Αν κάτι μάς έμαθε το 2023 μουσικά, είναι ότι έχει περάσει η εποχή των μεγάλων άλμπουμ. Σπάνια πια βγαίνουν άλμπουμ που μπορούν να χαρακτηριστούν κλασικά και μουσική που αγγίζει κάθε γωνιά του πλανήτη. Έχουμε να κάνουμε περισσότερο με άλμπουμ κομήτες, με σύντομη διάρκεια ζωής – τουλάχιστον στο μέινστριμ.
Όσον αφορά την ανεξάρτητη μουσική σκηνή, ακόμη κι αν κυκλοφορήσει ένας σημαντικός και πραγματικά καινοτόμος δίσκος, κάπου χάνεται μέσα στην ταχύτητα της πληροφορίας και δεν είναι τόσο εύκολο να διοχευτευθεί σε ένα μεγαλύτερο κοινό ή να αποτυπωθεί σε συλλογικό επίπεδο.
Για να μην παρεξηγηθούμε, καλοί δίσκοι κυκλοφορούσαν πάντοτε· αυτό δεν αλλάζει. Απλά είναι πιο πιθανό για τους νεότερους καλλιτέχνες να κάνουν χιτ με ένα μόνο τραγούδι, και μετά το χάος, όπως συνέβη στην περίπτωση του Oliver Anthony με το ουρανοκατέβατο Rich Men North of Richmond, παρά μέσα από μια πιο ολοκληρωμένη δουλειά.
Δεν είναι ακριβώς καινούριο φαινόμενο το τελευταίο, εσχάτως όμως έχει διογκωθεί εξαιτίας του ψηφιακού τρόπου μέσω του οποίου καταναλώνουμε μουσική – εντελώς αποσπασματικά, με βάση τους αλγόριθμους. Καθένας ακούει ό,τι του αρέσει και κανείς δεν φαίνεται να συμφωνεί ως προς τη νέα μουσική που κυκλοφορεί.
«Οι λίστες λειτουργούν καλύτερα όταν είναι λίγο περίεργες και κάπως ατελείς, ακριβώς όπως και οι δίσκοι» γράφει Amanda Petrusich στον New Yorker. Και έχει δίκιο, το πρόβλημα όμως φέτος είναι ότι μόνο περίεργες δεν θα τις έλεγες, καθώς στην πλειοψηφία τους ακροβατούν ανάμεσα στη βαρεμάρα και το και την πλήρη απουσία όποιου ενδιαφέροντος
Αυτή ακριβώς η κατάσταση αντικατοπτρίζεται κατεξοχήν στις λίστες με τα καλύτερα της χρονιάς για το 2023. Μια γρήγορη ματιά σε κάνει να αναρωτιέσαι αν όντως είναι αυτά τα καλύτερα άλμπουμ που κυκλοφόρησαν μέσα στη χρονιά ή απλώς πρέπει να γράψουμε κάτι αφού αυτό κάνουμε κάθε χρόνο.
«Οι λίστες λειτουργούν καλύτερα όταν είναι λίγο περίεργες και κάπως ατελείς, ακριβώς όπως και οι δίσκοι» γράφει Amanda Petrusich στον New Yorker. Και έχει δίκιο, το πρόβλημα όμως φέτος είναι ότι μόνο περίεργες δεν θα τις έλεγες, καθώς στην πλειοψηφία τους ακροβατούν ανάμεσα στη βαρεμάρα και το και την πλήρη απουσία όποιου ενδιαφέροντος.
Για μήνες το Pitchfork εμφάνιζε το ίδιο άρθρο με τα καλύτερα μέχρι στιγμής άλμπουμ της χρονιάς, στο οποίο κάθε μήνα προσέθετε και τις καινούργιες κυκλοφορίες που ξεχώριζε και ήθελε να προωθήσει. Δεν είχε συμβεί κάτι ανάλογο τις προηγούμενες χρονιές, και ήταν αρκετά ενοχλητικό και αχρείαστο. Σχεδόν έφτανε στα όρια του άγχους η απόπειρα να τονίσουν με το ζόρι τη βαρύτητα ορισμένων καλλιτεχνών που επέλεξαν, καταστρέφοντας οποιοδήποτε στοιχείο έκπληξης.
Caroline Polachek - Welcome To My Island
Όταν έβλεπες στις δυο πρώτες θέσεις της τελικής λίστας τα ονόματα της SZA –η οποία ουσιαστικά κυκλοφόρησε το SOS πέρσι (Δεκέμβριος 2022)– και της Caroline Polachek, ήταν το απόλυτο ξενέρωμα. Όχι γιατί ήταν κακά άλμπουμ αλλά επειδή ήταν σίγουρες θέσεις από την αρχή, και το μόνο που έδειχναν αυτές οι επιλογές ήταν ότι τελικά δεν βγήκε και τόσο αξιοπρόσεκτη μουσική φέτος. Το ίδιο και η «μισολίστα» του Guardian – δεν έχει ολοκληρωθεί τη στιγμή που γράφουμε.
Δεν ήταν κακό το Did You Know That There's a Tunnel Under Ocean Blvd της Lana Del Rey, αλλά έχει βγάλει σπουδαιότερες δουλειές τα τελευταία χρόνια, ώστε ξενίζει το να φιγουράρει τόσο ψηλά. Από την άλλη το I Inside the Old Year Dying της PJ Harvey πέρασε εντελώς απαρατήρητο. Ακόμη και στην Ελλάδα – αυτό κι αν ήταν σοκαριστικό. Και, αλήθεια, πιστεύει κανείς ότι το 10.000 gecs των 100 gecs ήταν τόσο συναρπαστικό όσο το ντεμπούτο τους; Σίγουρα πιο ολοκληρωμένο, αλλά έλα τώρα.
Lana Del Rey - Did you know that there's a tunnel under Ocean Blvd
Στο άλλο άκρο μεν, και η λίστα όμως του Wire δεν πήγε πίσω σε απογοήτευση. Μοιάζει σαν να φτιάχτηκε για να ικανοποιήσει μόνο το περιορισμένο ελιτίστικό κοινό του. Αυτό έκανε πάντα, μπορεί σωστά να σχολιάσει κάποιος, αλλά το να βλέπεις τους Yo La Tengo με το –εξαιρετικό μεν, παλιομοδίτικο δε– This Stupid World στην κορυφή, να είναι το πιο γνωστό άλμπουμ σε μια λίστα με πανάγνωστα (εντάξει, όχι και όλα), είναι τελείως προβοκατόρικο.
Πέρα από αυτά, το τρομερό όσον αφορά το μέινστριμ είναι ότι τα ίδια λέγαμε και πέρσι· ένα τεράστιο déjà vu. Φέτος μονοπώλησαν τα τσαρτ η Taylor Swift και ο Drake. Είναι η δεύτερη ή η τρίτη φορά που συμβαίνει αυτό; Αλήθεια, έχω χάσει τον λογαριασμό.
Δεν είναι τυχαίο πάντως που το περιοδικό Time ανακήρυξε την Taylor Swift ως το πρόσωπο της χρονιάς. Η Swift γνώρισε σαρωτική επιτυχία στα τσαρτ, με τρομακτικά νούμερα παλιότερων δεκαετιών, και σε μια περίοδο που δεν πουλάει τίποτα, με την επανηχογράφηση ενός παλιότερου άλμπουμ της. Η παγκόσμια περιοδεία της ξεπέρασε κάθε προσδοκία, και σε κάποια φάση γράφτηκε ότι έχει γίνει πιο σημαντική από τους Beatles. Καλύτερα όμως να το θέσουμε αλλιώς – η Taylor Swift είναι οι Beatles της νέας χιλιετίας, είτε αρέσει σε ορισμένους η μουσική της είτε όχι.
Το 2023 παραλίγο να χάσουμε τη Μαντόνα. Ήταν μια δύσκολη χρονιά για τη βασίλισσα της ποπ, η οποία κατέρρευσε στις εξαντλητικές πρόβες για την παγκόσμια περιοδεία της, και για μέρες εικαζόταν ότι δεν θα τα καταφέρει. Ευτυχώς, και από το νοσοκομείο βγήκε και καλυτέρευσε η υγεία της, και τις συναυλίες δεν τις ακύρωσε. Αρκετοί σχολιάζουν αρνητικά την εμφάνισή της –ότι έχει κάνει πλαστικές που την έχουν παραμορφώσει και ότι κάνει πράγματα που δεν αρμόζουν σε μια εξηντάχρονη–, αλλά άσ’ τους να λένε.
Οι BTS μπορεί να είναι ουσιαστικά ανενεργοί λόγω στρατού, αλλά άνοιξαν το δρόμο σε μια στρατιά από νέα κορεατικά γκρουπ, που ανεβοκατεβαίνουν πλέον με ευκολία στην κορυφή του Billboard. Και η χρονιά δεν πήγε άσχημα για δύο από τα μέλη τους που δεν είχαν παρουσιαστεί ακόμη στον στρατό, τον Jimin και τον Jungkook – κατάφεραν να βγάλουν προσωπικές δουλειές που έσπασαν διάφορα ρεκόρ στα τσαρτ. Στην περίπτωση του Jimin, το Face ήταν απίθανο.
지민 (Jimin) 'Face-off' MV
Τίποτα συναρπαστικό δεν συνέβη και όσον αφορά τη λάτιν μουσική και το ρεγκετόν φέτος. Πρωταγωνιστές ήταν o Bad Bunny (πάλι) και η Karol G, ενώ γνωρίσαμε τους ανερχόμενους Peso Puma και Tainy. Ειδική μνεία στην απίστευτη Sofia Kourtesis με το Madres, ένα χορευτικό άλμπουμ στο οποίο συνδύασε τη house με τα περουβιανά κρουστά.
Το καλοκαίρι του 2023 ανήκε αποκλειστικά στο σάουντρακ της Barbie με τις Dua Lipa, Karol G, Billie Eilish, Nicki Minaj και Ice Spice, που έδειξε πόσο χιτ ήταν το φιλμ. Το It’s Barbie bitch! δεν θα μπορούσε να πετύχει πιο διάνα.
Δεν έλειψαν και τα σκάνδαλα – η Lizzo και ο Diddy, που είδαν την καριέρα τους να διαλύεται με σοκαριστικές καταγγελίες. Η μεν Lizzo, η οποία κατηγορήθηκε από τις χορεύτριές της για τοξικότητα, παρενόχληση και body shaming, ίσως και να καταφέρει με τον καιρό να ανακάμψει. Από την άλλη, ο Diddy, όπως όλα δείχνουν, είναι ξεγραμμένος – και δίκαια. Επίσης, μετά από 27 χρόνια μάθαμε επιτέλους το δολοφόνο του Tupac, και όπως φαίνεται είναι ο Duane Davis – η δίκη θα γίνει το 2024. Ο δε Tory Lanez καταδικάστηκε σε 10 χρόνια με την κατηγορία ότι πυροβόλησε στα πόδια τη Megan Thee Stallion.
Nicki Minaj & Ice Spice – Barbie World (with Aqua) [Official Music Video]
Ο πανικός που έσπειρε η άνοδος της ακροδεξιάς country στα τσαρτ, ευτυχώς δεν κράτησε πολύ. Περισσότερο ήταν μια τάση των καιρών. Ο μεγάλος κερδισμένος της υπόθεσης ήταν ο Morgan Wallen, που πλέον κάνει σταθερα χιτ με ό,τι βγάζει. Είναι πραγματικά ρατσιστής; Δεν νομίζω ότι θα το μάθουμε ποτέ. Αν κάτι έκανε ξεκάθαρο όλη αυτή η κατάσταση ήταν ότι το χιπ χοπ δεν είναι πια το κυρίαρχο είδος μουσικής. Καμία ραπ κυκλοφορία δεν ξεχώρισε πραγματικά. Ακόμη κι όταν μιλάμε για την περίπτωση του Drake. Ο Καναδός ράπερ κάνει επιτυχία, χωρίς όμως αποτύπωμα.
Αντίθετα, για τις γυναίκες τα πράγματα ήταν κάπως καλύτερα. Η Doja Cat πήγε στο νούμερο 1 του Hot 100 με ένα φοβερό κομμάτι, το Paint the Town Red – το πρώτο ραπ κομμάτι που το κατάφερε μέσα στη χρονιά. Δυστυχώς όμως δεν θα μπορούσες να πεις το ίδιο για το Scarlet, το άλμπουμ της, το οποίο ήταν κάπως χλιαρό. Η χρονιά κλείνει με το Pink Friday 2 της Nicki Minaj, που όμως βγήκε Δεκέμβριο, οπότε δεν πιάνει ακριβώς. Είναι πραγματικά σπουδαίο το άλμπουμ της Minaj, με την παλιά έννοια της λέξης, και το καλύτερο ραπ άλμπουμ για το 2023, που όμως λόγω της αμφιλεγόμενης περσόνας της δεν θα εκτιμηθεί όσο πρέπει. Λίγη σημασία έχει – κάνει νούμερα. Κάπως παρήγορο.
Doja Cat - Paint The Town Red
Τέλος, το πιο σημαντικό γεγονός της χρονιάς ήταν η τεχνητή νοημοσύνη και το πώς αυτή εισέβαλε ξαφνικά στη μουσική βιομηχανία. Η διαδικτυακή «φασαρία» που δημιούργησε μέσα σε μερικές ώρες το ψεύτικο κομμάτι Heart on My Sleeve, στο οποίο ακούς να τραγουδούν μαζί ο Drake με τον Weeknd, ήταν άνευ προηγουμένου.
Οι μεγάλες δισκογραφικές εταιρείες, αν και αντέδρασαν στην αρχή σπασμωδικά, δεν άργησαν να επωφεληθούν από τη συγκεκριμένη εξέλιξη· τρανό παράδειγμα το πρόσφατο κομμάτι Now and Then, το τελευταίο –ας πούμε– κομμάτι των Beatles. Το έγραψαν πριν 60 χρόνια – ένα κομμάτι που μισούσε ο George Harrison και αν ζούσε δεν θα κυκλοφορούσε ποτέ. Βγήκε όμως φέτος, με τη βοήθεια της τεχνητής νοημοσύνης. Έγινε χαμός στα τσαρτ, ειδικά στη Βρετανία. Το λες δε και κατάντια της μουσικής σήμερα – δείχνει την έλλειψη ενδιαφέροντος για καινούρια πράγματα. Ο κόσμος δεν φαίνεται να έχει επαφή με τη νέα μουσική· ας ελπίσουμε μόνο ότι βρισκόμαστε σε μια μεταβατική περίοδο.
10+1 δίσκοι που άκουσα περισσότερο φέτος: Sexyy Red – Hood Hottest Princess/Fever Ray – Radical Romantics/Yaeji – With a hammer/Kelela – Raven/Ice Spice – Like..?/Amaarae – Fountain Baby/Lil Yachty – Let’s Start Here/Synthesized Sudan – Astro-Nubian Electronic Jaglara Dance Sounds from the Fashaga Underground/Anohni and the Johnsons – My Back Was a Bridge for You to Cross/Toquel – 1111/Eddie Dark – Freakwave Cassette Vol.1
