραμμή: Το νέο πρόσωπο της ακροδεξιάς στη Θεσσαλονίκη

Ελλάδα / 13χρονα παιδιά σε νεοναζιστικές συμμορίες: Πώς φτάσαμε εδώ;

Όλο και περισσότεροι έφηβοι και νέοι φαίνεται να γοητεύονται από ακροδεξιές ιδεολογίες. Τι σηματοδοτεί η έκρηξη αυτού του επικίνδυνου φαινομένου; Μιλά στη LiFO ο καθηγητής Πολιτικών Επιστημών του ΑΠΘ, Άρης Στυλιανού.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
« Βρίσκω πολύ πιθανό να δούμε κάποια στιγμή μη λευκό Πάπα»

Οπτική Γωνία / «Βρίσκω πολύ πιθανό να δούμε κάποια στιγμή μη λευκό Πάπα»

Ο επίκουρος καθηγητής Φιλοσοφίας της Θρησκείας της Θεολογικής Σχολής του ΕΚΠΑ και διδάκτορας των πανεπιστημίων Βοστώνης και Λουβέν Χαράλαμπος Βέντης μιλά για την εκλογή του νέου Πάπα, την «επιστροφή» της θρησκείας και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν σήμερα η Καθολική και η Ορθόδοξη Εκκλησία.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Η αντιπολίτευση που υποδύεται πως δεν καταλαβαίνει…

Οπτική Γωνία / Η αντιπολίτευση που υποδύεται πως δεν καταλαβαίνει

Την τελευταία δεκαετία, όλα σχεδόν έχουν αλλάξει στην ελληνική κοινωνία, ιδιαίτερα σε εκείνο το κομμάτι της που βρισκόταν παραδοσιακά και ιστορικά απέναντι στη συντηρητική παράταξη.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΕΛΑΚΗΣ
Επίδομα ανεργίας: Όταν το κράτος αποφασίζει πως θα το ξοδέψεις

Ρεπορτάζ / Επίδομα ανεργίας: Όταν το κράτος αποφασίζει πώς θα το ξοδέψεις

Η απόφαση της κυβέρνησης να καταβάλλεται το επίδομα ανεργίας και άλλες κοινωνικές παροχές σε προπληρωμένη κάρτα, με πλαφόν 50% στην ανάληψη μετρητών, προκαλεί την αγανάκτηση των δικαιούχων. Σχολιάζουν στη LIFO άνεργοι πολίτες, ο γενικός γραμματέας της ΓΣΕΕ και εκπρόσωποι κλάδων που πλήττονται.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ