Οι Έλληνες δεν γερνούν ποτέ

ΣΑΒΒΑΤΟ Οι Έλληνες δεν γερνούν ποτέ Facebook Twitter
Η Βερονίκ Μπουτόν-Μιγιό εξερευνά την τρίτη ηλικία στην ελληνική αρχαιότητα, ο Μιχάλης Αλμπάτης ενσωματώνει αριστουργηματικά το σεξ στο «Και οι νεκροί ας θάψουν τους νεκρούς τους» και η Ζέιντι Σμιθ ανατρέχει στο παρελθόν για να εξετάσει τον λαϊκισμό.
0


Ο ΗΛΙΚΙΑΚΟΣ ΡΑΤΣΙΣΜΟΣ αποδείχτηκε μείζον θέμα τριβής στη διαδικασία ανάδειξης νέου αρχηγού του ΣΥΡΙΖΑ. Δεν μας εκπλήσσει.

Το ageism θεωρείται από τις τελευταίες κοινωνικά αποδεκτές προκαταλήψεις σε όλον τον δυτικό κόσμο, σύμφωνα με την American Psychological Association. Μέσα σ’ αυτό το κλίμα διάβασα, λοιπόν, το βιβλίο της Γαλλίδας ελληνίστριας Βερονίκ Μπουντόν-Μιγιό, «Vieux, un Grec ne peut pas l’être» (Ένας Έλληνας δεν μπορεί να είναι γέρος), που μόλις κυκλοφόρησε.

Η Βερονίκ Μπουντόν-Μιγιό μας εξηγεί ότι στον αρχαίο κόσμο ο καθένας είχε μια προσωπική διαδρομή προς τα γηρατειά και ότι η προχωρημένη ηλικία δεν θεωρούνταν παθολογικό φαινόμενο, όπως σήμερα.

Ειδικευμένη στον γιατρό και φιλόσοφο Γαληνό, που ήταν ο τελευταίος μεγάλος γιατρός του ελληνορωμαϊκού κόσμου (έζησε από το 129 έως το 201 μ.Χ.), η Γαλλίδα ερευνήτρια μάς λέει ότι στην ελληνική αρχαιότητα δεν υπήρχε η κοινωνική κατηγορία των γέρων ή των ηλικιωμένων. Σήμερα η τρίτη ηλικία είναι ομογενοποιημένη, όπως τα γάλατα, και κατηγοριοποιημένη. Η Βερονίκ Μπουντόν-Μιγιό μας εξηγεί ότι στον αρχαίο κόσμο ο καθένας είχε μια προσωπική διαδρομή προς τα γηρατειά και ότι η προχωρημένη ηλικία δεν θεωρούνταν παθολογικό φαινόμενο, όπως σήμερα.

cover
Βερονίκ Μπουντόν-Μιγιό, Ένας Έλληνας δεν μπορεί να είναι γέρος, εκδόσεις Les Belles Lettres

Η διατροφή, η άσκηση, ο ύπνος και η συνέχιση της σεξουαλικής ζωής ρύθμιζαν την κανονικότητα των ανθρώπων προχωρημένης ηλικίας. Στηρίζει τα συμπεράσματά της σε μεγάλη έρευνα, λεξικολογική και εννοιολογική, σε λογοτεχνικά κείμενα αλλά και ιατρικές πραγματείες από την εποχή του Ομήρου μέχρι τους πρώτους αιώνες μετά Χριστόν. Ανάμεσα στις πραγματείες είναι και αυτές του γιατρού Γαληνού. Σώζονται πάνω από εκατό.

Αφού βρισκόμαστε στο χώρο της αριστεράς, δεν μπορώ να κρύψω τον ενθουσιασμό μου για το πρωτότυπο, ευρηματικό και «λοξό» δοκίμιο του καθηγητή Φιλοσοφίας Μικαέλ Φεσέλ, Κόκκινα Φανάρια, Η ηδονή και η αριστερά, που κυκλοφόρησε την 1η Σεπτεμβρίου από τις εκδόσεις Πόλις (μτφρ. Γιώργος Καράμπελας).

Ο συγγραφέας συζητάει κατά πόσο η αγορά έχει κυριεύσει τα σώματά μας και το πνεύμα μας σε τέτοιο βαθμό ώστε να μετατρέψει το άτομο σε Ηomo economicus ακόμη και στην εμπειρία των απολαύσεων του. Ως ηδονή και ως απόλαυση εννοεί όχι μόνο τον έρωτα και το σεξ αλλά και τις γευστικές, τις εορταστικές και άλλες ηδονές της ζωής. Η αφηγηματική πραγμάτευσή του στηρίζεται στη λογοτεχνία, σε φιλοσοφικά και πολιτικά δοκίμια, σε ρεπορτάζ, σε διαφημιστικές καμπάνιες ακόμη και στην ερμηνεία συμβόλων.

cover
ΚΑΝΤΕ ΚΛΙΚ ΕΔΩ ΓΙΑ ΝΑ ΤΟ ΑΓΟΡΑΣΕΤΕ: Μικαέλ Φεσέλ, Κόκκινα Φανάρια, Η ηδονή και η αριστερά, Μτφρ.: Γιώργος Καράμπελας, εκδόσεις Πόλις

Θυμόμαστε όλοι ότι σε εκείνη την συγκέντρωση στην πλατεία Συντάγματος για το «ναι» ή το «όχι» στο δημοψήφισμα του 2015 είχε στοχοποιηθεί ως αντιδραστικός ένας άνδρας που κρατούσε ένα ποτήρι κρασί. Το συμπέρασμα είναι αυτονόητο: ένας bon vivant δεν μπορεί παρά να είναι αντιδραστικός. Ο Φεσέλ προτείνει, τελικά, να ξαναβρούμε τις παραδόσεις όπου η ηδονή και η χειραφέτηση πάνε μαζί και ότι η πολιτική εμπειρία δημιουργεί ελπίδες μόνο αν είναι απαλλαγμένη από τον φόβο και την ντροπή.

Είχα γνωρίσει τον Μικαέλ Φεσέλ σ’ ένα γεύμα που είχε οργανώσει η Γαλλική Πρεσβεία προς τιμήν του πριν από μερικά χρόνια με την ευκαιρία της ελληνικής έκδοσης του βιβλίου του Ο καιρός της παρηγοριάς (από τον ίδιο εκδοτικό οίκο). Φωτογραφηθήκαμε κάτω από την ταπισερί της τραπεζαρίας της πρεσβείας. Εγώ με σακάκι, αυτός με μπλουτζίν και εφαρμοστό πουκάμισο. Στο γεύμα είχε μιλήσει για την ελευθερία. Συναρπαστικός ομιλητής, με πολύ συνεκτικές ιδέες. Στο μενού, σαλάτα με κολοκύθα και παντζάρια confites με κατσικίσιο τυρί, και γιουβαρλάκια. Με τη διαφορά ότι ήταν youvarlakia à la française.

cover
ΚΑΝΤΕ ΚΛΙΚ ΕΔΩ ΓΙΑ ΝΑ ΤΟ ΑΓΟΡΑΣΕΤΕ:​​​​​​Μιχάλης Αλμπάτης, Και οι νεκροί ας θάψουν τους νεκρούς τους, εκδόσεις Νήσος

Συζητούσα πρόσφατα μ’ έναν φίλο για το μυθιστόρημα του Μιχάλη Αλμπάτη, Και οι νεκροί ας θάψουν τους νεκρούς τους (εκδόσεις Νήσος). Μου έλεγε πόσο του άρεσε το βιβλίο και πόσο αυτό το «old school» (σε πολλά εισαγωγικά) μυθιστόρημα ενσωματώνει το θέμα του σεξ στην αφήγηση με λογοτεχνικότητα και λογοτεχνικές τεχνικές.

Δεν είναι εύκολο. Σε αντίθεση με τη βία, το σεξ είναι ακόμη ταμπού στις όποιες σύγχρονες αφηγήσεις, μυθιστορηματικές, κινηματογραφικές κ.λπ., όπως είπε πρόσφατα ο Γιώργος Λάνθιμος, μιλώντας για τη βραβευμένη στο Φεστιβάλ της Βενετίας ταινία του Poor Things. 

Πιστεύω στην «old school», στην old school των νέων. Η Ζέιντι Σμιθ, συνομήλικη του Αλμπάτη, επανέρχεται με ένα μυθιστόρημα (The Fraud / Ο απατεώνας) που χαρακτηρίζεται κιόλας ντικενσιανό και «παλιάς σχολής», όχι όμως με αρνητικές συνδηλώσεις.

Περί τίνος πρόκειται; Διαβάζω την κριτική στους «New York Times της Κυριακής» 10 Σεπτεμβρίου (που αποθεώνουν το μυθιστόρημα): «Ο “απατεώνας” του τίτλου αναφέρεται σε διάφορα πρόσωπα, αλλά κυρίως σε έναν απατεώνα στην Αγγλία του 1860 που ισχυρίζεται ότι είναι ο sir Roger Tichborne, κληρονόμος ενός μεγάλου τίτλου και μιας μεγάλης περιουσίας, ο οποίος θεωρούνταν ότι χάθηκε στη θάλασσα.

cover
Ζέιντι Σμιθ, Ο απατεώνας

Αγωνιζόμενος να αναλάβει την περιουσία του Tichborne, ο Claimant, όπως ονομάζεται, είναι ξεκάθαρα απατεώνας ‒ δεν έχει κανένα από τα χαρακτηριστικά ενός αριστοκράτη και όλα όσα αφορούν το παρελθόν του υποδηλώνουν ότι πρόκειται για έναν Άγγλο χασάπη που ζούσε στην Αυστραλία για να γλιτώσει από επισφαλή χρέη. Αλλά παραδόξως, στην προσπάθειά του για “δικαιοσύνη”, ο Claimant συγκεντρώνει ένα σμήνος θαυμαστών που πιστεύουν ότι λέει την αλήθεια και είναι έτοιμοι να φτάσουν έως τον θάνατο για να αποδείξουν ότι αυτός ‒και κανένας άλλος‒ είναι ο sir Roger. Ο μόνος λόγος για τον οποίο ο εναγόμενος στερείται τα δέοντα, λένε αυτοί οι οπαδοί, είναι ότι η ελίτ ‒οι ευγενείς, ο Τύπος, οι “παπικοί”‒ συνωμοτούν εναντίον του». Να, λοιπόν, που η Ζέιντι Σμιθ μιλάει μέσα από αυτό το «παραδοσιακό» μυθιστόρημα για κάτι που είναι πολύ σημερινό, πολύ επείγον, πολύ επικίνδυνο: τον λαϊκισμό.

Κρατώ πάντα μικρό καλάθι για τη σύγχρονη ελληνική λογοτεχνική παραγωγή. Αναφέρομαι περισσότερο στην πεζογραφία. Αυτό δεν σημαίνει όμως ότι έχω χάσει την ελπίδα μου. Έτσι περιμένω με αδημονία νέα βιβλία, ελπίζοντας ότι σε αυτά θα βρω αυτό το «κάτι». Περιμένω, λοιπόν, δύο πρώτα μυθιστορήματα από δύο συγγραφείς που μου έχουν κάνει μεγάλη εντύπωση. Είναι το Δυναμώστε τη μουσική, παρακαλώ του Μιχάλη Μαλανδράκη, από τις εκδόσεις Πόλις, και το Φλόρενς Μπλαντ του Ανδρέα Νικολακόπουλου, από τις εκδόσεις Ίκαρος. Ο Μαλανδράκης, γεννημένος το 1996, μας είχε ανοίξει πολύ την όρεξη με το πρώτο βιβλίο του, τη νουβέλα Πάτριοτ. Ο Νικολακόπουλος, γεννημένος το 1983, με τη συλλογή διηγημάτων «Σάλτος», μας είχε βάλει στην πιο ακραία και γοητευτική παράδοση των μυθιστοριών, του δημοτικού τραγουδιού, των παραμυθιών, φέρνοντας τα πάνω κάτω.

Παρακολουθώ, σε διάφορες διεθνείς  πλατφόρμες για το βιβλίο, το πώς αναπτύσσεται το φαινόμενο του bombing review. Πρόκειται για τη συντονισμένη πρακτική ανάρτησης αρνητικών κριτικών από τους χρήστες αλλά και από bots κυρίως για previews βιβλίων, δηλαδή για βιβλία που δεν έχουν κυκλοφορήσει ακόμη. Το bombing review μπορεί να οδηγήσει και σε αυτολογοκρισία.

cover
Ελίζαμπεθ Γκίλμπερτ, The Snow Forest

Συνέβη πρόσφατα με τη δημοφιλή συγγραφέα του Eat, Pray, Love, Ελίζαμπεθ Γκίλμπερτ, που ανέστειλε την έκδοση του νέου βιβλίου της The Snow Forest, τοποθετημένο στη Σιβηρία στα μέσα του 20ού αιώνα, επειδή οι συνδυασμένες αρνητικές κριτικές θεωρούσαν το timing της έκδοσης… φιλοπουτινική κίνηση. Ουδέν κακόν αμιγές καλού, όμως, αφού αρκετοί θεωρούν ότι το bombing review αυξάνει την ορατότητα ενός βιβλίου και το online feedback. Το φαινόμενο αυτό δεν έχει διαστάσεις στην Ελλάδα, παρόλη την πληθώρα των σάιτ για το βιβλίο. Θα άξιζε πάντως να ερευνηθεί.

Τον Δεκέμβριο του 2022, ο Αμερικανός συγγραφέας Πόλ Όστερ διαγνώστηκε με καρκίνο. Το γνωστοποίησε τον περασμένο Απρίλιο. Και η γυναίκα του, η Σίρι Χούστβεντ, επίσης συγγραφέας, δίνει μέσα από τον λογαριασμό της στο Instagram ειδήσεις από τη χώρα που ονομάζει Cancerland. «Είναι μια μεγάλη χώρα, πιο μεγάλη απ’ ό,τι νόμιζα», γράφει. «Σ’ αυτήν υπάρχει ζωή, όχι μετέωρη, αλλά πραγματική. Ποτέ δεν έζησα τόσο το παρόν όσο το ζω τώρα με τον Πολ. Υπάρχει τρόμος αλλά υπάρχει και ελπίδα».

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.

Το νέο τεύχος της LiFO δωρεάν στην πόρτα σας με ένα κλικ.

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Η Λυδία Κονιόρδου διαβάζει τον μονόλογο της Λούλας Αναγνωστάκη «Ο oυρανός κατακόκκινος»

Lifo Videos / «Ιδού εγώ»: Η Λυδία Κονιόρδου ερμηνεύει το «Ουρανός Κατακόκκινος» της Λούλας Αναγνωστάκη στο LIFO.gr

O απολογισμός ζωής μιας γυναίκας που βλέπει γύρω της τον κόσμο να διαλύεται, η προσωπική εμπλοκή στη συλλογική μνήμη, μια ποιητική εκδοχή της δυστυχίας που γεννά η σύγχρονη πραγματικότητα.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Φεστιβάλ Βιβλίου Χανίων: Τόπος συνάντησης για τη λογοτεχνία και τις ιδέες

Βιβλίο / Φεστιβάλ Βιβλίου Χανίων: Τόπος συνάντησης για τη λογοτεχνία και τις ιδέες

Με ένα πλούσιο πρόγραμμα με καλεσμένους από 16 χώρες και τιμώμενο πρόσωπο τον ποιητή Τίτο Πατρίκιο, το φετινό φεστιβάλ σημείωσε τη μεγαλύτερη προσέλευση στην ιστορία του.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Γιατί μας γοητεύει ακόμα ο «Καβγατζής της Βρέστης»;

The Review / Γιατί μας γοητεύει ακόμα ο «Καβγατζής της Βρέστης»;

Ο Χρήστος Παρίδης και η Βένα Γεωργακοπούλου, με αφορμή τη νέα έκδοση του έργου του Ζαν Ζενέ, εξετάζουν τους λόγους που μπορεί να μας αφορά ακόμα και σήμερα το θρυλικό βιβλίο του 1945. ― ΠΕΡΙΕΧΕΙ ΤΟΛΜΗΡΗ ΓΛΩΣΣΑ
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
100 βιβλία που ξεχωρίσαμε για αυτό το καλοκαίρι

Βιβλίο / 100 βιβλία να διαβάσεις κάτω από ένα αρμυρίκι ή στην πόλη με το κλιματιστικό στο φούλ

Κλασική λογοτεχνία, σύγχρονοι συγγραφείς, δοκίμια, ιστορία, αυτοβελτίωση, βιβλία για το «μικρό» να μην είναι όλη την ώρα στο iPad. Kάτι για όλους για να περάσει όμορφα, ήσυχα και ποιοτικά το καλοκαίρι.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΜΑΡΙΑ ΔΡΟΥΚΟΠΟΥΛΟΥ
Κι όμως, πέρασε μισός αιώνας από την αυγή των Talking Heads

Βιβλίο / Κι όμως, πέρασε μισός αιώνας από την αυγή των Talking Heads

Τέτοιες μέρες πριν από πενήντα χρόνια, το γκρουπ έκανε το ντεμπούτο του στην σκηνή του θρυλικού κλαμπ CBGB στη Νέα Υόρκη, κι ένα νέο βιβλίο ακολουθεί την πορεία τους από τις πρώτες τους ημέρες μέχρι το είδος εκείνο της επιτυχίας που συνήθως έρχεται με τα δικά της προβλήματα
THE LIFO TEAM
Η βιογραφία του Μίλαν Κούντερα κυκλοφόρησε μόλις στα ελληνικά

Βιβλίο / Η βιογραφία του Μίλαν Κούντερα κυκλοφόρησε μόλις στα ελληνικά

Η Γαλλίδα κριτικός λογοτεχνίας της «Monde», Φλοράνς Νουαβίλ, στο «Μίλαν Κούντερα: Γράψιμο... Τι ιδέα κι αυτή!», αποκαλύπτει καίριες στιγμές και συγγραφικές αλήθειες του καλού της φίλου, αναιρώντας όλες τις κατηγορίες που συνδέονταν με το όνομά του.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Πάουλο Σκoτ

Βιβλίο / Πάουλο Σκoτ: «Στη Βραζιλία ο ρατσισμός είναι παντού, στη λογοτεχνία, στους στίχους της σάμπα»

Πότε ρεαλιστικό, πότε στρατευμένο, πότε αστυνομικής υφής, πότε μια τρελή και ξεκαρδιστική σάτιρα. Οι «Φαινότυποι» του Πάουλο Σκοτ είναι ένα αξιοσημείωτο βιβλίο. Μιλήσαμε με τον Βραζιλιάνο συγγραφέα για τη λογοτεχνία, την κατάσταση στη Βραζιλία και την αξία των λογοτεχνικών βραβείων.
ΒΕΝΑ ΓΕΩΡΓΑΚΟΠΟΥΛΟΥ
Κώστας Σπαθαράκης, εκδότης.

Κώστας Σπαθαράκης / Κώστας Σπαθαράκης: «Δεν έχουμε αφηγήσεις για τις ερωτικές μας σχέσεις, για τα νιάτα μας»

Για τον άνθρωπο πίσω από τις εκδόσεις αντίποδες, το μεγαλύτερο όφελος ήταν ότι, ενώ του άρεσε να είναι χωμένος μέσα στα βιβλία – μια μοναχική και ίσως ναρκισσιστική συνήθεια –, στην πορεία έμαθε να τη μετατρέπει σε εργαλείο κοινωνικότητας και επαφής με τους γύρω του.
M. HULOT
Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες: Ζούμε το τέλος του ανθρωπισμού

Βιβλίο / Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες: «Ζούμε το τέλος του ανθρωπισμού»

Ο πολυβραβευμένος Κολομβιανός συγγραφέας μιλά στη LiFO για τη βία που στοιχειώνει τη χώρα του, τη δύναμη της λογοτεχνίας να ανασύρει όσα κρύβει η Ιστορία, αλλά και για την αρχαιοελληνική φιλοσοφία ως σταθερή επιρροή του.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
H Gen Z όχι μόνο διαβάζει αλλά συγχρόνως αλλάζει και την ίδια την έννοια της ανάγνωσης

Βιβλίο / Η Gen Z δεν διαβάζει απλώς· επαναπροσδιορίζει την ανάγνωση

Οι εκπρόσωποι αυτής της γενιάς λατρεύουν την απόδραση, παίρνουν την λεγόμενη fan fiction τόσο σοβαρά όσο και τη λίστα Booker, αναβιώνουν κλασικά βιβλία από την Τζέιν Όστεν έως τον Ντοστογιέφσκι και μοιράζονται ιστορίες στις δικές τους κοινότητες.
THE LIFO TEAM
Γιατί ο Πέρσιβαλ Έβερετ πήρε το Πούλιτζερ με το «James»

Βιβλίο / Γιατί ο Πέρσιβαλ Έβερετ πήρε το Πούλιτζερ με το «James»

Ο Πέρσιβαλ Έβερετ έγραψε ένα άκρως επίκαιρο, δεδομένων των τελευταίων ημερών, βιβλίο, που ταυτόχρονα φιλοδοξεί να καταστεί κλασικό, για τον ρατσισμό και τη χαμένη ανθρωπιά, και κέρδισε το Εθνικό Βραβείο Λογοτεχνίας των ΗΠΑ και το Πούλιτζερ.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Πάμε στη Χονολουλού»: Ένα βιβλίο για τον μποέμ ρεμπέτη, κιθαρίστα και σκιτσογράφο Κώστα Μπέζο, που ξαναγράφει την ιστορία της Ελλάδας πριν από το 1940

Βιβλίο / «Πάμε στη Χονολουλού»: Ένα βιβλίο για τον μποέμ ρεμπέτη Κώστα Μπέζο

Τη δεκαετία του ’30 άνθισε στην Ελλάδα ένα μουσικό είδος «διαφυγής» από τη σκληρή πραγματικότητα, οι χαβάγιες. Ο Κώστας Μπέζος, αινιγματική μορφή μέχρι πρόσφατα και σημαντικός ρεμπέτης και σκιτσογράφος, έγραψε μια ανείπωτη ιστορία, διαφορετική από αυτή που η επίσημη ιστορία έχει καταγράψει για την εποχή του Μεσοπολέμου.  
M. HULOT
Εύα Μπαλταζάρ: «Η αγάπη που σε φυλακίζει δεν είναι αγάπη»

Βιβλίο / Εύα Μπαλταζάρ: «Η αγάπη που σε φυλακίζει δεν είναι αγάπη»

Η Καταλανή συγγραφέας, που έχει εξελιχθεί σε σημείο αναφοράς της σύγχρονης queer λογοτεχνίας, μεταφράζεται παγκοσμίως και τη θαυμάζει ο Αλμοδόβαρ, μιλά στη LiFO για το τι σημαίνει να ζεις ελεύθερα.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ